Rėndėsia
e qėshtjes
Kjo
ėshtė njė temė shumė e gjerė dhe rėndėsishme njėkohėsisht,
pasi qė ka tė bėjė me faktin se sa afėr origjinalitetit janė 2
librat mė tė lexuar (Bibla dhe Kur'ani) tė konsideruara si tė
Shenjta, pėr hir tė tė cilėve janė dhėnė (dhe siē
shihet edhe nė tė ardhmen do tė jepen) shumė jetėra njerėzish.
A janė tė ndryshuara ato?
Nėse po, ku janė argumentat se diēka e tillė ka ndodhė??
Ky ndryshim qė mund tė ketė ndodhė ia heq apo jo shenjtėrinė
librit nė fjalė??
Po burimet e tjera jashtė kėtyre librave, por qė nė mėnyrė
tė drejtėpėrdrejtė ose tė tėrthortė kanė tė bėjnė me
to, si kanė qenė dhe si janė??
Cila ėshtė rėndėsia e tyre??
Shpresojmė qė kėtyre pyetjeve t'u jepet njė pėrgjigje sa mė
e saktė.
Ēfarė
thonė pėr Kuranin
Fillimisht do tė nisemi me trajtimin e ēėshtjes se sa
afėr origjinalitetit ėshtė libri tė cilin ne e konsiderojmė
si tė shenjtė!
Cili ėshtė pretendimi i muslimanėve pėr librin e tyre tė
shenjtė?
Muslimanėt nė pėrgjithėsi pretendojnė se Kur'ani ėshtė po
thuajse i vetmi ndėr librat (qė konsiderohen si tė shenjta),
nė sipėrfaqe tė tokės, qė nuk ka ndryshuar aspak, duke ngelė
nė origjinalitetin e vet ashtu sikur u shqiptua nga goja e
Muhammedit!
Dhe ky pohim (qė Kur'ani qė kemi sot nė dorė, ėshtė i njėjtė
me Kur'anin qė solli Muhammedi) tashmė nuk ėshtė mė njė
pretendim por njė e vėrtetė rreth sė cilės nuk ka dyshime
as nga kritikėt e Kur'anit!
Bile ata vetė e pohojnė njė gjė tė tillė.
Kėshtu njė nga kritikėt e Islamit, emri i tė cilit ėshtė
Uilliam Muir duke folur pėr Kur'anin pohon:
"Ende pa u bėrė njė ēerek shekulli qė ndėrroi jetė
Muhammedi, filluan grindje tė ashpra dhe u formuan grupe
dhe si pasojė e tyre ra viktimė Uthmani.
Kėto mosmarėveshje janė nė vijim e sipėr, por Kur'ani mbeti
libri i vetėm i tė gjithė grupeve.
Nuk do mend qė mbėshtetja e kėtyre grupeve nė Kur'an si libėr
pėr lexim ėshtė DESHMI E PATHYESHME, se ky libėr qė gjendet
nė duart tona, ėshtė po ai libėr qė kalifi i flijuar urdhėroi
tė tubohet dhe tė shkruahet.
PRANDAJ KY MUND TE JETE I VETMI LIBER NE BOTE, TEKSTI I TE CILIT
PLOT 1200 VJET MBETI I RUAJTUR E I MBROJTUR NGA FALSIFIKIMI."
(Uilliam Muir, nė librin "Life of Mohammed)
Edhe orientalistė tė tjerė qė janė marrė me studimin e
Kur'anit bėjnė po thuajse tė njėjtat pohime mbi kėtė libėr.
Kėshtu Lane Poole nė lidhje me Kur'anin thotė:
"Veēoria mė e dalluar e Kur'anit vėrtet mbėshtetet nė
faktin se nuk ka asnjė dyshim nė origjinalitetin e tij. Ne
mund tė bindemi plotėsisht se ēdo shkronjė qė e lexojmė
sot, ka mbetur ashtu siē ka qenė, nuk ka pranuar asnjė
ndryshim gjatė shekujve."
(Selections from the Quran)
Ndėrsa Tomas Arnold thotė:
"Kur'ani me tė vėrtete qė ėshtė fjalė ashtu sikur
e ka thėnė Muhammedi..."
(Islamic Faith, f..9)
Por normalisht qė nuk duhet tė mjaftohemi vetėm me pohimet e
kėtyre njerėzve (qė nė tė vėrtetė kanė shumė rėndėsi,
sepse kėto pohime nuk janė bėrė nga muslimanėt, por pėrkundrazi
nga kritikėt e Islamit), por duhet edhe tė sjellim provat qė
vėrtetojnė mosndryshimin e Kur'anit qė nga koha kur ka
zbritur!
Ruajtja
e Kuranit
Pėr tė gjithė librat e Shenjtė, prova e parė me anė tė sė
cilės mundohemi tė vėrtetojmė mosndryshimin e librit nė
fjalė ėshtė ekzistimi i manuskripteve (i shkrimeve) qė
datojnė qė nė kohėn kur ėshtė paraqitur pėr herė tė parė
libri i konsideruar si i shenjtė.
Kėshtu p.sh kristianėt kur duan tė vėrtetojnė se Bibla nuk
ka ndryshuar mundohen tė sjellin si argument pėr kėtė gjė
ekzistencėn e disa manuskripteve qė nė kohė shumė tė
hershme (shumė afėr kohės ku u paraqit pėr herė tė parė
libri) dhe qė sipas tyre teksti i kėtyre manuskripteve
pothuajse pėrputhet plotėsisht me tekstin qė ata kanė sot,
ēka tregon se teksti qė kristianėt kanė sot nuk ka pėsuar
ndryshim me tekstin qė ka qenė qė nė kohėn kur doli pėr
herė tė parė libri.
Duke mos u ndalė pėr momentin, se sa e vėrtetė ėshtė qė
teksti i kėtyre manuskripteve ėshtė i ngjashėm me tekstin e
sotėm vazhdojmė mė tej...
E njėjta logjikė, ndiqet edhe pėr librat e tjerė, bile edhe
pėr ato libra qė nuk konsdiderohen si tė shenjta nga askush.
Pra pėr tė gjithė librat, si provė kryesore pėr vėrtetimin
e origjinalitetit tė tyre shėrben ekzistenca e sa mė shumė
manuskripteve tė asaj kohe (ose afėr asaj kohe) kur ka dalė pėr
herė tė parė libri.
Por kjo edhe pse ėshtė njė provė kryesore por jo edhe tėrėsisht
e mjaftueshme pėr vėrtetimin e origjinalitetit tė njė libri,
nė rastin e Kur'anit ajo nuk ėshtė kryesorja, por dytėsore.
Kjo jo pėr shkak se kemi tė bėjmė me mungesėn e
manuskripteve, pėrkundrazi ekzistojnė njė sasi e
konsiderueshme e manuskripteve (si nė asnjė libėr tjetėr) qė
vėrtetojnė mosndryshimin e Kur'anit.
Por nė rastin e Kur'anit kemi njė provė akoma mė tė
fuqishme, e cila ėshtė e posaēme vetėm nė rastin e Kur'anit
(ē'ka e bėn edhe mė superior ndaj librave tė tjerė), tė
cilėn provė nuk kanė mundur ta ketė asnjė libėr para apo
pas Kur'anit.
Kėsaj prove qė nė fillimet e zbritjes sė Kur'anit, i ėshtė
kushtuar njė rėndėsi tepėr e madhe, dhe kjo pėr faktin se
ėshtė e vetmja provė dhe e pazėvendėsueshme njėkohėsisht,
qė ka shėrbyer dhe qė shėrbėn pėr ruajtjen e
origjinalitetit tė Kur'anit (apo tė ēdo lloj libri tjetėr nėse
do tė kishte mundėsi ta posedonte njė provė tė tillė).
Cila ėshtė kjo provė pra?
Kjo provė ėshtė mėsimi dhė kėndimi pėrmendėsh nga
gjenerata nė gjeneratė i Kur'anit.
Muslimanėt pėr ruajtjen e Kur'anit i kanė kushtuar rėndėsi
tė madhe tė dy kėtyre metodave, por kuptohet mė shumė i kanė
dhėnė rėndėsi metodės sė pazėvendėsueshme e qė ėshtė
mėsimi pėrmendėsh.
Fillimisht do tė flasim pėr metodėn e ruajtjes sė Kur'anit
me anė tė shkrimit...
Ruajtja
me anė tė shkrimit
Kur'ani i zbriste Muhammedit nėpėrmjet Xhibrilit dhe Muhammedi
duke qenė se nuk dinte shkrim e kėndim (dhe kjo ka urtėsinė
e madhe) e mėsontė Kur'anin pėrmendėsh dhe pastaj ua mėsonte
pėrmendėsh edhe shokėve tė vet (qė sa vinin e shtoheshin).
Kėshtu Muhmmedi, e mėsonte pėrmendėsh nga Xhibrili (pastaj
atė qė e mėsonte ia thoshte Xhibrilit, pėr t'u parė nėse e
kishte mėsuar mirė, dhe kjo ka vazhduar pėr 23 vjet rresht),
pas kėsaj Muhammedi ua mėsonte shokėve , dhe u kėrkonte
atyre qė edhe ata t'ia pėrsėrisnin atė qė kishin mėsuar (vlen
pėr t'u theksuar se arabėt ishin nga njerėzit qė shquheshin
pėr mėsimin pėrmendėsh).
Por Muhammedi pėrveē qė ua mėsonte Kur'anin tėrė atyre qė
ishin rreth vetes, mbante rreth vetes edhe persona qė e
shkruanin Kur'anin nė sende tė ndryshme (kryesisht lėkura),
disa prej atyre shkruesve kanė qenė tė pėrhershėm (kanė
qenė rreth 40 tė tillė) dhe disa jo tė pėrhershėm.
Gjatė shkrimit, Muhammedi ua kėndonte, ndėrsa ata e shkruanin
dhe pasi e mbaronin sė shkruari Muhammedi, u kėrkonte qė t'ia
lexonin edhe njėherė pėr tė parė mos kishin bėrė ndonjė
gabim gjatė shkrimit.
Por, Muhammedi megjithėse i dha pėrparėsi edhe metodės sė
shkrimit tė Kur'anit nė "letėr", nė ēastet e
fundit ai nuk dha ndonjė urdhėr apo qoftė edhe kėshillė, qė
tėrė lėkurat apo sendet ku ishte shkruar Kur'ani tė mblidhen
tė tėra, pasi siē do ta sqarojmė mė vonė mė shumė rėndėsi
ka mėsimi pėrmendėsh nė prani tė "mėsuesit" se
sa ta mėsosh atė nga "letra".
Por kur Islami filloi tė dilte jashtė gadishullit Arabik,
luftrat u shtuan, si pasojė edhe tė vrarėt, nė mesin e tė
cilėve kishte shumė veta qė kishin qenė shokė tė
Muhammedit dhe qė e dinin Kur'anin pėrmendėsh.
Atėherė kalifi (i pari i muslimanėve, qė nė atė kohė
ishte Ebu Bekri) me kėshilltarėt e tjerė tė frikėsuar se
mos zvogėloheshin nė maksimum (saqė tė mos ngelte asnjė
gjallė, pėrfshi edhe veten e tyre), numri i atyre qė e dinin
pėrmendėsh Kur'anin, e panė tė arsyeshme qė tėrė Kur'anin
e shkruar nė sende tė ndryshme ta mblidhnin dhe t'ua linin
atyre qė vinin pas (sido qė tė ishte puna, tė ekzistonte i tėrė
Kur'ani i shkruar).
Pėr mbledhjen e Kur'anit u ngarkua njė komision ku kryetar
ishte njė nga shkruesit dhe sekretarėt e njohur tė Muhammedit,
qė ka qenė edhe shkrues i rregullt, emri i tij ėshtė Zejd
ibn Thabit.
I tėrė Komisioni edhe pse e dinin vetė pėrmendėsh Kur'anin,
gjurmuan dhe pėr ēdo varg Kur'ani vendosėn kusht (hera e parė
nė historinė njerėzore ku vendoseshin kritere tė tilla) qė
tė gjendeshin tė paktėn 3 kopje prej shkruesve tė ndryshėm
tė Kur'anit dhe jo vetėm kaq por vendosėn edhe kusht qė kėto
shkrime tė ishin shkruar nė prani tė Muhamedit.
U plotėsua ēdo kusht i vėnė, dhe nė fund komisioni ia
arriti me sukses tė plotėsonte detyrėn e rėndė qė i ishte
ngarkuar.
Pasi e mblodhėn ia dhanė Ebu Bekrit.
Por a ndodhi ajo gjė pėr tė cilėn frikėsohej Ebu Bekri???
Jo, ajo gjė nuk ndodhi kurrė, sepse nuk vdiqėn tė gjithė
ata qė e dinin Kur'anin pėrmendėsh, kėshtu qė kjo kopje e
Kur'anit thjesht qėndronte tek Ebu Bekri.
Pas vdekjes sė Ebu Bekrit kopja, iu kalua Umerit dhe edhe tek
Umeri thjesht qėndronte pa qenė nevoja tė pėrdorej.
Pas vdekjes sė Umerit, kjo kopje iu dha vajzės sė Umerit dhe
njėkohėsisht gruas sė Muhammedit Hafsas, ndėrsa kjo e fundit
e groposi nė oborrin e saj.
Pas vdekjes sė Umerit (kur kopja i kaloi Hafsas) nė krye tė
muslimanėve u vendos Uthmani (dhėndri i Muhammedit).
Nė kohėn e tij, shteti Islam ishte zgjeruar shumė edhe midis
banorėve qė nuk e dinin gjuhėn arabe.
Por nė kėto vende, numri i personave qė nuk dinin gjuhėn
arabe, por qė kishin pranuar Islamin, ishte shumė i madh.
Kėta banorė kishin njė vėshtirėsi nė mėsimin e Kur'anit (sepse
ai ishte nė njė gjuhė tė huaj pėr ta), por pėr t'iu lehtėsuar
atyre u ishte lejuar qė ata ta kėndonin nė dialekte tė tjera,
jashtė dialektit kurejshit (qė ishte dialekti i Muhammedit, nė
tė cilin dialekt zbriti edhe Kur'ani) dhe kjo lejesė vinte nga
vetė Allahu nėpėrmjet Muhammedit.
Kjo lejesė ishte bėrė pėr arsye lehtėsimi, pėr besimtarėt
qė flisnin dialekte tė ndryshme dhe qė ishin nga vende tė
ndryshme dhe ishte bėrė nė njė kohė kur muslimanėt nuk
kishin mundėsitė qė tė rrinin e tė mėsonin dialektin
kurejshit.
Por njė ditė, dikujt prej sahabėve i bėri pėrshtypje njė
ngjarje midis dy fėmijėve, ku njėri krenohej me dialektin e
vetė me tė cilin e kėndonte Kur'anin.
Atėherė ai shkoi tek Uthmani, dhe i sugjeroi atij se tashmė
ishin krijuar mundėsitė (ishin krijuar shkollat e para pėr
studimin e shkencave tė ndryshme fetare, etj.) qė Kur'ani tė
mėsohej nė dialektin qė fliste vetė Muhammedi, pra atė
kurejshit.
Dhe Uthmani e pa tė arsyeshme qė tė bėnte ashtu.
Kėshtu ai caktoi njė komision pėr mbledhjen e Kur'anit, nė
krye tė cilit u vendos pėrsėri Zejd ibn Thabiti.
Por tashmė ky komision e kishte punėn shumė herė mė tė
lehtė, ata duhej vetėm tė shumonin Kur'anin qė e kishin
mbledhur nė kohėn e Ebu Bekrit.
Prandaj ata shkuan tek Hafsa dhe i kėrkuan asaj kopjen qė asaj
i ishte dhėnė nga Umeri.
Ajo ua dha dhe ata bėnė edhe 6-7 kopje tė tjera, pastaj ia
kthyen pėrsėri...
Kėto kopje Uthmani i shpėrndau nė qendra tė ndryshme dhe njė
mbajti pėr vete, ku nė ēdo qendėr pėrveē kopjes sė
Kur'anit qė dėrgoi, dėrgoi edhe persona qė e dinin pėrmendėsh
Kur'anin.
Pikėrisht 2-3 prej kėtyre 6-7 kopjeve kanė mbėrritur deri nė
ditėt tona.
Njė gjendet nė muzeun e Londrės, njė nė muzeun e Stambollit
dhe njė nė Kaukaz (kopje tė cilėn Stalini e morri gjatė
luftės sė dytė botėrore).
Thuhet se kopja qė gjendet nė muzeun e Stambollit ishte kopja
qė Uthmani e mbajti pėr vete dhe aty gjenden pikat e gjakut tė
Uthmanit sepse nė momentin e vrasjes sė tij, ai pikėrisht
ishte duke lexuar Kur'an nė kopjen e vet personale.
Nuk ka pikė dyshimi se teksti qė gjendet nė kėto kopje ėshtė
100% i ngjashėm me tekstin e sotėm tė Kur'anit, duke dėshmuar
qartė mosndryeshmėrinė e Kur'anit.
Qė kėto kopje janė tė kohės sė Uthmanit, nuk ėshtė vėshtirė
tė pėrcaktohet pasi ato shumė mirė janė ekzaminuar me anė
tė metodave shkencore (me karbon dhe uranium) qė pėrdoren pėr
tė treguar vjetėrsinė e diēkaje.
Por edhe njė tjetėr argument se kėto janė tė kohės sė
Uthamit ėshtė edhe mėnyra e shkrimit se si janė tė
shkruajtura kėto.
Ato janė tė shkruara nė njė Shkrim qė quhet Ku'fi dhe
karakteristikė ėshtė se janė pa zanore, karakteristikė kjo
vetėm pėr kohėn e Uthmanit, sepse disa vjet pas vdekjes sė
Uthmanit filluan tė vendosen edhe zanoret.
Dhe ēdo kopje tjetėr e vjetėr e Kur'anit qė ėshtė gjetė,
ka zanoret pėrveē kėtyre tre kopjeve qė pėrmendėm.
Shkurt, ekzistenca e manuskripteve tė plota tė Kur'anit qė
nga koha e Uthmanit dhe mosndryshimi i tekstit tė kėtyre
manuskripteve me tekstin e sotėm qė ne kemi, dėshmon qartė
se Kur'ani nuk ka pėsuar asnjė lloj ndryshimi, duke ngelė kėshtu
nė origjinalitetin e vet ashtu sikur ka dalė nga goja e
Muhammedit.
Ruajtja
nėpėrmjet mbamendjes
Rruga
kryesore me anė tė sė cilės Kurani ia arriti tė ruajė
origjinalitetin e vet, ėshtė ajo e mėsimit pėrmendėsh, ndėrsa
tjetra ėshtė ajo me anė tė shkrimit (manuskripteve).
Pėr manuskriptet ne folėm mė herėt, ndėrsa tani do tė
flasim pėr rrugėn kryesore e cila u bė shkak pėr ruajtjen e
origjinalitetit tė Kuranit deri nė ditėt tona (kuptohet do
tė vazhdojė kjo edhe deri nė ditėt e fundit tė kėsaj bote).
Qė mėsimi pėrmendėsh i njė libri, apo qoftė edhe i njė mėsimi
apo diēkaje tjetėr, ėshtė mėnyra kryesore pėr ruajtjen e
origjinalitetit tė kėtij libri (sidomos kur bėhet fjalė pėr
kohėt e vjetra, kohė nė tė cilat alfabeti i njė gjuhe jo
vetėm qė nuk ishte i pėrsosur, por edhe sendet nė cilat
shkruheshin gjėrat ishin shumė tė vėshtira pėr tu gjetė,
dhe akoma mė tė vėshtira pėr ti mbijetuar kohės nga mos
shkatėrrimi), kjo gjė tashmė dihet dhe pohohet nga tė gjithė
pa pėrjashtim.
Ne kėtu po mjaftohemi vetėm me pohimin e njė pastori tė
njohur protestant, emri i tė cilit ėshtė Josh Mekdouell.
Ja se ēthotė ai nė librin e tij, "Kush ėshtė Jezu
Krishti?" (fq. 34) kur flet pėr njė zakon judeas:
"Nė religjionin judeas ishte zakon qė studenti ta mėsoj
pėrmendėsh mėsimin rabinik. Studenti i mirė ka qenė si njė
ēisternė e lyer me allēi, e cila nuk humb asnjė pikė ujė
"
Pra siē e thotė edhe pastori protestant, mėsimi pėrmendėsh
ėshtė vėrtetė si njė ēisternė e lyer me allēi, e cila
nuk humb asnjė pikė ujė
Dhe kjo ėshtė mėnyra kryesore, qė na ka ardhė Kur'ani deri
nė ditėt tona, "pa i humbur as edhe njė pikė " (pa
iu ndryshuar as edhe njė shkronjė, nga kuptimi i tij).
Fillimisht do tė shohim se cili ishte zakoni arab nė lidhje me
tė mėsuarit pėrmendėsh!
Arabėt kanė pasė njė cilėsi tė hershme qė gjėrat i mėsonin
pėrmendėsh, pavarsisht se ēfarė ishin ato.
Nė shekullin kur u paraqit Muhammedi, nė mesin e arabėve
ishte pėrhapur nė shkallė tė gjerė poezia.
Ata ēdo vit organizonin konkurse tė ndryshme tė poezisė dhe
poezitė qė fitonin ēmimet e para (por njė poezi nuk mund tė
fitonte njė ēmim tė parė po nuk qe disa qindra apo mijėra
vargje), ata kishin zakon qė i mėsonin pėrmenėsh pa pasur
nevojė pėr shkrimin...
Ka shembuj tė habitshėm qė tregojnė aftėsitė e arabėve nė
mbajtjen pėrmendėsh tė gjėrave.
Pikėrisht kjo cilėsi e arabėve nė lidhje me mėsimin pėrmendėsh,
shėrbeu si njė mjet tepėr i fuqishėm nė ruajtjen e
origjinalitetit tė Kuranit.
Dhe kėtė cilėsi tė tyre Allahu dhe i dėrguari i Tij (Muhammedi)
e shfrytėzuan shumė mirė, pėr ruajtjen e Kuranit.
Kjo gjė u realizua nėpėrmjet dy rrugėve kryesore:
1)Nėprmjet kėndimit (pėrmendėsh) tė detyruar tė Kuranit,
gjatė faljeve qė bėjnė muslimanėt.
Kėshtu muslimani falet 5 herė nė ditė, por gjatė tė 5
faljeve ai kėndon pjesė nga Kurani pėrmendėsh, gjė kjo tė
cilėn e nxit muslimanin tė mėsojė sa mė shumė Kuran pėrmendėsh.
2) Nėprmjet nxitjeve duke premtuar shpėrblime tė mėdha, pėr
atė qė mėson pjesė nga Kurani.
Janė me qindra hadithet tė cilat i nxisin besimtarėt pėr mėsimin
pėrmendėsh tė Kuranit.
Thotė Muhammedi:
"Kėndoni Kur'an sepse ai do tė jetė ndėrmjetės Ditėn
e Kijametit (pėr ta ruajtur nga zjarri i xhehennemit), pėr
"shokun" e tij..."
"Kush kėndon nga Kur'ani njė shkronjė, atij do t'i jepet
10 sevape (shpėrblime)..."
Nė njė thėnie tjetėr tė Muhammedit thuhet:
"Ditėn e Gjykimit do t'i thuhet personit:
Lexo nga Kur'ani deri ku ke arritur sė lexuari nė dunja, dhe pėr
ēdo varg qė ke lexuar do tė ngrihet njė shkallė nė xhennet
dhe vendi yt nė xhennet do tė jetė atje ku ka qenė vargu i
fundit, qė ke lexuar nga Kur'ani..."
Njėherė tjetėr Muhammedi u tha shokėve:
"Nėse do t'ju thuhej:
"Shkoni nė filan kodėr dhe aty keni pėr tė gjetur dy
deve tė kuqe (devetė e kuqe nė Arabi janė konsideruar si
pasuria mė e madhe).
I vetmi mundim pėr tė do tė ishte sa tė shkonte tek kodra nė
fjalė...
A do tė kishte dikush prej jush qė do tė shkonte t'i merrte???
"
Thanė ata:
"O i dėrguari i Allahut, ēdo njėrit prej nesh nėse i
thuhej ajo gjė, pa asnjė dyshim qė do tė kishte shkuar..."
Ua ktheu Muhammedi:
"Unė po ju them, se mėsimi i dy ajeteve tė Kur'anit, ėshtė
mė i mirė se sa tė kesh pasuri dy deve..."
Kur i dėgjuan kėto thėnie shokėt e Muhammedit, filluan
leximin e Kur'anit, sa qė u bė problem nė xhaminė e tij, nga
zėrat e shumtė dhe qė padashje ngriheshin dhe iu desh
Muhammedit qė t'i kėshillonte qė ata ta ulnin zėrin...
Pėrsėri tregohen raste tė habitshme, se sa shumė rėndėsi i
kanė kushtuar leximit tė Kur'anit ata njerėz...
Filluan tė merreshin aq shumė me leximin e Kur'anit, saqė tėrė
Kur'anin qė ishte donin ta pėrsėrisnin pėr 1 ditė, por
Muhammedi nuk ua pėlqeu kėtė gjė dhe u tha se tė paktėn ta
lexonin tėrė Kur'anin nė 3 ditė.
Por, sigurisht Muhammedi nuk harroi qė t'i porosiste ata, qė
Kur'anin t'ua mėsonin edhe tė tjerėve, bile e konsideroi kėtė
vepėr si njė vepėr qė tė bėn prej besimtarėve mė tė mirė.
Kėshtu Muhammedi u tha:
"Mė i miri prej jush, ėshtė ai qė e lexon Kur'anin dhe
ua mėson atė tė tjerėve..."
Dhe tani mendoni pak
Njė populli qė e kishte zakon qė gjėrat t'i mėsonte pėrmendėsh,
nga ana tjetėr nxitet me njė nxitje tė fortė, qė ta lexonin
dhe mėsonin Kur'anin, duke u premtuar pėr kėtė shpėrblime tė
pallogaritshme.
Duke mos harruar se ata ishin njė popull qė besonte plotėsisht
se do tė shpėrbleheshin me atė qė u premtohej (dhe pėr kėtė
kanė dhėnė qindra e mijėra prova)...
A mund tė ketė pikė dyshimi vallė, qė ky popull tė mos e mėsonte
Kur'anin pėrmendėsh, sidomos kur u ishte bėrė edhe detyrė qė
gjatė 5 faljeve qė ata bėjnė duhet tė kėndonin Kur'an???
Ata jo vetėm qė e kishin mėsuar pėrmendėsh tė gjithė
Kur'anin, por e kishin pėrsėritur atė me mijėra herė, dhe nėse
do t'u jepej mundėsi ata edhe mijėra herė tė tjera do ta pėrsėrisnin...
Kėta qindra dhe mijėra burra, (me kėtė lloj besnikėrie ndaj
kėtij libri, pėr tė cilin ata ishin gati tė jepnin jetėn e
tyre, dhe shumė prej tyre e dhanė atė), u pėrhapėn nė tė
katėr anėt e botės, me tė vetmin qėllim qė ky libėr tė
arrinte nė ēdo cep tė botės...
Dhe kudo qė shkuan, ua mėsuan tė tjerėve, ashtu siē atyre u
ishte mėsuar, shkronjė pėr shkronjė (pėr kuriozitet shkoni
nė ndonjė xhami dhe shikoni se si mėsohet Kur'ani).
Megjithėse tė gjithė ata u ndanė, dikush nė Lindje e dikush
nė Perėndim, dikush nė Jug e dikush nė Veri, edhe pse nuk
kishin edhe shumė mundėsi komunikimi me njėri-tjetrin (pėr
shkak tė kushteve qė ekzistonin nė atė kohė), nxėnėsit e
tyre
qė mund tė ishin nga vende tė ndryshme (dikush kinez, dikush
afrikan, dikush prej Kaukazi etj. etj.) tė gjithė kur
takoheshin (rastėsisht apo jo), nė cilėndo xhami tė globit
qoftė, gjatė leximit tė Kur'anit qė bėhej, kurrė nuk patėn
ndonjėherė probleme qė dikush po thoshte njė varg Kur'ani qė
tjetri po atė varg e kishte ndryshe...
Ja kjo ėshtė mėnyra kryesore qė ka shėrbyer pėr ruajtjen e
Kur'anit...
Ndėrsa mėnyra e tė mėsuarit shkurtimisht ka qenė kėshtu
Kur'ani i zbriste Muhammedit nėpėrmjet Xhibrilit (ashtu siē
pretendohet nga muslimanėt), Muhammedi duke mos ditur shkrim e
kėndim e mėsonte Kur'anin pėrmendėsh, mė pas atė qė
kishte mėsuar pėrmendėsh ia thoshte Xhibrilit (dhe kjo pėr
23 vjet) dhe pastaj ua mėsonte pėrmendėsh edhe shokėve tė
vet dhe u kėrkonte atyre qė edhe ata t'ia pėrsėrisnin atė qė
kishin mėsuar.
Ndėrsa shokėt e Muhammedit shkonin dhe ua mėsonin familjeve tė
tyre, fėmijėve dhe tė gjithė atyre qė nuk kishin mundėsi tė
ishin prezentė aty ku ishte Muhammedi.
Qė gjatė jetės sė Muhammedit Islami filloi tė pėrhapej
shumė dhe pas vdekjes sė tij Islami u pėrhap me tė shpejtė
edhe jashtė gadishullit arab.
Nė kėtė pėrhapje ndikuan shumė faktorė (nuk e shohim me vend
qė t'i pėrmendi), por ajo qė ka mė shumė rėndėsi ėshtė
se kjo pėrhapje u bė nga shokėt e Muhammedit, tė cilėt
shkuan nė ato vende pėr tė pėrhapur Islamin, jetuan dhe vdiqėn
atje.
Kėshtu kudo qė shkonin shokėt e Muhammedit ua mėsonin tė
tjerėve Kur'anin, ashtu si Muhammedi ua mėsonte atyre.
Dhe vazhdonte kjo mėnyrė e tė mėsuarit tė Kur'anit deri nė
ditėt e sotme, edhe sot e kėsaj dite vazhdon e njėjta mėnyrė
e tė mėsuarit tė Kur'anit.
Sot nė botė ka me miliona vetė qė e dinė Kur'anin pėrmendėsh
(janė me qindra edhe nė Shqipėri) dhe qė kanė dėshminė pėr
diēka tė tillė, por tė gjithė kėta nuk e kanė marrė dėshminė
(qė dinė Kur'anin pėrmendėsh) ngaqė e kanė mėsuar
Kur'anin nėpėrmjet librit tė shkruar, por e kanė marrė
sepse e kanė mėsuar nga profesorė qė janė tė autorizuar pėr
kėtė gjė (qė t'u mėsojnė tė tjerėve Kur'anin).
Dhe nė diplomėn e secilit shėnohet, njė listė e gjatė
emrash qė pėrfundon nė fund me emrin Muhammed.
Aty shėnohet se nga cili profesor e ka mėsuar Kur'anin, ky i
fundit nga kush e ka mėsuar, po ai tjetri nga kush e ka mėsuar,
e kėshtu me rradhė vazhdon ky zinxhir deri sa vjen nė kohėn
e Muahmmedit ku shėnohet emri se nga cili shok i Muhammedit e
ka mėsuar Kur'anin dhe mbyllet kjo listė e gjatė emrash me
emrin Muhammedit, qė e mėsoi nga Xhibrili dhe Xhibrili nga
Allahu.
Pėr ta kuptuar mė mirė po e ilustroj me njė shembull.
E zėmė se sot "Teologu" ka ndėrmend qė tė marrė
dėshminė si mėsuesi pėrmendėsh i Ku'anit (kjo dėshmi nuk i
duhet pėr t'u mburrur apo pėr tė zėnė ndonjė punė, por i
duhet qė n.q.s do t'ua mėsojė tė tjerėve, tė jetė i
autorizuar pėr kėtė gjė), pėr tė marrė kėtė dėshmi
"Teologu" nuk duhet ta mėsojė pėrmendėsh Kur'anin
nga libri i shkruar, apo i ndihmuar nga kasetat e magnetofonit,
apo faqet e internetit.
Ai mund ta mėsojė nė kėtė mėnyrė, por ai kėtė e ka vetėm
pėr vete, dhe nuk mund tė hapė shkollė qė t'ua mėsojė tė
tjerėve Kur'anin (sipas nesh ka shumė sevape pėr diēka tė
tillė).
Pėr tė hapė shkollė, ai duhet tė shkojė ta mėsojė nga
dikush qė ka dėshmi pėr diēka tė tillė.
Dhe nėse "Teologu" shkon dhe e mėson. kur ta marrė
dėshminė, tek dėshmia e tij do tė shėnohet:
"Teologu e mėsoi pėrmendėsh Kur'anin nga Ibrahim
el Xhibrin (kėndues i njohur i Kur'anit), Ibrahim el Xhibrin e
ka mėsuar nga Abdullahu, Abdullahu nga Abdusamedi, Abdusamedi
nga.................... filani, filani e ka mėsuar nga Ebu
Bekri (shok i Muhammedit), ndėrsa Ebu Bekri nga Muhammedi (i dėrguar
i Allahut), Muhammedi nga Xhibrili (ėngjėll qė merret me
shpalljet) dhe Xhibrili nga Allahu (Zoti i Botrave)."
Ja kjo ėshtė rruga kryesore se si Kur'ani na ka arritur deri nė
ditėt tona, dhe mrekullia qėndron ashtu si edhe e pėrmendėm
mė sipėr se edhe pse ėshtė mėsuar nga njerėz tė ndryshėm,
nė vende tė ndryshme (nė shumicė e rasteve pa mundėsi
komunikimi midis tyre) kurrė nuk ka pasur "konflikte"
qė dikush e ka mėsuar ndryshe e dikush tjetėr ndryshe, dikush
ka mėsuar njė ajet mė tepėr apo mė pak.
Sė fundi po pėrmendim edhe njė pėrparėsi tė pazėvendėsueshme
qė ka pasė mėnyra e tė mėsuarit pėrmendėsh ndaj asaj me tė
shkruar
Kur'ani qė kur i zbriti Muhammedit i zbriti me njė farė
"muzikaliteti" (nėse do tė kishim tė drejtė ta
quanim kėshtu).
Ky "muzikalitet" formohet nga zgjatja, ngecja,
shqiptimi me hundė, i shkronjave tė ndryshme tė Kur'anit.
Tani nėse Kur'ani do tė na kishte arritur deri tek ne, jo me
anė tė mėsimit pėrmendėsh, por vetėm me anė tė
manuskripteve atėherė ky "muzikalitet" do tė kishte
humbur me kohė, dhe si pasojė njerėzit nuk do ta kėndonin
Kur'anin ashtu sikur Zoti ua zbriti atyre, pra nuk do t'i jepnin
hakun (atė qė i takon)...
Njėlloj si puna e njė kėnge...
Nėse neve nuk e dėgjojmė kėngėn ashtu siē ėshtė kėnduar
nė origjinal, atėherė sado qė tė kemi skriptet e kėsaj kėnge
ne nuk mund t'i afrohemi aspak ashtu siē ėshtė kėnduar nė
origjinal, apo jo???
Nė
pika tė shkurtėra kjo ishte historia e ruajtjes sė Kur'anit.