TEKSTILNA RADINOST U DREŽNICI

TEHNIKA PROIZVODNJE

Boje i bojenje
Bojenje ili »kalenje« vune u Drežnici obavljalo se ranije biljnim bojama. Kuhanjem korjenja, kore ili lišća jasena, broća ili oraha i uz pomoć domaćih (»sirina«), ili kupovnih sredstava (karaboja npr.) kao katalizatora, dobijala se crna, crvena, odnosno, od orahove kore »bordun« boja. Međutim, između dva svjetska rata u Drežnici su se počele koristiti kupovne anilinske boje, te se i bojenje prirodnim bojama sve više napuštalo. Danas, pak, koriste se samo fabričke boje ili se pređa odnosi na bojenje profesionalnim bojadžijama u Mostar.
Tekstilni proizvodi u Drežnici izrađivani su sljedećim tehnikama:
a) ručnim pletenjem,
b) preplitanjem,
c) tkanjem:
- pomoću tkalačke sprave zvane "stan",
- pomoću tkalačke sprave zvane "mali stan".
Sve ove tehnike, izuzev tkanja pomoću »malog stana«, zastupljene su i danas u Drežnici.
Tehnika  pletenja
Tehnika pletenja u tekstilnom rukotvorstvu u Drežnici ranije, a i sada primjenjuje se pri izradi pojedinih dijelova odjeće uz pomoć jedne, dvije ili pet igala. Na primjer, u izradi muških ili ženskih čarapa, prsluka »ječermi« džempera itd.
Od tehnika pletenja koje su imale najširu primjenu pri izradi muških i ženskih pletenih dijelova obuće od kraja XIX vijeka pa do pedesetih godina XX vijeka imala je tehnika »na poplet«. Tehnika »na poplet« izvodi se samo jednom pletaćom iglom koja se na prednjem kraju uvijek završava kukicom. Uz ovu tehniku poslije I svjetskog rata za izradu čarapa koristila se i tehnika »uravan« i »krivo« (izvodi se sa pet igala), koja i danas ima najširu primjenu pri izradi predmeta od vune. Od motiva koje srećemo na čarapama posebnu pažnju privlače motivi »zubići« »očice«, »lanac«, križići«, »krive«, »kolutići«, zatim motiv izveden u vidu »šupljike« (na muškim starinskiim čarapama) ili motiv »žablje oči«.
Tehnika preplitanja
Tehnikom preplitanja u Drežnici se izrađuju užad za nošenje tereta, «uplitnjaci«, »potpašaji« (još uvijek u upotrebi kod starijih žena), razne vrpce koje se upotrebljavaju kao petlje na torbama, »žakama«, kao uzice na »pregljačama« itd. Tehnika preplitanja izvodi se bez ikakvih pomagala pletenjem od više struka prepredenih niti, najmanje tri, a najviše osam (upotrebljava se vunena, ali i pomiješana vunena i kostretna nit).
Tehnika tkanja
Kao i u drugim dinarskim oblastima, i u Drežnici najveći broj tekstilnih proizvoda izrađivan je tkanjem na stanu. U ovom kraju je do prije tridesetak godina bio isključivo u upotrebi samo horizontalni »stan«. Vertikalni stan »uzbrdni«, kakav je u upotrebi sada, prvo je prihvatilo muslimansko stanovništvo Donje Drežnice, a zatim i hrvatsko, od stanovnika Bijelog Polja (bilo je svega pet vertikalnih stanova 1981. godine).
Horizontalni stan kakav je u upotrebi u Drežnici ne razlikuje se po konstrukciji od ostalih horizontalnih stanova u Hercegovini. »Stan» se sastoji od okvira od greda na kojima počiva čitava sprava »stanice», valjka na kome je navijena osnova »zadnje vratilo«, valjka na kojem je navijena gotova tkanina »prednje vratilo«, štapova koji drže niti osnove razdvojenim »cipci« naprave pomoću koje se parne i neparne niti osnove naizmjenično dižu i spuštaju »niti«, dok se prostor između razmaknutih niti zove »ziv«. »Niti« su konopcem vezane za »podnošce« kojima se reguliše «ziv« (prostor između razmaknutih niti) u osnovi za vrijeme tkanja. Sprava za zbijanje niti uz tkaninu zove se »brdo«, a okvir u koji je umetnuto brdo »brdilo«. »Did« i »baba« su daščice koje se nalaze na prednjem vratilu i koje služe za zatezanje osnove. U odnosu na ostale stanove javljaju se jedino razlike u terminologiji pojedinih dijelova.
Seoske drvodjelje iz Drežnice izrađuju stanove od bukovog ili «lučevog» drveta, dok «brda» za tkanje izrađuju od drenovog drveta. Sukno i platno se proizvodilo tkanjem.
Predradnje tkanja - snovanje, navijanje i uvođenje - izvode se na tradicionalan način i obavljaju ih obično dvije žene.
Sukno je tkano u «dva» ili «četiri» nita, dok je platno tkano uvijek u «dva nita», obično ili sa «uzvodom» ili na «šipke». Proizvedeno sukno i platno koristilo se najviše za krojenje odjeće i dijelova tekstilnog pokućstva.
 

I Home I Uvod I Proces I Tehnika I Proizvodi I Završna faza I

Copyright © Drežnjak; jesen 2001. godine