Tandverzorging
Om de tekst een beetje begrijpelijk te maken, verwijs ik naar volgende afbeelding:
http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=2112
Volgens statistieken zou ongeveer 90 % van de bevolking tandvleesproblemen hebben.
Tandplak is daarvan de
belangrijkste oorzaak. Dit is een
kleverige laag, die zich na elke maaltijd op de tanden vasthecht en die bestaat
uit bacteriën (70%, o.a. lactobacillen en streptokokken), suikers en
glycoproteïnen uit het speeksel. In één
enkel monster van tandplak van 10 à 14 dagen oud kan men tientallen
verschillende soorten bacteriën aantreffen.
Deze laag bevat toxische stoffen die aanleiding kunnen geven tot tandvleesontsteking (gingivitis), waarvan roodheid, zwelling en neiging tot bloeden mogelijke symptomen zijn.
Bovendien kan het tandvlees zich hierdoor op termijn beginnen terugtrekken, kunnen de tandhalzen bloot komen te liggen en kunnen tanden en kiezen stilaan gaan loszitten. Onbehandelde tandvleesontsteking kan immers leiden tot afbraak van het parodontaal ligament en zich uitbreiden tot het kaakbot (parodontitis).
Tanden zonder tandplak voelen glad aan en de kleur van gezond tandvlees is lichtroze.
Op tandplak kunnen calciumfosfaten uit het speeksel neerslaan en tandsteen vormen, dat steeds bedekt is met tandplaque en tandvleesontsteking blijft veroorzaken. Tandsteen is niet te verwijderen met poetsen.
Gezien de onredelijk hoge prijs van valse tanden en gebitten en de onredelijke pijn die tandproblemen kunnen veroorzaken, loont het extra moeite te doen om dit proces te voorkomen of tot stilstand te brengen. Het kost meer moeite dan men denkt om een gezond gebit te hebben, terwijl we allemaal vinden dat we veel belangrijkere zaken te doen hebben dan ons bezig te houden met onze tanden.
Pas als men problemen begint te krijgen, pijn begint te lijden, veel geld moet uitgeven aan de tandarts, beseft men hoe belangrijk een goede mond- en tandhygiëne is en dat het toch wel meer aandacht van ons vraagt.
Het zuur dat door bacteriën in de tandplak gevormd wordt uit suikers, tast het tandglazuur aan en ontkalkt de tanden waardoor tandbederf of witte of bruine vlekjes of gaatjes ontstaan: cariës. Hoe meer maaltijden per dag, hoe hoger de zuurtegraad in de tandplak. Als er 2 tot 3 uur tijd tussen twee maaltijden of tussendoortjes zit, dan kan het glazuur zich herstellen van de zuuraanval: er vindt een remineralisatie van het tandglazuur vanuit het speeksel plaats.
Speeksel maakt de zuurtegraad terug normaal, zodat het nuttig is goed te kauwen tijdens het eten. De fluoride in het speeksel verwerkt mee de schadelijke gevolgen van het eten van suikerrijk voedsel.
Voedsel rijk aan suiker zoals snoep, confituur, choco, taart, gebak, koeken, honing, stroop, enz. vormt dus een risico. Het is aangeraden zeker na het eten ervan de tanden te poetsen.
Maar ook zure dranken of spijzen zijn riskant. We denken hier bvb. aan fruit, fruitsap, yoghurt, karnemelk, zure vruchten, azijn, frisdrank, wijn, enz. Deze zuren lossen telkens het tandglazuur wat op en als men erna gaat poetsen, wordt dus een laagje tandglazuur mee weggepoetst. Dit verhoogt de kans op cariës. Na het nuttigen van zure dingen, kan men dus beter niet de tanden poetsen! Wel kan men vóór het eten of drinken ervan een beschermende tandpasta gebruiken zoals Signal Total of Sensodyne. Ook wordt aangeraden minstens een uur te wachten voor het poetsen van de tanden na het gebruiken van iets zuurs. Men kan wel de mond spoelen met water.
In verband met zure middelen spreekt men van tanderosie, dat vooral plaatsvindt op schone oppervlakten in tegenstelling tot cariës. Tanderosie kan ook optreden door maagzuur in geval van regelmatig overgeven (bvb. bij boulimie), maagbreuk of oprispingen.
Een klacht die ook vaak voorkomt als gevolg van zich terugtrekkend tandvlees is gevoelige tanden: tandpijn bij gebruik van warme, koude, zoete of zure dranken of spijzen of het inademen van koude lucht. Dit kan voortkomen uit blootliggende tandhalzen als gevolg van tandplak, een te hard schurende tandpasta of te hard poetsen. Deze zijn daardoor meer vatbaar voor slijtage, overgevoeligheid en kwetsbaarder voor wortelcariës. De uitwendige prikkels kunnen aldus via de dentinekanaaltjes in het blootgekomen dentine (tandbeen) makkelijker de tandzenuw bereiken en pijn veroorzaken. De gevoelige delen (pulpa en dentine) worden normaal volledig beschermd door het tandvlees, het wortelcement en het glazuur.
Er bestaan tandpasta’s met strontiumzouten of kaliumzouten (vb. Sensodyne Previon) die de dentinekanaaltjes afsluiten en de overbrenging van de pijnprikkel via de dentinekanaaltjes onderbreken of de prikkelbaarheid van de zenuw verminderen, maar deze pasta moet dagelijks gebruikt worden.
Als micro-organismen en/of hun toxische producten door het tandglazuur én door het dentine tot in de pulpa doordringen, kan dit hevige pijn veroorzaken daar er zich bloedvaten en zenuwen in de pulpa bevinden. Raakt de ontsteking voorbij de wortelpunt, dan kan zich een abces vormen of een chronische ontstekingshaard. In erge gevallen kan soms het gebruik van antibiotica de enige oplossing zijn om te vermijden dat het tot sepsis of meningitis e.d. komt…
Een slecht verzorgd gebit kan één van de oorzaken zijn van slecht ruikende adem (halitose). Voor een meer uitvoerige beschrijving van dit netelige probleem verwijs ik naar de tekst hierover elders op de site.
De oorzaken van tandproblemen zijn goed gekend, ook de preventie en behandeling
ervan. Het echte probleem ligt bij de
noodzaak van gedragsverandering i.c. doorgedreven mond- en tandhygiëne en
verbetering van het voedselpatroon.
Verzorging:
1. Driemaal per dag poetsen met een zachte of medium tandenborstel, geen harde. Door een te harde tandenborstel kan het tandvlees zich terugtrekken. Vervang de tandenborstel om de 4 à 6 weken. De tandenborstel moet uit kunststofharen bestaan, natuurlijke haren zijn hol van binnen en vormen een voedingsbodem voor bacteriën. Walter Faché is echter geen voorstander van al te vaak poetsen omdat dit het beschermende coatinglaagje rond de tanden verwijdert; hij benadrukt het belang van gezond speeksel.
2. Gebruik een zacht schurende tandpasta zodat beschadiging van het zachte dentine voorkomen wordt. Gebruik niet teveel tandpasta, een hele reep is goed voor de fabrikant maar niet nodig voor de consument. Er bestaan tandpasta’s voor overgevoelige tanden die een stof bevatten die de dentinekanaaltjes afsluit, de overgevoeligheid van tandhalzen vermindert en een beschermende laag rond de tanden legt, die de kans op aanhechting van tandplak en op wortelcariës vermindert. Begin eerst de binnenkant van de tanden te poetsen met kleine cirkelvormige bewegingen en plaats de borstel schuin tot tegen het tandvlees. Alle elektrische tandenborstels zorgen voor een betere verwijdering van tandplaque dan gewone tandenborstels. De elektrische tandenborstels met oscillerende-roterende beweging zijn beter dan de andere technologieën zoals de sonische. Zorg ervoor dat de tandenborstel een afgeronde smalle borstelkop heeft met haren met afgeronde toppen.
3. Eenmaal per dag de ruimte tussen de tanden en tussen tanden en tandvlees reinigen met flosdraad, met zachte houten tandenstokers met driehoekige vorm en een platte kant en een niet te scherpe punt of met ragertjes.
4. Eventueel kan je een suikervrije kauwgom zo’n 20 minuten gebruiken; deze werkt de zuren uit de mond weg en reinigt de tanden.
5. Bij voorkeur voor het slapengaan de mond spoelen met een antibacterieel mondspoelmiddel of met Kamillosan of goudsbloemtinctuur verdund in water. De mond spoelen kan echter nooit het tandenpoetsen vervangen.
6. Het is raadzaam om bvb. 2 maal per jaar het tandplak te laten verwijderen door de tandarts. Hoe goed men ook poetst, flost en spoelt, het toch niet mogelijk is tandplaque helemaal te voorkomen of verwijderen. Verwijdering van tandsteen en tandplak wordt haast volledig terugbetaald door het ziekenfonds; laat de kostprijs dus geen belemmering zijn…! Het is goed om ev. enkele keren per week de tanden te poetsen met groene klei: men dopt de borstel in een kopje of schoteltje groene kleipoeder, verspreidt dit over het gebit, waarbij men ev. meerdere keren de borstel in het poeder dopt om voldoende klei te hebben, en begint dan te poetsen. Dit zorgt voor een schurend effect om het tandplaque te bestrijden. Doe dit liefst buiten de maaltijden.
7. Fluor in tandpasta biedt het tandglazuur bescherming tegen gaatjes, ook daar waar de tandenborstel niet aan kan. Uit een studie blijkt dat het gemiddeld 18 maanden duurt vóór een witte vlek tot een gaatje wordt; met het gebruik van fluoride kan dit oplopen tot 50 maanden. Voor de werking van fluoride verwijs ik naar Farmacompendium: verhogen van de weerstand in de cariëspreventie. De meningen over fluor zijn echter verdeeld, o.a. gezien de giftigheid.
Walter Faché waarschuwt in zijn boekje “Gezond ontbijten” voor een overdosis fluor die vaker voorkomt dan men denkt: chronische vermoeidheid, hoofdpijnen, droge keel, veel dorst, veel plassen, pijnlijke en stijve spieren en benen, spierslapte, spasmen, spijsverteringsstoornissen, huiduitslag, duizeligheid, gezichtsstoornissen, roze-blauwe vlekken op de huid. Ik citeer het standpunt van het VIOW in dit boekje, p.81:
“Fluoride heeft geen veiligheidsmarge: de eventuele
optimale dosis en de toxische dosis liggen heel dicht bij elkaar. In de doseringen waarin het nu wordt
toegediend zien we bij de meest gevoelige individuen meteen al
vergiftigingsverschijnselen optreden. Fluoriden
zijn een zwaar enzymenvergif en het zou
fout zijn om over bijverschijnselen van fluoridegebruik te spreken. Zij geven overduidelijk allerlei
vergiftigingsverschijnselen.
We hebben dus niet met een geneesmiddel te maken, nog
minder met een essentieel spoorelement, maar met een (door de wet en
tandartsenverenigingen beschermde) bevuiler en toxische stof. Het wordt tijd dat fluoriden nergens extra
meer worden toegevoegd en tot het toxische chemische afval worden
gerekend. Het is volledig onzinnig om
kinderen en zwangere vrouwen fluoriden te laten innemen, want fluor heeft een
uiterst lage therapeutische index. De
voordelen wegen absoluut net op tegen de nadelen.”
8. Vergeet niet de tong mee te poetsen! Tussen de tongpapillen nestelen zich bacteriën die de voedselresten die er blijven hangen als voedingsbodem gebruiken. Ze koloniseren het speeksel en de pas gepoetste tanden binnen de kortste keren. Bovendien wordt de smaak erdoor verbeterd en bestrijdt men een oorzaak van slecht ruikende adem. Men kan de tong borstelen maar er bestaan ook speciale tongschrapers die men bij de apotheker kan krijgen. Men schraapt de tong best tweemaal per dag, liefst vóór men de tanden poetst! Tijdens de nacht ontstaat er achteraan de tong een beslag, bestaande uit afvalstoffen en bacteriën; dit kan men met een tongschraper verwijderen en vermijden dat men dit tijdens de dag mee naar binnen krijgt bij het eten en drinken.
9. Als een tand gevuld moet worden, vraag dan naar een composietvulling (“witte vulling”) in plaats van de zilvervulling (amalgaam). De lijst met klachten die kunnen voortkomen uit amalgaamvullingen (bevatten o.a. kwik), is erg lang. Voor uitgebreide uitleg hierover verwijs ik naar de site over amalgaam.
10. Tandpasta met schuurmiddelen en schuimvormende stoffen wijzigen de mondflora. Volgens P. Eppe is het inmiddels bewezen dat laurylnatriumsulfaat en triclosan agressieve en toxische stoffen zijn. Het is de juiste poetsbeweging die de reinigende werking veroorzaakt, niet het schuim. Men kan zijn licht opsteken bij de tandpasta’s van Weleda en Urtekram.
Verdere adviezen:
· De beste bescherming tegen tandcariës is eigenlijk gezond speeksel
· Vermijd het gebruik van suikerrijke producten zoals snoep, taart, gebak, confituur, choco, enz. De verklaring waarom primitieve volkeren nauwelijks tandbederf kennen en waarom er hier twee eeuwen geleden zeven keer minder tandbederf voorkwam, ligt in de invoering van geraffineerde suiker en granen. Het gebrek aan vitaminen en mineralen hierin verzwakt het organisme en verstoort het mineralisatieproces.
· Tracht je te beperken tot 3 grote maaltijden per dag zonder tussendoortjes. Gebruikt men meerdere kleine maaltijden per dag, hou dan rekening met de eerder geformuleerde adviezen rond tandverzorging in verband met hiermee.
· Vermijd frisdrank als dorstlesser
· Rauwkost en vezels in de voeding geven een natuurlijke reiniging van het gebit
· Mensen die gezond eten lopen eveneens risico! Mensen die een fruitontbijt gebruiken of meerdere keren per dag fruit eten, of yoghurt of karnemelk, of komboechadrank, fruitsap, enz. kunnen dus best rekening houden met de eerder gegeven adviezen i.v.m. tandverzorging na zure spijzen of dranken.
· Indien u homeopathie gebruikt, heeft u keuze uit een 14-tal tandpasta’s zie Farmacompendium Tandpasta’s geschikt voor homeopathie.
· De tandenborstel kan een nest zijn van bacteriën. Het verdient aanbevelingen zéér regelmatig de borstel in een ontsmettende oplossing te steken bvb een glas water met wat colloïdaal zilver of ev. een germterminator te gebruiken op basis van stoom.
· Voor een gezond gebit zijn voldoende vitamine A, C, fosfor, calcium, fluor, magnesium, koper, silicium en vanadium belangrijk. Ik verwijs naar de andere teksten over gezonde voeding op de site en over de al of niet noodzakelijkheid van voedingssupplementen.
· Uit het gebit en het skelet kan calcium gehaald worden om een verkeerd zuur/basenevenwicht in de voeding te compenseren. Dit kan aanleiding geven tot problemen met het gebit. De klassieke Westerse voeding bestaat voor het merendeel uit voedingsmiddelen met een zuuroverschot, terwijl een gezonde voeding hoofdzakelijk uit voedingsmiddelen met een basenoverschot bestaat.
Bij de tandarts en je ziekenfonds vindt je vaak goede brochures over tandverzorging die je in detail uitleggen hoe je moet poetsen en hoe dit aan te passen voor kinderen.
Bron:
Eppe, W., Tanden en tandvlees: weerspiegeling van onze gezondheid? In: Weleda Berichten, winter 2005, nr. 204B, 14-17
Faché, W., Gezond ontbijten, Publi Media VIOW, Laarne, 2000
Oral B, Elektrisch tandenpoetsen voor een stralende glimlach, brochure, s.a.
Welke kleur heeft gezond tandvlees? Meridol brochure, Meridol Adviescentrum, Berchem
Zijn uw tanden gevoelig? Elmex brochure, Elmex Adviescentrum, Berchem
Steeds met de glimlach, laat je tanden zien, folder CM, dienst GVO, Brussel
Brrr…. Als ’t om zoet, zuur, warm of koud gaat, krijgt één op vier mensen rillingen, Sensodyne folder, Stafford Miller, Oevel
http://www.amalgaam-site.tmfweb.nl/Amalgaam%20kwik%20%20maakt%20u%20ziek.htm