ช่างจีน ช่างจีนได้ทยอยเข้ามาในกรุงเทพฯ ตั้งแต่ต้นรัตนโกสินทร์ การทำงานของช่างจีนมักเป็นระบบปิด ทำกันแต่ในครอบครัว ไม่ค่อยถ่ายทอดฝีมือออกสู่ภายนอก ข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับช่ายจีนจึงมีไม่มากนัก แต่ในระยะหลังเมื่อช่างจีนอยู่เมืองไทยมานาน ๆ ใช้ชีวิตเป็นไทย แต่งงานกับคนไทยการช่างทั้งแบบจีนดั้งเดิมก็ประยุกต์และพัฒนามาเป็นแบบผสมผสานมากขึ้น เครื่องเงินที่มีชื่อเสียงของช่างจีนที่นิยมสะสมกันทั่วไป เป็นหีบต่าง ๆ หีบหมาก หีบบุหรี่ เชี่ยน หมากแบบที่เรียกว่า เชี่ยนฝรั่ง ตลับสลักลานต่าง ๆ ถาด โต๊ะ รุ่นเก่า ๆ ซึ่งผลิตในช่วงรัชกาลที่1-5 เครื่องเงินของช่างจีนมีทั้งแบบสลักลาย ฉลุ ลงยา กะไหล่ทอง และตกแต่งเส้นเงินลงบนวัตถุอื่น ถือเป็นตระกูลช่างชั้นดีที่สุดตระกูลหนึ่งของเมืองไทย ลวดลายบนเครื่องเงินของช่างจีนมีทั้งลายธรรมชาติ เช่น นก-ไม้ ดอก-ใบ สระบัว หงส์ ไผ่ ลายดอกไม้สี่ฤดู ลายทิวทัศน์และคน ส่วนลายที่เป็นสัญลักษณ์ก็มี เช่น มังกร เซียน และอื่นๆ เครื่องเงินช่างจีนรุ่นเก่านั้นมีลักษณะโดดเด่น มีควาแนบเนียน ดูก็รู้ว่าเป็นช่างจีน เช่นหีบสี่เหลี่ยม ลายดอกไม้ใบใม้ขนาดต่าง ๆ กรุเงินสองชั้นต่างจากหีบโบราณของไทยที่เป็นเงินสลักลายชั้นเดียวด้านใน เห็นรอยดุน ต่อมุมแบบเกี่ยวอย่างง่าย ๆ และก็ต่างจากหีบบุหรี่สมัยใหม่ที่ใช้ไม้กรุด้านในไม่ใช้ทำเงิน 2 ชั้น และเชี่ยนหมากที่เป็นฝีมือช่างจีนนั้นมีลักษณะต่างจากเชี่ยนหมากไทยอย่างเห็นได้ชัดนอกจาก เชี่ยนฝรั่งทรงแปลก ๆ ใหม่ ๆ แล้ว เชี่ยยแบบไทยทั่วไปก็มีลักษณะเฉพาะ ตัวตลับเชี่ยนมักเป็นทรง กระบอกเตี้ย กลมหรือแปดเหลี่ยม ทั้งสลักลายและฉลุสวยงาม ช่างจีนเหล่านี้ กระจัดกระจายกันอยู่ทั่วไปในแหล่งคนจีนทั่วกรุงเทพฯ โดยเฉพาะที่บ้านหม้อ เยาราช เจริญกรุง ช่างจีนสมัยใหม่ก็เช่นเดียวกับช่างไทย สิ่งของที่ทำรุ่นหลัง ๆ มักเป็นสิ่งของที่ระลึก เครื่องใช้ชิ้น เล็ก ๆ เครื่องใช้เกี่ยวกับอาหาร และบุหรี่ ช่างฝีมือดีอย่างรุ่นเก่า ๆ หายากมาก
สรุป ช่างเงินช่างถมแต่ละตระกูลมีความถนัดเฉพาะด้านตามรายละเอียดที่กล่าวแล้ว ช่างเงินทั่วไปจะทำ ถมไม่ได้ ส่วนช่างถมก็ถนัดแบบช่างถมลายถม แต่ไหนแต่ไรมาช่างถมถนัดเฉพาะพวกเครื่องใช้ ประกอบยศและพวกกล่องบุหรี่รุ่นหลัง ๆ ช่างถมนครไม่สามารถทำหีบทำถาดแบบช่างจีนได้ดี ช่างจีนก็ ไม่สามารถทำถม ทั้งช่างถมช่างจีนก็ไม่สามารถตีขันลายแบบภาคเหนือได้ ช่างภาคเหนือก็ทำนองเดียว กัน ไม่สามารถทำลายภาคกลางได้แนบเนียน แม้แต่ลายพื้นๆ ที่ใช้กันทั่วไปอย่างลายเทพนมฝีมือ ช่าง ภาคเหนือก็มีลักษณะหน้าตาและการสลักลายต่างกันกับภาคกลาง การจะลอกเลียนแบบซึ่งกันและกันจึง ต้องใช้เวลา ดังนั้นความรุ่งเรีงและความเสื่อมถอยของช่างตระกูลหนึ่งจึงทดแทนด้วยช่างตระกูลอื่นไม่ได้ นอกจากจะเริ่มตันกันใหม่เลยทีเดียว |
|
