Auteur - yazari: M. Hayaloğlu Tarih, gün ve saat : 03. Mayis 2005 02:08:32:
Ermeni soykırımı meselesinde Türk resmi tezi
nedir? Inkardır. Böyle bir kırımın olmadığı, olan
şeylerin savaşın doğal sonuçları olduğu şeklindedir.
Peki ben ne diyorum? Bütün bu söylenenlerde elbette bir gerçek payı vardır. Ama hiç bir gerekçe, bu yaşanmış olanları bir soykırım olmaktan çıkaramaz, diyorum. Mesela, Ermeniler arkadan vurmuş veya isyan çıkarmışsa, yasaların gerektirdiği cezalar verilir. Hastalık ve salgın varsa, devlet olmanın gerektirdiği önlemler alınırdı. Kürt-Ermeni vuruşması varsa, devlet olarak müdahale edilmesi gerekir. Peki, Osmanlı devleti ne yapıyor? Ermeniler isyan çıkardı, Rus yanlısı veya arkadan vurdu diyerek toptan imhaya giriyor. Hastalık ve salgından kırılmaları için bizzat devlet bunun için uygun şartlar yaratıyor. Askeri güçlerin kırıldığı bir ortamda yaşlı, kadın, çoluk-çocuk, genç, ihtiyar ayrımı yapılmaksızın tehcir uygulanıyor ve insanlar devlet tarafından ölüme gönderiliyor. Milliyeti ne olursa olsun üzerlerine çapulcular salınıyor. Bu da yetmiyor. Müslüman kesime mensup Kürtlere ve Çerkezlere etnik ve dinsel- temizlik yaptırılıyor. Ayrıca sayı bir buçuk değil de, yarım milyon olsa bile değişen sadece niceliktir, nitelik değil. Sonuç, gerçekleşen şey tamamen bir soykırımdır. Planlı ve programlıdır. Bunun baş sorumlusu, Osmanlı devleti ve Ittihat-Terakki hükümetidir. Suç ortakları destekleyenlerdir, katılanlardır, kışkırtanlardır. Bunların sorumlulukları katıldıkları, yaptıkları oranında değişmektedir. Türk devleti, suçu Kürtlerin üzerine atıyor
bahanesiyle biz, Kürtlerin yaptıklarını
görmezlikten gelebilir miyiz? Veya görmezlikten
gelirsek, Ben, müslüman Kürtlerin de suçlu olduğunu düşünüyorum. Hamidiye Alayları meselesinin, öyle geçiştirilecek türden bir olgu olmadığını söylüyorum. Bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Hamidiye Alayları ve bunları teşkil eden Sünni Kürt güçleri, katliamlarda ikinci derece sorumlu ve suçludur. Burada Kürtlerden bahsederken, Sünni olarak da bilinen Müslüman kesimi kastettiğimi vurgulamalıyım. Ayrıca Müslüman kesim içinde bu katliamlara katılmayanları da dışta tuttuğumu belirtmeliyim. Genel olarak Alevi Kürtler, Dersim Inancına sahip Kızılbaşlar zaten olayın dışındadırlar. Bunlar içinde suçlu veya yanlış yapmış olanlar azınlıktadır. Hamidiye Alayları, Kürt Alayları mı yoksa Türk Alayları mı? Hamidiye Alayları tamamen Sünni olarak bilinen Kürtlerden teşkil edilmiştir. Bu benim bir iddiam değil, olgunun kendisi bizzat öyledir. Abdülhamit, bu alayların isim babasıdır. Ismini padişah Hamitten aldıkları için, bunlar Türk olmaz. Kaldı ki , bu durum Kürtlerin de hoşuna gitmiş olacak ki, onlar Hamiti Bavê Kurdan olarak anmışlardır. Hamidiye Alayları olarak bilinen bu birliklerin tam adı Hamidiye Hafif Süvari Alaylarıdır. 1891 yılında 36 alay olarak kurulan Hamidiye Alaylarının sayısı 1895de 57ye, 1910 itibari ile 64e ulaşmıştır. Hamidiye Alayları, Abdülhamit tahttan indirildikten sonra da faaliyetlerine devam etmiş, Mahmut Şevket Paşa tarafından yeniden düzenlenerek ismi Aşiret Alayları olarak değiştirilmiştir. (Robert Olson=RO, Kürt Milliyetçiliğinin Kaynakları ve Şeyh Sait Isyanı, sf.30-31). Birinci Dünya Savaşının patlamasıyla alaylar, özellikle Üçüncü Orduya bağlı oldukları Doğu Cephesinde olmak üzere önemli bir rol oynayacak şekilde silahlandırılıp teşkilatlandılar (age, sf.31). Yazar, bu konu ile ilgili en önemli kaynaklardan yararlanmıştır. Gerekli bilgiler mevcut olduğu için geçiyorum. Ama belirtmek gerekir ki, bu alayların iddia edildiği gibi 1908de dağıtılmış olduğu tamamen yalan ve gerçekleri inkar etmeye yönelik basit uydurmadır. ERMENI SOYKIRIMI ve DEMOKRAT TAVIR başlıklı makalemde Hamidiye Alaylarının Ermeni soykırımında ikinci derecede rol oynadıklarını belirtmiş ve Sünni Kürtlerin bu olaylardaki rollerinin sorgulanması gerektiğini vurgulamakla yetinmiştim. Kaynak isimleri vererek, gerekli bilgilerin buralarda mevcut olduğuna işaret etmiştim. Bana cevap yazmaya çalışanlar, bu kitapları okuyup bilgileneceklerine afaki nutuklarla karalama ve hakaretlere baş vurmuşlar. Dilerseniz, dönemin olaylarına kısaca bir göz gezdirelim. Yıl 1843. Botan Emiri Bedirhan Bey, Nurullah Beyin de yardımıyla bölgede bir askeri harekata girişir. Ama bu askeri harekatın hedefi, bölgede yaşayan Hıristiyan Nasturi-Asuriler olur. Bilanço: Onbinin üzerinde suçsuz, günahsız insan imha edilir. Bedirhen Bey, bununla da yetinmez. 1846 yılında ikinci harekata girişir ve yine binlerce Nasturi-Asur katledilir. Köyler, ekinler yakılır, insanlar uçurumlardan atılır, ortaçağa özgü vahşet sahneleri sergilenir. Sonuç: Tiyari bölgesindeki toplam Nasturi-Asuri nüfusun beşte biri katledilmiş olur. Batılı güçlerin baskısıyla Osmanlı güçleri Bedirhan Beyin üzerine yürür, Bedirhan Bey yakalanarak Istanbula getirilir ve mükaffat olarak Kanadaya sürgüne gönderilir. Bu olay Türk tarih kayıtlarına isyan olarak geçer ve Kürt milliyetçileri tarafından şaşaalı bir şekilde büyük Kürt isyanı olarak anılır. (Gabriella Yonan=GY, Asur Soykırımı, sf. 42-48 ve 259/ RO/age, sf. 18). Yıl 1880. Nehrili Şeyh Ubeydullah, hem Iran ve hem de Osmanlı yönetimine başkaldırır ama yağmalananlar ve katledilenler yine Hıristiyan Nasturi-Asuriler olur. (GY, age, sf. 55/RO, age, sf.25, 271-272). Bunlar Hamidiye Alayları öncesi döneme tekabül ediyor. Bir de Hamidiye Alaylarının bazı marifetlerine bakalım. Cibran aşiret alaylarının, Varto-Bingöl havalisindeki Kızılbaş-Zaza aşiretlerine karşı gerçekleştirdiği eylemler ve yaptığı baskılar yeterince bilinmektedir. Bu Alevi ve Sünni aşiretlerinin bölgedeki anlaşmazlıklarının daha öncesi de vardır. Ancak Hamidiye Alaylarının kurulması, Cibranlılara ayrı bir üstünlük ve ayrı bir ayrıcalık sağlamıştır. Cibranlılardan, dört tane aşiret alayı kuruluyor. Kaymakamlık dahil devlet daireleri Cibranlıların eline veriliyor. Bu da yetmiyor. Abdülhamitin devleti de baba desteği sağlıyor. Burada önemli olan şudur: Bu durum, basit bir aşiret çatışması veya anlaşmazlığı değildir. Devlet, askeri bir güç olarak örgütlediği bir aşireti, kendi tebaası olan ama şikayet etme dahil, hiç bir hakkı olmayan diğer bir aşiretin üzerine sürüyor. Bu durumu, M.Şerif Fırat ayrıntıları ile anlatıyor. M.Şerif Fıratın ulusal kimliğini inkar etmesi ve sonraki süreçte devlet yanlısı olması, bu olguların gerçekliğini değiştirmez, (RO, age, sf. 31). Daha sonraki süreçte Azadinin kurucusu ve ateşli bir Kürt milliyetçisi olarak ortaya çıkan Halit Bey Cibran, gerek bu olaylardaki belirleyici rolü, gerekse Ermenilere karşı yürüttüğü başarılı mücadeleden ötürü, sadece çeşitli madalyalar ile taltif edilmiyor aynı zamanda Miralay rutbesine yükseltilerek onurlandırılıyor. Halit Bey Cibranın yaptıkları bunlarla da sınırlı değil. Yıl 1908. Yer: Dersim. Cibranlı Halit Bey komutasındaki süvari alayı, Neşet Paşa harekatında da yer almış, ilk defa Türk birliklerinin Dersimin zirvelerinde bulunan Tuzık (Tujik) Baba dağı zirvelerine ulaşmasını, sağlamıştır, (Nuri Dersimi=ND, Kürdistan Tarihinde Dersim, sf. 84). Savaş yıllarında bölge aşiretleri, Ovacıktaki hükümet binalarına el koyarak, Türk yönetimini lağv etmişti. Rus ordusunun geriye çekilmesinden sonra, Halit Bey Cibran kuvvetleri sayesinde, Türk yönetimi Ovacıkda ikinci kez kurulmuştur, (ND, age. sf. 119). Dersim havalisindeki Alevi aşiretleri, Halit Beyin eylemlerini asla unutmayacaklardı (RO, age, sf. 32). Neden, Halit Bey Cibranın durumunu öne çıkarıyorum? Çünkü, gerçekte O, Hamidiye Alaylarının en başarılı komutanlarından ve sonraki süreçde Kürt milliyetçiliğinin en büyük önderlerinden biri olacaktır. Tabii o, yalnız değildir. Azadinin öteki önderlerinden bazıları şunlardır: Haydaran Aşiretinin askeri kumandanı Kör Hüseyin Paşa, Mıllan aşireti reisi Ibrahim Paşa. Bunlar aynı zamanda Aşiret alayları komutanlığı yapmış ve paşa -(mirliva:tuğgeneral)- payeleri ile taltif edilmişlerdir. Bir de Şırnak ve Iranda iyi bilinen Ismail Ağa Simko vardır. Simkonun, Asuri Patriki Mar Şamunu görüşmeye davet ettikten sonra, hazırladığı pusuda katlettirmesi, Kürtlerde pek rastlanılmayan bir kalleşlik örneği olarak değerlendirilmektedir, (GY, age, sf. 224). Ama kendisi de, aynı akibete uğramaktan kurtulamaz. 1930da Iran Şahının valilik teklif ettiği görüşmeye giderken kurulan tuzakta katledilir. Sanıyorum Hamidiye Alayları ile ilgili bu kısa notlar, bazı sonuçlar çıkarmak için yeterlidir. Buradan çıkarılabilecek en önemli sonuçlardan biri şudur: Hamidiye alaylarının en önemli komutanları, aynı zamanda Kürt milliyetçiliğinin de en önemli önderleri olmuştur. Hamidiye Alaylarının yaptığı kirli işlerden ötürü, onların Kürt oldukları red edilecek ama önderleri büyük Kürt milliyetçisi olacak. Bu bir tezat değil midir? Birinci Körfez savaşı dönemine kadar Güney Kürdistanda, Saddam Hüseyin tarafından finanse edilen ve Cahş olarak bilinen birlikler vardı. Ama bir de baktık ki bunlar, Güneydeki ayaklanmanın içinde yer almış ve ne hikmetse birden Kürtleşivermişlerdi. Ya da bugünün korucuları eğer Kürt değilse acaba hangi millettendirler? Hamidiye Alaylarının Osmanlı için, köy korucularının Türk devleti için çalışması, onların Kürt olmadıklarının ispatı değil, tersine beraber çalıştıklarının ispatıdır. Gerisi inkar ve demagojidir. Kürt milliyetçiliği, farklı bileşenlerden oluşmaktadır. Tıpkı farklı milliyetçi çevre ve akımların var olduğu gibi. Doğal olarak, bu çevreler günün koşullarına ve ilişkide bulundukları güçlerin durumuna göre farklı politikalar izlemişlerdir ve de izliyorlar. Kürt milliyetçiliği, bugüne kadar hala ezilen ulus milliyetçiliği konumundadır. Genel anlamda ezilen ulus milliyetçiliğinin demokratik bir özü, yurtsever bir içeriği olur. Ama bu, ezilen ulus milliyetçiliğinin ırkçı ve şöven yanlarının olamayacağı anlamına gelmez. Milliyetçiliğin özü aynıdır. Ulusal ve demokratik haklarını savunduğu oranda ilericidir. Ama dozunu kaçırıp bunu başka halklar aleyhine çevirdiği andan itibaren haksız ve gerici bir konuma düşer. Ulusların kendi kaderini tayin etme prensibi gereği Kürtler, ayrı devlet de dahil olmak üzere kendi kaderini özgürce tayin edebilirler. Ama bu aynı coğrafyada yaşayan diğer halkları inkar etmek, dahası imha etmek hakkı anlamına gelmez. Kürt milliyetçi hareketinin hatası burada yatmaktadır. Kürt milliyetçi hareketi, ister Bedirhan Bey ve Şeyh Ubeydullah hareketleri şeklinde olsun, ister Hamidiye şeklinde olsun bölge halklarından başta Ermeniler ve Asuriler olmak üzere Kızılbaş ve Yezidileri yok ederek ortadan kaldırma siyaseti izlemiştir. Bunda Osmanlının kışkırtıçılığının rolü vardır. Ama bu, ancak hafifletici bir neden olur, fakat suçluyu suçlu olmaktan çıkarmaya yetmez. Kürt milliyetçiliği, bir çok bakımdan Türk milliyetçiliğinin bir benzeridir. Bu sadece iradi bir durum da değildir. Içine girilen ilişkilerin zorunlu bir sonucudur. Bu ilişkilerin kökleri oldukça derinlerdedir. Bin yıllık bir beraberlik sadece Türk demagojisi değildir. Bunu gerçek payı da vardır. Özellikle Yavuz Selim-Idrisi Bitlisi ittifakının sağladığı ortak çıkarların yarattığı bir temel vardır. Bunun doğru irdelenmesi geleceğe ışık tutar. Ancak, böyle bir irdeleme, bu makalenin boyutlarını aşar. Ben, konuyu Ermeni Soykırımı ve Hamidiye dönemi ile sınırlı tutuyor ve nedenleri analiz etmeye devem etmek istiyorum. Konuyla ilgili makalemde, genç Türk devleti TC
yöneticilerinin, neden Ermeni Soykırımına karşı
tavır alamadıklarını analiz etmeye çalıştım. Ikincisi, Ermenilerden kalan ganimetlere el koyma ve paylaşma meselesidir ki, bu durum onların elini ayağını bağlamıştır. Ermenilerin arazileri, sadece Türk yöneticilerin değil Kürtlerin de iştahlarını kabartmıştır. Bazıları bunları inkar edebilir. Ama gerçek o kadar ortadadır ki, bu inkarla gizlenebiecek bir şey gibi değildir. Bir çok bölgede Kürt ve Ermeni nüfusun birbirine yakın olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bugün Kürtlerin elinde bulunan arazilerin yarısının Ermenilere ait olduğu var sayılabilir. (Öbür yarısı da hazineye ve Türklere eline geçmiştir). Diğer bir neden, birinci dereceden sorumlu olan Osmanlı devleti varken, Hamidiyeler devlete bağlı iken ve burada görev yapanlar da emir kulu iken, neden Kürtler sorumluluk üstlensin şeklinde özetlenebilir. Daha başka nedenler de sıralanabilir ama bu üç nedenin, Kürt milliyetçilerini sorumluluktan alıkoyan temel argümanları taşıdığını söyleyebiliriz. Inkarcılık, ırkçı ve şöven yaklaşımlar, çok
farklı şekillerde tezahür edebilir. Bir kişiyi, halkı, etnik veye dini topluluğu olduğu gibi kabul etmek ve tanımak demokrat olmanın, insani değerlere saygı göstermenin olmazsa olmaz kıstasıdır. Zazalar, kendilerini Kürtlerden ayrı bir halk görüyorlar. Bu, hem Dersim Inancına mensup Kızılbaş-Alevi Zazalar ve hem de Sünni-Müslüman Zazalar için böyledir. Bu durum, tarihsel olarak oluşmuş bir olgudur, yani halkın kendini tanımlamasıdır. Başkalarının yapması gereken şey, bu tanımlamaya saygı duyması ve olduğu gibi kabul etmesidir. Peki, Kürt milliyetçileri ne yapıyor? Onlar, hayır siz Zaza değil Kürtsünüz dayatmasında bulunuyorlar. Bu yaklaşımın, Türk milliyetçilerinin dayatmaya çalıştığı inkarcı ve ırkçı üst kimlik teorisinden bir farkı var mıdır? Ben, Ermeni Soykırımının 90. yıl dönümünde makalemi yazarken, herkesin kendisini yeniden ölçüp tartmasını hedefleyen bir değerlendirme yapmasına zemin hazırlayan bir yaklaşım sergilemiştim. Ama öyle anlaşılıyor ki, bazılarının buna hiç niyeti yok. Bazıları yine hazır şablonlarla klasik tavırlarını sürdürmek istiyorlar. Bu bazıları, sadece bana cevap vermek için hakaret-name yazanlarla sınırlı değil. Yukarıda adını andığım Serbesti sitesinde, UTRIKESPOLITISKA INSTITUTET adlı Isveç Uluslarası Politika Takip ve Inceleme Enstitüsüne karşı Kürdleri zan altına sokmaya çalışmasını ve Kürdlere iftirada bulunmasını protesto eden bir imza kampanyası başlatılmış. Zihniyete bakın. Bir Enstitü, inceleme ve araştırmalar yaparak, Kürtlerin de soykırımda rolü olmuştur şeklinde bir tespitte bulunduğu için, protesto ediliyor. Yine Soykırım Mağdurlarıyla Dayanışma Girişimi Kürtleri suçlu ilan etme aracına dönüşmekle suçlanıyor. Açıktır ki bütün bu yaklaşımlar, milliyetçi histerilerden kaynaklanan ve özünde Ermeni Soykırımını inkar eden bir tavırlardır. Bu yaklaşımlarla demokrat ve aydın insanların üzerinde baskılar kurulmakta, insanların gerçekleri ortaya koyma ve özgürce düşünebilmeleri engellenmektedir. Bütün Kürtlerin, özellikle de demokrat ve
yurtsever Kürt aydınlarının böyle düşünmediğini
söyleyebilirim. Önceki makalemde, bunu vurgulamış
ama isimlerini belirtmemiştim. Sayın Recep Maraşlı
ve Sayın Naci Kutlayın bu konudaki tavırları olumlu
örneklerdir. Naci Kutlayın yaklaşımını özetleyen
bir makaleyi şu linkte bulmak mümkündür: Düşüncem, her halkın ve onun aydınlarının kendini sorgulaması gerektiği yönündedir. Çünkü, bir insan işlediği bir hata veya suçun yanlışlığını, kendisi görüp kabullenmezse, gerçekte doğru bir tavır sergileyemez. Çoğu zaman başkaları tarafından yapılan eleştirilere karşı, savunma pisikozuna girilir ve doğru olan şeyler bile rededilir. Bu bakımdan ben, bir Dersimli olarak Dersimlilerin, özel olarak da Dersim Inancına mensup Zaza/Kırmancların yaklaşımı üzerinde durmaya çalıştım. Genel olarak Dersimlilerin, Ermeni kırımına katılmadıkları ve bu bakımdan alınlarının ak ve vicdanlarının rahat olduklarını söyleyebiliriz. Hatta Dersimlilerin Ermenilere barınma ve saklanma gibi yardımlarda bulundukları da bilinmektedir. Bu tarihsel bir olgudur ve Ermeniler tarafından da teyit edilmektedir. Bütün bunlara rağmen, Dersimlilerin de bazı
hatalarının olduğu ve daha tam olarak bilmediğimiz
bazı hatalarının da olabileceğini düşünüyorum. Bazı Dersimlilerin bu konuda ikircikli davrandıkları, dahası soykırımı görmezden geldikleri söylenebilir. Karşılıklı çatışmalar veya Dersimlilerin zarar görmüş olmaları, gerekçe değil, olsa olsa bahane olur. Soru şudur: Dersimlilerin veya Kürtlerin Ermeniler ile karşılıklı olarak vuruşması için sebep nedir? Birinci Dünya Savaşı haksız, emperyalist bir paylaşım savaşıdır. Osmanlı Devleti, öteki emperyalist devletlere göre zayıf olabilir ama bu onun haksız ve bir paylaşım savaşına taraf olarak katıldığına engel değildir. Ermeniler, kendi devletlerini kurmak, kendi kaderlerini tayin etmek için savaşıyorlar. Ruslardan veya Ingilizlerden yardım alıyor olmaları, davalarını haksız kılmaz. Kendi yaşadıkları topraklarda, yani kendi ülkelerinde kendi devletlerini kurmak istemeleri, en doğal haklarıdır. Peki Zazalar veya Kürtler ne için Ermenilere karşı savaşmıştır veya savaşıyor? Türklere, Osamanlıya hizmet için mi? Ne yazık ki, evet. Çünkü, Kürtlerin de, Zazaların da Ermenilere karşı savaşmalarının, aslında kendilerine bir yararı olmamıştır. Tersine zararları olmuştur ve bu güne kadar bunun cezasını çekmektedirler. Eğer Zazalar ve Kürtler, kendileri için savaşmış olsalardı, bugün bu halde olmazlardı. O günkü koşullarda, yapılması gereken en doğru politika ne olmalıydı? Ermeniler, Kürtler, Asuriler, Zazalar ve diğer halklar, bir taraftan kendi özgürlükleri için örgütlenip mücadele ederken, diğer taraftan da birbirleriyle ittifaklar kurup müttefik olmaları gerekirdi. Ama öyle olmamış ve biz olmamış şeyler üzerinde değil, doğal olarak olmuş ve yaşanmış şeyler üzerinde tartışıyoruz. Doğrusu da bu deyil mi? Kürt Zaza, Alevi Sünni ayrımını ben icat etmedim. Bunlar var olan olgulardır. Kürt Zaza ayrımı, dilsel ve etnik bir ayrımdır ve geçmişi bin yıllara dayanır. Bunun tartışılmasına böyle konusu farklı makalelerde girmek gereksizdir. Ancak, şu kadarını belirteyim ki, aslolan bir halkın kendini nasıl değerlendirdiğidir, yoksa başkalarının yapıştırdığı etiket değildir. Bir Zaza adı üzerinde, Zazadır, Kürt değil. Aynı şekilde bir Kürt de Zaza değil, Kürttür. Gerisi boş kelime oyunlarıdır. Dahası sömürgeci ve asimilasyoncu zihniyetin Kürt milliyetçiliğindeki yansımasıdır. Üst Kimlik teorisinin, Kürt versiyonudur. Türk milliyetçilerine göre, TC vatandaşı olan her kes Türktür. Kürt milliyetçileri ise, daha devlet sahibi olmadan Zazaları ve Asurileri Kürt ilan ediveriyorlar. Kürtler, kendilerini Kurmanc ya da Kurd, ülkelerini Kurmancistan veya Kurdistan olarak adlandırabilir. Bu onların sorunudur ve bizi hiç bir şekilde bağlamamaktadır. Ama müsaade ederlerse, biz de bin yıllardır yaşadığımız toprakları ve kendi kimliğimizi, kendi dilimizle nitelendirmek istiyoruz. Buna eğer saygı göstermiyorlarsa, bari gölge de etmesinler, bu yeter. Alevi Sünni ayrımı da yine yüz yıllara uzanmaktadır. Ben aslında dinlere karşı eşit uzaklıktayım. Ama din ayrımının yarattığı tahribatların üzeri örtülerek bir yere varılamaz. Bu bir olgudur, bunu doğru olarak değerlendirmek için üzerini örtmek yerine, bu zihniyetin nelere mal olduğunu ortaya koymak gerekir. Kimin ne yaptığı ortaya konduğunda, zihniyetin niteliği de anlaşılmış olacaktır. O zaman belki de, karşılıklı saygı ve kabullenmeye dayanan toleranslı bir yaklaşım sergilenebilir. Alevi-Kızılbaşlara ait Hamidiye aşiret alayı yoktur. Bunlar, Abdülhamitin siyaseti gereği böyledir. Bu bakımdan savaş içerisinde oluşturulmuş silahlı milis birliklerinin alay olarak anılması abartı olur demiştim. Bunu söylerken milis birliklerinin yaptıklarını elbette küçümsemiyorum. Ama Hamidiye Alayları gibi yasayla ve aşiret mekteplerinde eğitilerek oluşmadığını belirtmek istiyorum. M.Şerif Fırat, bu birlikler için milis kuvveti terimini kullanıyor ve Balaban Aşiret Reisi Gül Ağanın beş yüz milisi olduğunu yazıyor, ((M.Şerif Fırat=M.Ş.F, Doğu Illeri ve Varto Tarihi, sf. 149). Bu rakam Xormek/u (Hormek), Lolu (Lolan), Khuresu (Kuresan/Kureyşan), Çareku (Çarek/an) ve Sawliyu (Şavliyan) aşiretlerinin milis birlikleri için de ölçü olarak alınabilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, bu milisler tek bir aşiretten değil, güçlü olan aşiret reislerinin komutasında ama bölgedeki irili, ufaklı bütün aşiretlerden devşirilmiştir. Aynı şekil de Sünnü Zaza birliklerinin Ermeni kırımındaki rolünü tespit edemediğimi ama bu konuda kuşkalar olduğunu belirtmiştim. Sünni Zazalara ait silahlı birlikler var. Ama bunlar milis kuvveti şeklinde mi yoksa alay statüsünde mi tam olarak belli değil. Mesela Gökdereli Şeyh Şerif kumandasında bin kişilik bir birlik, Melekanlı Şeyh Abdullah komutasında 1200 kişilik atlı kuvvetinden oluşan başka bir birlik olduğu ve bunların Birinci Dünya Savaşına katılarak önemli görevler üstlendikleri anlaşılmaktadır. Daha başka silahlı birlikler de vardır. (M.Ş.F, age, sf. 146-150/159). Mevcutları göz önünde bulundurulduğunda bunlar, alay statüsünde olabilir. Ilk kurulan otuz altı alayın hangi aşiretlere ait olduğu biliniyor. Bunların tümü Sünni Kurmanc aşiretlerine aittir. Fakat daha sonraki süreçte oluşturulan alayların aşiretleri belirsiz. Mümkündür ki, sonradan oluşturulan bu alayların bazıları Sünni Zaza aşiretlerinden teşkil edilmiştir. Görüldüğü hiç de kimseyi haksız yere suçlamak veya töhmet altında bırakmak diye bir gayem yok. Ama gerçekleri tarfsız olarak ve olduğu gibi yazmak gibi bir görevim var. Ben, her halkın aydın ve demokratlarının bunu detaylarıyla bir gün ama mutlaka bir gün yapacağına olan inancımı korumak istiyorum.
http://www.hist.net/kieser/pu/ErmeniMeselesi.pdf http://ermeni.org/turkce/mulakatakcam.htm http://ermeni.org/turkce/soykirimingidisati.htm
|
||
|
|
