Ž
A
ėshtė Kur'ani (5:19) gabim kur thotė se tė krishterėt
e
konsideronin
Marinė si Hyjni?
Misionarėt
e krishterė janė tė angazhuar nė polemika tė papėlqyeshme
kundėr Islamit nė vazhdimėsi. Njė nga akuzat e tyre tė rėndomta
ėshtė thėnia se
gjoja Kurani (5:19) e bėn njė gabim tė madh duke pohuar se
Triniteti kristian pėrbėhet nga Zoti, Jezusi dhe Maria. Vargu
Kuranor i cituar thotė:
"Dhe
kur All-llahu tha: "O Isa, bir i Merjemes, a ti njerėzve u
the: "Mė besoni mua dhe nėnėn time dy zota pos All-llahut!?"
(Isai) Tha: "Larg asaj tė mete je Ti (o Zoti im). Nuk mė
takon mua ta them atė qė s'ėshtė e vėrtetė. Ta kisha thėnė
unė atė, ti do ta dije. Ti e di ē'ka ka nė mua, e unė nuk
di ēka ka nė Ty. Ti je mė i dijshmi i tė fshehtave!"
Vargu
i cituar nga Kur'ani nuk flet pėr trininė, flet pėr ngritjen
e Marisė nė piedestalin e hyjnisė nga mjaft te krishterė. Nėse
dikush adhurohet, bihet ne gjunjė para tij (saj), kėrkohet shėlbim
nga ai/ajo, kėrkohet
falje nga ajo, kėrkohet ndihmė nė gjėra te caktuara nga ajo,
atėherė a nuk ėshtė ky nderim qe i bėhet vetėm Zotit. Nuk
ka nevojė te pėrdoret formalisht fjala 'zot' kur veēse i janė
dhėne atributet e Zotit.
Pėr
mė tepėr gjatė historisė kishte njėmend te krishterė qe e
adhuronin Marinė si pjese te trinitetit dhe si Hyjni. Kėshtu qė
edhe nėse pohohet se vargu Kuranor flet pėr trinitet tė pėrbėrė nga Ati, Biri dhe Maria, sėrish nuk ėshtė gabim,
megjithėqė ėshtė tepėr e qartė se Kurani nuk flet pėr
njė gjė tė tillė.
Ne
kėshillin e Nikeut nė vitin 325, Melhitėt - njė grup i te
krishterėve erdhėn me doktrinėn se Trinia pėrbėhej nga
"Ati, Virgjėra Mari dhe Mesia biri i tyre" (Nimrod,
iii, faqe 329).
Njė
katekizėm i tė krishterėve botuar nė Irlandė tekstualisht e
pėrshkruan trinitetin si tė pėrbėrė nga Jozefi (ati i
Jezusit), Maria (e ėma e tij) dhe vetė Jezusi. Aty thuhet:
Zemėr
e Jezuit tė adhuroj, Zemėr e Marisė tė pėrgjėrohem, Zemėr
e Jozefit e pastėr dhe e drejtė; nė kėto tri zemra e vėndoj
besėn time (What Every Christian Must Know and Do Rev.
J. Furniss, botuar nga James Duffy, Dublin.)
Botimi
me citimin e mėsipėrm tash ėshtė tėrhequr nga qarkullimi pėr
masat e gjėra por i tillė qėndronte.
Njė
trini e njėjtė ėshtė gjetur edhe nė njė vend tjetėr nė
Irlandė. Njė pamflet i quajtur Paschal Duty, St. Marys
Church, Bishopwearmouth 1859 thoshte si mė poshtė nėn
titullin Tė dashur tė krishterė:
Tė
bekuar qofshin Jezui, Maria dhe Jozefi. Jezus, Mari dhe Jozef ta
jap zemrėn time, jetėn time dhe shpirtin tim. Jezus Mari dhe
Jozef pranoje frymėn time tė fundit. Amen.
Mirėpo
edhe pjesa tjetėr dėrmuese e krishterimit i jep Marisė
atribute qė i takojnė vetėm njė Perėndie.
Pas
njė studimi tė kujdesshėm mrekullisht do sė shohim se njėmend
Zoti me ajetin 5:19
e ka thėnė tė vėrtetėn dhe se nuk ka kurrfarė
gabimi:
-
Trinia
ėshtė pėrmendur nė Kuran tek 4:171 dhe 5:73. Nė tė
dyja kėto ajete Maria (Mejremja) nuk ėshtė pėrmendur si
pjesė e trinisė. Kurani tek 5:19 nuk bėn fjalė pėr
trinitetin.
-
Kisha
Romane Katolike dhe ajo Ortodokse e Lindjes janė tė stėrmbushura
me statuja apo ikona tė Jezus Krishtit dhe Marisė.
-
Shumica
e kėtyre statujave apo ikonave janė tė vendosura nė
vende prominente nė kisha, aty ku luten tė krishterėt,
dhe janė tė vendosura pėr respektim e adhurim. Gjithashtu
ėshtė mirė e ditur se besimtarėt e krishterė pėrulen
dhe luten para kėtyre imazheve bazuar nė ritualet e
traditat e trashėguara prej kohėsh. Shumė besimtarė
vendosin qirinj tė ndezur para kėtyre imazheve para se ti
adhurojnė.
-
Katolikėt
tė cilėt e quajnė Jezusin Zot dhe Marinė Nėna e
Zotit e pėrbėjnė njė pjesė dėrmuese tė komunitetit
kristian. Dhe kjo ka qenė kėshtu qysh nga krijimi i kishės
romane katolike. Protestantėt tė cilėt janė ndarė nga
kisha Katolike nja dhjetė shekuj pas profetit Muhamed nuk i
kanė statujat e Marisė nė kishat e tyre megjithėqė nė
njė kohė Maria pėr ta kishte njė rol kyē.
-
Sa
i pėrket Frymės sė Shenjtė, personit tė tretė tė
trinisė krishtere, asnjė kishė kristiane deri mė tani
nuk e ka institucionalizuar paraqitjen, imazhin ose pėrngjasimin
e tij.
Nėn
titullin Maria njė nga enciklopeditė e njohura shkruan:
Pozita
e lartėsuar e Marisė gjithashtu i siguroi asaj tituj si Nėna
e Zotit dhe Cordemptrix, duke sugjeruar se ajo ka luajtur njė
rol aktiv nė shėlbimin e njerėzimit bashkė me birin e saj.
Titulli Nėnė e Zotit ėshtė pėrdorur qysh herėt nė
historinė kishtare, bazuar nė besimin se Jezusi ėshtė plotėsisht
Zot dhe plotėsisht Njeri. Kjo ėshtė vendosur si doktrinė nė
shekullin IV. Nė kishat e lindjes kjo doktrinė ka luajtur njė
rol grandioz devocioni dhe u bė njė nga temat e shpeshta pėr
pikturuesit e ikonave. Gjatė kohės sė Reformimit sėrish kjo
doktrinė ka qenė e pranuar edhe nga katolikėt edhe nga
protestantėt, edhe pse roli i Marisė nė teologjinė
protestante gradualisht ka rėnė qysh atėherė.
(Comptons Interactive Encyclopedia)
Shkurtimisht
thėnė, statujat e Jezuit dhe Marisė trajtohen si hyjni.
Shpirti i Shenjtė as edhe njė herė nuk ėshtė paraqitur si
hyjni nė mėnyrėn nė tė cilėn ikonat apo statujat e Jezuit
e Marisė janė adhuruar. Ajeti i cituar nga Kurani e
vė nė pyetje atė status hyjnor qė i ėshtė dhėnė Jezusit
dhe mėmės sė tij nga pasuesit e Jezusit.
Prandaj
Maria njėmend adhurohej / adhurohet nga mjaft tė krishterė si
Perėndi dhe Kurani ėshtė mjaft i saktė nė kėtė siē ėshtė
parė edhe nga historia e zhvillimit tė krishterimit e edhe nga
besimet e gjithmbarshme tė tij.
Shkruar
nga MENJ. Pasuroi me komente
H. Ibrahimi
|