EZ Ê JI BO ÇÛKAN BINIVÎSIM!

Lokman Polat: [email protected]

Rojnameya rojane "Ozgur Gundem"(*)ê bi xwediyê çar weşanxaneyên kurdan yên ku li Stenbolê ne û carna pirtûkên kurdî diweşînin re li ser rewşa weşanên kurdî hevpeyvîn çêkiriye. Xwediyê weşanxanan xemgîniyên xwe tînên zimên. Ew dibêjin : "Pirtûkên kurdî nayin firotin. Xwendevan tunin. Bazara pirtûkên kurdî tune. Dema weşanxane pirtûkên kurdî derdixin, tê de zirarê dikin. Tu dibêjî qey nivîskarên kurd pirtûkên kurdî ji bo çûkan dinivîsin." Û herweha gelek tiştên din dibêjin, lome dikin, xemgîniya xwe nîşan didin. Xwediyê weşanxanên kurdan rewşa firotin û nefirotina pirtûkên kurdî baş dizanin. Lewre jî gotinên wan rast in. Lê, divê ev rastî nivîskarên kurd bedbîn neke, bêhêvî nehêle. Nivîskarên kurd ji ber vê rastiyê, ji nivîsîna kurdî sar nebin û dev jê bernedin. Her nivîskarê kurd ku bi kurdî dinivîse, divê vê baş bizanibe ku; bi kurdî nivîsîn, pirtûk weşandin ji bo karê bazirganiyê nîn e û di dema niha de tu nivîskarekî ji pirtûkên xwe pere -dirav- qezenc nake. Nivîskarên kurd bi fedekarî û berpirsiyariyekî neteweyî erkên xwe yên welatparêziyê tînin cih. Konjuktura welatê me û rewşa gelê me wisa ye ku, divê nivîskar ne berjewendiyên şexsî, berjewendiyên netewî bifikirin. Kar û xebata ku ew îro dikin, berhemên ku diafirînin ji bo pêşketina ziman, çand û edebiyata kurdî xizmeteke bêpayan e. Nivîskarên kurd îro ji bo çûkan binivîsin jî, ev nivîsên wan di demên pêş de, di sibêrojê –pêşerojê- de, dê di xizmeta gel de be. Dinya û civak her digehurin. Tu tişteke herdem wekî xwe namîne. Rewşa civaka kurd jî dê hertim weha nebe. Xeyalên me yên ji bo azadiya gel û rizgariya welat pîroz in. Divê em bi hêvî bin û ji bo pêkanîna xeyalên xwe yên pîroz bi dil û can bixebitin. Nivîskarên kurd yên ku îro bi kurdî dinivîsin ji yên doh pirtir in û sibê, di pêşerojê de jî dê ji yên îro pirtir bin. Dema Ahmedê Xanî, Melayê Cizîrî, Feqîyê Teyran berhemên xwe bi kurdî afirandin, ew dem belkî bi qasê nivî niha xwendevanên kurd tunebûn. Lê, wan bi afirandinên berhemên xwe ji bo me hîm danîn. Berhemên wan bûn dewlemendiya edebiyata kurdî, bûn hebûna me ya neteweyî û ji bo pêşveçûna netewa me bûn bingeh. Berhemên ku îro têne nivîsîn jî dê ji bo pêşerojê bibin dewlemendî, bibin pêngava pêşveçûnê. Helbet ez nabêjim ku berhemên kurdî yên ku di vê dema me de hatine nivîsîn hemû baş in, bi rêk û pêk in, bi kalîte ne. Na, weha nîn in. Lê, hinek berhemên edebî yên ku niha hatine nivîsîn, hene ku sed sal, du sed sal paşê jî dê bêne xwendin. Ji xwe berhemên bi kalîte dê herdem hebûna xwe bidomînin. Nivîskarên kurd yên ku bi kurdî berhem diafirînin bi rewşê zanin. Ew dizanin çima û ji bo çi armancê bi kurdî dinivîsin. Ez li ser navê nivîskarên kurd yên din nikaribim tiştek bibêjim, lê li ser navê xwe dikarim vê bibêjim; ez tu car bi mejiyê bazirganiyê û ji pirtûkan pere qezençkirinê nefikirîm. Heger ez weha bifikiriyama, min ê bi tirkî binivîsandana. Tirkiya min ji kurdîya min baştir e û ez ji gelek nivîskarên tirk baştir dikarim bi tirkî binivîsim. Lê, ez nanivîsim. Her pirtûkên ku min weşandiye bi kêmanî ketine destê sed xwendevanên kurd û ew sed xwendevanên kurd ji bo min hêjayiyê bi hezaran xwendevanên tirk in. Hindikbûna xwendevanên kurd, divê nivîskarên kurd jî nivîsîna kurdî sar neke. Berevajê wê, divê nivîskarên kurd hîn pirtir bi kurdî binivîsin û weşanxaneyên kurdan jî pirtûkên kurdî biweşînin. Kurdî nivîsin netenê çîrok, helbest, şano û roman nivîsîn be. Divê bi kurdî nivîsên îlmî, zanîstî, dîrokî, felsefî, aborî, ceribandin, vegotin, portre, bîranîn, meqaleyên siyasî, nivîsên teorîk û îdeolojîk û herweha bi hemû cureyan bêne nivîsîn. Kovar û rojnameyên kurdî divê netenê çandî, edebî bin, divê kovar û rojnameyên curbecur bin. Heger di dema niha de rojname û kovarên kurdî yên felsefî, aborî, dîrokî, mîzahî û heta magazînî tunin, ev ji bo me kurdan kêmaniyek e. Dewlemendên kurd bêxir in, millî nîn in. Yên xelkê şîrket û bankên wan dest davêjin karê weşangeriyê û gelek pirtûk, kovar û rojname diweşînin. Bankên kurdan tunin, lê gelek şirketên dewlemendên kurd hene. Ew ji bo karê bazirganiyê be jî dest bavêjin karê weşanvaniyê dê weşanên kurdî gelek bin. Heydê em bibêjin ku ew naxwazin xwe bi vî karî re mijul bikin, wisane bila reklam bidin kovar û rojnameyên kurdî ku di hêla aborî de ji bo weşanên kurdî bibe alîkariyeke. Mala teknîkê ava û ji mirovahiyê re hezar car spas ku înternetê îcat kirin û niha gelek kovar û rojnameyên kurdî di înternetê de weke weşanên elektronîk têne weşandin. Weşanên kurdî yên heyî -çi matbu û çi elektronîk- divê pirrengîn bin, pirdengî bin, bi şêweya demokratîk jîyana xwe ya weşanê bidomînin. Divê naveroka her yekê ji hevûdu cûda be. Di nav wan de ne dijminahî, lê reqabeteke demokratîk hebe. Ew ji bo weşaneke hîn baştir, xweştir û dewlemendtir bi hevre bikevin nav pêşbaziyeke, dê weşangeriya kurdî pêş ve biçe. Di hevpeyvîna xwediyê weşanxaneyên kurdan de gelek gotinên balkêş hene ku divê mirov li ser bisekine, şîrove bike û ji bo pêkanîna wan tiştan gav bavêje. Xwediyê weşanên Pêrî Ahmed Onal dibêje : "Pirtûkên kurdî yên ku derdikevin nayên nirxandin." Rast e. Ji xwe heger bihatana nirxandin, dê edebiyata kurdî îro hîn pêştetir bana. Ez bi xwe jî bi salane ku ji vê mijarê dizarim û di nivîsên xwe de lomeyên xwe tînim zimên. Ez dikarim navên bi dehan pirtûkên kurdî, çîrok û romanan li pey hev rêz bikim ku, ji xeynê min tu kesekî li ser wan pirtûkan tiştek nenivîsiye, nenirxandiye, nedaye danasînê. Heger li ser pirtûkeke kurdî çend kes nivîsên curbecur binivîsin û herkê li gor xwe pirtûkê binirxîne, dê nirxa berhemên kurdî derkeve holê. Herçiqas di nav me kurdan de rexnegirên edebiyatzan tunin jî, hinek edebiyatnas dikarin li gor zanîna xwe berhemên kurdî binirxînin. Lê, çi heyf ku bêdengî û xemsarî heye. Herçiqas rewşa heyî ne li gorê dilê me be jî, em xemgîn bin jî, divê em bê hêvî nebin û karûxebata xwe ya afirandina berhemên edebî, felsefî, dîrokî û hwd. bi kurdî bidomînin. Bila kurd bi kurdî biaxifin, bi kurdî bixwînin û bi kurdî binivîsin. (*) Ozgur Gundem hejmara roja 8 - 2 - 2004ê.