  Frilands-TagaloaFrilands-Tagaloa (Frilandisk-Dagalau) is een overzees gebiedsdeel van het koninkrijk Friland, gelegen in het zuidwestelijk deel van de Stille Oceaan.  
Algemene informatieDe Tagaloa archipel bestaat uit Frilands-Tagaloa, een Frilands overzees gebiedsdeel, en Oost-Tagaloa, een afhankelijk gebied in vrije associatie met Friland. Tagaloa bevindt zich in dezelfde tijdzone als Nieuw-Zeeland en Fiji (UTC+12). De archipel is per vliegtuig te bereiken vanaf Australië, Nieuw-Zeeland, Hawaii, Fiji en Samoa. Er zijn ook vluchten tussen Frilands-Tagaloa en Oost-Tagaloa. De archipel is vanuit de meeste buurlanden per schip te bereiken. De grotere eilanden zijn verbonden via veerboten en er zijn buslijnen en taxi's beschikbaar. Kleinere eilanden kunnen worden bereikt per watertaxi. Geografie Tagaloa ligt op een verhoging van de oceaanbodem ten oosten van het Fijische eiland Rotuma en ten zuiden van het Tuvaluaanse eiland Niulakita, dat qua ligging ook tot de archipel kan worden gerekend. Directe buurlanden zijn Fiji, Wallis en Futuna, Tuvalu, Tokelau en Samoa. De archipel is qua oppervlakte vergelijkbaar met het Italiaanse eiland Sardinië. Tagaloa is van vulkanische oorsprong; de eilanden rondom de Kalme Lagune (Wai Cegu) en Octopusbaai (Utafe'e) vormden mogelijk de rand van twee enorme vulkanen, die lang geleden zijn uitgedoofd en ingestort. De grote eilanden Sumerland, Tagaloa en Vanuakai zijn hier wellicht door gevormd, maar de exacte oorsprong en ouderdom van de archipel is onder geologen nog steeds een punt van discussie. Het landschap wordt beheerst door tropisch regenwoud, cultuurland (weiden en akkers) en vulkanische gebergten. De archipel heeft een tropisch regenwoudklimaat met temperaturen tussen de 22 en 30 graden Celsius. Aan de kust is de temperatuur aangenaam en in het binnenland drukkend warm en vochtig. Het regenseizoen duurt van november tot april en er is risico op aardbevingen en cyclonen. Flora en fauna Tagaloa bestaat grotendeels uit tropisch regenwoud met veel bamboe- en palmsoorten. Ook zijn er mangroven en lagunes. Op de archipel en in de wateren eromheen vindt men dolfijnen, bultruggen, manta's, talrijke tropische vissoorten, koralen, octopussen, zee- en landschildpadden, krabben, leguanen, skinken, gekko's, hagedissen, slangen, vlinders, spinnen, mieren, kevers, vleermuizen en vele vogelsoorten waaronder papegaaien, uilen en haviken. Op sommige eilanden leven exoten zoals Java-apen, verwilderde honden, vijfstrepige palmeekhoorns, ratten en muizen. Ook is er geïntroduceerd vee zoals paarden, varkens en kippen en huisdieren zoals honden en katten. Er bestaan op Tagaloa geen officiële natuurgebieden. Wel zijn er restricties voor menselijke activiteit op onbewoonde eilanden en in de nog ongerepte delen van bewoonde eilanden. Illegale houtkap en stroperij worden zwaar bestraft. Bestuur
De vlag van Frilands-Tagaloa bestaat uit het Frilandse blauw-wit met daarop het Zuiderkruis, net als de vlaggen van buurlanden Australië, Nieuw-Zeeland, Papoea-Nieuw-Guinea, Samoa en Tokelau. Naar schatting 25% van de bevolking van Frilands-Tagaloa is voorstander van meer autonomie, 2% is voor volledige onafhankelijkheid.
De vlag van Oost-Tagaloa bestaat uit het blauw, wit en rood dat ook in de vlaggen van veel buurlanden voorkomt, evenals het Zuiderkruis. Het schuine blauwe vlak symboliseert een zeil en is een verwijzing naar de Polynesische zeevaart traditie. Naar schatting 54% van de bevolking van Oost-Tagaloa is voorstander van het associatieverdrag met Friland. 36% is tegen en 10% heeft geen mening. Er zijn op Oost-Tagaloa meerdere gewapende groeperingen actief, waarvan de MT (Misa Tuto'atasi = "Strijders voor de Onafhankelijkheid") de grootste is. Zij streeft naar een vereniging van Frilands- en Oost-Tagaloa onder haar bestuur en staat daarom vijandig tegenover zowel Friland als de Oost-Tagaloaanse regering in Mulivai, hoewel zij tegenwoordig ook een gematigder, politieke tak heeft in het Oost-Tagaloaanse parlement. Andere radicale groepen zijn de Maluaanse separatisten, die streven naar een eigen staat (bestaande uit de eilanden Karakarawa, Vanuakai, Vakalevu en Loaloa), en de monarchisten, die de president willen vervangen door een nazaat van de laatste Tagaloaanse koning Fata-Matua. Demografie De archipel heeft in totaal 380.000 inwoners, waarvan 52% inheemse Tagaloanen (Polynesisch), 25% Frilanders (Europees), 18% Maluanen (Melanesisch) en 5% overig. Frilanders wonen vrijwel uitsluitend in Frilands-Tagaloa, Maluanen wonen op de eilanden Karakarawa, Vanuakai, Vakalevu en Loaloa en inheemse Tagaloanen in de rest van Oost-Tagaloa. Frilands-Tagaloa heeft 95.000 inwoners en bestaat vrijwel volledig uit Frilanders. De officiële taal is Frilands, een veelgesproken dialect is het Tagaloa-Frilands. 70% van de bevolking is aanhanger van Ferna Sed, 30% is niet gelovig. Oost-Tagaloa heeft 285.000 inwoners, waarvan 69% inheemse Tagaloanen, 24% Maluanen en 7% overig, waaronder vooral Chinezen en mensen uit andere delen van Oceanië. Officiële talen zijn Tagaloaans (verwant met Samoaans) en Maluaans (verwant met Fijisch). De belangrijkste religies zijn het inheemse Tagaloaanse volksgeloof (45%), het Christendom (25%, waarvan 75% Protestant, 10% Katholiek en 15% overige denominaties), het Maluaanse volksgeloof (20%), het Boeddhisme (2%), het Chinese volksgeloof (1%), de Islam (1%) en overig (1%). 5% is niet gelovig. Cultuur Frilands-Tagaloa: Door hun behoudende aard zijn er geen grote cultuurverschillen tussen de Frilanders in Europa en die op Tagaloa. Wel is het leven op de archipel wat rustiger en meer ontspannen. De Frilands-Tagaloaanse keuken verschilt sterk van de traditionele Frilandse keuken doordat er vooral plaatselijke producten worden gebruikt, zoals taro, kokosnoten, broodvruchten, bananen, rijst en vis. Omdat Tagaloa een ander klimaat heeft en zich bovendien op het zuidelijk halfrond bevindt, zijn veel seizoensgebonden feestdagen minder belangrijk of worden deze op een ander moment gevierd. Op 10 januari viert men bovendien Riksansleut ("Aansluiting bij het koninkrijk"); de datum waarop het huidige Frilands-Tagaloa in 1887 onderdeel werd van het Koninkrijk Friland. Bekende Frilands-Tagaloanen zijn surfster Albkind Hleuþasduhter en presentator Hrainard Gaizrikssun. Oost-Tagaloa: Het oostelijk deel van de archipel is diverser en elk eiland heeft haar eigen identiteit. De cultuur van de inheems Tagaloaanse bevolking is uitgesproken Polynesisch, die van de Maluaanse bevolking vooral Melanesisch. Beide volkeren hebben houtbewerking tot kunstvorm verheven en beschouwen de surfsport als onderdeel van hun nationale identiteit. Veel inheemse Tagaloanen dragen bovendien traditionele tatoeages en er is voor elke gelegenheid een speciale dans, waarvan sommige overeenkomsten hebben met de Samoaanse siva en andere met de Maorische haka. Zo zijn er bijvoorbeeld dansen voor geboorte, dood, huwelijk, oorlog, afscheid, ter verwelkoming of juist ter afschrikking. De orale traditie bevat veel mythen over de held Maui, die onder andere de zon temde en het vuur van de vulkaangod stal. De Oost-Tagaloaanse keuken bevat veel zeevruchten, kokosnoten en rijst. Het hoofdvoedsel is taro en de daarvan gemaakte poi, vaak in combinatie met vis. Bekende Oost-Tagaloanen zijn muzikant Nikotemo Lotomau, surfer Patolomaio Malaitai, actrice Lanuola Taalitua en rugbyspeler Nananu Tupou.
Economie De economieën van Frilands-Tagaloa en Oost-Tagaloa zijn sterk met elkaar verweven; tussen beide gebieden bestaat een douane- en muntunie en de Frilandse skat is het wettige betaalmiddel in geheel Tagaloa. Op sommige eilanden wordt ruilhandel bedreven. Door hun geïsoleerde ligging streven zowel Frilands-Tagaloa als Oost-Tagaloa naar een zo hoog mogelijke mate van zelfvoorziening; beide gebieden voorzien in hun eigen elektriciteitsbehoefte en kunnen hun eigen bevolking voeden. Dure uitgaven zoals nieuwe vissersschepen, machines of bouwprojecten worden vaak betaald door de Frilandse overheid. Ook Oost-Tagaloa kan hierop rekenen, in ruil hiervoor heeft Friland inspraak in haar economisch beleid. De Tagaloaanse economie is sterk afhankelijk van visvangst, landbouw en veeteelt. Ook toerisme is een belangrijke bron van inkomsten, vooral in Oost-Tagaloa. De eilanden exporteren suiker, gember, vanille, rijst, bananen, taro, citrusvruchten, broodvruchten, kokosnoten en daarvan afgeleide producten zoals kopra en kokosolie, varkensvlees, pluimvee, vis en zeevruchten. Frilands-Tagaloa, dat over meer kennis en technologie beschikt, verwerkt veel basisproducten uit Oost-Tagaloa, waar de lonen lager zijn en goedkoper kan worden geproduceerd. Beide economieën vullen elkaar zo goed aan, dat er op veel gebieden sprake is van wederzijdse afhankelijkheid. Handhaving en defensie De politie van Frilands-Tagaloa en Oost-Tagaloa werken veel samen, maar zijn organisatorisch volledig gescheiden en vallen onder respectievelijk de Frilandse en de Oost-Tagaloaanse regering. In beide gebieden heeft elke gemeente haar eigen politiekorps. Oost-Tagaloa heeft geen eigen leger maar wel een speciale politie-eenheid: de 'Auleoleoina. Deze kan worden ingezet voor zwaardere taken en beschikt over betere uitrusting en bewapening. In Oost-Tagaloa hanteren veel eilanden hun eigen wetten en wordt er recht gesproken door een plaatselijke koning of eilandraad. De Oost-Tagaloaanse regering probeert dit te veranderen, maar de tradities blijven sterk. De verdediging van zowel Frilands-Tagaloa als Oost-Tagaloa valt onder Frilandse verantwoordelijkheid, al gebeurt de inzet van troepen in Oost-Tagaloa altijd in overleg met de plaatselijke autoriteiten. Oost-Tagaloa heeft wel een kustwacht, die beschikt over twee patrouilleboten, twee vliegtuigen en drie helikopters. De boten zijn gedoneerd door Australië en het vliegend materieel door Friland. De eilanden worden beschermd door de volgende militaire eenheden, die zijn ondergebracht op de basis Strahus op het eiland Sumerland: Geschiedenis Prehistorie Zowel de archipel als het grootste eiland daarvan zijn vernoemd naar de oppergod Tagaloa, die volgens de inheemse mythologie de eilanden zou hebben geschapen. De eerste mensen op Tagaloa arriveerden tussen 2500 en 1500 v.Chr. vanuit het westen, vermoedelijk de Salomonseilanden. Na 500 v.Chr. volgden meerdere immigratiegolven vanaf Samoa, waarvan de laatste rond 1500 n.Chr. moet hebben plaatsgevonden. De inheemse, Polynesische bevolking van Tagaloa en haar taal zijn hierdoor zeer nauw verwant aan die op Samoa. Omdat de Tagaloanen geen schrift kenden, is er maar weinig bekend over de periode voor 1800. Europese bezoekers Het Tuvaluaanse eiland Niulakita, de meest noordelijke locatie van de archipel, werd op 29 augustus 1595 ontdekt door de Spaanse ontdekkingsreiziger Alvaro de Mendaña de Neira. Hij vermoedde het bestaan van meer eilanden in de omgeving, maar besloot desalniettemin zijn reis naar de Salomonseilanden te vervolgen. Bijna twee eeuwen later, op 16 april 1781, arriveerde een andere Spaanse ontdekkingsreiziger, Francisco Antonio Mourelle de la Rúa, vanuit het zuidoosten. Hij ontdekte de eilanden Mauga Mu, Tagaloa, Tama, Tina en Tamaitiiti. Op het grote eiland Tagaloa gingen hij en zijn mannen kort aan land om voedsel en water te zoeken, maar vertrokken omdat de inheemse bevolking hen vijandig gezind was. Hij noemde de archipel Nueva Coruña. Vanaf 1800 werden de eilanden meermaals bezocht door Spanjaarden, Portugezen, Britten, Nederlanders en Amerikanen. Na de ontdekkingsreizigers volgden vooral walvisvaarders, die de eilanden bezochten voor drinkwater, kokosnoten en vruchten. Hun ontmoetingen met de inheemse bevolking waren soms vijandig, maar meestal vreedzaam. Aankomst van de Maluanen Vanaf 1830 kwamen grote groepen Melanesiërs naar Tagaloa, meestal op de vlucht voor voedselgebrek, conflicten of gedwongen bekering tot het Christendom. Het merendeel van hen kwam uit Fiji en vestigde zich op de zuidelijke eilanden, waar zij uiteindelijk samensmolten tot een nieuwe stam, genaamd Malua, wat "vriendelijke mensen" betekent. De inheemse Tagaloanen vonden het echter niet zo vriendelijk dat de nieuwkomers steeds meer van hun gebied overnamen en er brak een strijd uit tussen beide groepen, die tientallen jaren zou gaan duren. Mazelenepidemie In 1875 brak er een mazelenepidemie uit in het naburige Fiji, dat het jaar daarvoor was gekoloniseerd door de Britten. De inheemse bevolking was nooit eerder blootgesteld aan deze ziekte, waardoor uiteindelijk een derde van hen om het leven zou komen. Datzelfde jaar verspreidde de ziekte zich ook naar Tagaloa, vermoedelijk via mensen die de epidemie op Fiji juist probeerden te ontvluchten. Ook op Tagaloa maakte de epidemie veel slachtoffers, waardoor vooral de zuidelijke en westelijke eilanden ontvolkt raakten. Aankomst van de Frilanders Rond 1880 begonnen Frilandse walvisvaarders het huidige Sumerland als uitvalsbasis te gebruiken. De oorspronkelijke naam van het eiland is verloren gegaan en haar huidige inheemse naam (Sumalani) is een verbastering van de Frilandse naam. Er ontstond een kleine nederzetting aan de zuidkust, genaamd Hwarbgard. Verhalen over het tropische paradijs aan de andere kant van de wereld riepen in Friland enthousiasme op en er volgde een bont gezelschap van ontdekkingsreizigers, avonturiers, handelaren en mensen op zoek naar een tweede kans of een beter leven. De meeste kolonisten kwamen uit de kuststeden van Riksga en Berglaft. Later begonnen Frilanders zich ook te vestigen op de andere westelijke eilanden, die door de epidemie vrijwel ontvolkt waren geraakt. Op andere getroffen eilanden, vooral die in het zuiden, hadden zich inmiddels Maluanen gevestigd. De inheemse Tagaloanen, verzwakt door ziekte en strijd, konden steeds minder weerstand bieden aan de nieuwkomers en wisten zich alleen te handhaven op de oostelijke eilanden. Het is onbekend of zij de overige eilanden uit eigen beweging verlieten, hiervan werden verdreven, omkwamen door ziekte of door toedoen van de Frilandse en Maluaanse nieuwkomers op die eilanden. Dit is nog steeds onderwerp van heftige discussies, al vermoeden de meeste historici een combinatie van deze factoren. Kanonneerbootdiplomatie Rond diezelfde tijd begon ook het Britse Rijk interesse te krijgen in Tagaloa; het stuurde steeds meer missionarissen naar de archipel en sprak haar steun uit voor Malie-ali'i, een tot het Christendom bekeerde, pro-Britse krijgsheer die koning Fata-Matua van de troon wilde stoten. Ook werd er druk op Friland uitgeoefend om haar onderdanen terug te roepen en Tagaloa aan de Britten te laten. Dit werkte averechts: Friland, dat door de Engelandcrisis en de Britse rol tijdens de Vierde Frilands-Hiveriaanse Oorlog nog steeds wrok koesterde jegens het Britse Rijk, eiste op 10 januari 1887 formeel het westelijke, door Frilanders bewoonde deel van de archipel op en stuurde oorlogsschepen en mariniers om het te verdedigen. Het Britse Rijk reageerde door een nog groter aantal oorlogsschepen naar de Dolfijnbaai (Marswinflo/Utamasi) te sturen, hopende dat het veel zwakkere Friland zou inbinden. Het Britse machtsvertoon was echter gespeeld; de schepen waren elders veel harder nodig en vertrokken al snel, met medeneming van krijgsheer Malie-ali'i en diens mannen. De Britten waren niet bereid oorlog te voeren om zo'n onbeduidend groepje eilanden en lieten uiteindelijk hun claim vallen. De Frilandse overheid had haar vloot overigens opgedragen zich bij een Britse aanval onmiddellijk terug te trekken, dus ook van hun kant was er geen bereidheid tot oorlog. Het resultaat van dit spelletje blufpoker was een stukje tropisch Friland aan de andere kant van de wereld.
Frilands protectoraat De haviken in het Frilandse parlement drongen hierna aan op volledige annexatie van Tagaloa, want een volk dat was bewapend met knuppels, speren en slingers, zou met gemak kunnen worden verslagen door Frilandse mariniers met moderne wapens. Hoewel de verleiding groot was, stemde een nipte meerderheid tegen het voorstel omdat het strijdig was met het eeuwenoude "Ni airista hriþ" (Geen eerste aanval)-beleid, wat voorschrijft dat Friland geen oorlog mag beginnen zonder eerst zelf te zijn aangevallen. Ook een voorstel om dan maar zelf zo'n aanval uit te lokken strandde in het parlement, want wat zijn principes waard wanneer men zich er niet aan houdt? Dat er al meerdere schermutselingen waren geweest tussen Frilandse kolonisten en de inheemse bevolking, was volgens tegenstanders ook geen geldig argument omdat West-Tagaloa toen nog niet bij Friland hoorde. Het resultaat van deze beslissing was dat Oost-Tagaloa nog steeds "van niemand" was. Althans, volgens de Westerse opvattingen van die tijd. Dit leidde tot een nieuwe claim van het Britse Rijk, dat iets altijd nog beter vond dan niets. Toen ook Duitsland en de Verenigde Staten interesse toonden, beseften de Tagaloaanse koning Fata-Matua en de Maluaanse koning Sukuna de ernst van de situatie; ze begroeven de strijdbijl en sloten op 14 november 1887 een overeenkomst met Friland, dat zij als het minste kwaad beschouwden: Oost-Tagaloa werd een Frilands protectoraat, met Fata-Matua als koning van de inheemse Tagaloanen en Sukuna als koning van de Maluanen. De Frilandse koningin Algunþ zou alleen heersen over West-Tagaloa. Alle inwoners zouden hun oorspronkelijke geloof en cultuur mogen behouden en Friland zou zich niet bemoeien met hun interne aangelegenheden. In ruil voor de Frilandse bescherming zou Oost-Tagaloa belasting betalen in de vorm van vis, vee en landbouwproducten. Volgens tegenstanders werd Oost-Tagaloa door deze overeenkomst een Frilandse kolonie, volgens voorstanders werd er een Britse annexatie mee voorkomen en kon de bevolking onder Frilandse bescherming juist haar eigen manier van leven behouden. Opkomst van Tanuvasa Met het overlijden van koning Fata-Matua in 1896 en koning Sukuna in 1904 was er in Oost-Tagaloa geen sterk gezag meer. Al voerden hun zoons nog enkele jaren een vergeefse strijd om de afbrokkelende koninkrijken van hun vaders te redden. Oost-Tagaloa werd een lappendeken van koninkrijkjes en zichzelf besturende eilanden, wat tijdens het grootste deel van de Tagaloaanse geschiedenis overigens de normale situatie was. Voor Friland maakte dit gebrek aan centraal gezag de omgang met Oost-Tagaloa erg onoverzichtelijk en er moest vaak met tientallen plaatselijke heersers worden overlegd om afspraken te kunnen maken. Eén van hen was krijgsheer Lua Tanuvasa, die heerste over het gebied ten noorden en westen van de heilige berg Mauga Pa'ia, inclusief de stad Mulivai. Hij was tegen de overeenkomst met Friland en had gezworen geheel Tagaloa te zullen zuiveren van Frilanders en Maluanen. Hij probeerde daarom een conflict met Friland uit te lokken, hopende dat de andere Oost-Tagaloaanse heersers hem daarin zouden volgen. Na meerdere aanvallen op Frilandse kooplieden, waagde Tanuvasa op 19 juli 1911 een aanval op Frilandsburg, een versterkte handelshaven op het grote eiland Tagaloa. Ondanks het gebruik van buitgemaakte vuurwapens wist hij Frilandsburg niet in te nemen. Hij ging over tot een langdurige belegering en probeerde intussen de andere heersers aan zijn zijde te krijgen. De meesten weigerden; deels uit loyaliteit en deels omdat een oorlog met het beter bewapende Friland niet te winnen was. Ondergang van Tanuvasa Door de verdeeldheid en het uitblijven van een snelle overwinning, had Friland genoeg tijd om versterkingen te sturen vanuit Europa. Frilandse mariniers landden bij Niu en blokkeerden zo de enige vluchtweg van Tanuvasa's krijgers, die zich daarop massaal overgaven. Daarna veroverde Friland de rest van het schiereiland tot en met de dorpen Taula en Malosi. In plaats van door te stoten naar Tanuvasa's hoofdstad Mulivai, stopten ze bij het strategisch gelegen Malosi en bouwden bij het oude Polynesische fort aldaar de vesting Starkfasten, om zo nieuwe aanvallen vanuit Mulivai te verhinderen. Door het sparen van Tanuvasa's krijgers en door halt te houden bij Malosi, toonde Friland dat het niet uit was op bloedvergieten of gebiedsuitbreiding. Dit nam Tanuvasa de wind uit de zeilen en herstelde het vertrouwen van veel Oost-Tagaloaanse heersers. Deze verklaarden vervolgens de oorlog aan Tanuvasa en diens bondgenoten. Friland, dat niet als agressor wilde optreden en ook liever geen soldaten verloor aan een onoverzichtelijke stammenstrijd in de Tagaloaanse jungle, nam een passieve houding aan en liet de Oost-Tagaloanen zelf met Tanuvasa afrekenen. In 1915 kwam er met de val van Mulivai een einde aan Tanuvasa's strijd. Het gebied tussen Frilandsburg en Malosi, door Friland veroverd maar grotendeels bewoond door inheemse Tagaloanen, werd in datzelfde jaar als gebaar van goede wil terug gegeven en verdeeld onder bevriende Oost-Tagaloaanse heersers. Het feit dat Tanuvasa's lichaam nooit werd gevonden, zorgde voor talloze speculaties en spannende verhalen. Voor velen staat Lua Tanuvasa tegenwoordig symbool voor wreedheid en het zaaien van verdeeldheid, maar anderen zien hem als een held, die hun Tagaloa wilde bevrijden van Frilandse en Maluaanse indringers.
Sandjauers en hippiesIn 1935 arriveerden er op Frilands-Tagaloa zo'n 500 Frilanders uit Sandjau, die de Japanse invasie waren ontvlucht. Zij stichtten op Sumerland het dorpje Neu-Sandjau, waar de bouwstijlen, straatnamen en plaatselijke tradities veel verwijzingen bevatten naar het oude Sandjau. Ook staat er een kleinere versie van de Leuhtwi ("Tempel van het Licht") en is de dorpsmarkt vernoemd naar de Sandjause handelspost Mauwidja. In de jaren 70 werd Frilands-Tagaloa een belangrijke bestemming voor hippies, die op zoek waren naar spiritualiteit, innerlijke ontplooiing en goedkope cannabis. De ontspannen sfeer, het warme klimaat en de parelwitte stranden waren natuurlijk een mooie bijkomstigheid. In het conservatieve Friland zag men de hippies maar wat graag naar de andere kant van de wereld vertrekken en het liberale Sowilhaim ontving hen met open armen. Velen van hen bleven er wonen, waardoor Sowilhaim tegenwoordig ook wel Neu-Fransgard ("Nieuw-San Francisco") wordt genoemd. Politieke hervormingen In 1972 ontstond er in Oost-Tagaloa een nieuwe politieke beweging: Misa Tuto'atasi ("Strijders voor de Onafhankelijkheid"), meestal afgekort tot MT. Deze beweging, die nog steeds actief is, hangt dezelfde idealen aan als de historische krijgsheer Lua Tanuvasa en beschouwt Friland niet als de beschermheer van een soeverein Oost-Tagaloa, maar als kolonisator. Zij streeft daarom naar volledige onafhankelijkheid en eist bovendien Frilands-Tagaloa op. De MT legde deze zaak voor aan het Internationaal Gerechtshof, welke concludeerde dat vrijwel de gehele bevolking van Frilands-Tagaloa uit Frilanders bestond en dat er onder hen onvoldoende draagvlak was voor een samenvoeging met Oost-Tagaloa. Ook kon Oost-Tagaloa volgens het Hof niet als kolonie worden aangemerkt omdat het over voldoende autonomie beschikte. Wel adviseerde zij de bestaande politieke constructie te moderniseren en Oost-Tagaloa daarin een hogere mate van autonomie toe te kennen. Zij riep Friland en de vertegenwoordigers van Oost-Tagaloa op hier een overeenkomst over te bereiken, waarna deze ter goedkeuring aan de Oost-Tagaloaanse bevolking zou worden voorgelegd. Beide partijen gingen hiermee akkoord en in 1978 ontstond er een nieuwe verhouding tussen beide staten: Oost-Tagaloa was niet langer een Frilands protectoraat, maar een afhankelijk gebied in vrije associatie met Friland. De band tussen beide staten was volledig gebaseerd op wederzijdse instemming. Ook kreeg Oost-Tagaloa een centraal gezag in de vorm van een gekozen president en parlement. De Maluaanse minderheid verkreeg een hogere mate van autonomie binnen Oost-Tagaloa. Gespannen verhoudingen Hoewel een meerderheid van de Oost-Tagaloaanse bevolking de hervormingen steunde, vond de MT deze niet ver genoeg gaan en riep zij haar aanhangers op tot een gewapende opstand. Zij kregen daarbij steun van veel plaatselijke heersers en de adel, die het nieuwe, gecentraliseerde systeem als een aantasting van hun macht beschouwden. Overal in de archipel braken gevechten uit tussen voor- en tegenstanders. De interim-regering van Oost-Tagaloa vroeg Friland om hulp, maar dat wilde, gezien de gevoelige situatie, niet ingrijpen zonder VN-mandaat. De VN ging akkoord met de formatie van een door Friland geleide vredesmacht: de International Force for East Tagaloa (IFET), waaraan ook Australië, Nieuw-Zeeland en Thailand deelnamen. Het hoofdkwartier van IFET was gevestigd in de oude Starkfasten bij Malosi. De vredesmacht bleef in totaal vijf jaar aanwezig en vertrok in 1983, het land in relatieve stabiliteit achterlatend. Ook in Friland zelf was (en is) de band met Oost-Tagaloa onderwerp van discussie: Friland droeg zoveel geld bij aan het verbeteren van de Oost-Tagaloaanse economie, dat meerdere kranten in die tijd een gewaagde spotprent afdrukten waarop de nieuwe Oost-Tagaloaanse president Papama'a Tupuola werd afgebeeld als een baby die werd gezoogd door de toenmalige Frilandse koningin Gawiþa. De MT is overigens nog steeds actief op Tagaloa; soms met gewelddadige acties maar steeds vaker via haar vreedzame, politieke tak in het parlement. Chinezen en rijkaards Sinds de jaren 90 hebben zich veel Chinezen op Oost-Tagaloa gevestigd, met name in de plaatsen Mulivai, Makawa en Taula. Mulivai heeft zelfs haar eigen Chinatown. Chinese Tagaloanen hebben relatief vaak een eigen bedrijf of winkel en behoren tot het welvarender deel van de bevolking. Op Frilands-Tagaloa vestigen zich veel rijke gepensioneerden uit Europees Friland, die vaak grote lappen grond en huizen opkopen. Dit tot ergernis van de Frilandse Tagaloanen (afstammelingen van de eerste Frilandse bewoners uit de 19e eeuw) die daardoor de grond- en huizenprijzen enorm zien stijgen. De verhoudingen tussen Frilands-Tagaloa en Oost-Tagaloa zijn tegenwoordig overigens vriendschappelijk en er is op veel gebieden sprake van hechte samenwerking. Nederzettingen: (Frilands-Tagaloa) Akranwalþ ("Vruchtenwoud" / Tagaloaans: Va'ofua) Fifaldhaban ("Vlinderhaven" / Tagaloaans: Taulanga Pepe) Frilandsburg ("Fort Friland" / Tagaloaans: Kolo Farilani) Hrisfelþ ("Rijstveld" / Tagaloaans: Foga'ele Alaisa), landbouwcentrum waar vooral rijst wordt verbouwd. Hwarbgard ("Draaigaarde" / Tagaloaans: Ta'amilo), hoofdstad en ook oudste stad van Frilands-Tagaloa. De naam van deze stad verwijst naar het feit dat het, vanuit Friland gezien, aan de andere kant van de wereld ligt. Markraitsand ("Parelzand" / Tagaloaans: Onemalama), toeristenplaats gebouwd op palen in de lagune. Neu-Lindan ("Nieuw-Lindan" / Tagaloaans: Lindi Fou) Neu-Sandjau ("Nieuw-Sandjau" / Tagaloaans: Santiao Fou), meer informatie. Neu-Storlau ("Nieuw-Storlau" / Tagaloaans: Satolao Fou), tijdens de Vierde Frilands-Hiveriaanse Oorlog gesticht door vluchtelingen uit het door Hiveria veroverde Storlau, het huidige Grand Forêt. Saistern ("Zeester" / Tagaloaans: Samifetu) Sowilhaim ("Zonneheem" / Tagaloaans: Nu'ula), tweede stad van Frilands-Tagaloa, door haar liberale inslag ook wel Neu-Fransgard ("Nieuw-San Francisco") genoemd. Strandwik ("Strandwijk" / Tagaloaans: Nu'utahi) (Oost-Tagaloa) Baravi Lase ("Koraalkust") Fa'afilemu ("Vredig dorp") Fa'atauoloa ("Marktplaats") Koro Reba ("Haviksdorp") Makawa ("De oude stad"), tweede stad van Oost-Tagaloa, waar Maluanen de meerderheid vormen. Malosi ("Krachtig"), ontstaan rond een oud Polynesisch fort. Vlakbij staat ook de voormalige Frilandse vesting en IFET-hoofdkwartier Starkfasten, tegenwoordig een opleidingscentrum van de politie. Malumalu ("Tempel") Matafaga ("Dorp aan het strand") Matagi ("Dorp in de wind") Mulivai ("Riviermonding"), hoofdstad van Oost-Tagaloa. Bezienswaardigheden zijn het parlementsgebouw, Chinatown en de markt. Niu ("Palmboom") Olo ("Torendorp"), ontstaan rondom een vuurtoren. Ramase ("Helder") Sa'olotoga ("Vrijdorp") Saogalemu ("Veilig dorp") Taula ("Ankerplaats") Toba Liwa ("Windbaai") Vuniniu ("Kokospalm") Bijzondere locaties: (Frilands-Tagaloa) Fleugfelþ Sumerland, het belangrijkste vliegveld van Frilands-Tagaloa. Froharug ("Freya's harg" / Tagaloaans: Malae Nafanua), deze steencirkel was van oorsprong een Polynesisch heiligdom, gewijd aan de krijgsgodin Nafanua. Toen Frilanders zich op het eiland vestigden, stelden zij deze godin gelijk aan hun godin Fro en zetten zij het gebruik ervan voort. Het heiligdom is vrij toegankelijk. Strahus ("Strohuis"), militaire basis met marinehaven en vliegbasis (Luftharkamp Strahus). Het gelijknamige dorpje Strahus bevindt zich binnen de basis en wordt bewoond door militair personeel en hun gezinnen. Het ontleent haar naam aan de primitieve huisjes van stro die de eerste pioniers er bouwden. (Oost-Tagaloa) Lalo'ele ("Het ondergrondse"), netwerk van lavatunnels tot diep onder de Mauga Vase. Mauga Mu geisers, populaire toeristenattractie op het vulkaaneiland Mauga Mu. In de nabijgelegen warmwaterbronnen kan ook gezwommen worden. Mulivai Airport, de nationale luchthaven van Oost-Tagaloa. Overige locaties: (Frilands-Tagaloa: eilanden) Frohulm ("Fro's eiland / Tagaloaans: Nafanua) Gelstabhulm ("Banaaneiland" / Tagaloaans: Fa'i) Gronstain ("Smaragd" / Tagaloaans: Ma'a Lanumeamata) Perþhulm ("Fruitbomeneiland" / Tagaloaans: La'aufua) Skaunhulm ("Schoon eiland" / Tagaloaans: Lalelei) Skeldhnuthulm ("Kokosnooteiland" / Tagaloaans: Popo) Starhulm ("Spreeuweiland" / Tagaloaans: Mitivao) Sumerland ("Zomerland" / Tagaloaans: Sumalani) Wulþ ("Weelde" / Tagaloaans: Tauga'ta) (Frilands-Tagaloa: overig) Marswinflo ("Dolfijnbaai" / Tagaloaans: Utamasi) Neþ Ufarmar ("Kalme lagune" / Maluaans: Wai Cegu) Sigtreberg ("Palmberg" / Tagaloaans: Mauga Niu) Skipsberg ("Scheepsberg" / Tagaloaans: Mauga Va'a) Spirdungskak ("Kaap Spirdung" / Tagaloaans: Tai Spilto) (Oost-Tagaloa: eilanden) Anamua ("Oud eiland") Avanoa ("Kansrijk") Gata ("Slangeneiland") Karakarawa ("Blauw eiland") Lanumeamata ("Groen eiland") Lautele ("Wijd eiland") Loaloa ("Zwart eiland") Mamao ("Ver weg") Mauga mu ("Vulkaan eiland") Pa'ia ("Heilig eiland") Tagaloa (oppergod in Tagaloaanse en Samoaanse mythologie) Tama ("Vader") Tamaitiiti ("Kind") Tikilau (god van de vissen in Tagaloaanse mythologie) Timu ("Regeneiland") Tina ("Moeder") Vakalevu ("Overvloed") Valuapo (godin van de nacht in Tagaloaanse mythologie) Vanuakai ("Land van het volk") (Oost-Tagaloa: overig) Mauga Pa'ia ("Heilige berg") Mauga Vai ("Zoetwaterberg") Mauga Vase ("Lijnberg") Taipili ("Kaap hagedis" / Frilands: Agskak) Utafe'e ("Octopusbaai" / Frilands: Ahtarmflo) Vaitafe ("Stroom") Vatu Gone ("Hoge steen")  |
