Padie of padi rijst die op het veld staat

Padri-oorlogen 1821-1838 op westelijk Midden-Sumatra.

Orthodoxe moslims (De Padri) zetten zich fel af tegen het matriarchaat van de Minangkabauers, vanwege het opium roken, het drinken en gokken. Zij startten een burgeroorlog.

Val van Bondjol in 1832 en 1837. Leider van het verzet, Toeankoe Imam Bondjol geeft zich in 1837 over, en werd verbannen naar Ambon en later Manado. Definitief wordt de strijd beslist in 1838 met de verovering van Daloe Daloe

Pahud de Mortanges, Charles Ferdinand (1803-1873)

• minister van koloniën, 1849-1856
• gouverneur-generaal, 1856-1861: veel aandacht voor de Buitengewesten, o.a. de regeling van de grenzen op Timor met de Portugezen, en vonden er diverse expedities plaats. Wel bleef hij voorstander van het Batig Slot. Op Java was er een tijd van rust, en werden er de eerste telegraaflijnen aangelegd. In 1859 kwam de eerste middelbare school tot stand: het gymnasium Willem III.

Zie ook: Gouverneurs-generaal op rij.

Pajajaran West-Javaans rijk, dat twee eeuwen onafhankelijk bestaat naast het rijk van Majapahit. Zij vestigen zich in 1333 in de hoofdstad Pakoean, bij Buitenzorg (Bogor)

In 1522 wordt er een verbond gesloten met de Portugezen. Na de val van Majapahit in 1527 zijn Pajajaran en Blambangan de laatste hindoe-rijkjes op Java. 1527 Demak verslaat de Portugezen in Soenda Kelapa, en Banten komt los van Pajajaran.  Het einde van dit hindoe-rijkje is in 1579 als het wordt veroverd door de Banten.

Pajong zonnescherm als onderscheidingsteken voor inheemse hoofden

Pakoe Alam Vorstenland, dat zich in 1813 afsplitst van Djokjakarta = 4^e Vorstenland. Na de Revolutie had het geen speciale status meer.

• Palembang, vanaf 1619, comptoir. Product: peper.
• Jambi: zie Jambi.

Palmolie komt van de vrucht van de oliepalmboom. Vanaf 1914 vooral op Sumatra's oostkust en in Atjeh. Bijna 50% van de wereldproductie vóór de Tweede Wereldoorlog kwam uit Nederland-Indië. Het vet wordt gebruikt voor margarine en zeep.

Zie ook: Klapperboom of kokospalm en Kopra.

Pancasila /Pantjasila("Vijf principes") door Soekarno geformuleerd tijdens bijeenkomst Commissie tot Onderzoek van de Onafhankelijkheid mei 1945: één van de fundamenten van de republiek Indonesie, als synthese van de westerse democratische idealen, het marxisme, de islam en de adat.

• Nationalisme / nationale eenheid
• Menselijkheid.
• Democratie.(mufakat = overleg)
• Sociale gerechtigheid.
• Geloof in één almachtige God / vrijheid van godsdienst

Pangeran hoge adelijke Javaanse titel

Pangkal Pinang – Conferentie 1-12 oktober 1946 in de Riouw-archipel, waar 80 Nederlanders, Chinezen en Arabieren met Luitenant-gouverneur-generaal Van Mook bijeenkwamen om te spreken over de rechtspositie van de minderheden na de machtsovername van de Republiek. 

Zie ook: Conferenties, stappen en gebeurtenissen in de relatie tussen Nederland en Indonesië 1945-1963.

Panitia Persiapan Kemerdikaan Indonesia (PKKI), de commissie die de Indonesische onafhankelijkheid moest voorbereiden, en 18 augustus 1945 geïnstalleerd zou worden. Door de plotselinge capitulatie van Japan waren Soekarno en Hatta gedwongen daardoor de Proclamatie reeds op 17 augustus uit te spreken.

Pantjendiensten herendiensten van huiselijke of andere aard verricht ten gunste van een inheems hoofd.

Paramilitaire Organisaties tijdens de Japanse bezetting

• heiho = hulpsoldaat: vooral inheemse ex-KNIL-mlitairen; niet bewapend, wel militair opgeleid
• 1943: Keibodan = hulppolitie
• 1943: Seinendan = "arbeidsdienst"
• 1943: vrijwilligersleger –Tentara Soekarela Pembela Tanah Air = PETA
• 1944: para-militaire jeugdorganisatie: de Barisan Pelopor = Het Voortrekkers Korps: viel onder de Djawa Hokokai, en opgericht door Soekarno

Parra, Petrus Albertus van der (1714-1775)

• Hij werd geboren in Colombo, en heeft Nederland nooit gezien.

• In 1736 ging hij naar Batavia.

• Hij werd gouverneur-generaal (1761-1775). Hij stond de vrije handel weer toe, maar het was voor de VOC te laat om door inschakeling van particulieren Batavia nog tot bloei te brengen. Van der Parra was een typische regent: hij bevoordeelde zichzelf, maar ook een kring van vrienden met geld, goederen en banen. Zelf hield hij een grootse levensstijl aan, en in Indië werd in het gebied van de VOC zijn verjaardag als nationale feestdag gevierd.

• In 1770 smokkelden Fransen nootmuskaatbomen en duizenden zaden en noten  van de eilanden, waardoor na verloop van tijd het monopolie werd doorbroken.

Zie ook: Gouverneurs-generaal op rij.

Partai Indonesia = Partindo, 1930/1931 werd opgericht na de vonnissen van het proces 1930 tegen Soekarno e.a. De nationalisten stelden zich nu voorzichtiger en conservatiever op: uit lijfsbehoud. In 1936 ontbond de partij zich zelf.

Partai Indonesia Raya 1935 opgericht (Parindra): o.l.v Soetomo; was een stuk coöperatiever: Indonesië moest geleidelijk tot onafhankelijkheid komen

Partai Komunis Indonesia(PKI) 1924 Communstische Partij

• 1926: PKI organiseert algemene staking en opstand op Java: er werd snel een einde gemaakt aan de onrust.
• 1927: PKI brengt acties op Sumatra. Het KNIL herstelde in beide gevallen de rust: toch was er grote onrust onder de Europeanen. Duizenden communisten werden opgepakt, en 800 van hen werden geïnterneerd in Boven-Digoel (Nieuw-Guinea). De PKI moest ondergronds.
• 21 oktober 1945 wordt de PKI weer actief en liet flink van zich horen tijdens de Madioen-opstand in 1948
• Toch komt de partij in de 50'er jaren weer tot grote groei.
• Bij coup van 1965 is het nog altijd niet duidelijk wat de rol van de PKI is geweest, maar er volgt wel een ware heksenjacht op alles wat naar communisme zweemt.
• In 1966 wordt de PKI definitief verboden.

Partai Nasional Indonesia (PNI) aanvang 1946 opgericht, als partij voor de aanhangers van Soekarno (hoewel hij er zelf geen lid van was), en die zich niet baseerden op de Marxistische of islamitische ideologieën.

Partai Sosialis 17-12-1945 een samengaan van PARSI (Partai Sosialis Indonesia: vooral aanhangers onder vooroorlogse GERINDO) en PARAS (Partai Rakjat Sosialis: Sjahrir aanhangers)

Zie ook: VOC-Organisatie.

• tot 1845: minder dan 20%
• 1845-1853: 20-30%
• 1853-1867: 30-40%
• 1867-1871: boven de 40%
• na 1871 liep het percentage op naar 70%.

Rond 1880 was er een crisis: particulieren krijgen het moeilijk; Nederlandse banken zijn bereid tot financiële steun, maar gaan hierdoor ook een groter stempel drukken, zodat de sturing vanuit Nederland belangrijker wordt.

Zie voor groei aantal Europeanen in de 19e eeuw bij Europese mannen in Indië.

Pasanggrahan gebouw bestemd tot tijdelijk verblijf van gouvernement-ambtenaren op doorreis.

Zie ook: Bevolkingsgroepen

Patih een soort 'eerste minister' van de regent. Zie ook Bestuursstructuur.

Patras, Abraham (1671-1737)

• Als 14-jarige ontvluchtte hij met z'n ouders Frankrijk, omdat ze Hugenoten waren.

• In 1690 kwam hij naar Indië, eerst Batavia en toen Ambon

• In 1707 werd hij opperhoofd in Djambi (Sumatra), en daarna opperhoofd in Palembang, gezaghebber van Sumatra's westkust en directeur in Bengalen

• In 1730 kwam hij definitief naar Batavia, en werd buitengewoon lid van de Raad van Indië.

• Hij werd gouverneur-generaal (1735-1737). Zijn verkiezing verliep op vreemde wijze: in de Raad van Indië hadden de stemmen gestaakt toen de tegenstanders van Valckenier Patras verkozen. Bij loting (via de hoed!) werd Patras daarop tot Gouverneur-generaal aangewezen.

Zie ook: Gouverneurs-generaal op rij.

Pattimoera (Thomas Matoelesia), Ambonees en christen, sergeant-majoor in het Britse leger, leider van het verzet in 1817 op Saparoea bij Ambon, vanwege de terugkeer van de Nederlanders en de beperking van rechten; Pattimoera veroverde het fort Duurstede op Saparoea: het gehele garnizoen kwam om het leven, behalve het zoontje van de resident Van den Berg. Schout-bij-Nacht Buyskes kwam om de orde te herstellen. Pattimoera werd terechtgesteld

Vanaf 2001 is de afhandeling van de repatriëringsregeling bij Pelita ondergebracht, waarbij ex-KNIL-militairen en voormalig personeel van de Koninklijke Marine van Molukse origine, die in 1951 en 1952 naar Nederland zijn gekomen, kunnen terugkeren naar Indonesië.

Zie ook: Repatriëring.

zie ook: Paramilitaire Organisaties

Pemoeda = Jeugdbeweging die zich na de Japanse capitulatie fel verzette tegen de terugkeer van de Nederlanders

Pemoeda Republik Indonesia (PRI) opgericht op 23 september 1945, bestormde een paar dagen na het "Vlagincident" van 19 september 1945 in Soerabaja Japanse gebouwen om zich daar de aanwezige wapens toe te eigenen.

Pendopo een open voor- en achter(zuilen)galerij aan het huis van aanzienlijke Javanan, meestal met marmeren vloer en een ver uitstekend en tot ver naar beneden doorgetrokken dak.

Penghoeloe islamitische leraar in dienst van het gouvernement

Peper Vóór de Tweede Wereldoorlog kwam 85% van de wereldproductie uit Nederlands-Indië, bijna geheel uit bevolkingstuinen.

Peper vinden we op Sumatra:

• Lamponse districten (zwarte peper, geplukt uit de onrijpe vrucht )
• Banka (witte peper, geplukt uit de rijpe bessen)
• Atjeh

Verder op Borneo. Reeds in oude tijden bestond er een pepercultuur in de Indische archipel

Perintah Aloes 'zachte dwang', die uitgeoefend werd om de inheemsen ergens van te overtuigen.

De perken werden (als pacht) al ruim twee eeuwen van vader op zoon overgeërfd, toen in 1845 de perkeniers ook juridisch eigenaar werden. Het nadeel was, dat erfopvolgers mede-eigenaar werden van de perken, zodat een perk vaak vele eigenaars had, met alle complicaties van dien.

Een korte en grote opbloei volgde na het einde van de gedwongen cultures in 1863, omdat vanaf 1864 de perkeniers hun produkten op de vrije markt konden aanbieden. Bovendien vernielden in andere gebieden (Malakka) plantenziektes de oogst en ontstond een nieuwe markt in de Verenigde Staten, waardoor de prijzen omhoog schoten.

In 1958 werden alle 34 perken genationaliseerd en vertrokken vele eigenaars naar Nederlands. Pas in 1978 lukte het via procedures een deel weer in particuliere handen te krijgen. De laatste perkenier Wim van den Broeke kreeg 12,5 ha. Hij overleed  in 1999 en werd opgevolgd door z'n zoon Paulus.

Perkeniers waren Europeanen, maar door hun huwelijken met inlandse vrouwen door de eeuwen heen, waren ze sterk 'verinlandst': qua uiterlijk, qua gewoonten. Wel spreken ze Nederlands, en bleven ze Christen.

Perlindoengan "beschermingskampen"; vanaf oktober 1945 ingericht om Nederlanders en Indische Nederlanders opnieuw te interneren; de Republiek deed dit voor hun veiligheid, maar ook om te voorkomen dat deze mensen zich gingen bemoeien met het herstel van het koloniaal gezag. In totaal werden zo'n 220 kampen op Java ingericht.

Perron, Edgar du (1899-1940) lit. "Het land van herkomst", "De man van Lebak"

Persatoean Perdjoeangan 01-1946 volksfront waar Lasykar en pemoedagroeperingen, en vrijwel alle politieke groeperingen zich bij aansloten onder de leuze "100% Merdeka": dus geen ruimte voor onderhandelingen met de Nederlanders.

Ter illustratie: tussen 1931 en 1936 kregen 27 bladen een tijdelijk verschijningsverbod, van de ca. 37 dag-, 122 week-, en 248 maandbladen in de Indonesische talen.

Zie ook: 'Kranten'.

Perserikatan Nasional Indonesia (PNI), in 1927 door Soekarno opgericht.

Doel: onafhankelijkheid van Indonesië. Zij kozen voor een houding van non-coöperatie met 't koloniale gouvernement. Middel hiertoe was het mobiliseren van de massa.

• 1928 = 1^e nationale congres, en de naam werd gewijzigd in: Partai Nasional Indonesia
• 1929: honderden PNI-leden, ook Soekarno, werden gearresteerd
• 1930 Landraad te Bandoeng: proces tegen de vier voormannen van de partij: zie Proces 1930

De PNI werd door de leiding ontbonden na het vonnis; onmiddellijk werd een nieuwe partij opgericht: Partai Indonesia = Partindo

Belangrijkste vestigingen:

• Esfahan (of Ispahan). Comptoir van 1623-1747. Hoofdcomptoir en directie van 1623-1638. Product: zijde.
• Bandar-e Abbas (of Gamron). Comptoir van 1623-1766. Hoofdcomptoir en directie van 1638-1755. Producten: zijde, rozenolie, wol.
• Al Basrah (nu Irak). Comptoir.
• Aden (in huidige Yemen). Comptoir 1614-1620. Producten: Arabische gom en wierook.
• Band-e Kong (of Congo). Comptoir 1665-1753. Product: parels.

PETA (Tentara Soekarela Pembela Tanah Air). Indonesisch vrijwilligersleger, in 1943 opgericht.

Petitie-Soetardjo De gematigde nationalist Soetardjo, kreeg de Volksraad  in 1936 mee om zijn petitie te ondersteunen (26 stemmen vóór, 20 tegen):

• "...... met het verzoek te willen bevorderen, dat een conferentie van vertegenwoordigers van Nederland en Nederlandsch-Indië worde bijeengeroepen, welke conferentie op den voet van gelijkberechtigdheid een plan zal hebben op te stellen, teneinde aan Nederlandsch-Indië langs den weg van geleidelijke hervorming binnen tien jaar, althans binnen een zodanigen tijd als de conferentie voor de uitvoering van de gedachte mogelijk zal achten, den staat van zelfstandigheid toe te kennen binnen de grenzen van artikel 1 van de Grondwet."

Kortom, een verzoek tot een zelfstandige positie van Indië binnen het Koninkrijk.

In de definitieve versie van de petitie die naar Koningin, Eerste en Tweede Kamer en de Minister van Koloniën werd gestuurd, was de tijdspanne "tien jaar" weggelaten.

Buiten de Volksraad in Nederlands-Indië werd de petitie door de coöperatieven redelijk positief beoordeeld, maar ging uiteraard voor de non-coöperatieven lang niet ver genoeg en onder de bevolking leefde het niet. 

In Nederland waren de reacties in de pers uiteenlopend. 

De Petitie Soetardjo werd besproken in de Eerste en Tweede Kamer, waar de nadruk werd gelegd op de staatsrechtelijke onmogelijkheid er van. Toen het advies en het oordeel van de Gouverneur-generaal over de petitie in Den Haag aankwam (en dat had heel lang op zich laten wachten!), werd de petitie via Koninklijk Besluit in 1938 volledig afgewezen.

Soortgelijke moties waren van:

• Thamrin (vanuit GAPI), afgewezen in 1939

• Wiwoho (doorkruist door de gebeurtenissen van mei 1940), door Gouverneur-generaal Van Starkenborgh afgewezen, zonder "Londen" te raadplegen

Petroleum De winning startte in 1888 in Nederlands-Indië als industrie. Sumatra bracht 2/3 deel op, verder van Borneo. Vóór de Tweede Wereldoorlog leverde Nederlands-Indië 2 à 3% van de wereldproductie.

Zie ook: Aardolie.

PID (Politieke Inlichtingen Dienst), in 1916 opgericht, en had vooral als taak het opsporen van nationalisten.

Pijnacker Hordijk, Cornelis (1847-1908)

Gouverneur-generaal, 1888-1893.
In 1890 gaf hij toestemming tot het oprichten van het Corps Marechaussee, dat later de doorslag zou geven in de strijd in Atjeh. Verder is hij bekend geworden door het publiceren van artikelen over recht en over Middeleeuwse handschriften.

Zie ook: Gouverneurs-generaal op rij.

Pikol handelsgewicht 61,76 kg

De bekendste kleine Pinas is de 'Duyfken', die meevoer met de vloot van Cornelis de Houtman 1595-1597, tijdens de eerste reis naar Oost-Indië. Het schip had toen een bemanning van 20 koppen en maakte verkenningstochten voor de vloot uit. De 'Duyfken' had een tonnage van 50 en werd gebouwd in 1594.

In de loop van de 17e eeuw ondergaat dit type schip een schaalvergroting, tot aan de 'Drie Kronen', gebouwd in 1693 en met een tonnage van 1075.

Kenmerken van het grotere schip:

• driemaster
• met een extra mast op de boegspriet
• galerij om het achterschip, die er was voor de verfraaiing, maar ook diende als uitkijkplaats en als toilet voor de officieren.

Zie ook: VOC-Scheepstypen

PKI zie Partai Komunis Indonesia

Voorbeelden: de Gouverneur-generaal mocht zes paarden voor de koets hebben, de leden van de hoge regering 'slechts' vier; wie zich er niet aan hield kreeg een boete van 1000 rijksdaalders, en de paarden werden in beslag genomen. Een oud-Gouverneur-generaal mocht drie slaven achter zich aan laten lopen, een gewoon burger slechts één!

Al eerder had de regering instructies doen uitgaan in o.a. 1617, 1632, 1680, 1704, 1719, 1729 en 1733, maar die van Mossel spanden de kroon.

Pleijte, Th.B. minister van koloniën , 1913-1918

Ples, D. directeur Binnenlands Bestuur, 1882-1884

zie ook: Paramilitaire Organisaties.

PNI zie:

• Perserikatan Nasional Indonesia, 1927

• Partai Nasional Indonesia 1946

Poenale Sancties zijn strafbepalingen als onderdeel van de Koelie-ordonnanties, gericht tegen koelies die zich niet aan de werkovereenkomsten hielden. Veelal ging het om het weglopen van de koelie vanwege de slechte werk- en leefomstandigheden. Het geven van lijfstraffen was hierbij geen uitzondering.
In 1931 officieel afgeschaft, deels vanwege de heersende economische wereldcrisis (er waren toch voldoende werkkrachten), maar vooral door de druk van buitenaf: in de Verenigde Staten dreigde een boycot van producten uit o.a. Nederlands-Indië.

Poesat Tenaga Rakjat (Poetera) 1943 opgericht = Centrum van de Volkskracht. Zij wilde de bevolking enthousiast maken voor de Japanse zaak, en westerse invloeden verder uitwissen. Leiders: Soekarno, Hatta, Dewantoro, kyai hadji Mas Mansoer. Er werd alleen propaganda gemaakt voor de Japanse zaak. Poetera werd in februari 1944 opgeheven, en 1 maart 1944 vervangen door de op Japanse leest geschoeide Djawa Hokokai; Japanners hadden de leiding; Soekarno en Hatta slechts adviseurs

Poetera zie Poesat Tenaga Rakjat

Politieke Inlichtingen Dienst (PID), in 1916 opgericht, en had vooral als taak het opsporen van nationalisten.

Politionele Actie, 1^e (Operatie Product) vond plaats 20/21 juli-5 aug. '47. Acties in Sumatra: Zuid-, en Deli; op Java werd gebied Batavia-Semarang, en Oost-Java+ deel Madoera bezet.

Doel van deze actie:

• verbetering van de economie in het door Nederlandse troepen bezette deel: deze kon zich niet ontplooien en zat financieel bijna aan de grond.
• verbetering van de voedselvoorziening: er dreigde een hongersnood in het bezette deel van Java.

Vóór een militair optreden is van de Commissie-generaal alleen De Boer die ontslag neemt.

Tegen zijn Van Mook, Schermerhorn en Van Poll. De eerste dienstplichtigen vertrekken vanuit Nederland oktober/november 1946: de Zeven December-Divisie. Van de opgeroepen manschappen kwam 15% niet opdagen! Nederlandse legermacht in 1947 op Java en Sumatra:

• 5.000 mariniers
• 44.000 KNIL'ers
• 70.000 Koninklijke Landmacht.

De Nederlandse regering stuurde 27 mei 1947 een nota naar Djokjakarta: de Republiek moest de aangeklede (= Nederlandse) versie van het akkoord van Linggadjati accepteren, plus ook een gezamenlijke gendarmerie aanvaarden. De Republiek wees dit in een Nota van Antwoord op 8 juni 1947 af. Op 23 juni 1947 overhandigt Van Mook een ultimatum: mèt voorgaande eisen, plus een eis tot vorming van een interim-regering met een Nederlandse Gouverneur-generaal met beslissingsbevoegdheden. Soekarno wees het ultimatum af, en Sjahrir neemt ontslag als minister-president. Opnieuw een Nederlands ultimatum op 15 juli 1947: de Republikeinse troepen moesten zich 10 km van de frontlijn terugtrekken: de Republiek antwoordt negatief. Van 20/21 juli-5 aug. '47 vindt de Operatie Product plaats. Australië en India brengen op 30 juli '47 de zaak in de Veiligheidsraad. De Veiligheidsraad roept 1 augustus '47 op tot een staakt het vuren: Generaal Spoor en Luitenant-Gouverneur-generaal Van Mook wilden alsnog Djokjakarta aanvallen om de regering van de Republiek gevangen te nemen: de Nederlandse regering stond dit niet toe, en in de nacht van 4/5 augustus '47 werd de strijd gestaakt. Slachtoffers:

• -aan Nederlandse zijde: 60 doden, 131 gewonden en 17 vermisten
• -aan Indonesische zijde: volgens generaal S.H.Spoor: 4.000 man

Resultaat:

• -bijna alle ondernemingen en plantages in het strijdgebied ongeschonden in Nederlandse handen.
• -militair een groot gebied veroverd zonder veel slachtoffers.
• -politieke nederlaag voor Nederland in de Veiligheidsraad
• -het Republikeinse leger was niet verslagen en kon starten met de opbouw van een guerilla-oorlog
• -de Republikeinse regering zat nog steeds in Djokjakarta.
• -Nederland aanvaardde de 'Commissie van Goede Diensten' van de Verenigde Naties en beloofde niet op te rukken naar Djokjakarta.

Zie ook: Conferenties, stappen en gebeurtenissen in de relatie tussen Nederland en Indonesië 1945-1963.

Politionele Actie, 2^e = Operatie Kraai 18/19 dec. 1948- 5 januari 1949.

Een reden om nu met deze actie te beginnen was, dat de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties met kerstreces zou gaan, en Nederland meende een maand lang de vrije hand te hebben. Parachutisten veroverden vliegveld vlakbij Djokjakarta, waarna versterkingen konden worden ingevlogen. Na een paar uur werd de Indonesische regering, incl. Soekarno, gevangen genomen, en onder huisarrest geplaatst. Later werden Soekarno en Sjahrir naar het Tobameer op Sumatra gebracht. Hatta e.a. naar het eiland Bangka. Midden-Java viel in Nederlandse handen, maar het zich terugtrekkende Republikeinse leger was niet verslagen. De bezetting van Oost-Java ging minder vlot. Ook op Sumatra een vlotte opmars maar geen uitschakeling van de Tentara Nasional Indonesia (TNI). Spoor had (incl. KNIL-militairen) ca. 102.000 man op Java, en 22.500 man op Sumatra, dus kon men moeilijk spreken van slechts een politionele actie. Op 19 december '48 maakten de USA en Australië het conflict reeds aanhangig bij de Veiligheidsraad, die van kerstreces werd teruggeroepen. Op 24 december '48 aanvaardde de Veiligheidsraad een resolutie: zij eiste:

• -een staakt het vuren
• -een onmiddellijke vrijlating van de Republikeinse regering.

De Nederlandse regering besloot tijd te rekken. Op 28 december '48 twee nieuwe resoluties:

• een onmiddellijke vrijlating van de Republikeinse regering
• een strikte en door consuls gecontroleerde naleving van het staakt-het-vuren.

Nederland boog nu, en zou 31 december '48 de strijd op Java en vlot daarna op Sumatra beëindigen. Op 28 januari 1949 aanvaardt de Veiligheidsraad een nieuwe resolutie: o.a.

• -terugkeer van de Republikeinse naar Djokjakarta
• -in maart een vorming van een federale interim-regering
• -vóór oktober verkiezingen voor een grondwetgevende vergadering
• -en 1 april 1950 overdracht van de soevereiniteit.

Op 1 maart '49 bezette de TNI o.l.v. de kolonels Latief en Soeharto(!) voor enkele uren de stad Djokjakarta. Op 8 maart gaf Nederland toe: de regering van de Republiek kon terug naar Djokjakarta en men wilde een rondetafelconferentie. Vanaf 14 april '49 startte het Van Royen-Roem overleg. Pas half augustus '49 eindigden de schermutselingen De operatie "Kraai" was in de aanvang een militair succes, maar een politiek fiasco door opnieuw ingrijpen van de Veiligheidsraad, internationale boycotacties van Nederlandse schepen en vliegtuigen en een hardnekkige Republikeinse guerrilla. Bovendien had Nederland zich vergist in de houding van de federale deelstaten: deze bleek niet zo pro-Nederlands als ze hadden gedacht.

Zie ook: Conferenties, stappen en gebeurtenissen in de relatie tussen Nederland en Indonesië 1945-1963.

Vestigingen:

• Pontianak. Comptoir. Residentie vanaf 1778. Producten: diamant, juwelen, was.
• Sukadana. Comptoir van ca. 1617 tot 1622. Product: diamant.

• juni 1946 was de evacuatie van Japanse troepen beëindigd
• mei 1947 beschouwde POPDA zijn taak t.o.v. de APWI als afgesloten.

Portugezen  

• de basis voor de Portugeze ontdekkingen in de Oost was het Verdrag van Tordesillas, waarbij de paus de aarde verdeelde in Spaanse en Portugese invloedsferen

• de redenen van de Portugezen om Indië (India) te ontdekken waren:

  • economisch: einde maken aan het Arabisch handelsmonopolie en aan het overwicht van Genua en Venetië.

  • politiek: bestrijding van de Islam, en de onderwerping en exploitatie van nieuwe landen

• 1487/1488 rondde Bartholomeus Diaz de Kaap der Stormen (Kaap de Goede Hoop)

• 1497 vertrok Vasco da Gama met vier schepen en 160 man; hij bereikte Indië (India). In 1499 was hij weer terug in Portugal. (in 1502 vertrok hij voor een tweede, in 1524 voor de derde en laatste keer)

• 1505 verovering van Goa (India). Het zou het belangrijkste steunpunt worden voor de Portugezen

• 1511 bezetting Malakka 

• 1512 bereikten ze Molukken: kruidnagelen op Ternate en Tidore, nootmuskaat op Banda en Ambon.

• De Portugezen kwamen terecht in een al bestaand handelsnetwerk, waarin nieuwkomers geaccepteerd werden, waarin niet het beeld past van voortdurende oorlogen en veroveringen.

• Katholicisme: met name op Ambon door jezuït Franciscus Xaverius, tussen 1540-1550

• 1529 Verdrag van Zaragoza: Spaanse dreiging afgewend en Portugezen krijgen de vrije hand
• 1577-1580 Sir Francus Drake doet Ternate aan
• 1596: Houtman naar Banten
• 1599 Jacob van Neck naar Molukken
• 1600 Engelse Oostindische Campagnie serieus actief met specerijenhandel.
• 1601 14 Hollandse expedities naar Molukken
• 1602 VOC oprichting

Ternate en Tidore overmeesterd door Spaanse Vloot uit de Philipijnen. De Engelsen komen ook naar de Molukken.

• 1625 gezag Hollanders gevestigd, en de Portugezen zitten alleen nog op Timor.
• In 1975 verlaten de Portugezen Oost-Timor.

In augustus 1945 kwam hij vrij, na de Japanse capitulatie.

Zijn belang is, dat zijn invloed in de politiek van de SEAC o.l.v. Mountbatten cruciaal is geweest. Hij schilderde Lady Edwina Mountbatten namelijk een beeld van Java in september 1945 dat met de werkelijk niets van doen had: "Bijna overal was de stemming op Java anti-Nederlands" (wat in september beslist niet het geval was), en "De Republiek had op Java flink wortel geschoten". Zijn overtuigende verhaal bereikte Mountbatten, die daarna verkondigde dat de Britse soldaten er niet waren om het Nederlandse gezag te herstellen. Op deze manier had hij een geldige reden om het aantal troepen te beperken (alleen voor key-areas), omdat ze in Indo-China meer van node waren.

Door deze beperkte Britse aanwezigheid hadden de Japanners (die er waren voor orde en rust) er geen moeite mee om op vele plaatsen vrijwillig of zonder veel verzet  hun wapens aan de Pemoeda's te gunnen, waardoor de situatie in oktober 1945 een stuk grimmiger was geworden dan in de maand er voor.

In 1947 verliet Van der Post Batavia, en ondernam later in opdracht van de Britse regering een ontdekkingstocht in het huidige Malawi in Afrika. Zijn grootste bekendheid verkreeg hij echter door het schrijven van boeken. In zijn laatste boek "The Admiral's Baby" (gepubliceerd in 1996) waarin de achtergronden van zijn denken naar voren komen, is te lezen: "de VOC was de meest roofzuchtige en meedogenloze handelsorganisatie in de geschiedenis", terwijl Raffles de "eerste Europeaan was die echt gaf om de Javaan en zijn cultuur".

In 1981 kreeg hij de titel van 'Sir', en in 1982 werd hij peetvader van de pas geboren Prince William. Tevens was hij adviseur van prime minister Thatcher.

In de negentiger jaren komt de kritiek los: op internet verschijnt het verslag van D.W.N. Kriek, die deelnam aan de "43 Special Mission", waarin hij wijst op de vele onwaarheden in het verhaal van Van der Post over deze missie. Dan verschijnt het boek van J.D.F. Jones: "The Storyteller, The Many Lives of Laurens van der Post", die de vele uitspraken en geschriften van Van der Post onderzoekt, en tot de ontstellende ontdekking komt, dat er toch wel zeer veel onjuistheden zijn te vinden.

Potgieter, E.J. (1808-1875), lit. "de Liedekens van Bontekoe"

Prambanan hindoeïstisch tempelcomplex bij Djokjakarta

Preanger 1923

Prefectuur Onder Daendels: hij wilde Java in 9 prefecturen verdelen. De resident werd prefect, later landdrost. Met Raffles kwam de term residentie weer terug.

• Soekarno  1945-1968
• Soeharto   1968-1998
• Habibie     1998-1999
• Wahid       1999-2001
• Megawati  2001

Een omstreden figuur, vanwege zijn overlopen in 1948 naar het Indonesische leger.

Enkele data:

• 1943 gevangengezet en te werk gesteld door de Duitsers na een poging zich te onttrekken aan de Arbeidsdienst
• 1945 heeft hij zich aangemeld bij de Nederlandse stoottroepen
• 1946 via het nazendingskamp Schoonhoven als dienstplichtig soldaat naar Indië gezonden.
• 1948 overgelopen naar de TNI.
• 1949, kwam op 4 augustus (vlak voor de wapenstilstand van 10 augustus) het bevel hem alsnog op te sporen in de Actie Finale; dit werd uitgevoerd door een speciale eenheid; men wist hem te traceren, waarbij 14 tot 19 man het leven lieten, alsmede zijn toenmalige echtgenote. Poncke wist te ontsnappen.
• 1956 werd hij lid van het Indonesische Parlement
• 1957-1958 en 1962-1966 gevangen gezeten vanwege z'n kritische houding t.o.v. de Soekarno-regering.
• 1966 richtte hij met andere advocaten de LPHAM op, een Indonesisch Instituut voor de bescherming van de mensenrechten.
• 1974-1976 zat hij gevangen na anti-Japanse demonstraties.
• Na 1976 was hij betrokken bij acties tegen het Soeharto-regime, vanwege het optreden in Atjeh en oost-Timor.
• In 1995 bracht hij een bezoek aan Nederland, dat vanwege zijn optreden in de Bersiap-periode veel stof deed opwaaien.
• In 1998 was hij voor de laatste keer in Nederland.

Prins, A. (1816-1867)gouverneur-generaal , waarnemend in 1861 en waarnemend in 1866 vóór en na het gouverneursschap van Sloet van de Beele, vanuit zijn functie van vice-voorzitter van de Raad van Indië

Zie ook: Gouverneurs-generaal op rij.

Priyayi de traditionele bureaucratische elite op Java en Madoera, de stand van hoge ambtenaren en edellieden of regenten.

Proces 1930 Landraad te Bandoeng; tegen vier voormannen van de PNI; Soekarno hield een pleidooi van twee dagen. (Hatta en Sjahrir zaten toen in Nederland; Hatta was in 1928 in een proces in Den Haag wegens opruiing vrijgesproken). Soekarno kreeg vier jaar gevangenisstraf. Eind 1931 kwam Soekarno weer vrij, en werd warm onthaald door de bevolking.

"Wij, het volk van Indonesië roepen hierbij de onafhankelijkheid van Indonesië uit. Zaken betreffende de machtsovername zullen stipt en zo spoedig mogelijk worden geregeld."

Zie ook: Onafhankelijkheidsverklaring

Tevens was er 's Lands Plantentuin in Buitenzorg.

Ook in Nederland waren er activiteiten op dit gebied, zoals bij het in 1871 in Haarlem geopende 'Koloniaal Museum', en later bij het in 1910 opgerichte 'Koloniaal Instituut' te Amsterdam, het latere Tropeninstituut.

Zie ook: Landbouwcongressen.

Proeftuin van Modjokerto Voorjaar 1947 werd hier een nieuwe vorm uitgeprobeerd: het dagelijks bestuur kwam bij de Republikeinse resident terwijl de eindverantwoordelijkheid van de ordehandhaving lag bij de plaatselijke Nederlandse militaire commandant. Deze vorm werd tevens toegepast in Sidoardjo en na een overeenkomst tussen het Nederlands-Indische gouvernement en de Republikeinse regering op 6 mei 1947 ook te Buitenzorg.