Ĉu oni povas imagi ke vidvino volus mortigi sin sur la ŝtiparo de sia edzo?  Tio ne estis rara, sed parto de la ĉiutago ĝis antaŭ 65 jaroj en Nepalo.  De antikva tempo, estis kutimo laŭ hinda religio ke se iu viro mortis, lia edzino kune finis sian vivon per sankta sinbruligado, tiel nomata sati.

Dum la evoluo de homo civilizacio, virinoj estis ĉiam subpremataj el socia, ekonomia, religia kaj politika vidpunktoj.  Ankaŭ en aziaj landoj, virinoj ofte vivas kompatindan vivon.  Sati estas nur unu el multaj ruzaj teknikoj kiujn viroj elpensis por ensemi en virinoj la iedon ke ili ne havas vivon krom tio allasita de viroj.  Estas multaj similaj kutimoj en la mondo, sed eble ĝi estas la plej kruela.

Laŭ la kutimo, oni ne permesas al la vidvino eĉ plori post la morto de sia dezo.  Ŝi devas resti kvieta kaj mediti, por ke ŝia mortinta edzu akiru luksan lokon en paradizo.  Kiam luksan lokon en paradizo.  Kiam viroj aranĝas la la ŝtiparon por la kremacio, virinoj beligas la vidvinon kiel novan edzinon, per banado, kombado, ŝmirado, vestado ktp.  Poste, pastroj faras specialan adoradon de la vidvino kvazaŭ ŝi estus diino.  Aliaj faras kvazaŭ ili haltus ŝin por ke ŝi ne plenumu sati.   Ŝi devas siaparte diri ke la prospero de ŝia edzo pli valoras ol ŝia vivo, kaj estas do ŝia devo ke ŝi oferu sian senvaloran vivon por li.  Oni preparas la funebran ŝtiparon apud rivero, kaj la plej aĝa filo de la mortinto ekbruligas ĝin.  Tiam la vidvino devas iri al la brulanta ŝtiparo, ĉirkaŭiri ĝin trifoje, saluti ĝin kaj fine grimpi sur ĝin kaj fine grimpi sur ĝin sen versi larmojn kaj sidi trankvile ĝis ŝia ekzisto estingiĝas.

La inteligentuloj, speciale bramanoj, ĉiam havis logikajn kialojn por la kutimo pretaj.  Laŭ hinda tradicio la edzino estas "duonkorpo" de sia edzo.  Se la edzo ne vivas, la vidvino ne indas vivi sen sia alia duono, kaj la bona metodo por liberigi sin estas sati.  Alia logikero estas jene:  La edzo ĉiam zorgas pri tio ke la edzino estu feliĉa.  Li laboras kaj gajnas monon por ŝi kaj aliaj membroj de la morto de sia edzo,  devas rekompenci tiun bonecon per tio, ke ŝi zorgas pri lia eterna vivo en paradizo.  Ŝi faras plej bone se ŝi iras en paradizon kun sia edzo kaj helpas pri ĉio bezonata de li.  Tio estas la repago de la ŝuldo kiun ŝi prenis al si per la edziniĝo.  Alia pli praktika logiko: Sekso estas unu el bazaj bezonoj de homoj.  Post la morto de sia  edzo, la vidvino ne povas satigi ŝin sekse, kaj morto pli bonas ol soifa vivo.  Do, religio ebligas al vidvinoj liberigi sin de tiu soifo.

En la 16a jarcento, kiam Reĝo Yognarendra Malla mortis, liaj 35 edzinoj kune faris sati.  En la 18-a jarcento, sati pli kaj pli oftiĝis.  La bramanoj trovis pli terurajn argumentojn por daŭrigi la kutimon.  Al virinoj estis donita la rajto fari ĉion ajn por certigi la tujan morton de vidvinoj.  Oni perforte devigis virinojn sekvi siajn edzojn; se ili ne pretis, oni preskaŭ mortbatis ilin kaj ĵetis ilin sur la fajron.  La kruela moro ne mildiĝis ĝis Ĉandra Ŝamŝer, la tiama ĉefministro, faris leĝon kontraŭ ĝi en 1929.  Tamen antaŭ nur kvin jaroj, la novaĵo aperis en ĵurnaloj ke iu bopatrino irigis sian bofilinon sur la ŝtiparon.

-Rajen Manandhar