06

УРОК 6 – LECIONO 6

Ŝtofo absorbanta odorojn

La revuo «New Scientist» /Nju sajentist/ publikigis informon pri [2] elasta ŝtofo, kiu absorbas odorojn. Ĝi estas produktata el ordinara celulozo, kiu estas prilaborata per specialaj kemioj [4], entenantaj klorajn oksidojn [6] kaj aliajn neorganikajn salojn. Poste [1] en forno kun atmosfero el karbona duoksido [6] la celulozo karburiĝas ĉe la temperaturo 600o-800o C kaj aktiviĝas pro [2] tio, ke [5] en ĝi formiĝas apertaj poroj.

La nova ŝtofo absorbas la molekulojn, kiuj kreas la odoron en la atmosfero, 5-20-oble [3] pli rapide, ol la aktivigita karbo, sed kostas 10-oble [3] pli multe ol ĝi.

Камэнтары – Komentoj

1. Прыслоўі, у адрозьненьне ад прыназоўнікаў, ужываюцца не з назоўнікам ці займеньнікам, а самастойна: Li estas kun ŝi. Ili estas kune (разам). Post – пасьля, праз, poste – потым.

2. Прыназоўнікі: pri – пра (informi pri granda kvanto de produktoj; prilabori - перапрацоўваць); pro – за, з-за, праз, дзеля (labori pro mono); post – пасьля, праз, за: post la ricevo – пасьля атрыманьня, post minuto – праз хвіліну.

3. Суфіксы лічэбнікаў: -on- утварае дробавыя лічэбнікі (duono – 1/2, палова, tri kvaronoj – 3/4, тры чвэрткі); -obl- утварае кратныя лічэбнікі (duobla – двайны, trioble – тройчы); -op- утварае зборныя лічэбнікі (kvarope – учатырох, учацьвярых).

4. Суфікс: -aĵ- азначае канкрэтны прадмет: solvaĵo – раствор, havaĵo – маёмасьць, metalaĵo – мэталічны прадмет.

5. Дапаўняльны даданы сказ далучаецца да галоўнага з дапамогай злучніка ke (што, каб), які ня сьлед блытаць з займеньнікам kio: Li diris al mi, ke li vidis la revuon – Ён сказаў мне, што ён бачыў гэты часопіс. Li diris al mi, kion li vidis – Ён сказаў мне, што (дакладна) ён бачыў.

6. Прыклады хімічнай намэнклятуры: Ag2O – duarĝenta oksido, As2O3 – duarsena trioksido, CO – karbona oksido, MnO2 – mangana duoksido, SO3 – sulfa trioksido, N2O5 –dunitra kvinoksido, Re2O7 – durenia sepoksido, OsO4 – osmia kvaroksido, AgF – arĝenta fluorido, BF3 – boria trifluorido, NaCl – natria klorido, CaBr2 – kalcia dubromido, PbS – plumba sulfido, B4C – kvarboria karbonido, KH – kalia hidrido, BN – boria nitrido, Na2SO4 – dunatria kvaroksosulfato, KNO3 – kalia trioksonitrato; вуглявадароды – hidrokardonidoj, вугляводы – karbonhidratoj (прыклады з артыкула Z. Pluhar. Problemoj de sistema ĥemia nomenklaturo en la internacia lingvo. «Apliko de Esperanto en scienco kaj teĥniko» Usti nad Labem, 1980). У назвах хімічных злучэньняў ужываецца скарочаная форма некаторых каранёў: nitrogeno=nitr-, oksigeno=oks-, sulfuro=sulf-, fosforo=fosf-, hidrogeno=hidr-.

Словы – Vortoj

Ŝtofo – тканіна, absorbi – паглынаць, odoro – пах, водар, revuo – часопіс, elasta – пругкі, эластычны, teni – трымаць, kloro – хлор, oksido – аксід, вокіс, alia – іншы, salo – соль, forno – печ, karbono – вуглярод, karburi – навугляроджваць (злучаць з вугляродам), aperta – адкрыты, krei – ствараць, karbo – вугаль, kosti – каштаваць.

Пастарайцеся запомніць як мага болей каранёвых словаў. Карысна выпісваць на карткі словазлучэньні (напрыклад, дзеяслоў з назоўнікам, прыназоўнік з назоўнікам і да г.п.), падкрэсьліваючы галоўнае, ключавое слова і расстаўляючы карткі паводле альфабэту. Яшчэ адна карысная картатэка - з картак беларускіх перакладаў словазлучэньняў, таксама, зразумела, у альфабэтным парадку. А калі вы ўнясеце гэтыя сьпісы ў кампутар, яны стануць яшчэ эфэктыўнейшымі. Klopodu memorfiksi kiel eble plej multe da radikaj vortoj. Estas utile elskribi vort-kunojn sur slipojn (ekzemple, verbon kun substantivo, prepozicion kun substantivo kaj simile), substrekante la ĉefan, ŝlosilan vorton kaj aranĝante la slipojn laŭ la alfabeta ordo. Ankoraŭ unu valora sliparo: el slipoj kun rusaj tradukoj de tiuj vort-kunoj; same, kompreneble, laŭ la alfabeta ordo. Kaj se vi enigos tiujn listojn en la komputilon, ili fariĝos eĉ pli efikaj.
06
Hosted by www.Geocities.ws

1