KELIMELER ANLAMINI YITIRIRSE.

Dersim Forum

 Huseyin DEDESOY

JENOSID - SOYKIRIM - TERTELE.

Bazi olaylar vardir dusunursunuz ama onu ifade edemezsiniz. Bazen oyle bir seyle karsilasirsiniz ve oyle seyler gorurursunuzki, bunu ifade edeck kelime ve sozcuk bulamazsiniz. Soyluyeceginiz ve kulanacaginiz sozcugun gordugunuzun yaninda hafif kalacagini dusunursunuz...

Son bir ay icinde Üc ayri film izledim. her ûc filminde anlatmak istedigi hikaye ayniydi ama ayri ayri donemlerde ve ayri ayri yerlerde yasanan olaylari konu edinmisti.

Iste simdi size gorduklerimi ifade edecek kelime bulamiyorum: Vahsetmi diyelim?, Katliyammi diyelim?, Dirammi diyelim?. Canavarlik,Barbarlik, vahsilikmi diyelim..? Yetmiyor, olanlari anlatmaya yetmiyor...!

Birinci Film: 1915'te Osmanli doneminde Simdiki TURKIYE diye adlandirilan ve o donem Osmanlinin ANADOLU Topraklari diye bilinen bolgede osmanlinin ERMENILERI nasil oldurdugunu, kalanlari yerinden yurdunda surerek olumu zamana yayip, yavas yavas o insanlarin nasil yok edildigini anlatan bir filmdi.

Film cok eski goruntulerden, arti o donemi yasamis ve sag kalabilmis yasli insanlarin anlatiklarinda olusuyordu. Binlerce...on binlerce...Yuz binlerce Insan. Silahla, sopayla, tasla... Yanarak, Ac birakilarak, Yorgunluktan, uykusuzluktan, susuzluktan, acidan, utancindan, kizginligindan, ofkesinden, caresizliginden...olmus, oldurulmus,olume terk edilmis....
Cunku bunlar onlardan farkli bir dili konusuyorlarmis, cunku bunlar onlardan farkli bir inanca sahiplermis , cunku bunlar onlardan farkli guluyorlarmis, eyleniyorlarmis, konusuyorlarmis. BU SUC SAYILMIS.

Ikinci Film ise 1940-45 yillari arasinda Avrupanin bircok ulkesinde donemin siyasi-Askeri iktadiri olan Hitler fasizminin egemenligi altinda yasiyan Yahudilerin Alman ulusu adina Hitler iktidarinda cektiklerini anlatan bir filmdi...bir cok film izlemisizdir, bununla ilgili, olayi yasamiskadar haberdarizdir...

Ucuncu Film ise 1994 yilinda RUWANDA'da yasanan vahseti belgeliyen bir film..Elerinde kilic buyuklugunde keserler, baltalar, silahlar ve sopalarla insanlarin nasil olduruldugunu goruntuluyordu. Ben bugune kadar boyle bir canavarlik gormedim ve dusunemezdim...bir insan bir insana nasil boyle davrana bilir? Insan olan bir canli yaratak baska herhangi bir canliya dahi boyle saldira bilirmi? Dusunemezdim, tahmin edemezdim... Sebebebi yine ayni. Kendilerinden olmuyan baska bir insan toplulugunu yok etmek ve ortada kaldirmak, silmek istemeleri.

Iste uluslar arasi hukukta bu olaylarin isimlendirilmesine JENISID deniyor.
Yani Bir insan toplulugunu; Cocuk, Kadin, Yasli insanlarda dahil olmak kaydiyla... savanmasiz sivil bir halki bagli bulundugu, dini inancindan dolayi, yada konustugu farkli bir dilden dolayi veya ayri bir etnik yapiya sahip oldugundan dolayi yok edilmesi, oldurulmesi, katliyama tabi tutulmasi. Bunun bir pilan ve proje dahilinden gerceklestirilmesi....

Bu olayin adina JENOSID deniyor, Turkce SOYKIRIM anlamina geliyor, Bizim dilimizdede buna TERTELE denmis. Cunku iste bizimde basimiza ayni olay gelmis ve bizimkiler kendi dilinde bu olayin adini TERTELE koymuslar.

1938'de DERSIMDE YASANANLARDA O UC OLAYDAN EKSIK KALAN YANI YOKTUR.

Bir halam varmis hep anlatirmis. Kisin cocuklar sobanin isittigi odada etrafina toplanip " hala hadi bize bir cirok anlat " diyince o biraz dusunup hikayesini baslarmis anlatmaya.

"...ogunlerde artik herkesi toplamislardi, kimse kalmamisti onlarla carpisacak. Birgun geldiler bizide hepimizi topladilar ve koyde alip goturmeye basladilar..diyorlardiki sizi baska yere goturecegiz, buralarda artik kalamazsiniz. Zaten erkeklerin cogunu daglarda oldurmuslerdi, geriye sizingibi cocuklar, kotim ve biz kadinlar kalmistik. koyden biraz uzaklastiktan sonra ilerde bir dere vardi orda bizi durdurdular, onumuzde ve etrafimizda askerler vardi, bizi bir-birine baglayip siraya dizdiler, aah..ozaman biz oldurulecegimizi anladik. Aglamalar, figanlar basladi, herkes bir birine sarilmaya calisiyordu, agliorlardi cocuklar bagiriyordu, kimiside askerlere yalvariyordu..nolur yapmayin cocuklari oldurmeyin diye, ama bizi duyan yoktu.

Karsimiza makineliyi kurdular ve iste hepisinin ustune kursunu bosaltilar. ust-uste yikildik benim altimda iki kizim vardi , ustume baskalari yikilmisti, sonra ses kesildi, ben olmemistim, sonra askerlerin cesetlerin ustunde gezdiklerini isitti, gelip kadinlarin boynundaki takilari, altinlari aliyorlardi, hala yasiyan varsa olduruyorlardi, bir baktim askerin biri ustumde, benim parmagimda bir altin uzugum vardi onu cikarmaya calisiyor, oda birturlu cikmiyor, baska bir askerde dediki, kasaturayi cikarip kessene, ben cok korktum, busefer beni oldururler dedim. Tam o arada birde baktim usugu cikartmis.

Sonra oluleri orda birakip uzaklastilar, ben o gece orda olulerin yaninda kaldim, baska benim gibi bir-iki kisi daha vardi, cocuklarim olmuslerdi, sonra onlari biraktim yavas yavas, bizim bir degirmen vardi, oruya kadar gittim....". "..Hadi hala sonra noldu?" diye cocuklar onun hikayesini hep dinlemek isterlermis.
Iste bizde o hikayeleri dinliyerek buyuduk.