PERUKO ANDEETARAKO ESPEDIZIOA (2001eko abuztua) —Iñaki Alvarez, Jon Maroto, Xabier Ormazabal —

—Partehartzaileak— (Urretxu-Zumarraga) I�aki Alvarez Jon Maroto Xabier Ormazabal —Erdietsitako gailurrak— Urus 5.500 m Ishinca 5.600 m Tocllaraju 6.032 m Huascarán 6.768 Prestaketa mordoa egin ondoren, urduritasun pixka batekin baina ilusioz beterik, Loiuko aireportura iritsi ginen. Hegaldia, arazorik gabekoa izan zen eta Madrilen eta Bogotan eskala egin ostean, ordu batzuk geroxeago Limako aireportuan lurreratu ginen. Iritsi bezain fite egin genuen lehendabiziko gauza lo egitea izan zen; izan ere bidaia handia egiteagatik nekaporraturik geunden. Hurrengo egunean Limako erdigunetik pasidan ibili ginen, eta egia esan, hiri hau ez genuen oso gustuko izan, bertan kutsadura eta kiratsa baino ez zegoen eta trafikoa anabasa baino ez baitzen. Egun horretan bertan eta zortzi orduko bidaiaren ondoren, azkenik gure helmuga zen Huáraz herrira iritsi ginen. Hurrengo egunean, egokitze prozesuari ekin genion eta Churup aintzirarainoko (4.600 m) bidea egin genuen. Huáraz amiñi bat ezagutu eta gure bizkar-zakuak prestatu ondoren, combi batean, lurorotako eta taxi lanak egiten dituen ibilgailu batean, 3.000 metroko garaieran kokaturiko Collón herriraino iritsi ginen. Hemendik aurrera mandazain bat eta asto batzuk kontratatu genituen. Era honetan, Ishinca mendiko Oinarrizko Kanpamendurako (4.400 m) hurbiltze trekking bat egin genuen. Igoerak ez du inolako zailtasunik baina garaieraren eraginak geroz eta nabariagoak dira eta garaiera hauetan azaltzen ohi den burukomin ez-erosoa tipiko hori nabaritu genuen. Iritsi baino lehentsuago, Tocllaraju mendi-puska handia, bere ipar horma eder horrekin ageri zen. Kanpamendu hau aski erosoa da, bada nahikoa toki bertan dendak jartzeko eta ez du ura lortzeko inolako arazorik, errekasto batek zeharkatzen baitu alde batetik bestera. Okerrena, gune hau mendi oso garaiez inguratuta dagoenez, eguzkiaren argi-printzak arratsalde-hasieran ezkutatzen direla da; horren ondorioz, azkar baino beranduago, hotz handia egiten du gune itxi honetan. Bestalde, bertaratzen den mendizale orok mendi garaieraren sentsazio hori sentitzen hasten duen gune horietako bat dela esan nezake. Hurrengo egunean, denok 5.420 metroko garaierako Nevado Urus gailurra egin behar genuela erabaki genuen. Hasiera, haizeak bortizki jotzen duen malda handi samarreko morrena da. Ibilbide zati ez-eroso hau amaitutakoan, elurrez eta izotzez hornituriko ingurua hasten da; bertan gusturago sentitu ginen. Elur ezin hobetik egindako azken urratsak bete ondoren, gailurrera oso pozik iritsi ginen. Oinarrizko Kanpamendura iritsi, zerbait jan eta lo-zakuetan sartu ginen: hurrengo egunean Nevado Ishinca gailurrera igotzeko asmoa baikenuen. Aurrekoa baino gogorragoa izan bazen ere, mendi honetan ere agusatu ginen. Mendi honetan egindako igoeratik nabarmen genezakeen ezaugarririk bereziena, izotzezko koba erraldoi baten ondotik egindako ibilbide zatia da: izotzezko kobak ahobete hortzekin, harri eta zur utzi ninduen. Hurrengo egunean egin genezakeen gauzarik logikoena atsedena hartzea bazen ere, 5.000 bat metro garaierako inguruetan jartzen ohi den Tocllaraju mendiaren 1. Kanpamendura igotzea erabaki genuen. Igoerako ibilbidea ere morrena batetik dabil eta okerrena gainean generaman zama handia zen. Batzuetan, bizkar-zakuak beherantz bota nahi ninduela iruditzen zitzaidan. Oro har, 1. kanpamendua hormaren magalean kokaturiko elurrezko ordoki batean jartzen bada ere, elur gainean lo ez egitearren, guk beherago, harritza baten gainean tentetu genuen. Goizaldeko ordu txikietan dendatik irten eta zegien gau zoragarria dastatzeko aukera izan genuen. Nahiz eta ilargia bete-betean ez izan, dena indarrez argiztatzen zuen, izan ere ia frontalik gabe ibil gintezkeen. Zohardi tipila zegoen eta beste arrazoi batzuen artean horrexegatik, hain zuzen ere, hain hotz handia egiten zuen. Haizeak ere bortizki jotzen zuen eta horrek ere hozberoaren gainbehera handia zekarren. Paretaren magalean bertan, pitzadura batzuk saihesten ari ginenean, gaua zen oraindik, burrunba handi bat entzun genuen. Gure susmoak bete ziren: elur-jausi bat zen!! Izotz-blokeez osaturiko elur-jausi handi bat zen eta ezein blokek ez gintuela jo-eta, zorte handia izan genuena esan behar. Sustu txiki hau pasa eta aurrera segi genezakeela egiaztatu ondoren, bertan beste jausi batek harrapa ez gintzan, handik ziuntan haizatu ginen. Puntu horretatik paretak hartzen duen inklinazioa hain handia da ezen eskalatzea ere beharrezkoa den. Badira oso bertikalak diren bi gune, non maldak 75 graduko inklinazioa hartzen duen. Gailurra zapaldu genueneko unea zirraragarria izan zen, igoera gogorra eta zinez ederra izan baitzen. Ezin genuen denbora gehiegi izan gailurrean, izan ere, haizeak bortizki jotzen zuen: betiko argazkiak atera eta jaisteari ekin genion. Jaitsieran hiru rapel egin genituen. Eguerdi aldera, 1. Kanpamenduaren inguruetan, beroa egiten hasi zuen. Guk geuk ondotxo eskertu genuen. Dendara iritsi, denbora laburtxo bat han izan eta dena desmuntatu eta Oinarrizko Kanpamendura jaitsi ginen. Eta zera erabaki genuen bertan, indarrak faltan ez bagenituen, Huárazeraino jaitsiko, ondo jan eta lo egitearren eta baita, Huascaránerako erretserba moduan egun gehiago izatearren: baina horrek izugarrizko gainbehera handia jaistea suposatzen zuen (mila metro baino gehiago igotzea eta 3.000 metro jaistea!!). Oinarrizko Kanpamendura iritsitakoan, mandazain bat hartu eta astoak zamatu ondoren jaisteari ekin genion. Behintzat, orain zamarik ez genuen bizkarrean. Baina, aldapa behera delako, astoak lasterka jaisten ziren eta guk halabeharrez, jarraitu egin behar genien. Tontorrera igo, 1. Kanpamendura jaitsi, geroago oinarrizkora iritsi, lasterketa egin behar astoen atzetik. Hau sekulakoa zen!! Collonera iritsi ondoren, combi bat hartu eta Huárazeraino iritsi ginen. Azkenean!!, gaualdeko 12etan jaiki ginen eta!! Eguna oso luzea izan zen baina benetan merezi izan zuen. Huárazen, ondo jaten eta lo egiten bi egunez aritu ginen, baita gure hurrengo helburuan pentsatzen ere. Aurreko egunean, Huascaránera joan nahi zuten bi lagun, Rafa eta Elena, ezagutu genituen. Oso jatorrak direla ematen zuenez, beraiekin batera igotzeko geratu ginen. Mandazaina eta astoak kontratatu ondoren, Oinarrizko Kanpamendurako ibilaldia betetzeari ekin genion. Iritsi bezain pronto, gunea hain txikia izateak harritu gintuen; hala ere, bere ezaugarririk nabarmenena hain toki ederrean kokaturik izatea da. Hemendik Mendikatea Beltzako bista ezin hobeak ikusten ziren. Hemen ez zen Ishincako Oinarrizko Kanpamenduan bezala gertatzen, non eguzki-printzek agudo ezkutatzen ziren mendien atzean, hemen arratseko ordu berantiarretan baino ez zuen hotz handiegirik egiten hasten, mendien atzean ezkutatu arte, zeruan eguzkiak egiten duen ibilbide luzeagoa zela medio. Mendi honetan era alpinoan igotzeko, gutxienez garaierako bi kanpamendu instalatzea beharrezkoa da. Lehendabiziko egunean, Campo Morrena Kanpamendua osatu gabe, are gorago, 1. Kanpamenduraino igotzea nahi izan genuen. Egun oso luze baten ondoren, iluntzen hasten zen uneetan 1. Kanpamenduraino iritsi ginen. Hotz handia eta baita haize handia egiten zuenez, denda zutitzea odisea bat bezala izan zen. Denda barruan geundela, haizeak egiten zuen zarata hain zen handia ezen gezurra zirudien dendak nola euts ziezaiokeen haizearen indarrari. Gau oroz hain haize zakarra egin zuen zeren egunsentian bertan haizeak dendako bigarren sabaia erauzi zigun. Jainkoari eskerrak ez zuela bete-betean egin, zeren bestela gurea arazo larriren kategoria izango zukeen. Dendatik irten eta bera desmuntatzearen aukera baino ez zitzaigun geratzen. Egoera horretan jarraitzerik ez zegoela ikusten genuenez, morrenarantz jaistea erabaki genuen. Ia lasterka jaitsi ginen, tximista demonioan. Erabateko erretreta zen!! Mendia haserre zegoen eta ez zuen inor bere gaina zapaltzerik izan. Egun berean, 2. Kanpamendutik jaisten ari zen Andoaingo Iñakirekin egin genuen bat. Oso gau zirraragarri eta "lasaia" zeraman haizeak bere denda oso erauzi zuenera arte. Jaistea baino aukera gehiagorik ez zitzaion geratzen. Egun horretan, morrenan, hormagunearen magalean bertan igaro genuen. Haizeak ere jotzen zuen arren, aurreko gaua baino hobea zen. Hurrengo egunean 2. Kanpamendura zuzen igotzeko saiakera egin genuen. Igotzen hasi eta 1. Kanpamentura iritsi ginenean, jende oro haizea dela eta atzerako bidea egiten ari zela ikusi genuen. Goitik zetozenak 2. Kanpamentuan jasan ezin izan zitekeen izugarrizko haize bortitza egiten ari zuela esan ziguten!! Guk dena dela, atzera egiten bagenuen ez genuela mendia igotzeko beste aukerarik izango argi genuen; hori dela eta, aurrera jarraitzeko erabakia hartu genuen. 1. Kanpamentuan zeuden lagun bakanak ganbara alokatuta bagenu bezala begiratzen gintuzten; dena dela erabakia boston artean hartu genuen. Egia da, haizea oso bortitza zen eta zenbait tokitan ezin izan genuen aurrera egiterik ere egin. Dendak jarri nahi genituen lepora iristeko pitzadura handi batzuen ondotik igaro den korridore eder batetik igo behar zen. Azkenean iritsi eta dendak muntatzen hasi ginen. Hemen ezin genituen dendak gaizki muntatu, gogor aritu behar genuen, gutxienez dendek bi gauez zutik iraun zezaten lortu behar baikenuen. 6.000 metrotan geunden eta garaiera hauetan zeozer egitea nahikoa lan eskatzen ohi du. Gaua bertan igaro genuen eta goizaldeko ordu batak aldera igotzen hasten ginen nondik igo behar zen ere jakin gabe. Orduan ez zuen haizerik jotzen baina ezin zitekeen esan ber gauza hotzari buruz. Garganta zintzurreraino iritsi baina bideak gora nondik egin zezakeen ere aurkitzeko gai ez ginen izan. Oraindik gaua zenez, etsi eta amiñi bat penaturik atzera egin behar izan genuen. Eta gutxi balitz, beherako bidean galdu eta pitzaduraz beteriko gune oso arriskutsuan sartu ginen. Azkenean, gehiegi jaitsi ginela konturatu ginen eta berriz gora egin behar izan genuen denden xerka egitearren. Hauetako egun bat duzunean, alpinista izateagatik zeure burua ere gorrotatzeko gai zara. Hala ere, Iñaki, Maroto eta baita ni neu ere beste saiakera bat egin behar genuela konbentziturik geunden. Ez ordea, Rafa eta Elena. Pena handia hartu nuen biek beherako bidea egin behar zutela esan zigutenean. Zer egingo dugu ba? Mendia horrelakoa da!! Egun osoa atsedena hartzen igaro genuen. Zenbait espedizio gehiago igo zen eta horietako bateko Huárazeko gidaria ezagutu genuen. Gure lagun Hernan zen. Hurrengo egunean elkarrekin irtetearren, hitzordua gaueko 12etarako jarri genuen. Gaueko 12ak baina gerotxoago dendatik irten eta hezurretaraino sartzen den hotz handia egiten ari zuela, goranzko bideari ekin genion. Hasieran, bidea nahiko ordeka den tokietatik pasatzen da, eta pixkanaka-pixkanaka malda irabazten joaten da. Egiten zuen hotza deskribaezina da, izugarria zen!!. Hozberoa, zero azpiko 30 gradutik urrun ez zen ibiliko, ez horixe!!. Jasaezina zen!! Zohardia egiten zuen eta eguzkia atera arte hotzez sofritzea baino ez zitzaigun geratzen. Hotz handiena eskuetan eta oinetan izan genuen, eta horren ondorioz mutur atal hauetan min handia izan genuen. Eguzkia samurki ageri eta, hozberoa pixkanaka gorantz abiatu zen. Hotzaren sentsazio ez-eroso hori ia gaindituta genuenean, guttien ustetan agertu zen arazo batekin egin genuen topo. Bide normaletik joaten bazara, asko dira zeharkatu behar diren pitzadurak eta beraietako batean, zeharkatzeko erabiltzen den izotzezko zubia apurturik zegoen; beraz, beste pasabide berri bat bilatu beharra zegoen. Hori dela eta, gailurraren xerka zebiltzan ia talde guztiek atzera egin zuten. Minutu batzuk geroago, oso itxura onik ez zuen pitzadura bat zeharkatuz, bidean gora jarraitzeko modua aurkitu genuen. Azkenean, amaiera aldeko maldetara iritsi ginen, ez zen ordubeteko ibilaldia baino falta gailurra zapal genezan. Gailurrera iritsi gineneko unea zirraragarria izan zen, horrenbeste lan eta nekearen ondoren, goian geunden. Lorturik genuen!! Oso pozik geunden. Momentu hauetan sentitzen dugun poza alderaezina da, hor goian senti daitekeena ezin da hitzez deskribatu, bizi behar duzu. Hemendik ikus daitekeen paisaia zinez ederra da, gailur asko ikusten da, Alpamayo, Artesonraju, Huandoys, Chacraraju eta abar. Gailurrean ez zuen hotz handiegirik egiten. Hori dela eta, bertan denbora eder bat igaro ginen, paisaia ikusten eta baita argazkiak ateratzen ere. Jaisterakoan, ibilbide laburragoa egitearren, metxa pizteko sua txapelokerrari eskatu eta pitzadurez eta serakez hornituriko inguru oso arriskutsuan sartu ginen. Denbora galdu genuen, jakina!!. Azkenean, nekaporraturik baina pozik, 2. Kanpamenduko "erosotasunera" iritsi ginen. Jan eta edan egin gabe eta atsedena hartzearren, dendan sartu ginen. Biharamunean, izugarrizko ezustekoa izan genuen: Marotok eskuineko eskuko bi hatz izozturik baitzituen. Hatzetan atera zaizkion babak ez dira ez oso itxura onekoak. Gauzarik onena tximista demonioan jaistea, eta ospitale batera iristea, ez genekien nola, zela, erabaki genuen. Denda izotzari "soldaturik" zegoen, eta denda jasotzeko egin behar iza ngenuen eginahal bera izugarria zen. Azkenean, ziztuan jaitsi eta ordu batzuk geroago Campo Morrenara iritsi ginen. Han zenbait "erreskate arloko polizi" bazeuden eta zertxobait lagundu ziguten. Beraietako batek Marotoren bizkar-zakua hartu eta gurekin jaitsi zen. Herriaren ondoan lur-orotako bat zain genuen. Honexek Huárazeko ospitalera eraman gintuen. Han bi gau igaro ondoren, Limara joan ginen non bertan beste bi gau igaro genituen. Gauza uste baino larriagoa zela ikusiz, medikuek Maroto Zaragozara abia zedin erabaki zuten. Han 20 egun igaro ondoren ia errekuperaturik dago, eta une honetan datozen urteetan gauzatzeko proiektu berrietan pentsatzen ari gara. Istripu honen ondoren, berarekin itzuli nahi bagenuen ere, gure hegaldien antolaketa konpondu ezinik, aste betez han geratu behar izan genuen. Beste mendi berririk eskalatzeko betarik ez genuenez, Cuzco hiria eta Machu-Pichu hiriaren aztarnak bisitatzen izan ginen. Toki hauek gure planen barruan ez bazegoen, hemen ere agusatu ginen. Datorren urtean 7.000 metroko mendi bat eskalatzea nahi dugu, eta egoera dagoen bezala, ia seguruenik Himalaya aldera joango garela uste dugu. Espedizio honetan, Huascarán mendia egin ostean Artesonraju mendia igotzeko asmoa bagenuen ere, egoerak eramanda bertaratzeko plana bertan behera utzi behar izan genuen. Laburbilduz, esperientzia ahantzezina izan da, asko agusatu gara eta geure burua gehiago eta hobeto ezagutu dugula uste dugu. —Xabi— XVIII. Ostadar Mendi Asteko beren orri nagusira [>>]. Urretxu-Zumarragako Otamotz aldizkarian [>>] 2001eko irailean kaleratutako informazioa erabili dugu.