• Seyfi Cengiz

• Mehmet Doğan

• Huseyin Dedesoy
• Hawar Tornêcengi

• Bertal Kahraman

• Hazar ali

• Ali Kılıç

• Alishan Karsan

• Serpil Demir

• R. Bagciyan

• M.Tornêgeyali

• Seyit Olgun

• M. Hayaloğlu

• İsmail Kiliç

• Şerafettin Yurdakul

• Sengul Savas

Nuri Dersimi kimdir?

Nuri Dersimi 1892 yılında Mart ayının Perşembe günü Hozat’ın Ağzunik köyünde Karabal aşireti reisi Gangozade Mehmet Ağa’nın odasında dünyaya geldi.
Babası Milan, annesi ise Ağuçan aşiretlerindendi. Küçük yaşta annesi ve babası arasındaki ailevi anlaşmazlıklardan dolayı ayrılmaları yüzünden babasının yanında büyüdü.


Nuri Dersimi’nin babası Mılla İbrahim bey şair, öğretmen, ozan ve iyi bir saz çalıcısıydı. Nuri Dersimi’nin dedesi Mehmet Ali Efendi gibi ,babasıda Şex Hasanan Aşireti lideri ve Seyid Rıza’nın babası Seyid İbrahim’e uzun yıllar özel sekreterlik ve katiplik yaptılar. Mılla İbrahim’in okulundan mezun olan bir çok öğrenci daha sonradan İstanbul’da öğrenim görmüş ve sıkı birer Kürt yurtseveri olmuşlardı. Bunların büyük bir kısmı aktif olarak katıldıkları 38 isyanında öldürüldüler.


Nuri Dersim’inin babası Ferhadan aşireti reisi Kahraman Ağazade Süleyman Ağa’ya katiplik yaptığı dönemlerde Dersimi’yi Colikoğulları’ndan amcası Mılla Hasan’ın yanına bırakmıştı. 5-6 yaşlarındayken bulunduğu Hozat merkezine bağlı Sorpiyan köyünde Süleyman Ağa’nın konağında amcası Mılla Hasan tarafından eğitim aldı. Bu köyde ikamet ettiği içinde Hozat’ın Sorpiyan köy siciline Colikoğulları’ndan İbrahim oğlu Mehmed ismi ile kayd edildi.

Babası İbrahim , amcası Hasan ve büyük dedesi Mehmet Ali Efendi’de aynı köy ismiyle kayıtlı bulunmaktaydılar. Nuri Dersimi’nin anılarından derlenen Hatıratım kitabında bu konakta yaşadığı dönemlerde konağın hanımı Selvi Hatun tarafından kulaklarının delinip altın takıldığını anlatır.

Babası annesinden ayrıldıktan sonra ileriki yıllarda Elazığ’ın Ebu Tahir mahallesinde kalan Milan aşiretinden dayısı İsmail Ağa’nın torunu Güllü Hanım’la evlendi.
Babası hocalık yaptığı Hozat’a bağlı Dere nahiyesinin Ağzunik köyünden, Hozat merkezinde Kilise mahallesinde yaptırtığı eve oğlu Nuri Dersimi’yide alıp taşındılar.
Bu yıllarda üvey annesinden Rıza isminde bir kardeşi dünyaya geldi.

İleriki yıllarda babası tarafından eğitimine devam etmesi için Elazığ’daki askeri okula gönderdi. Burada polis olan amcası Hüseyin’in yanında kaldı. Okuldaki disipline alışmakta zorluk çeken Dersimi babası tarafından başka bir okula yazdırılır.
Babası oğlunun sürekli memleket ve aile hasreti çekmesinden dolayı ailece Elazığa taşınma kararı alır.

Okuldaki yıllarında Nuri Dersimi siyasi çalışmalarına başlar ve öbür Kürt öğrencilerle beraber Kürt öğrenciler Derneğini kurar.

1911 yılında İstanbul’da doktorluk öğrenimine başladı. Burada da İstanbul’da yaşayan bir çok Dersimli Kürdü bir araya getirmek için cemler düzenletir. Kürt öğrencilerin örgütlü olduğu örgütler içinde çalışan Dersimi 1912 yılında İstanbul’a ziyarete gelen Dede Molla Hıdır ile beraber Kürdistan Dostları Derneğini kurar ve genel sekreterliğinide kendisi üstlenir. Derneğin kurulmasından kısa bir süre sonra Molla Hıdır Dersim’e geri gönderilir ve dernek kapatılır. Derneğin kapatılmasından sonra Nuri Dersimi’de İstanbul’u terk etmek zorunda kalır ve Dersim’e halkı örgütlemek için geri döner.
Dersimi Sivas’ın Kangal ilçesine bağlı Çamsıgı köyünden Selvi hanım ile evlenir.
Günlerce yapılan cem ve eğlencelerden sonra komşu köyleride ziyaret eden Dersimi Kürtlük ideallerini dağıtmaya devam eder. Bu ziyaretlerinden dolayı devletin dikkatini çeker ve Giresun’a sürgüne yollanır.Fakat kısa bir zaman sonra 1 Eylül 1917 tarihinde mesleğini yerine getirmesi için İstanbul’a gönderilir.

İstanbul’da Kürdistan Teali Cemiyeti içinde çalışmalarına devam eder. Dersim’e kaçak yollardan silah götürmeyi organize eden Dersimi kendi tayininide Sivas’a çıkarmayı başarır. İmranlı’da arkadaşlarıyla Kürdistan Teali Cemiyeti’nin temsilciliğini açarlar.

Mustafa Kemal Atatürk Nuri Dersimi’nin bu yöredeki etkisini gördüğü için kendi tarafına çekmeye çalışır ve bunun içinde 1919 yılında yapılan Sivas kongresine davet eder. Bu daveti ret eden Dersimi Sivas valisi tarafından tutuklatılır. Dersim mebusu Hasan Hayri’nin girişimleri sayesinde serbest bırakılır.

Hapisten çıkmasından sonra çalışmalarına hız verir ve merkezini ilk etapta Koçkiri-Dersim’in oluşturacağı, daha sonraki dönemlerde ise Elazığ,Diyarbakır, Van ,Bitlis ve çevresini kapsayacak Kürdistan ülkesinin kurulması çalışmalarına başlar. Bunun için bölgenin aşiret reisleri ve ileri gelenleriyle ilişkiye geçen Nuri Dersimi kendisi gibi Kürdistan Teali Cemiyeti üyesi olan ozan ve şair Alişer öncülüğünde örgütlenirler.


Nuri Dersimi proğramlarını şöyle açıklamıştı:

Programımız şu idi: İlk önce Dersim'de Kürdistan istiklali ilan edilecek, Hozat'ta Kürdistan bayrağı çekilecek, Kürt milli kuvveti Erzincan, Elaziz ve Malatya istikametlerinden Sivas'a doğru hareket ederek Ankara hükümetinden resmen Kürdistan istiklalinin tanınmasını isteyecekti. Türkler bu isteği kabul edeceklerdi, çünkü isteğimiz silah kuvvetiyle desteklenmiş olacaktı.

İlk adımı başarıyla aldıktan sonra, bütün Kürdistan'ın bizimle işbirliği yapacağına şüphe yoktu, çünkü milli kurtuluş ve ecnebi boyunduruğunu kırıp atmak milli vakarı olan her Kürdün emeli idi.

1919 senesinden 1922 senesine kadar kemalist yönetime karşı yürütülen bağımsız Kürdistan mücadelesi eksik yardım ve destekten dolayı ve Kürtler arasındaki birliktesizlikten dolayı yenilgiye uğradı. Dersimi oğlu Ali’yide bu isyanda kaybetti.