Kapitulli 2   Kapitulli 3   Kapitulli 4  Kapitulli 5  Kapitulli 6  Kapitulli 7  Kapitulli 8  Kapitulli 9  Kapitulli 10   Detyra

Created by: ARBĖR HOTI, 2004 , do tė keni edhe mė shumė te reja kėtu mė vonė.....

B.Statistikės

Makroekonomi

Makroekonomi II

Anglisht II

Anglisht

Matematikė

Biznes Ndėrk.
Integ.Eko.Evro.
Stand.Ko.Kont.
Konta.Menaxh.

Financa te Korp.

Konta.Financiar.

Kontabilitet

Anal.Financiare

Menaxh.Invest.

Financa Publike

Financa

Info. Biznesit

Vendos. afarsite

Foto t'Prizrenit

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KAPITULLI 3

3.FAZAT E STUDIMIT STATISTIKOR

 

Hulumtimi I durise massive me qellim te zbulimit te ligjshmeris se tyre paraqet nje rendesi te posaqme ne qdo studim statistikor. Punen e hulumtimeve dhe studimeve statistikore e ndajne ne kater faza krysore: vrojtimin statistikor, permbledhjen dhe grupimin e te dhenave, perpunimin dhe analizen e tyre dhe faza e fundit eshte publiikimi I rezultateve statistikore.

 VROJTIMI STATISTIKOR

 Faze e pare e studimit statistikor eshte vrojtimi statistikor. Pra vrojtimi ka te bej me punet qe mirren me nate te vezhgimit te dukurise per njohjen e saj e cila duhet  te jet object studimi I statistikes. Pra me nje fjale vrojtimi paraqet fazen e pare kerkimore te studimit gjate se ciles behet regjistrimi dhe grumbullimi I te dhenave per dukurite massive dhe tipareve te tyre te llojllojshme.

Pra me ane te vrojtimeve arrihet te dhena mbi dukurine dhe tipareve te saj, mirpo pa aplikimin e fazave tjera te studimit statistikor keto te dhena jane te parendesishme. Vetem me aplikimin e fazave te tjera te studimit statistikor mund te arrime deri te zbulimi I ligjshmerive ne fenomenin e vrojtuar.

 

BURIMET, MENYRA DHE LLOJET E VROJTIMIT

 

Sipas burimit te te dhenave kemi vrojtime te drejperdrejta-qe mbeshtetet ne grumbullimin e te dhenave drejtperdrejt nga ersona fizik dhe juridik. Vrojtime perms dokumentacionit- bazohet ne grumbullimin e te dhenave per nje fenomen te caktuar nga dokumentacioni baze I asaj dukurie. Vrojtimi sipas deklarimit- behet ne menyre indirekte pėermes kontakteve me personat qe I njohin mire dukurite qe ne I stdijojme.

Sipas menyres se vrojtimit grumbullimi I te dhenave behet perms ketyre formave:

Menyra ekspeditive-paraqet formen e grumbullimit te te dhenave te nevojshme nga ana e eksperteve te institucioneve statistikore. Pra perms kesaj forme kryeht edhe regjsitrimi I popullsisė.

Menyra perms thirrjes zyrtare- paraqet ofrimin e te dhenave te personave prane organeve qe bvejne vrojtime statistikore.

Menyra e korrespodenteve- paraqet formen e organizuar te mbledhjes se te dhenave per fenomenin e caktuar, ku ne terren korespodentet mbledhin te dhena per fenomenin dhe kohe pas kohe I raportojne organeve qe e kryejn studimin statsitkor.

Menyra e vetregjistrimit- e cila kryhet perms pyetsoreve, pra persona qe bejne vrojtimin e nje dukurie te caktuar me qellim te mbledhjes se informative mbi njesit statsitkore dalin ne teren dhe shperndajne pyetsor me pytje te caktuara dhe pas nje kohe te plotsuara I mbledhin ato.

Dhe kemi vrojtime sipas llojit: kmei vrojtim sipas kohes dhe sipas vellimit.

a)Vrojtimi sipas kohes ndahet ne vrojtim te vazhdueshem dhe jot e vazhdueshem.

Vrojtimi I vazhdueshem- apo grumbullim I te dhenave ne menyre te perhershme behet ne rastet kur dukuria kerkon percjellje te vazhueshme.

Vrojtimi jo I vazhdueshem- apo grumbullimi I te dhenave ne menyre periodike aplikohet sipas karakterit te dukuris apo natyres se dukuris.

 

b) Vrojtimi sipas vellimit ndahet ne vrojtim te pergjithem dhe vrojtim te pjesshem.

Vrojtimi I pergjitshem: pra ben grumbullimin e te dhenave per te gjitha njesit e dukuris se vrojtuar. Ky vrojtim kryhet perms evidences dhe perms rejgistrimit.

-regjistrimet- paraqet veprimi te rendesishem, I cili ofron informata te plota per dukurine e vrojtuar, karakteristike e regjistrimit eshte se grumbullimi I te dhenave per te gjitah njesit e dukuris massive kryhet ne neje moment te caktuar kohor.

-evidenca- paraqet evidentimin e rregullt te qdo te dhene te njesis se vrojtuar qe nga kmomenti I paraqitjes se tyre. Pra evidneca paraqet vormen e perhershem te grumbulimit te te dhenave ne menyre te organizuar. Ka disa forma te evidencave si operative, kontabel te planit dhe administrative.

Vrojtimi I pjesshem(jo I plot)- paraqet grumbullimin e te dhenave permes zgjedhjes se nje numri te caktuar te njesive statsitsikore. Me se shumti perdoren per vrojtim te pjeshem MOSTRA, MONOGRAFIA, ANKETA, MASA KRYESORE etj.

-mostra- praarqet metoden qe drejperdrejt studion nje pjes te njesive statistikore te dukuris massive, me qellim te zbulimit te karakteristikave te pergjithshme te teresis se dukuris massive.dhe kjo realizohet ne raste kur vrojtimi I pergjitshem nuk mund te behet. Mostra ne vehte perfshin elemente te caktuara te cilat reprezentojne dukurine massive ne pergjithsi.

-anketa- permes se ciles behet grumbullimi I te dhenave per dukurine ne teresi, behet permes pyetsoreve, ku permes pergjigjeve te lira mirren te dhenat nga anketuesit per dukurine e caktuar. Pyetjet ne pyetsor duhet te jene mire te renditura dhe te formuluara sa me thejsht  ne menyre qe te anketuarit te perjgigjen me lehte.

-monografia- praraqet formen tjeter te vrojtimit te pjesshem te dukuris massive, merret me hulumutimin detal te nje njesie te statistikore  te dukuris massive. Aplikimi I kesaj metode abehet kur mungojne te dhena per njeist e dukruise massive.

 

LLOJET E GABIMEVE GJAT FAZES SE VROJTIMIT

 

Jane dy llojet te gabimeve qe mund te ndodhin ne fazen e vrojtimit: ato representative dhe gamimet gjat regjsitrimit. Gabimet e reperzentimit I perkasin llojit te vrojtimeve te pjesshme te skaturara nga mosperfaqsimi I dukuirs ne teresi ne fazen e vrojtimit, ndersa gamimet gjate regjistrimit mund te jene te rastit dhe sistematike. Gbimet e rastit jane ato gabime qe vrojtuesi permes nderrimit te numrave, pakujdesis, shpejtesis I ben ne menyre jot e qellimt, keto  ndikojne drejtperdrejt ne zvoglimin ose zmadhimin e te dhenave te verteta. Gabimet e qellimta- ato jane pasoj e deshires se individeve qe ne menyre te qellimt te ndikojne ne rezultatet dhe cilsin e te dhenave. Dhe si veprim I fundit I fazes se vrojtimit vjen kontrollimi I te dhenave se a kan gabime ose jo.

 

2.1 PERMBLEDHJA DHE GRUMBULLIMI I TE DHENAVE STATISTIKORE

 

Permbledhja dhe grumbullimi I te dhenave praraqet fazene  dyte te studimit statistikore. Ne baze te materialit te grumbulluar nga faza e vrojtimit pason kjo faze tjeter e procesit te stdimit statistikore. Ne kete faze I ipet forma e qarte te dhenave duke I renditur dhe grupuar ato.

Grupimi dhe llojet e tyre stastitkore- me grupim kuptojme ndarjen e te dhenave te dukurise sipas tipareve te perbashkta ne grupe homoxhene. Gjithashtu gjat kesaj faze mund te zbulohet ttendenca e ecuris se dukuris. Grupimi I te dhenave behet sipas ketyre kritereve: siaps qellimit, sipas llojit te tiparit, siaps velimit te tipareve.

a)Grupimeet sipas qellimit-ndahen ne tipologjike- qe ben studimin e structures se dukurive sipas tipareve perberse te saj, ne grupime te variacionit- qe ben stdudimin e structures se dukurise me nej tipar sasior, pra bazhet ne grupim ketu tipari sasior. Dhe grupime analitike- qe ben hulumtimin dhe pasqyron lidhjet ne mes te dukruive dhe faktoreve qe ndikojne mbi keto dukuri. Pra me ane te grupimin analitik zbulohet lidhjet dukuri factor.

b)Grupimet sipas llojit te tiparit- ndahen ne grupime sias tiparit cilsor—ku grupimi behet ne baze te karakteristikave cilsore qe I posedojne te dhenat e grumbulluara. Permes tipareve cilsore behet shperndarja e nejseive statistikore tte dukuris neper grupe te caktuara. Grupime sias tiparit sasior-mebeshtet ne dukurine e cila me rastin e ndarjes neper grupe merr per baz tiparin sasior numeric. Grupimet kohore, ky gjate grupimit te te dhenave merret parasysh tipari kohor psh, ora, dita, muaji, viti ETJ. Grupimet sipas tiparit hapsinor- merr parasysh kete tipar gjate grupimit te te dhenave, pra ne cillen lagje, fsht, qytet ETJ.

c) grupimet sisas vellimit te tiparit- mund te ndahen ne grupime te thejshta- ku gjate grupimit te te dhenave per baze merret vetem nje tiapar statstikor, psh. Ispas numrit te nxenesve, siapas moshes se tyre ETJ. Grupime te kombinuara- bazohet ne grupimin e te dhenave sias dy e me shum tipareve. Dhe rigrupimet- gjat ketij veprimi behet shendrrimi I ne numri me te madh grupesh ne nje numer me te vogel pra permes rigrupimit.

 

2.2. SERITE STATISTIKORE

 

Pas grupimit dhe gjate fazzes se permbledhjes se te dhenave te dukurise se vrojtuar, paraqitet nevoja e rradhitjes se tyre ne form vargu. Pra nga materiali I rregulluar I dukurive dalin serit statistikore. Serite formohen me se paku prej dy modaliteteve, te dhenave. Me modalitet kuptojme paraqitjen e formes se tiparit ne seri.

Serite formohen ne baze te renditjes se te dhenave te rregulluara dhe grupuara ne menyre horizontale dhe vertikale. Kryesorja eshte qe gjat rradhitjes seria te shpreh numer te duhur te variacioneve te tiparit. Serite statistikore mund te ndahen varesisht nga tipari I tyre ne seri te thjeshta- kur jepen te dhena vetem per nje tipar te njesive statistikore respekitvisht dukruise massive. Ne seri te perbera- ne keto seri paraqiten te dhena per numer me te madh tiparesh per dukruin e studiuar. Serite hapsinore- paraqesin dukurine e vrojtuar sipas ndonje tipari hapsniro ose territori, keto karakterizohne me shperndarjen e te dhenave neper vende te caktuarar te nej teresie teritoriale. Dhe serit kohore- ku te dhenat renditen sipas tiparit kohor, ekzistojne dy lloje te serive kohore: te momentit qe shprehin gjendjen e dukuris se vrorojtuar ne momente te caktuara, dhe te intervalit shpreh gjendjen e dukuris te studiuar ne periudha te caktuara. Dhe serite e shprendarjes se frekuencave- quhen sepse modalitetet e tyre paraqesin shperndarjen e nje dukurie sipas tiparit sasior(serit e variacionit) dhe sipas tiparit cilsor(serit attributive te shprendarjes). Me frekuence kuptojme numrin e perseritjeve te modaliteteve ne seri statistikore. Shtylla e pare te serit e variacionit paraqet te dhenat ndersa shtylla  e dyte paraqet frekuencat apo numrin e perseritjes te modaliteteve ne seri statistikore.

 

2.3.PASQYRAT STATISTIKORE

pasqyrat dhe serit statistikore paraqesin baze per analizat e te dhenave te llojllojshme. Me kete perfundon faza e studimit statistikor dhe fillon faza e analizes se rezultateve te dukurive te hulumtuara.

Pasqyrat jane vend ku paraqiten serite statistkore dhe rezultaten nga materiali I permbledhur dhe I grupuar. Pasqyrat ndihmojne shum ne nxerrejn  e konstatimeve per dukurite e analizuara. Pasqyraat statistkore formohen nga rreshtat dhe shtyllat. Rreshti I pare quhet edhe kapitulli dhe shtylla e pare quhet parashtylla. Qdo pasqyre perbehet nga titulli, skeletei, rrejti, te dhenat dhe simbolet. Kapitulli dhe parashtylla paraqesin pjesen tekstuale te pasyqres.

Sipas permbajtejes se pasqyres kemi pasqyra te thejshta- ku dukuria paraqitet per nje tipar te perbera- ku dukuria paraqitet dy e me shum tipare dhe te kombinuara- ku dukuria paraqitet ne grupe sipas dy e me shum tipareve.

 

2.4.PARAQITJA GRAFIKE E TE DHENAVE

 

deri tash njesit dhe dukurite massive ne teresi, te paraqiteura permes tipareve sasiore dhe cilsore u paraqiten ne pasqyra statsitkore. Andaj shtrohet nevoja e aplikimit te formave te tjera stasttsikore qe jane me te pershtatshme dhe me te kuptuashem per zbulimin dhe analizimin e rezultateve te dukuris se caktuar. Paraqitja grafike eshte njesa nder keto forma qe e lehteson punen e zbulimit te rezultatve per dukruit massive.

Grafet statsitkore mund te ndahen ne 3 grupe:

DIAGRAME(grafe me figura gjeometrike)- qe paraqeisn grupin me te rendesishem te pasqyrave grafike te te dhenave. Pra ben pasqyrimin e te dhenave ne menyre grafike me anet te figurave gjeometrike. Si me stigmograme, diagrame vijore, diagrame siperfaqsore etj.

Stigmogramet- te cilat ndertohen permes perdorimit te pikave, qdo pike I pergjgjigjet sakt qdo te dhene te njesis statistkore, mirpo nese ndonje dukuri ka shperndarje te madhe te njesive statistikore, qdo pike ose stgmogram e perfaqsnon nje grup te dhenash te nejsive statistikore.

Diagramet vijore- aplikim me te gjer kane ne pasqyrimin e dinamikes  se dukurive te llojllojshme. Kjo behet me ane te viajve te drejta dhe te lakuara. Grafiket lienare sherbejne per paraqitjen e ecuris se dukurise, dinamike sdhe zhvillimit te dukurise. Per kete diagram perdoren dy sisteme te boshteve ai I dekartit dhe sistemi polar. Ne te dekartit me se shumti perdoret kuadranti I pare sepse ka vlera positive, ne boshtin x paraqiten zakonisht vitet ndersa ne Y paraqitet dukruia.

Diagramet siperfaqsore- jane grafikone permes te cilave paraqitet madhesia apo vellimi I dukurive te studiuara. Edhe ketu perdoret boshti I x dhe y. Ne boshtin x vendosen periudhat ndersa ne boshtin y paraqitet madhesia e dukrusi. Diagramet siperfaqsore ndahen ne diagrame boshte, katror dhe rrathe.

Stereogramet-bejne pjes ne diagramet siperfaqsore  te cilat perdoren ne parqitjen e dukuris ne menyre tredimenzionale.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hosted by www.Geocities.ws

1