MİRO MİRO (Hewa Xelil Begê Fême)
Hawar Tornêcengi
Hirıs u hêşti ra ravêr Goneliye bêştayê Fême biya. Fême ki hondê
ju qeza gırs u gure biya. Maê nıkayêni, Fême Lawıka XÊLİL BÊGİ (MİRO
MİRO) ra zoneme. Derheqa Xêlil Begê Fême de xeyle çi qeseybiyo,
vajiyo, hama zaf çi nêamo nustene. Ezvaji mordemi ke heqa çiyê de
wast bınustno, ravêr şêro; zanoğ u sarrê dormi ra perskero, raste
çıka ayê rınd bıheşiyo pê, zovina cau ra ki a mesela sero varyantu
arê do. Welatê made adeto; tı ke serva çiyê jüyi ra perskena, eke ke
- dosto, cıra has keno, yaki aşira eyi rao; des hetu ra qesunê rındu
ano pêser sımarê vano. Hama, eke cıra has nêkeno ya ki dısmenêna
khane werte de biya/esta; o waxt çıxaşi ke na mesela raste bo, ya ki
muhime bo; o mordem oncia qesa xuya ğelete vano.
Ezvaji na usıl ravêri ra nia nêbiyo. Çıke mılet 've itiqat biyo.
Çıtur ke qesa dê mawa pile de vajino "Ma, ez çaê nêbiyaiye cı soyni!"
ya ki "...çayê ğelet/jür vaji, o ita niyo Heqê xo itaro" vano. Ma
oncia bêrime mesela xuya Xelil Begê Fême ser.
Verêcoy mı Hesen Efendi (Pancıras/Çakirkaya) ra ke servA Xelil Beg u
Sa-Heyderi pers kerd, ey va “kamci Xelil Beg?” Ey raver qalê Xelil
Begê lazê Ağayê Baqi kerd, dıma ki derheqa Xelil Begê Fême de nia
qesey kerd. Na qesa ey marê zaf muhima, çı ke;
- Ju: Na mordem fêl ra düriyo, ğelet nêvano, mesela ra xeverdaro.
- Dı: Dewa na mordêmi Fême ra zaf nêjdiya. Eve lıngu nêjdiyê saat u
nêm oncena. Bêrime vatena Hesen Efendiyê Pancıraşi:
"...Jü ki Xelil Ağayê Fême bi. Xelil Ağayê Fême 've Heyder Begi
ra pia arê xo çinebi. Xêyle jümin fetelna, se ke kerdı Heyder Beg şi
têy bi mısayıv. Deke qurmıskerde, inqrar kerd wertê xo. Zeke şi pia
Bağıre de qurvanê xo sarebırnay! Qurvana xo werde, «- ke gere wertê
made qesase çinebo!» uzara amê çê Heyder Begi. Asma Xanıme waa
Heyder Begi biye. Sata xo rusnê Xelil Ağayê Fême, vake; "sata mı
bozmıs biya (biya xırave H.T)". Xelil Beg şêrkerd tey (sate de),
-eyi satu de vetêne- şêrkerd vake; sata xo rında. Thawa cayê
bozıxêni tede çina. Berde dê. Aye reyna peyser rusnê, hama ey fam
nêkerd. Çıke aye wast ke vazo; «arê sıma u bırayê mıra bozmıs biyo,
xevera to bıbo». Uzara dariya we tekıt şi 've Sola Koreke. Mudırê
Sola Koreke ki Heyder Begi rısvet dayvi cı, zerni dayvi cı. Memedê
İlaşi ve çar-phonc tenu ra rusnay lewe. Nişti ro pia reqi sımıt,
bado ke merediay ra; tufangê dêy sera guret, uza hewnde na pa Xelil
Beg kist. Waa xo Xezer Xanıme kote dawa, feteliye ca've ca. Her ca
ra ke feteliye, peyniye de şiye İstamol de taê zaman mende. Dora
dıme İstamol de şiye lewê Padişay serva qesasê bırayê xo. Peyniye de
şiye koti ke, Heyder Begi vıreniye gureta, (ey) rısvet do mamuru,
mamuri mamela nêkenê. Kerdena Heyder Begi endi hên cırê mende..."
Perskerdena mı u na Lawıka Xêlil Begê Fême xêyle ca u mordemunê
zanoğu ra nia amê pêser:
MİRO MİRO(Hewa Xelil Begê Fême)
Ax de Mire Mire bêbexto Miro
Bêbexteni meke xısmê to Xızıro
Xelil begê mı kistene mede, dısmenê to Xızıro
Kam ke ebe kino, xayin gıneno pıro
Hala urze Memê ilaşi çhêki guretê, kistena Xelil Begê mırê fırr
cêrino,
Begê mı diki vengdanê, nao sodıro
Ax de Mire Mire xayin bêbext Miro.
Ax de Fême Fême, Xelil Begê mı verde hêniyo
Astorê bırayê mı nao dota yêno, suwariyê seri sero niyo
Mı va; " Astor şuwariyê serê to kuyo?
Vake; "Çê Miri de meser biyo".
Mı nêzona ke bırayê mı şiyo, Sola Koreke de kişiyo
De Mire Mire adır 've çê to kuyo.
Qemişiye’ro Xelil Begê mı meke, bırayê mı mısayivê tuyo
Axıri wertê sımade iqrarê Eliyo
Ğeznê çê Sawşên Begi zafê, Haq zalimi vira şiyo
Ax de Mire Mire zalım bêbext Miro.
Ax de Fême Fême, Xelil Begê mı pêyra sona weke
Miri xevere rusna, mamurê Sola Koreke
Vano, “Xelil Begi uza idare ke, ewro sonde eyle ke”
Memur çêvesaye xayineni meke, bırayê mı mebe çê xode meyman meke
Memê İlaşi mordemi rusnê, bırayê mı sero kerda hasrete kardi u çheke
Destê bırayê mı ke bıkewtêne’ra çheke,
Hala pêrodêne; kam biyêne vosno qer, kam biyêne voreke
Ax de Miro Miro, zalımo bêbext Mire.
Ax de derdo derdo, Xelil Begê mı derdo
Xelil Begê mı şiyo Mama-Xatune, uza rıyê xo terdo
Miri berdo xapıto, Xelil Begê mı qankerdo
Bağıra Sıpiye sero, hurdimine pia sondi werdo
“Miro to bırayê mı xapıto, Haq qesasê mı torê nêverdo”
Vano; "Xelil Begi kistene dine, araziyê Fême mırê caverdo"
Bırayê mı ke amo kiştene - kiştene nêamo,
Çêverê qonağu Fême de mı sero zerze kerdo
Ax de Miro Miro zalımo bêbext Mire.
Ax de Fême Fême, Xelil Begê mı pêyra tırr u kaşi
Xete yazmıskerda (nusna), bırayê mırê rusna ewro Bakê paşi
Vano; "Xelil Beg hayrê xo vınde, Mir dısmenê Xızıriyo,
xonde ke sondi marê werdi aqılê sarê ma şi."
Zalımê Miri mordemo jê Xelil Begi kisto, kerdo qolındê Memê İlaşi
Heq adırê merdena bırayiye wedaro, ez kerdune wayirê merax u taşi
Taê mara dayi kistene, xortê merxas u bornebaşi
Ax de Miro Miro zalımo bêbext Mire.
Ax de Fême Fême, Xelil Begê mı vera cado
Astorê Xelil Begê mı b’oncê tever, reyê cıniso rado
Rey'na bezna xuya derga rındeke, astorê kimeti sero tado
Mire Haq roza ke da've to, cıra helmê mado
Xelil Begê mı kistene mede, cıra ne domano, ne ewlado
To bırayê mı do kistene, çêverê qonağu Fême de ma sero cado
Ax de Mire Mire, zalımo bêbext Mire.
Ax de Fême Fême, Xelil Begê mı peyra kemer u rıso
Astorê bırayê mı biyarê gêm u jên kerê, meraxliyo helmê cıniso
Jênê astorê bırayê mı persenê, zerno zalalo, şêm u gumiso
Xelil Begê mı perskenê, Haq bo eve xo zerno xaliso
Meyitê Xelil Begê mı ardo tever, roz u sewi marê biyê jê hepısu
Kıla na Comerdi, warê zalımê Miri ra niso
Mordem çıtur kiseno, mordemê jê Xelil Begi yê kom u meclisu
Ax de Miro Miro zalım bêbext Mire.
***
Na şuare sıfte Xezer Xanıme (Waa Xelil Begi) vata
Arêker: Hawar Tornêcengi
Not: 1-Vatena Sayirê ma Sılemanê Qıji u varyantê bin ê na lawıke
de, namê waa Xelil Begi, Emina Xanıme vajina. Beno ke ğelet bıvajiyo.
Not: 2-No nuste, serra '89 de guretvi qeleme, sıfte perloda Berhem'e
de vejiya.
-------------------------------------------------------
