07 |
Sintezaj fueloj
Grupo da esploristoj konstatis, ke likvaĵoj, ekstraktataj el ŝtona karbo kaj skistoj, grandparte taŭgas kiel fuelo por nuntempaj [3] gasturbinaj motoroj.
Dum [2] ĉiujara [1] konferenco pri gasaj turbinoj, aranĝita de [4] Asocio de inĝenieroj-mekanikistoj, tiuj gefakuloj [5, 6] prezentis rezultojn de esploroj pri 12 sintezaj likvaj fueloj, ricevitaj el ŝtona karbo, kaj pri tri likvaj fueloj, ellaboritaj el skistoj.
Tiaj sintezaj likvaj fueloj estas aplikeblaj [5] en nekaraj gasaj turbinoj, kiuj estas uzataj en elektraj centraloj dum [2] horoj de pintaj ŝarĝoj kaj kiuj dume [2] funkcias per petrolaj fueloj.
1. Зьбіральныя словы ўтвараюцца ад пытальных шляхам замены пачатковага «k» на «ĉ»: ĉiu – кожны, ĉio – усё, ĉia – усякі, ĉie – усюды, ĉien – паўсюль, на ўсе бакі, ĉiam – заўсёды, ĉiom – цалкам, колькі заўгодна, ĉial – па любой прычыне, ĉiel – усяляк, ĉies – усіх, усякага.
Пры замене «k» на «nen» утвараюцца адмоўныя словы: neniu – ніхто, nenio – нішто, nenia – ніякі, nenie – нідзе, nenien – нікуды, neniam – ніколі, neniom – ніколькі, nenial – без прычыны, neniel – ніяк, nenies – нічый.
2. Прыназоўнік dum – у час, на працягу, пакуль, у той час як (dume – тым часам, пакуль): dum du horoj, dum irado, dum produktado – у час вытворчасьці, dumkonferenca informo – інфармацыя, прадстаўленая на канфэрэнцыі.
3. Прыслоўе nun – цяпер, зараз, у цяперашні час: Prezentu tiun informon nun, sed ne poste! – Прадстаўце гэтую інфармацыю зараз, а ня потым!
4. Пасьля пасіўнага дзеепрыметніка назоўнікі, што азначаюць дзеяча, ужываюцца з прыназоўнікам de, а назоўнікі, што азначаюць прыладу ці сродак дзеяньня – з прыназоўнікам per: La motoro inventita de Diesel. La informo registrita per registrilo.
5. Суфіксы: -ebl- азначае магчымасьць (komprenebla – які можна зразумець, зразумелы, atingebla – дасягальны, analizebla – прыдатны для аналізу); -ul- азначае асобу з пэўнай якасьцю (aktivulo – актывіст, novulo – навічок, пачатковец, milionulo – міліянэр, alkoholulo – алькаголік, fakulo – спэцыяліст); -in- азначае асобу жаночага полу (inĝenierino – жанчына-інжынэр, laboristino – працаўніца, aktivulino – актывістка, milionulino – міліянэрка, fakulino – жанчына-спэцыяліст, firmaestrino – кіраўніца фірмы); -id- азначае нашчадка, дзіця (inĝenierido – дзіця інжынэра, milionulido – дзіця міліянэра)
6. Прыстаўка ge- азначае асобаў абодвух палоў: laboristo(j)+laboristino(j)=gelaboristoj.
Fuelo – паліва, esplori – дасьледаваць, konstati – устанавіць, канстатаваць, ekstrakti – атрымліваць, здабываць, ŝtono – камень, skisto – сланец, parto – частка, taŭgi – падыходзіць, быць прыдатным, gaso – газ, jaro – год, aranĝi – уладкаваць, правесьці, asocio – асацыяцыя, fako – аддзел, спэцыяльнасьць, галіна, prezenti – прадстаўляць, apliki – прымяняць, kara – дарагі, elektra centralo – электрастанцыя, pinto – вастрыё, пік, ŝarĝi – грузіць, нагружаць, funkcii – працаваць, функцыяваць, petrolo – нафта (ачышчаная).
| Вы заўважылі, што вы ўжо няблага разумееце словы, фразы і тэксты, гэта значыць, пасіўна валодаеце эспэранта? Хаця наш экспрэс-курс ня мае на мэце актыўнага авалоданьня мовай (пераклад з беларускай, аповяд, размова), вы можаце пры жаданьні заняцца й гэтым. Просты й вельмі эфэктыўны прыём – зваротны пераклад: пісьмова перакладзеце тэкст на беларускую мову, а затым пісьмова ж - на эспэранта, ня гледзячы ў камэнтары й слоўнік. Няважна, калі будуць пропускі, несупадзеньні й памылкі. Параўнайце вынік з арыгіналам, унясеце выпраўленьні і даданьні. Паўтарайце працэдуру некалькі разоў, пакуль пераклад цалкам не супадзе з арыгіналам . Рабеце тое самае з усімі тэкстамі, і вынікі перасягнуць вашыя спадзяваньні. | Ĉu vi rimarkis, ke vi jam tute bone komprenas vortojn, frazojn kaj tekstojn, tio estas pasive regas Esperanton? Kvankam nia ekspres-kurso ne celas aktivan regon de la lingvo (tradukon el la rusa, rakonton, konversacion), vi povas laŭdezire okupiĝi ankaŭ pri tio. Simpla kaj efika procedo estas inversa traduko: skribe traduku la tekston en la rusan lingvon, kaj poste same skribe – en Esperanton, ne enrigardante la komentojn kaj vortareton. Ne gravas, se estos preterlasoj, nekoincidoj kaj eraroj. Komparu la rezulton kun la originalo, enskribu korektojn kaj aldonojn. Ripetadu tiun procedon kelkfoje, ĝis la traduko koincidos kun la originalo plene. Faru tiel kun ĉiuj tekstoj, kaj rezultoj superos viajn atendojn. |
07 |