De evacuatie van Duinkerken, operatie Dynamo
Inleiding
Het BEF
De geallieerden bleven zich terugtrekken
Hitler krijgt schrik, het mirakel voltrekt zich
Operatie Dynamo groeit
Eindbalans

Inleiding
Dit artikel is een vervolg op wat er gebeurd is tijdens de verovering van West-Europa door de Duitsers.

Het BEF
De British Expeditionary Force was een reactie op de Phoney war of Sitzkrieg die volgde na de oorlogsverklaringen van Frankrijk en Groot-Brittanië. Ze bestond uit 10 divisies onderverdeeld in 3 korpsen met één tankbrigade(3 500man) en een vliegeenheid van 500 vliegtuigen.

Deze troepenmacht geleid door veldmaarschalk Lord John Gort zou bij een mogelijke agressieve actie een eerder defensieve houding innemen. WOI mocht dan wel vers in het geheugen liggen de komende oorlog werd gezien als een avontuur. Het moreel van het BEF was onwaarschijnlijk hoog, ze voelden zich superieurder dan de de Duitsers. Mede door het vertrouwen die ze stelden in hun eigen technologie en de mogelijkheden van de Maginotlinie.

Ze hadden daar eigenlijk wel reden toe want hun leger was het mobielste van alle Europese mogendheden. De Duitsers bijvoorbeeld gebruikten nog paarden om artillerie te verplaatsen terwijl de Britten gebruikmaakten van quads, later zal men deze voertuigen halftracks noemen. Ook bestond het BEF voornamelijk uit WOI veteranen, beroepsmilitairen en reservisten dus onervaren kun je dit allegaartje niet noemen.

De geallieerden bleven zich terugtrekken
Op 14 mei, de Duitse campagne was dan al 4 dagen bezig zag het er echt niet goed uit voor de geallieerden. Nederland was juist gecapituleerd nadat ze ondervonden over welke kracht de Luftwaffe beschikte(het bombardement van Rotterdam). De Belgen en het BEF hielden voorlopig stand aan de Dijle. Maar na 2 dagen was de situatie zo moeilijk dat Gort besliste om terug te trekken naar de Zenne.

De activiteit van de Wehrmacht die voor de geallieerden lag kun je niet echt onrustbarend noemen. Het ergste was dat ze door 5 Duitse pantserdivisies ten Zuiden van hen dreigden overvleugeld te worden. Deze troepenmacht was bij de aanvang door de Ardennen getrokken tot grote verrassing van Gamelin, opperbevelhebber van de geallieerden. Ze had al vanaf het begin de zwakste plek van de verdediging gevonden en was nu als een storm op weg naar Abbeville.

Op 19 mei nadat Gort al naar de Schelde werd gedrongen begonnen de Britten na te denken over een evacuatie van het BEF. Admiraal Sir Bertram Ramsay die op pensioen was werd in 1939 teruggeroepen om terug in dienst te komen. Hij werd bevelhebber van het Dover Command en moest een plan opstellen hoe ze de ontruiming het best zouden aanpakken.
Diezelfde dag werd Gamelin vervangen door de bejaarde generaal Weygand. Deze was bezig zijn resterende eenheden te groeperen voor een laatste tegenaanval.

Hitler krijgt schrik, het mirakel voltrekt zich
De volgende dag veroverde het 19de pantserkorps van Guderian Abbeville hiermee was het Franse leger gesplitst en stonden het gros van de geallieerden met hun rug tegen de Noordzee. De Duitsers waren niet ver meer van de ultieme overwinning en toen het einde in zicht begon te raken begon Hitler over alles te panikeren. Hij was al vanaf 18 mei bijvoorbeeld bang dat de geallieerden zijn Zuid-flank zouden oprollen en hem in zijn opzet doen mislukken.

Op 21 mei moesten de Duitsers 2 goed gecoördineerde tegenaanvallen afslaan die hen moesten afsnijden bij Abbeville. De ene uitgevoerd door het 7de Franse leger kwam uit de richting van Amiens. De andere werd gelanceerd door het BEF en andere Franse eenheden vanaf Arras. Deze 2 tegenaanvallen kwamen hard aan terwijl maar elke aanval door één tankbataljon, een infanteriebat, een anti-tankbatterij en een machinegeweer compagnie uitgevoerd werd. De aanval was eigenlijk peanuts voor de Duitsers maar omdat de meeste pantsereenheden uitgeput waren en een brandstoftekort na dit stukje Modern Warfare leek ze zwaar aan te komen.

In het algemeen is er het over eens dat er niet veel is bereikt met deze Franco-Britse aanval alleen had het Hitlers neurose wakker gemaakt. Hij beschuldigde zijn generaals dat ze zijn plan zouden kelderen als ze het niet uitvoerden zoals hij wou. Hij eiste dat Guderian, Hoth en Reinhardt een deel van hun tanks zouden afstaan om de opmars in het Zuiden verder te zetten. Een grove strategische fout want daarmee verzwakte hij zijn eigen troepen die een mooie buit tegenover zich hadden.

Op 22 mei trok een deel van het 19de pantserkorps richting Boulogne, ze stuitten daar op hevig verzet en werden zelfs 2 dagen bezighouden door dapper geallieerd verzet voordat ze zich meester konden maken van de stad. Een ander deel bereikte op 23 mei Calais, hetzelfde scenario vormde zich, zij slaagden erin om pas op 26 mei de kuststad te veroveren.
De zware gevechten en de Duitse moeilijkheden zouden nooit hebben plaatsgevonden mocht Hitler het verstand gehad hebben dat de pocket bij Duinkerken interessanter was dan zijn troepen te verzwakken en naar het Zuiden te trekken.

Andere pantsereenheden van Reinhardt en Hoth waren op weg naar Duinkerke, klaar om korte metten te maken met het BEF en de Fransen. De enige man die hen nog kon redden was Hitler en dat deed hij ook, hij vaardigde op 29 mei een order waarbij alle tanks in de omgeving van Duinkerke halt moesten houden. Hij had verschillende redenen:

Operatie Dynamo groeit
Met het eerste plan dat Ramsay opstelde hoopte hij vanaf 20 mei 2000 man per dag te evacueren. Hij wist ook dat dit ontoereikend was om het BEF(die uit 10 divisies bestond) te evacueren. Hij probeerde zoveel mogelijk boten van alle soorten en nationaliteiten bijeen te brengen. Men was al bezig met evacueren maar het was nog niet echt georganiseerd, het ging hier meer over individuele acties.

Op 26 mei is het grote moment aangebroken, operatie Dynamo wordt gestart, er waren al de voorbije dagen zo'n 28 000 man geëvacueerd. Admiraal Ramsay mocht dan wel de grote bezieler van het plan zijn, de practicus van het hele project was William Tennan. Hij stelde al de eerste dag vast dat de meeste haveninstallaties van Duinkerke onbruikbaar waren. Hij beval daarom de grote (marine)schepen te verzamelen voor de Panne, Malo en Bray-Dunes terwijl reddingssloepen heen en weer tussen schip en land voeren om mensen op te pikken. Deze procedure verliep zeer traag als je weet dat die mannen de hele dag heen en weer moesten roeien. Je moet ook rekening dat gedurende 9 dagen alle schepen en manschappen voortdurend aangevallen werden door Ju-87, Ju-88 en He-111's. Dus op de eerste dag is het niet verwonderlijk dat men maar 7 669 manschappen oppikte.

De evacuatievloot bestond uit gewone vissersboten, sleepboten en andere kleine schepen. Ze maakten op eigen initiatief de overtocht met gevaar voor hun eigen leven. Ze moesten voornamelijk vrezen van de duikbommenwerpers waar zij weerloos tegen waren. Bij nacht werden ze meestal met rust gelaten door de Luftwaffe maar daarna werden ze soms aangevallen door de eigen marine wiens signalen ze negeerden omdat ze deze niet kenden. Nog een geluk voor hen dat ze zich 's nachts konden oriënteren door de brandende oliereserves van Duinkerke.

De volgende dag kampte men met dezelfde problemen men kon maar 8 000 man evacueren.
Op 28 mei veranderde Tennan de manier van overzetten, hij liet de grote schepen in volle zee terwijl de kleinere schepen heen en weer tussen de stranden en grote schepen voeren. Hij gaf nu ook de opdracht aan de kleine schepen om soldaten op te pikken bij de betonnen constructies die de inham van de haven van Duinkerke aangaven. Er waren daar veel risico's aan verbonden als je weet dat er geen aanlegpieren waren en dat het tij om de 6 uur veranderde. Om zijn evacuatiemogelijkheden te verbreden liet hij nu ook de kleinere boten naar de stad zelf varen. Er werden 16 000 man uit de perimeter geëvacueerd.

Vanaf 29 mei begon de de organisatie van de hele operatie begon te verbeteren, ingenieurs maakten geïmproviseerde pieren met voertuigen. Men vond ook betere vaarroutes waar er minder mijnen en vliegtuigen de schepen aanvielen, jammer genoeg waren ze ook daarmee langer. Er werd op 29 mei 14 000 man geëvacueerd.

Ook de omstandigheden hielpen mee, de geallieerden mochten zich gelukkig prijzen dat Göring's jaloezie bij Hitler in vruchtbare aarde viel. Hijzelf kon niet verdragen dat de Luftwaffe naar de achtergrond werd verdrongen door de pantserstrijdkrachten, hij eiste daarom een opvijzeling van zijn legeronderdeel. Hitler stemde toe, hij mocht vanaf 29 mei 2 dagen lang de geallieerden murw bombarderen terwijl de trage infanterie zou proberen de perimeter te verkleinen. Toen het duidelijk werd dat de geallieerden heus nog niet op de knieën waren gebracht mochten de pantsertroepen hun opmars hervatten.

De volgende dag zette men zo'n 68 014 soldaten, het grootste aantal gedurende de operatie over maar het front was tot 45 km gekrompen waarvan 2/3de door de BEF werd verdedigd. Gort die zich al had teruggetrokken naar Engeland gaf nu het commando van de BEF over aan Alexander later bekend bij de slag El Alamein, Sicilië, Anzio en Monte Cassino. Deze moest de Duitsers zo goed mogelijk afremmen, hij kon niet voorkomen dat Guderian en Co meer en meer terrein van hem afsnoepten. Op 1 juni schraapte Ramsay zoveel mogelijk zijn reserves, elk schip was nu van kapitaal belang. Men haalde zo'n
65 000 man uit de perimeter.

Ondertussen hielden de Fransen het grootste deel van het front in handen, ze stopten de Duitsers zeer goed af, soms konden ze zelfs nog een uitval doen. In de nacht van 2 op 3 juni waren de laatste Britten in veiligheid gebracht. Volgens de officiële verslagen was Alexander de laatste soldaat die Frankrijk verliet.
Toch bleven de geallieerden hun acties verder zetten, ze wilden hun Franse kameraden niet aan hun lot overlaten.

De operatie liep op zijn laatste krachten, er werden op 3 juni nog 26 000 man geëvacueerd maar de volgende morgen was het officieel afgelopen, Duinkerke werd eindelijk veroverd door de Duitsers. Niettegenstaande dat nog vele vissersboten individueel acties ondernomen om de Fransen van het strand op te pikken.

Eindbalans
Er waren gedurende de 9 dagen zo'n 338 226 geallieerden waarvan 115 000 Fransen geëvacueerd. Er bleven jammer genoeg zo'n 50 000 voertuigen, 2 472 wapens(vooral kanonnen), 84 427 voertuigen,
657 000 ton munitie en 34 000 Fransen achter.
Er deden zo'n 900 boten van alle soorten mee aan deze operatie, de Luftwaffe kon er hiervan 235 kelderen.

Daarnaast maakte de Luftwaffe nog eens 30 000 slachtoffers (doden, gewonden en vermisten) op de stranden en door de schepen te beschieten. Dit is natuurlijk veel maar in teken van wat de Duitsers aan hun neus voorbijging valt dit nog zeer goed binnen de perken. Ik denk dat we dit geluk mogen toeschrijven aan de Royal Air Force die tijdens de campagne zowaar een hand boven Duinkerke hield. Met de Hurricane en de Spitfire toonde ze dat de Luftwaffe toch nog niet zo superieur was als Göring zei.

Het BEF dat een zeer modern leger was mocht dan wel het beste van zichzelf op de stranden van Noord-Frankrijk hebben verloren het moreel na de evacuatie was uitstekend. De Britten beschouwden deze gebeurtenis als een grote overwinning op de Duitsers, ze hadden er zin in om de Duitsers het leven zuur te maken.

Gemaakt door Laurens Snauwaert

Met dank aan

het boek TERMOTE, Thomas,"Duinkerke en Dynamo", uitgeverij de Krijger

auteur onbekend,"Admiral Sir Bertram Ramsay",'internet',(het boek TERMOTE, Thomas,"Duinkerke en Dynamo", uitgeverij de Krijger )

auteur onbekend,"Western Europe!",'internet',(http://www.worldwar-2.net/timelines/war-in-europe/western-europe/western-europe-index-1940.htm)

auteur onbekend,"Gamelin, Maurice-Gustave",'internet',(http://www.absofacts.com/biografie/data/gamelinmauricegustave.shtml)

auteur onbekend,"Battle of Dunkirk",'internet',(http://www.nationmaster.com/encyclopedia/Battle-of-Dunkirk)