Dersim soykirimi

"Dahili işlerimizden en mühim bir safha varsa o'da Dersim meselesidir.Dahilde bulunan işbu yarayı,bu korkunc çıbanı,ortadan temizleyip koparmak ve kökünden kesmek işi her ne pahasına olursa olsun yapılmalı ve bu hususta en acil kararların alınması icin,hükümete tam ve geniş selahiyetler verilmelidir".
Kaynak:Mustafa Kemal'in 1936 tarihli Meclisi Açış Konuşması.

MÜLKİYE MÜFETTİŞİ HAMDİ BEY'İN RAPORU(Bu rapor 2 Şubat 1927 tarihinde İçişleri Bakanlığına verilmiş).

"a. Seyit Rıza'nin bütün aşiretleri ittifakına alması ve harekete şubatta geçmeleri ihtimali hakkındaki bilgi doğrulanmış ve belgelenmiş değildir.Yakın bir görüşmenin vereceği netice ve bilgiyi arzedeceğim gibi Dersim gittikçe Kürtleşiyor,Ülküleşiyor ve tehlike büyüyor.Seyit Rıza'nin hükümete karşı takındığı tutum (nedeniyle)kendisine düşmanlıkları olan bazı aşiretlerin tavırlarından yararlanılmaya çalışılacaktır.
Hükümeti senelerden beri uğraştıran Dersim meselesi,eski yöneticilerin kötü bir mirasından başka bir sey değildir.Hükümetin bazen adaleti,bazen zaaf ve korkaklığı bazende sebepsiz ve neticesiz şidetti biçimindeki istikrarsız politikası,Dersim'i daimi bir kargaşalık yuvası haline getirmistir.
Askeri ve sivil yöneticilerin reformla-cezalandırma arasindaki çelişik fikirleri ve görüşleri,savurdukları tehditleri,yapmaya uygun güçlerinin bulunmaması eski merkezi hükümeti devamlı uğraştırmıştır.
b. Dersim,Cumhuriyet Hükümeti için bir çibandır.Bu çıban üzerinde kesin bir ameliyat yapmak,acı sonuc ihtimalini önlemek,memleketin selameti için gereklidir.
c. Asiretlerin vaziyetleri ve silahları hakkında verilen bilgi,belge ve dogrulama ihtiyacından baska en çok sıhhat ve hakikata son derece yakındır.
Son derece zeki,kurnaz ve aldatıcı olan bu halk,hükümetin zayıf ve kuvvetli bulunduğuna göre saldırgan ya da itaatkardır.
d. Mektep açmak,yol yapmak,halkın refahını sağlayarak fabrikalar yapmak,kendilerini uğraştırmak,çesitli sanayi işlerinde işçi olarak çalıştırmak kısaca medenileştirmek suretiyle ıslaha çalışmak,imkansız bir hayalden başka bir şey degildir.
e. Cehalet,geçim darlığı,iç ve dış aldatma,Kürtlük eğilimleri,son irtica hareketinin(Şeyh Sait Ayaklanması kastediliyor b.n)tedibinden doğan intikam duygusu,aksi görüşlerin etkisi altındaki bütün halk,reis,şeyh ve ağanın esir ve oyuncağıdır.Sakilik bunların teşvikiyledir.
f. Sakınma ve idare etme politikası bir müddet daha devam ederse gelecekte daha büyük karışıklık ve isyan beklemek lazımdır.
g. Geçen sene devam eden reformlar,bazı siyasi düşüncelerden dolayı daha uygun bir zamana ertelenmiştir.Bu siyasi düşüncelerin esası olan Musul meselesi kesin bir neticeye bağlanmamış olduguna göre daha fazla erteleme ve geciktirme taamülü kalmayan Dersim meselesinin bir an önce hali,başarılı bir görüştür.
Yakın ve uzak bir günde patlayacağına kuvvetle emin bulunduğum Dersim isyanının gelecekteki gibi önüne gecmek lazımdır:
1. Silah toplamak,her türlü karsı koyma araçları ve savunmadan tecrit etmek,bunun için en uygun olan mayıs ve haziran aylarında sevk edilecek düzenli askeri kuvvetle ötekilerle temasları kaybetmeyecek bir suretle bir kuşatma ve tarama harekatı yapmak,görecekleri baskı üzerine dağlara çekilecek silahlı halkı da,kara ve hava kuvvetleriyle yok etmek harekette dikkat edilecek en mühim esastır.
Dersimlilerin sadakat ve harekete katılma ve hizmet tekliflerine kesinlikle itimat etmemek ve güvenmemek lazımdır.Tedibatı genele uygulamak gerekir.Onların hizmete koşma arzuları aldatmacadır.
Aslinda hepsi birdirler.
2. Silah topladıktan sonra halkın bir esir hayvan gibi bağlıyarak ve emirlere tamamen baş eğen reis,şeyh,bey,ağa namlı kisi ve zorba takımını ve bunların yakınları ve soy soplarını derhal uzak vilayetlere sürgün etmek.
3. Halka arazi vermek,sermaye ve tohumluk dağıtarak onlari kazanılmış bir hale getirmek,esir halkı bu kötülerin tahriklerinden kurtarmak.
Sürüleceklerin arazilerine Türkleri yerlestirmek,olmazsa bu bu itaatkar halka olabilecek bir oranda arazi vermek lazımdır.
4. Her kazada bugünkü yasalar cercevesinde çok uygun şartlarla ve hatta daha az ölcüde ödünc vermek,ziraat bankaları açmak,
5. Madenleri işleterek halka bol iş ve para bulmak,
6. Devlet yollarıyla özel yolları iki sene içerisinde her şeyden önce yapmak,
7. Bu ıslahatın yapılmasından sonra 25 sene devam etmek şartıyle idealist unsurları memur göndermek ve bunlara misyonerlik yaptırarak bölgedeki Kürtleri Türkleştirmektir.
8. Bu müddet icinde okul açmamak,ancak 25 sene içinde ahaliye Türklük his ve terbiyesini verdikten sonra okul yaptırmak ve halkı okutmak,aksi taktirde Kürtlük propagandası başarılı olacaktır."

Kaynak:M.Kalman "Belge ve Tanıklarıyla Dersim Direnişleri" Nûjen yayıncılık,Ist,1995

Hosted by www.Geocities.ws