-- “Suŝil” Tulsi
La Ĝjapu-gento
estas gento honesta kaj rekta. Ili estis tute sendependaj en antikvaj tempoj, kaj
ankaŭ hodiaŭ ili ne ŝatas esti helpataj
de aliaj. Antaŭ miloj da jaroj la valo
de Katmanduo estis granda lago, sed poste, laŭ
tradicio, la dio Manjushri (Manĝuŝri)
alvenis el Ĉinio por loĝi sur la monteta
deklivo Svayambhu (Svajambhu), kaj per sia disko
Sudarshana (Sudarŝano) malfermis la valon por
ke la akvo povu elflui kaj la tero povu taŭgi
kiel loĝejo.
Li ankaŭ tranĉis la kolon de la
demono Banasuro, kiu dormis en la okcidenta parto
de la valo.
Per tio la akvo, kiu estis barita, povis
flui kiel pluvo. Nuntempe tiu loko nomiĝas Chovar-galchi (Ĉovara-galĉi).
Tie loĝas hodiaŭ Ĝjapuoj.
Laŭ
historio, la homoj nomataj Gopalbansioj estis la
unuaj loĝantoj de la valo, en Matatirtha kaj
Tankoto. Ili
estis paŝtistoj de bovoj ankaŭ sur la
monteto Kirtipuro.
Sed stranga afero okazis.
Bruna bovo ĉiutage elŝprucis sian
lakton sur la lingon de la dio Pashupati (Paŝupati,
t.e. Ŝiva) en Bankali.
La antikvaj
loĝantoj de la valo jam de longe uzas tamburon
nomatan dhime por protekti la rikoltojn de
bestoj kaj birdoj. Sed oni ne scias precize kiam
ĝi komencis esti uzita.
Oni povas aŭdi ĝis komencis esti
uzita. Oni povas aŭdi ĝis nun
la tradiciajn folklorajn kantojn kaj preĝojn
al dioj laŭ sezono, sed ĉiam malpli ofte.
La valo de Kathmanduo ankaŭ konas aliajn
muzik-instrumentojn: dafo, kajĵadi, muvali
kaj kahan.
Simile, ilia sono nuntempe pli kaj pli perdiĝas.
La Ĝjapuoj
uzas nigran teron por fekundigi siajn rikoltojn. Aliaj gentoj ne uzas tian teron,
kaj aliaj gentoj ankaŭ ne uzas la ilon khatanmuga
por disrompi terpeciojn.
Tiu estas konstruita el ligno kaj bambuo.
Ankaŭ nigrizo kaj sinki (sekigitaj legomoj)
troviĝas nur ĉe la Ĝjapuoj.
Post 1768, la jaro kiam la reĝo Pritvi
Narajan Ŝaha venkoprenis la Katmanduo-valon,
multaj legomoj kaj multa rizo de Kirtipuro estis
detruitaj. Ekde tiam oni komencis produkti
sinki.
La Jamari
Purni estas la ĉefa
festo de la antikva nevara (ĝjapua)
kulturo. En tiu tago la nevaranoj metas
melason en rizpanon, kuiras la miksaĵon kaj
manĝas ĝin. Ankaŭ ĝis nun oni uzas
manmuelilojn el ŝtono.
En Guru
Purnima, kiam oni ŝanĝas sian sakran fadenon
sur la ŝultro, oni manĝigas rizon al ranoj
aŭ bufoj, kredante ke ili estas protektantoj
fekundigantoj de farmoj.
En vintro multaj Ĝjapuoj surmetas specialajn
ŝuojn faritaj el pajlo de rizo kaj folioj de
la arbeto ketuki.
Ĝjapuoj
regis la valon ĝis la fino de la sepa jarcento. Poste, kiam dum la reĝperiodo
de Narendra Deva ne pluvis en la valo dum dekdu
jaroj, la tri reĝoj de
Katmanduo, Patan kaj Bhaktapuro (la lasta
estis Ĝjapu) petis la dion Karunamaja, t.e.
aŭ Ŝiva aŭ Avalokiteŝvaro, ke
li venu de Bharato por savi la landon, kaj tio okazis.
|
