• Seyfi Cengiz

• Mehmet Doğan

• Huseyin Dedesoy

• Bertal Kahraman
• Hawar Tornêcengi

• Ali Kılıç

• Alishan Karsan

• Serpil Demir

• R. Bagciyan

• M.Tornêgeyali

• Seyit Olgun

• M. Hayaloğlu

• İsmail Kiliç

• Şerafettin Yurdakul

• Sengul Savas

Din değiştirme ile ilgili

Dersim Forum

 M. Tornêğeyali

Din değiştirme konusunda sorduğum soruya farklı yanıtlar geldi. Her kes kendi açısından yorumlamaya girişmiş. Benim sorum, aslında kaynağını belirttiğim yazıda geçen Dersim’e yönelilk abartma değerlendermeden ötürüydü. Şunları söleyebilrim:

1. Dersim ve çevre bölgelerinden olup da, aslen Ermeni kökenli insanların sonradan veya bugün kendi atalarının inancına dönmeleri kadar doğal bir şey olamaz. Bir çok Ermeni, Dersim ve çevresinde veya Aleviler’in yaşadığı diğer alanlarda kırımdan kurtulmak üzere din değiştirmiş ve Aleviliği benimseyerek geçmiş olabilir. Veya bazı aileler, Ermeni çocuklarını yanlarına almış, bu çocuklar Aleviliği benimsemiş olabilirler. Zamanla kökenlerinin Ermeniliğe dayandığını öğrenen bu insanların veya onların soyundan gelen evlatlarının tekrar Ermeniler’in dini olan Hıristiyanlığı ve hatta Ermeni etnik kimliğini benimsemeleri çok doğaldır. Bunlar sadece Dersimliler ve Aleviler içinde değil, Sünni kökenli diğer halklar içinde de mevcutturlar. Bunların İslamı terk etmeleri de mümkün ve doğaldır. Sunniler’in içine yerleşmiş Ermeni aileler tanıyorum. Bunlar görünürde sadece dinlerini değil, isimlerini değiştirmiş ve çocuklarına özellikle Ömer, Osman gibi seçkin Sünni isimlerini vermişlerdir. Bu alanda bağlantılarım var ve gerekirse bunların örneklerini ve hikayelerini verebilirim. Aynı şekilde Dersim’de ve çevresinde bir çok Ermeni kökenlinin yaşadığı sır değildir. Orhan Bakır’ın yaşamı ve gittiği köylerde karşılaştığı Ermeni kökenli insanların yaklaşımları bilinmektedir. (Murat Kahraman ‘ÇIĞLIK’ adlı kitapta yaşananları romanlaştırarak yazmıştır).

Ben genel anlamda Dersimliler’in özel olarak da Dersimli Kırmanc/Zazalar’ın din değiştirererek, öteki dinlere yoğun bir katılım ve yönelim gösterecekleri kanısında değilim. Bunlar istisnai olarak kalacaktır. Ama asıl tehlike "Alevilik-Bektaşilik" adı altında yürütülen inanç boyutu da olan asimilasyon, erime ve eritmedir. Dersimli olup da "Bektaşilik" bayrağını sallayanlar, asimilasyonun bulunmaz maşalarıdır. Ayrıca Türkiye'de 'Ehlibeyt' yandaşlığı şeklinde örgütlenen Şiilik de, Dersimliler için bir tehlikedir. Yolunu şaşırmış tiplerin, ne yazık ki bu cereyana kapılanları var.

Din, Dersimliler’in kültürel ve inançsal kimliklerinin sadece bir parçasıdır. Asimilasyon ve erimeye, eritmeye karşı top yekün projelerle çıkmak gerekir. Bugün Dersim ve çevresindekiler de dahil cem evleri, Türk dilinin hegemonyası altındadır ve Türkçe dayatılmaktadır. Burada inancın istismar edildiği kesindir. Bir an önce Dersimliler’in konuya el atmaları ve dualar dahil, inancın bütün teorik materyallerinin Zazaca (Kırmanciki) dilinde üretilmesi gerekmektedir.

2. İsa filminin Zazaca’ya çevrilmesinin arkasındaki ‘gizli’ amacı bilemeyeceğim. Bu konuda rol oynamış arkadaşlar daha net şeyler söyleyebilirler. Ama bence İsa filminin Zazaca’ya çevrilmiş olmasından korkmamak gerekir. Böyle bir amacı olsa bile, bunun abartılacak bir şey olduğu kanısında değilim. Her şeyden önce, film Zazaca olup dilin kullanılmasını teşvik etmekte ve gelişimine hizmet etmektedir. Dilimizin gelimişimine gönüllü olarak hizmet etmiş dostlarımızın zan altında kalmasına gönlüm razı olmamaktadır. Ama sağ duyulu ve gerçekçi bir biçimde bu faaliyetlerin değerlendirilmesinde yarar olabilir. Ayrıca Kırmanciki (Zazaki) bilen Amerikalı veya başka yabancı uluslardan insanların faaliyetleri ve amacı pekala değerlendirilebilir. Ancak bunu yaparken, İslami ve milliyetçi-ırkçı akımların tuzağına da düşmemek gerekir. Bence Dersimliler’in yabancılardan korkacakları hiç bir şeyleri yoktur. Tersine yabancılarla kurulacak dostluk ve dayanışma ilişkileri, Dersimliler’in dillerini, kültürlerini yaşatmada, varlıklarını sürdürmede önemli bir destek ve koz olabilir. Fakat öncelikle bizim, kendi dilimiz ve kimliğimizle buna hazır olmazmız gerekmektedir.

 

Dersim Forum