Dillerimiz ve
Milliyetēilik
Auteur - yazari: Alisan Karsan Tarih, gün ve
saat : 13. Nisan 2005 22:51:11:
Dersim kūltūrū
sōzlū olarak bugūne geldi, ēok az yazili kaynaga
sahip oldugumuzdan dolayi sōzlū olarak kusaktan
kusaga geēerek bizlere yasli kusaklarimiz
tarafindan aktarilan bilgiler isiginda tarihimiz
gūn ve gūn ōzgūrlesmekte. Bunun yaziya geēme
sūrecide bu gūē isēiligi omuzlayan yazarlar
sayesinde adim adim islenerek ben vardim, var
olacagim diyor diyor.! Bu belki baslangincin
basi sayilabilir, ama olsun, son yirmi veya otuz
yila baktigimizda bugūn gelinen asama bir
mevzidir. Tarihimizi, dillerimizi kisaca
kūltūrūmūzū arastiran bir ēok kitaplarin,
dergilerin gūn isigina kavusmasi bunu aēik bir
sekilde gōstermekte.
Tarihimizin sōzlū olmasinin bir ēok nedeni
var, her seyin yaziyla oldugu bu Dūnya'da bu hiē
kuskusuz būyūk bir dezavantaj oldu biz
Dersimliler iēin ancak bu ayni zamanda biz
Dersimlilerin ayricaligida oldu. Tūrkēe daha ēok
yeni, Osmanliyi dūsūnūyorum, Osmanli o zamanin
būyūk Kitabi olan Kurani veriyordu, almadik,
Hiristiyanligi kabul eden komsumuz, ortak
kūltūre sahip oldugumuz Ermeniler Kitabi kabul
ettiler, biz etmedik. O kitapa gōre yasamayi ret
ettik,yazili kurallar bizim iēin hiē bir sey
ifaede etmedi. Bu bilgili ve bilinēli olan
tercih sayesinde tek tanrili dillerin yazili
tarihlerinin disinda kalan baska bir kūltūre,
yani yasama bakisa sahip olabildik. Yazinin bu
kutsal kitaplari temsil ettigi o eski dunya'dan
beri bizler kitapa karsi mesafeli olduk. Kendi
dunyamizda yasadik. Bunu Ermeni halki iyi bilir,
Hiristiyanligin Ermenistan'da yayilmasiyla
birlikte Ermeni halki yazili tarihe sahip,
bizlerin sōzlū hafizasi vardi, onlarda ise tarih
yazili olarak vardi. Sōzlū hafizamizda Ermeni
halkina karsi kōtū bir his veya baska olumsuz
bir sey anlatilmaz. Būyūklerimiz bizlere,tarimiz
38'i anlatirken Ermeni kirimini'da ayni sekilde
anlatirlar. Ikisinin bir birlerinin devami
oldugunun bilincine sahiptirler.
Olmasi gereken olacakti, bizde ūzerimize dūseni
yapmaya ēalistik, halende ēalisiyoruz. Eger
būtūn dogrular bilinmeliyse. Ermeni halkini
tūrkēe'nin disinda baska kanallarla tanimaya
ēalistik.Cūnkū Türkiye'de Ermeni dūsmanligi buna
musaede etmiyordu, en azindan bizim yasadigimiz
ōrneklerden,basit bir ōrnek, mesela;Tūrkiye'nin
demokrasi ve ōzgūrlesme mūcadelesine bagli, Tūrk
ōrgūtlerin militanlari olmamiza ragmen,bize
iskence eden siyasi polis, iskence ederken,
bizlerin Ermenileri korudugunu, Ruslarin
tarafini tuttugumuzu sōyleyerek baska bir hesabi
sorarken,yasamadigimiz bir tarihi olay iēin
ayrimciliga tabi tutulurduk. Kisaca Tūrk iēin
Ermeni nedir ēabuk ōgrendik. Dilini, kūltūrūnu
tanimadigimiz Ermeni milleti biz genē kusaklar
iēin bilinmesi gereken bir sir olacakti.! Acaba
bu sirlar ne zaman bilinecek.?
Osmanli iēin Dersim, bas edemedigi, dini
baska olan bir ūlkeydi. Yeni Tūrk milliyetēiligi
iēin "kuyruklu Kūrd'tūr". Yeni Kūrt
milliyetēiligi iēin, Kūrdistandir, yoksa kūēūk
bir eyalettir. Dilimiz ve kūltūrūmūz bunun iēin
aksan, dialekt, mezheb olarak bizlere empoze
edildi.Dersimin kapilarina dayanan Milliyetēilik
Dersimin kendisi olmamasi iēin herseyi
yapacakti. Tūrk ve yeni Kūrd tarihinin aksine
Ermeni tarihinde Dersim ūlkesinin tarihi
Ermenistan kadar eskidir. Dersim, Ermenistan
gibi kōklū tarihe sahiptir. Tarihimizin sōzlū
olmasi bu gerēegi degistirmez. Dersimin
bagimsizligina karsi Ermenistan her zaman
saygili olmustur. Ermeni kilisesi dahil būtūn
otoriteler Dersimin kendine has oteretisini
kabul etmislerdir. Dersim halki Ermenilerin
tarihinde kōtū bir rol oynamadi.Herhangi bir din
dūsmanligi,savasi sōz konusu degil. Dersimin
uluslar arasi haritalarda 1915'e kadar
Ermenistan olarak kabul edilmesi bu gerēegi
degistirmez. Ermeni halki hiristiyanligi kabul
etmeden ōnce Dersimle ortak olan kūltūrūne bagli
kalan Dersim halkina karsi saygiya sahipti.
Dersim Kimligini kabul eden biricik medeniyet
olmustur.
Dersim sadece filosoflarin ūlkesi degildi,
ayni zamanda diller yurduydu."Bir ūlke bir
dilliyse o ūlke tuzsuz bir yemege benzer" der,
yaslilarimiz. Bize bu kūltūrū emanet ettiler,
Dersim gūzel Ermenicesini bu yūzyilin basindan
beri kaybetti, kendisine has, hiristiyanlasmamis
ermenicesi Ermeni kirimi sonucu Dersim'de sōndū.
Kurmanca
gine tipki Ermenice gibi kendine has,
islamlasmadan olmadan bugūne geldi. Zazaca'da
tipki Ermenicemiz gibi yok edilme tehlikesi
iēinde. Dersim kimliginin olusum sūreci uzun bir
sūreci kapsar. Kimligimiz diktatōrlerin
sahtekarlikla ūrettikleri ulusal kimliklere
benzemez. Cok dilli olmak Dersim kimligini
zayiflatmaz aksine insani degerlere olan
bagliliginin adidir. Dersim bu dillerin
hepsidir. Dersim kimligi gōnūllū ve ōzgūr bir
sūreē yasayarak kendisini bugūne
getirdi. Tūrkēe'de gelmek istiyorsa, ne yapalim!
Gelsin, o'da hos geldi!
Dersim kimligi kendini toparlamaya kararli,
karanligi aydinlatacagiz.
Eskiden Dersimin Turk veya Kūrd olarak kabul
ettirmeye ēalisanlar bugūn artik asiretlerimizin
hangisinin ne kadar Tūrkmen oldugunu, Veya,
Dersimin yarisinin Kūrd oldugunu zaten, simdi de
bilmem ne kadar Ermenimizin oldugunu bize karsi
ōne sūrūyorlar. Milliyetēilik disinda baska bir
yasam biēiminin olabilecegine
inanmiyan bu fotokopiciler Dersime bōyle
saldiriyorlar. Sanki Dersimliler bundan habersiz.
Bizim tarihimiz sōzlūdūr ama hafizamiz ēok daha
derindir.
Dillerimiz degisik ama kūltūrūmūz ayni, āyni
ūlkeyi birlikte olusturduk, bunun adina Dersim
dedik. Dersim bu birligine her zaman bagli
kalarak yasadi. O'nun ōzune bu isledi.
Sevgi ve saygilar..