Kenan Fani Dogan
Ermeni Soykırımını ele alış tarzınız
yanlış. Bir soykırımı nasıl ele alacağınızı bilmiyorsunuz. Soruna
yaklaşımınız bir değil bir�ok şeyi g�zardı ediyor.
Şu anda bir soykırım girişimi s�rd�r�l�yor. Ger�ek bir insanlık su�uyla
ilgili olarak, Dersim Soykırımıyla ilgili olarak bir kampanya
y�r�t�l�yor.
Dersim Soykırımı, sınırları ne olursa olsun, katılınız yada
katılmayınız, Dersim ismiyle belirlediğiniz coğrafyadan ve bu coğrafyaya
dair hak iddialarından, toprak taleplerinden ayrı ele alınabilir mi?
Uğradiği sayısız soykırımlar �n�nde haklı ve insan� taleplerden
ibaret olan k�rt milletinin siyasi talepleri k�rtlerin toprak
taleplerinden ayrı ele alınabilir mi?
Ayni şekilde ermenilerin, t�rklerin, azerilerin, rusların, farsların,
arapların, g�rc�lerin Ermeni Soykırımı �n�ndeki tutumları, tek-tek bu
milletlerin ve rejimlerin her birinin yek diğerinden farklı şekillerde
ortaya koyduğu toprak taleplerinden ve toprak iddialarından ayrı ele
alınabilir mi?
Yada alınıyor mu?
Soykırıma uğramak, bir toprakta, bir soyun, yani o toprağın
yerlilerinin, yerleşiklerinin toplu ve sistematik bir şekilde imhasi
anlamına geliyor. Soykırım denen eylem, y�neliminde sınırları
belirlenmiş bir coğrafyayı, bir �lkeyi, bir b�lgeyi esas aldığına g�re..
bir coğrafyayı bir milletten, bir halk grubundan, bir inanciı
mensuplarından, bir soydan, temizlemek anlamına geliyor.
İnsanları topluca yoketmek anlamına geliyor. Etnik 'temizlik'
anlamına geliyor. Demografik 'temizlik' anlamına geliyor.
Bu nedenle, soykirimlar, soykirima ugrayanlarla-ugratanlar arasinda,
�lke sorunundan, toprak sorunundan bagimsiz ele alinamazlar. Yasanmis
bir soykirim olarak Ermeni Soykirimi, temelde ermenilerin eskiden beri
yasadiklari topraklari �zerinde topluca imha edilmeleri sorununa,
kiyimla, g�cettirmeyle bosaltilmis bir vatanlari oldugu sorununa, `�lke`
sorununa tekab�l eder, dolayisiyla ermenilerin hakli toprak
taleplerinden ayri ele alinamaz.
Ermenilerin topraklari ve vatanlari vardi. Esir alindilar. Tehcir
edildiler. Asagilandilar. D�nd�r�ld�ler.
Soykirima ugratildilar.
Yok edildiler.
Vatanlari ellerinden alindi...
Sonuc olarak, ermenilerin sorunlari Ermeni Soykirimindan ibaret
degildir. Ermenilerin ugratildigi soykirim gercegi, ermenilerin
topraklari oldugu gerceginden, ermenilerin bir vatani oldugu gerceginden
bagimsiz degildir. Ermeni soykirimiyla, ermenilerin vataninin neresi
oldugu sorununu, bu vatanin sinirlarinin nereye kadar ulastigi ve
ulasmasi gerektigi sorununu birlikte ele almak gerekiyor.
Ermenilerin, sadece Bati Ermenistan`in tamamini ilhak etmis olan
inkarci t�rk devletiyle degil, s�nni islamla degil, yayilmacilikla degil,
ama ayni zamanda b�lgedeki diger milletlerle de toprak sorunlari ve
b�lge devletlerinden toprak talepleri vardir. Siz adina ne derseniz
deyin.. Buna K�rdistan dahildir.. `zazaistan` dahildir. Zazasi, kurmanci,
alevisi, s�nnisi, yezidisi dahildir..
Ben ilk defa burada degil, bundan yillar �ncesinden baslayarak bug�ne
kadar ermenilerin topraklari iade edilmedigi s�rece ermenilere yapilan
tarihi haksizliklarin giderilemeyecegini, tazmin edilemeyecegini
s�yleyegeldim.
Ermeni Soykirimini`nin kabul�n�n, suclularinin cezalandirilmasinin,
ermenilerin maddi ve manevi kayiplarinin maddi tazminatlarla
karsilanmasinin gerekli oldugunu.. ama bunlarin hicbirisinin soykirim
araciligiyla ellerinden alinan ermenilerin toprak edinme ve kendi
vatanlarinda yasama hakkindan, tarih boyunca �zerinde yasadiklari kendi
topraklarinda yasama hakkindan daha �nemli olmadigini.. ermenilerin
soykirimla gaspedilen haklarinin, hukuklarinin, ugradiklari kayiplarin..
ancak soykirimlar araciligiyla ellerinden alinan yasama alanlarinin,
vatanlarinin iade edilmesiyle tazmin edilebilecegini, bir �lc�de
hafifletilebilecegini savundum.
D�nyaya bakiniz. Bir cok �lkenin ermenilere dair politikalari vardir.
Ermeni soykirimini ele almada netlesmis tavirlari vardir.
Ermenilere ve ermeni sorununa muhatap olan t�rklerin, farslarin,
ruslarin azerilerin, g�rc�lerin, arap yayilmaciligindan beri araplarin,
ermenilerle ilgili resmi tezleri, devlet politikalari var. Bu �lkelerin
ayni zamanda `Ermeni Sorununda` ortakliklari da var.
Ermenilerin kendilerinin toprak talepleri var. Siz s�yl�yorsunuz.
Seyfi s�yl�yor, Ermenistanin k�rtlere, ezdi k�rtlere, alevilere,
zazalara iliskin resmi tezleri, iddialari var. Ermenistanin devlet
olarak bu konuda bir politikasi var. Ermenistan `�niversitelerinin` adi
gecen gruplarla ilgili calismalari var. Bunlardan haberdarsiniz.
Magdur taraf olarak ermenilerin ilgileri ve adina ne derseniz deyin
ilgili cografyaya y�nelik talepleri ve calismalari vardir.
Ermeniler eskiden kiliselerinin bulundugu harabelerin yanibasina ev
yapmaya karar verdikleri zaman onlara misafir g�z�yle bakilacagini
�nermekle, onlarin bu taleplerinin eskiden kendilerine ait olan kendi
vatanlarinda yasama hakki olarak kabul edilmesini �nermek biribirinden
farkli iki yaklasim tarzidir.
Cagiriyorsunuz da kimi cagiriyorsunuz, hangi gidenleri?
Hanginiz misafir, hanginiz ev sahibi?
Atalari Dersimde yasamis bir ermeninin cocugu Bertali Dersime cagirsa,
Bertal misafir olsa cagiran ermeni olsa ne olurdu?
Dersim Bertalin memleketi mi?
Evet! Memleketi!
Ya �tekilerin, ya ermeninin?
Memleketi degilmi?
K�rtlerin de bir ermeni politikasi olmak zorundadir. Zazanin, ezd�nin,
alevinin, kurmancin, s�nninin bir ermeni politikasi olmak zorundadir.
K�rdistanin bir ermeni politikasi olmak zorundadir.
K�rtlerle-t�rkler, k�rtlerle-farslar, k�rtlerle-ruslar, k�rtlerle
araplar (siz k�rtler yerine zazalar deyin hic farketmez) arasindaki
anlasmazlik sadece K�rdistan Sorunuyla, k�rtlerin kendi vatanlarini,
kendi topraklarini kurtarmalari sorunuyla sinirli degildir. Bu
saydigimiz �lkelerle k�rtler arasinda Ermenistan Sorunu, ermeni
topraklarinin `paylasilmasi` sorunu da vardir.
Araplar, farslar, k�rtler, t�rkler, ruslar, azeriler ermenileri
m�stereken zayiflattilar, sonra ermenileri sitematik kirimlara ugratarak
kendi �z vatanlarindan s�k�p attilar.
Nasil mi?
1915 in dehsetengiz y�ntemleriyle.
Ermenilerden geriye kalan `vatan`, ermenilerle ic-ice yasamalarinin
sagladigi elverisli kosullarin yardimiyla hic beklenmedik bir sekilde
k�rtlerin eline gecti. Ermenistan topraklarinin en b�y�k parcasini
k�rtler ilhak etmediyseler bile bug�n burada agirlikli olarak k�rtler
oturuyor. Bati Ermenistan, T�rkiyenin siyasi sinirlari icerisinde, t�rk
ve alman ordulari tarafindan `temizlenerek` ilhak olundu ama �zerinde
agirlikli olarak, s�nnisiyle, alevisiyle, kurmanciyla, zazasiyla,
ezdisiyle k�rtler yasiyor. Ermeni Soykirimini k�rtler tasarlayip
y�r�rl�ge koymadilar. Buna ragmen Ermeni Soykirimi b�lgede k�rtlerin
lehine bir n�fus yayilmasi yaratti. K�rtler Ermenistana disardan
gelmediler. Ermenilerle icice yasayan ayni cografyanin insanlariydilar.
Soykirimdan �nce evlerinin yan yana olmadigi durumlarda, k�yleri
yanyanaydi. Ic-iceydiler. M�sl�man olmanin ve ermenilerle icice
yasamanin sagladigi avantajla k�rtler hic zorlanmadan ermenilerle
birlikte yasadiklari, ortaklasa sahip olduklari y�relerin hakimi haline
geldiler.
Ermenilerin eskiden yasadigi b�lgelerin, yani ermenilere ait olan ve
Ermenistana dahil edilmesi gereken topraklarin �nemli bir kisminin,
ilaveten K�rdistanin derinliklerine kadar ermenilere ait �zel m�lklerin,
kilise m�lklerinin.. ister zaza ister kurmanc olsun, alevisiyle
s�nnisiyle k�rtlerin elinde bulundugu, K�rdistanin siyasi sinirlari
icerisinde yer almakta oldugu bir olgu mudur, degil midir?
Ermeni Sorununa, ermeni topraklari sorununa k�rtler dahil olmasalar
bile ermenilerin diger komsulari arasinda ermeni topraklarinin ilhaki ve
paylasimi konusunda bir ihtilaflari zaten vardi. Ortada bir soykirim
gercegi vardir. Ermenilerin tek-tek diger ilhakci devletlerle oldugu
gibi devlet olmayan k�rtlerle de �lkelerinin isgal edilmesinden ileri
gelen bir ihtilaflari her zaman vardi. Ve bu ihtilaflar c�z�lememistir,
hala s�r�yor. K�rtlerin elinde olan sebeplerden ileri gelmiyorsa bile
ortada �nemli bir sorunun bulundugu gercektir. Uluslararasi anlamda
kabul g�ren, yandas bulan bir ihtilafa muhatap olmakligimiz s�z
konusudur. Bir soykirima olayina tanikligimiz s�z konusudur. Bu
ihtilafin k�rtler acisindan birinci ayagidir...
T�m bunlari disinda, gerek ermenilerin ve gerekse diger egemen
devletlerin ermenilerden cok daha geri bir stat�s� olan, bizzat kendi
�lkeleri isgale ugramis bulunan k�rtlerle kendi aralarinda ermeni
topraklarinin paylasimi konusunda bir ihtilaflari da vardir. Bu da
ihtilafin ikinci yanidir, k�rtler tarafindan bug�ne kadar �zerinde
yeterince durulmayan yanidir, bir diger ayagidir.
K�rdistan ve Ermenistan tanimlarina, k�rtlerin ve ermenilerin tarihi
yasama ve yayilma alanlarina, haritalara, sehirlere, k�ylere,
isimlerine, kilislere, konaklara, mezarlara, mezar taslarina, tas
isciligine, tarihi yazimlara ve anlatimlara bakitigimizda hicbir hicbir
toplum ermenilere k�rtlerden daha yakin ve Ermenistanla daha fazla
ic-ice degil.
K�rtler kendi vatanlariyla birlikte s�m�rgecilerin kendileri icin
alikoyduklari ve k�rtlerin kendi iradeleri disinda ellerine gecmis
Ermenistani da istiyorlar. K�rtlerin kendi vatanlari bug�nk� haliyle
Ermenistanin b�y�k parcasini, bati Ermenistani iceriyor. Bati Ermenistan
demografik olarak k�rtlesmis. T�rklerin yerlesimi ise Sivasin batisindan
itibaren yogunluga sahip. Ermenilerin topraklari farslara, t�rklere,
ruslara ilaveten k�rtlerin elinde ve k�rtlesmis bulunuyor. Bu sonuc
kacinilmaz olarak k�rtleri de Ermenistan Sorununa muhatap ediyor. Tek
basina K�rdistan ve tek basina Ermenistan sorunlarini k�rtlerin ve
ermenilerin tarihten gelen ic-iceligi �rneginde oldugu gibi biribirine
yaklastiriyor ve ayrilmaz kiliyor.
Ermenistanin kendisi de bir k�rt ve K�rdistan Sorununa muhatap degil
mi?
K�rt siyasasi, kendi vatanlarini ve devletlerini isterken, mevcut
ermeni ihtilafini dikkate almak, komsu bir milletin mesru taleplerini
inkarla, asagilamayla karsilamaktan kacinmak, insani ve demokratik
yaklasimin gereklerine uymak zorundadir.
K�rtlerin bir hazirligi yoktur.
Zazanin, alevinin, bir hazirligi yoktur.
Ezd�nin bir hazirligi yoktur.
K�rt aydininin, aydinlarinin hazirligi yoktur.
K�rtlerin ulusal ve demokratik taleplerini omuzlayan k�rt
siyasetcilerinin, k�rt siyasi partilerinin, Ermenistan sorunu ve ermeni
soykirimiyla ilgili olarak b�lgenin tarihi, siyasi, etnik ve dini
�zelliklerini hesabeden ortak bir programlari yoktur.
Komsu milletlerin ve devletlerin Ermenistan politikalari vardir.
Ermenistan gercegine ragmen, soykirim gercegine ragmen k�rtlerin bir
Ermenistan ve Ermeni Soykirimi politikalari yoktur.
Tartismalar s�resince Ermeni sorununu ele alirken t�rklerin inkarci
tavirlarindan kacinilmasi gerektigini benzetmelerle, icerdigi
yanlisliklara g�ndermeler yaparak anlatmaya calistim. K�rtlerin Osmanli
enkazinin altinda kalan milletlerden oldugunu, Ermenistanin bir kisminin
da K�rdistanla birlikte Osmanli enkazi altinda bulundugunu unutmamak
gerkir. Eger k�rtler, ermenilerle birlikte k�rtlerin topraklarini da
ellerinde bulunduran Iran, Rusya, T�rkiye gibi devletlerin ermenilere
iliskin ilhakci politikalarini, irkci-inkarci yaklasimlarini emsal alip
kopya etmeye kalkisirsa, Osmanlinin enkazini hic degilse
Ermenistan-K�rdistan baglaminda kaldirmanin imkani kalmaz. Ermenilerin
taninmis bir devleti var. K�rtlerin o da yok.
Ermeni ve k�rt milletlerinin yanyana ve iyi iliskiler icinde yasamasi
bir �lc�de k�rtlerin ulusal tutumlariyla ilgili bir meseledir. K�rtlerin,
ermenilerle ilgili politikalarinda kolonyalistleri taklid eder konuma
d�smekten kacinmalari, ilhakci-isgalci s�ylemden kacinmalari, �nce kendi
kurtuluslarinin zorunlu kildigi bir tavirdir. Kemalizmin y�ntemlerinden
esinlerek gizli ilhakciliga, isgalcilige, inkarciliga �zenmemek
gerekiyor.