• Seyfi Cengiz

• Mehmet Doğan

• Huseyin Dedesoy

• Bertal Kahraman
• Hawar Tornêcengi

• Ali Kılıç

• Alishan Karsan

• Serpil Demir

• R. Bagciyan

• M.Tornêgeyali

• Seyit Olgun

• M. Hayaloğlu

• İsmail Kiliç

• Şerafettin Yurdakul

• Sengul Savas

Tartışma Kültürü, Demokrasi ve Mücadele Üzerine Düşünceler

Dersim Forum

 M. Tornêðeyali

Dersim'i hakimiyeti altýna alma ve Dersimlileri asimile etme çalýþmasý ve mücadelesi yüz yýllardýrdýr yapýlmaktadýr. Osmanlý döneminde kýrmakla yok edemedikleri Dersimlileri, daha sonra Cumhuriyet döneminde de itaat altýna almak için deðiþik metotlar denenmiþtir ve bu süreç devam ediyor.

Asimilasyon ve eritme politikalarýnýn en etkilileri dilinin yasaklanmasý ve onun yerine Türkçe’nin dayatýlmasý, kültürünün ve tarihsel deðerlerinin tahrip edilmesi, yozlaþtýrýlmasý, deðiþtirilmesi þeklinde yürütülmüþtür. Bütün bunlar ekonomik zorluklarýn dayatýlmasý, baðýmlýlýk ve þiddetle içiçe yürütülmüþtür. Kültürünün bir parçasý olan Dersim inancýnýn tahrip ve asimile edimesi de bu imha politýkasýnýn bir parçasýdýr.

Ben ateist bir insaným, sosyalizmden yanayým ve bilimsel düþünüyorum. Bu benim felsefem, ideolojim ve yaþam tarzýmdýr. Bu konuda en küçük bir tereddütüm yoktur. Ama ben, her þeyden önce bir demokrat olarak sorunlara yaklaþmayý yeðliyorum ve bunun sosyalist ve ateist bir yapýyla çeliþmediðine inanýyorum.

Bir sosyalist olarak ben, sosyalist olmayanlarla örneðin, inananlarla veya burjuva-kapitalist sistem içerisinde kalmayý, dahasý bu sistemlerin deðerlerine sahip çýkmayý savunanlarla beraber çalýþmanýn veya çalýþabilmenin hiç de imkansýz olmadýðýna inanýyorum. Ama tek þartla: Demokrat olmak, demokratik kurallara uymak, demokrasinin gereklerine uymak þartýyla. Bu þartlarý yerine getiren veya bunlara uyan bütün farklý görüþlerle beraber çalýþmaya hazýrým.

Çok sýnýflý bir toplumda yaþadýðýmýza göre, sýnýflarýn kendi çýkarlarý ve dünya görüþlerinin olmasý da çok doðaldýr. Sýnýflý toplumda yaþayan bir sosyalist olarak, kendimi toplumumdan izole etmem söz konusu olamaz. Toplumumun sorunlarý benim de sorunlarýmdýr ve bunlarýn çözümüne iliþkin çalýþmalar yapmayý gerekli ve zorunlu buluyorum.

Din, inanç meselesi, yüz yýllardýr toplumun önemli bir sorunudur ve bu daha uzun bir süre sorun olmaya devam edecektir. Dolayýsýyla sosyalistlerden kendilerini toplumun var olan bir sorunundan uzak tutmalarý, görmezlikten gelmeleri veya yok saymalarý beklenemez, beklenmemelidir. Ben de karýnca kararýnca elimden geleni yapmaya çalýþýyorum. Ama bunu yaparken, klasik ‘solcu’ bir mantýkla deðil, yeni ve geliþmiþ, deðiþmiþ bir anlayýþla yaklaþýyorum.

Yetmiþli, seksenli yýllarý ‘sol’ hareket içinde ve çok sýcak olarak yaþadým. O dönemde, dine hakaret etme, inanç sahiplerini küçümseme, aþaðýlama, yok sayma, vb tavýrlar revaçtaydý. Ama bu yaklaþým biçiminin yanlýþ olduðu çok geç de olsa sonradan anlaþýldý. Özellikle geriye dönüþlerle beraber, insanlarýn kiliselere koþmasý bunun çok açýk bir göstergesidir. 12 Eylül sürecinden sonra Türkiye’de de dine yönelme ve dini örgütlenme çok yoðun bir þekilde yaþanmýþtýr. Hakim sýnýflarýn bu durumu kullanmalarý veya teþvik etmeleri sorunun özünü deðiþtirmeyecektir.

Ýçinde yaþadýðýmýz sistemde, sorunlarý iyi ve doðru kavramak ve ona uygun mücadele, örgütlenme ve çözüm yollarý bulmak lazým. Demokratik bir toplum anlayýþý, karþýlýklý hoþ görü ve saygý, temel hak ve özgürlüklerin her kes için olmasý, sorunlarý beraber çözme yaklaþýmý toplumun bir çok sýnýf ve tabakasýnýn, çevre veya gruplarýn ortak istemi ve özlemidir. Böyle bir durumda toplumun sorunlarýnýn beraber ele alýnmasý ve en rasyonel çözümlerin üretilmesi doðru ve gereklidir.

Ben dine inanmýyorum diye dini yok saymam gerekmiyor. Dine, dinsel yaklaþýmlara karþý saygý, farklý düþüncelere karþý gösterilmesi gereken bir yaklaþýmdýr. Sorunu böyle ele almak gerekir. Farklý düþüncelere karþý hoþ görülü olmak, onlarýn bir hak olduðunu kabul etmek demektir. Hak olan bir sorun temelinde örgütlenmek de ayrý bir haktýr, bu da örgütlenme hakkýdýr. Dolayýsý ile düþünce ve inanç özgürlüðü gibi örgütlenme özgürlüðü de bir haktýr. Düþünce, inanç ve örgütlenme özgürlüðü sadece inananlar için deðil, inanmayanlar için de haktýr ve ayný hoþ görünün, ayný toleransýn inanmayanlara da gösterilmesi gerekir.

Bugüne kadar, düþüncelerinden ötürü en büyük baskýya uðrayanlar, inananlar deðil, inanmayanlardýr. Hatta bir çok kiþi, grup veya topluluk, inanmadýklarý için deðil ama 'inançsýz' olduklarý bahanesiye katledilmiþlerdir. Kimin tarafýndan? Ýnananlar tarafýndan. Dolayýsý ile, özgürlük ve eþitlik, sadece baský altýndaki inananlar için deðil, inanmayanlar için de geçerli ve zorunlu olmak zorundadýr. Karþýlýklý hoþ görüye dayanan demokratik bir toplumda, özgürlük ve eþitlik, sadece baský gören, ezilen, horlanan inançlar için deðil, ayný zamanda inanmayanlar için de geçerlidir, geçerli olmak zorundadýr. Bunu neden söylüyorum? Bazýlarý, dinsel sorunlarý sadece inananlar ele alabilir veya ele almalýdýr mantýðýný savunuyor da ondan.

Alevi cemaatlerinde, bazý Alevi çevrelerinin þu itiraz veya yaklaþýmlarýna, bir çoðumuzun muhatap veya tanýk olduðunu sanýyorum. Ateistler, Alevi örgütlenmesine girmesin, karýþmasýn þeklindeki sesleri her kesin duyduðunu tahmin ediyorum. Hatta bazýlarý, Alevilik hakkýnda farklý düþünenleri veya rakiplerini saf dýþý býrakmak için jürnallemeyi, gammazlamayý bile açýktan açýða yapabilmektedirler. Burada ateistler, açýkça kýnanan, horlanan, dýþlanan konumundadýr. Kimin tarafýndan? Ezilmiþ ve baský altýndaki bir inanç grubu olan Aleviler'in belli kesimleri tarafýndan.

Ben dinci deðilim, dine de karþýyým. Ama bu, inananlara karþý þiddet kullanmak, onlara karþý silahlý mücadele yürütmek anlamýna gelmez. Bunu, farklý görüþlere karþý izlenen politika olarak algýlamak gerekir. Farklý görüþler, bir mücadele içerisindedirler, her biri kendisinin doðrusunu savunmaktadýr. Din, aslýnda düþüncenin bir biçimidir. Dahasý din, bir dünya görüþüdür ve dolayýsý ile bir yaný ile politikanýn taa kendisidir. Politika ve dolayýsý ile din, bugüne kadar egemen sýnýf ve zümreler ile onlarla iþ ve çýkar birliði içinde olanlar tarafýndan yapýlmýþ, yönlendirilmiþ, biçimlendirilmiþ ve yeniden üretilmektedir.

Din Kime Hizmet Ediyor?

Bunun için dinin çýkýþ dönemlerine kadar inmek gerekir. Bu ise, uzun ve geniþ bir çalýþmanýn konusu olur ve bu makalenin boyutlarýný da aþar. Ayrýca ‘DERSÝM ÝNANCI’NDA HIZIR ve HIZIR ORUCU’ adlý makalemde bunu kýsaca iþlemeye çalýþmýþtým. Ama kýsaca belirtmek gerekirse din, kimin elindeyse, hangi sýnýf, zümre veya tabakanýn denetimindeyse ona hizmet eder. Sýnýflý bir toplumda baþka türlüsü de düþünülemez. Dinle beraber yaþamak ve dine karþý mücadele etmek, yüzyýllarca sürecek bir mücadeledir. Bu, yanlýþ düþünce ve yaklaþýmlara karþý, bilimsel ve yöntemsel materyalist bir yaklaþýmý gerektirir. Bu doðru ile yanlýþýn, bilimsel olan ile hurafenin, yeni ile eskinin mücadelesidir. Bu mücadele binlerce yýldýr sürüyor ve sürecektir.

Benim dine karþý yaklaþýmým kýsaca ifade etmeye çalýþtýðým gibidir. Dersim Ýnancý baðlamýnda, soruna yaklaþýrken de, bu genel perspektifi koruyorum. Ama þu farkla: Madem ki egemen güçler, kendi dinini egemen olmayanlara dayatmaya, onlarýn inancýný ve kimliðini deðiþtirmeye ve dönüþtürmeye çalýþýyor, ben de kendi toplumumun bir ferdi olarak, kendi ulusal deðerlerime sahip çýkmaya, onlarý korumaya ve geliþtirmeye çalýþýyorum. Bütün mesele budur.

Dersim’e ve Dersim’in deðerlerine sahip çýkmak ulusal bir duruþu gerektirir. Ulusal ve yurtsever bir duruþ ise, Dersim’in maddi ve manevi bütün deðerlerine sahip çýkmayý gerektirir. Bu dil kadar, kültürün bütün unsurlarýný, dini, tarihi, coðrafyayý, doðayý ve doðal yaþamý bütünüyle kapsar. Din veya inanç baðlamýnda, Dersim Ýnancýný ele alýrken de, tabii ki modern ve demokratik toplum örneklerini baz ve örnek alacaðýz. Düþünsel yapýmýz ve yaklaþýmýmýz da çaðýn gereklerine cevap vermek zorundadýr. Bu yaklaþým biçimi, hiç þüphe yok ki bilimsel, realist ve gerçekçi olmak zorundadýr.

Hurafeci, metafizik yaklaþýmlar, Dersim toplumuna çözüm olamazlar. Hiç þüphe yok ki, mücadele iyi ile kötü, modern ile ilkel, yeni ile eski, bilimsel olan ile olmayan arasýndaki bir mücadeledir. Toplumu deðiþtirmek ve dönüþtürmek, ilkelin yerine modern olaný, eski olanýn yerine yeni olaný koyma mücadelesidir. Ama her þeyden evvel düþünsel olarak buna hazýr olmak gerekir. Bunun için de bilimsel ve ideolojik olarak hazýr ve yetkinleþmiþ bir yapýya ihtiyacýmýz var.

Tartýþmalarýn dostça ve seviyeli olabilmesi için de, hoþ görülü, ilkeli ve demokrat olmak gerekir. Demokrasinin nimetleri tadamamýþ, böyle bir ortamý ne aile olarak ne de toplum olarak yaþamamýþ bireylerin, demokrat olmalarý, hoþ görülü ve toleranslý davranmalarý imkansýz deðilse de oldukça zordur. Ama eðer, sorunlarýmýzý beraber çözmek istiyorsak, demokrat olmak zorundayýz. Demokrat olmak, ayný zamanda farklý düþüncelere karþý hoþ görülü yaklaþmayý gerektirir.

Farklý düþüncelere karþý hoþ görülü olmak, onlarý eleþtirmemek anlamýna gelmez. Ama eleþtiri, karalamak veya linç etmek için deðil, düzeltmek ve dönüþtürmek içindir. Bunun için de, hoþ gürüye dayanan bir tartýþma kültürü yaratmamýz ve uygulamamýz gerekiyor.

Geliþmiþ toplumlarda hoþ görü içinde sorunlara yaklaþma ve tartýþma kültürü, þu veya bu þekilde vardýr. En saðcý parti veya çevre temsilcileri ile en solcu parti veya çevre temsilcileri karþýlýklý, ayný masa etrafýnda kavga etmeden tartýþabilmektedir. Bizde ise, ayný çevreden gelen insanlar, hatta ayný veya benzer hedef ve amaçlar için mücadele ettiðini söyleyenler arasýnda bile anlaþmazlýklar, ayrýlýk veya hakaretlere varmakta ve tartýþmalar týkanmaktadýr. Bunun anlamý bizde, demokrasi kültürünün, tartýþma ve eleþtiriri kültürünün geliþmediðidir. Bunu yenmemiz ve yerine hoþ görülü bir yaklaþým yerleþtirmemiz gerekiyor.

M. Tornêðeyali

Dersim Forum