  GamanwikGamanwik ligt in het noordwesten van de gouw Riksga, waar de rivier Salmar uitmondt in het Blewa Mar (Blauwe Meer). De stad wordt beschouwd als Friland's uitlaatklep; alles waarvoor men in het nuchtere, conservatieve Friland te geremd is, kan daar. Het is een stad van uitersten, die door haar casino's, stripclubs en wilde uitgaansleven soms wordt vergeleken met Las Vegas, maar door haar liberale, progressieve karakter ook wel met San Francisco. Gamanwik heeft een levendige LGBT+ gemeenschap, een bruisende kunst- en muziekscène en een nogal rebelse aard. De stad heeft 618.540 inwoners. Het merendeel van de bevolking bestaat uit Frilanders, maar door haar tolerante karakter is de stad ook populair onder migranten en mensen die illegaal in het land verblijven. Het stadsbestuur verstrekt hierover geen exacte cijfers. 53% van de bevolking is niet gelovig, 32% is aanhanger van Ferna Sed, 10% weigerde te antwoorden, 3% is Christelijk en 2% heeft een ander geloof. Vrijwel de gehele bevolking spreekt Frilands, waarvan 85% als eerste taal. 10% geeft aan in het dagelijks leven regelmatig Engels te spreken, vooral mensen die werkzaam zijn in de toeristensector.  Belangrijke plaatsen Belangrijke plaatsen zijn op de kaart aangegeven met een nummer, deze worden hieronder beschreven. 
1. NWg-pierDe NWg-pier (NWg-saibrug) wordt gesponsord door Neuja Weis garwiht (NWg), een uit Gamanwik afkomstig kledingmerk. Het uit 2003 stammende bouwwerk beschikt over een restaurant, reuzenrad, diverse souvenirwinkeltjes en natuurlijk een kledingzaak van NWg. 2. Royal Walton Hotel Het Royal Walton Hotel (Kununglik Walton Gasthus) is een luxe hotel dat vooral bekend is geworden door protestzanger Leudhar Storassun, die er in 1970 met zijn vriendin Harin Hrudawulfsduhter een Bed-In voor de wereldvrede hield, geïnspireerd door John Lennon en Yoko Ono. 3. Pirate Treasure Casino De Pirate Treasure Casino (Sairaubarhuzd Spilhal) staat bekend om haar pokerwedstrijden en maandelijkse vuurwerkshow. 4. Museum voor Wereldkunst Het Museum voor Wereldkunst (Utstallung fur Weraldlist) exposeert oude en nieuwe kunst uit niet-Westerse culturen en bezit indrukwekkende collecties uit met name Afrika, India en Oceanië. 5. Politietuin In 2016 braken rellen uit nadat Stain Berhtssun, na het plegen van een winkeldiefstal, hardhandig werd aangepakt door de politie. Het politiebureau in de wijk Winhuf werd platgebrand en de herbouw onmogelijk gemaakt door activisten, die de grond bezet hielden en eisten dat het een pluktuin werd, waar iedereen gratis groenten en fruit zou mogen plukken. Het stadsbestuur ging overstag en het resultaat is de zogenoemde Politietuin (Laghodgardil), waar biologisch wordt getuinierd en daklozen en minima voorrang krijgen bij het plukken. 6. Erþsbarn Museum Het huis waar schrijfster en dichteres Erþsbarn Fulkhardsduhter (1929-2013) van 1994 tot haar overlijden heeft gewoond is te bezichtigen als museum. Erþsbarn's werk stond bekend als feministisch en anti-autoritair. Ze is vooral bekend om haar controversiële gedicht "Gudan bistandan ni" (Goden bestaan niet). 7. Wild West Strip Club De Wild West Strip Club (Welþwest Nakwadhus) is Gamanwik's grootste stripclub. Naast stripacts biedt het ook cabaret, operette en ander vermaak en is er de mogelijkheid te dineren. De club kwam in 2008 in het nieuws toen minister Storgaiz Gerhardssun er werd gefotografeerd terwijl hij van twee dames een lapdance ontving. 8. Kraakpand de Kikker Kraakpand de Kikker (Takhus þa Frusk) bevindt zich in Blomanfriþ en wordt gebruikt als ontmoetingsplaats voor krakers, activisten, kunstenaars en muzikanten. Er worden concerten en tentoonstellingen gehouden, maaltijden bereid voor daklozen en politieke acties en protesten georganiseerd. 9. Radio Provocatie Radio Provocatie (Utwerp Tratung) is een illegaal radiostation in Blomanfriþ met een anarchistische inslag. Het ageert tegen gezag, monarchie, oorlog, racisme en kapitalisme en propageert gelijkheid, emancipatie en zorg voor het klimaat. 10. Sumerleub Sumerleub (Zomerliefde) is een groot park dat ook dienst doet als festivalterrein. Elke zomer wordt hier het driedaagse Sumerleub Hautid (Zomerliefde Festival) gehouden met als thema's inclusiviteit, diversiteit, zelfexpressie, muziek, spel, zang, dans, liefde, voedsel, kunst en subculturen. Op 4 augustus (geboortedag van Louis Armstrong) wordt er op het terrein ook het jaarlijkse Gamanwik Djashautid (Gamanwik Jazzfestival) gehouden. 11. Martin Luther Kingtoren De Martin Luther Kingtoren (Martin Luþer Kingtur) is een wolkenkrabber in het stadscentrum Ald-Gamanwik, waarin kantoren en appartementen zijn gevestigd. De toren is gebouwd in 1980 en was oorspronkelijk genoemd naar Mekil Godmanssun, een uit Gamanwik afkomstige vlootcommandant die sneuvelde in de Vierde Frilands-Hiveriaanse Oorlog. Na protesten dat de naam militarisme zou verheerlijken, werd de toren in 2015 hernoemd. 12. Jachthaven Salmarsand In Salmarsand liggen de luxe plezierjachten van de elite voor anker. Voor het gewone volk zijn er echter ook kleine bootjes te huur voor een tochtje over het Blauwe Meer. 13. Schouwburg Fluxus Schouwburg Fluxus (Laiksal Fluksus) is vernoemd naar de theaterstroming Fluxus en vertoont vooral "samtidslaiklist" (hedendaags theater), zoals performance art. 14. Che Guevara standbeeld "Revolutie" (Umturnung), gemaakt door kunstenaar Friþrik Karilssun, is een standbeeld van Che Guevara in de wijk Habana. Het omstreden beeld is regelmatig onderwerp van handtekeningenacties met als doel het te verwijderen of juist te behouden. 15. Hawaï Bar De Hawaï Bar (Hawai Taphus) in Hargisalwik is in 1956 begonnen als homobar. Eerst kwamen er vooral mannen die niet openlijk voor hun geaardheid uit wilden komen, maar uiteindelijk werd de bar zo algemeen bekend dat de oorspronkelijke doelgroep weg bleef en er vooral mensen kwamen die al uit de kast waren. Tegenwoordig is de Hawaï Bar het centrum van de Gamanwikse LGBT+ gemeenschap, al is inmiddels iedereen er welkom, ongeacht hun geaardheid. 16. Koningin Amalberg standbeeld Het Koningin Amalberg standbeeld (Kunungin Amalberg standbilaþ) te Stainhamar dateert uit 1835 en is gemaakt door Friþrik Wilhelmssun. Het beeld wordt regelmatig besmeurd door tegenstanders van de monarchie. 17. Station Gamanwik Het treinstation beschikt over restaurants en een overdekt winkelcentrum. Ook kan er worden overgestapt op het uitgebreide tramnetwerk van Gamanwik, waarmee binnen de stad zelf kan worden gereisd. 18. Ehwanseid De Ehwanseid ("Paardenzijde") is het grootste plein van Gamanwik. Er zijn veel straatverkopers te vinden die bijvoorbeeld souvenirs, voedsel, dranken en kleding aanbieden. Het plein ontleent haar naam aan het feit dat er vroeger aan de zuidzijde van de stad paarden werden gestald. 19. Begraafplaats Rasthaim De grootste begraafplaats van Gamanwik en laatste rustplaats van schrijfster en dichteres Erþsbarn Fulkhardsduhter (1929-2013) en protestzanger Leudhar Storassun (1946-1973). Voor vlootcommandant Mekil Godmanssun (1836-1881) staat er een monument omdat zijn lichaam nooit is gevonden. 20. Maantempel De Maantempel (Menwi) is het belangrijkste religieuze gebouw van Gamanwik. In en rondom de tempel worden katten gehouden, wat volgens een plaatselijk bijgeloof geluk zou brengen. Wijken Hieronder vindt u een lijst van alle wijken in Gamanwik. Geschiedenis Prehistorie De kust van het Blewa Mar (Blauwe Meer) is al sinds de oudheid bewoond. De Salmar, een zijtak van de Edruns, is mogelijk een overblijfsel van de oude loop van deze rivier. Op de plaats waar nu Gamanwik ligt, hebben archeologen sporen van een oude nederzetting gevonden. Deze bestond van de 1e tot de 6e eeuw, wat samenvalt met de 2e koningloze periode, een tijd van wanorde en onderlinge strijd. Sporen van geweld en brandstichting tonen aan dat de nederzetting door oorlogshandelingen is verwoest. Haar vermoedelijke naam wordt genoemd in een runeninscriptie op een essen speerschacht uit de 5e eeuw, die ter plaatse werd gevonden:   :         : :   :   (EK:WULFAHARIJAZ:WALDAZ:LAGUTREWAM:TAWIÞO)De inscriptie is in het Atlantisch Germaans, waarvan het moderne Frilands afstamt, en betekent "Ik, Wulfhar, de heerser van Lagtre, heb dit gemaakt." Een latere tekst uit de 8e eeuw noemt bovendien een stuk grond aan de monding van de Salmar, "waar Lagtre vroeger lag." Lagtre betekent overigens "Boom bij het meer". Stichting van Gamanwik In de vroege 19e eeuw was er veel overlast van kroegen, bordelen en gokhallen in dit deel van het land. De plaatsen Witlaus, Aikanfelþ, Landsberg en Rastlaus besloten deze zaken daarom te verbannen naar een stuk grond aan de monding van de Salmar. Wie voortaan de beest wilde uithangen, moest dat daar maar gaan doen. Slimme zakenlieden speelden hierop in en prezen de locatie aan als "Gamanwik" (Pretwijk), waar alles kon en mocht. De naam was niet al te serieus bedoeld en diende vooral om toeristen te lokken. Er verrezen casino's, nachtclubs, bordelen, kroegen en allerhande feestlocaties. Gamanwik's populariteit groeide en er kwamen hotels voor de vele bezoekers en uiteindelijk ook woningen voor degenen die zich er permanent wilden vestigen. Het gebrek aan gezag en ordehandhaving was de overheid echter een doorn in het oog, waardoor zij op 5 september 1820 besloot Gamanwik tot zelfstandige gemeente uit te roepen. Het plaatsje kreeg nu een gekozen gemeenteraad en burgemeester, een eigen politiekorps en alle voorzieningen die andere gemeenten ook hadden. Wel bleef Gamanwik een gedoogzone, waar veel dingen oogluikend werden toegestaan. Het plaatsje werd een vrijhaven voor feestbeesten, criminelen, vrijbuiters, andersdenkenden en verschoppelingen. Iedereen die zich niet thuis voelde in de ouderwetse, overgeorganiseerde Frilandse samenleving, vond hier zijn thuis. Bevolkingsgroei De boodschap van vrijheid, plezier en tolerantie trok veel mensen aan, waardoor het kleine plaatsje in slechts enkele tientallen jaren uitgroeide tot een stad. Het oorspronkelijke dorpje, tegenwoordig het stadscentrum Ald-Gamanwik, werd uitgebreid met de wijken West-Salmarwik (nu Spikarhuf en Blomanfriþ), Aust-Salmarwik (nu Habana en Hargisalwik), Rosanfelþ en Stainhamar. West- en Aust-Salmarwik waren arme buurten, waar vooral de onderklasse woonde. De opperklasse woonde in Rosanfelþ en de middenklasse in Stainhamar. Tijdens de korte, maar bloedige Vierde Frilands-Hiveriaanse Oorlog (1881) was Gamanwik een belangrijke onderduikplaats voor dienstweigeraars en deserteurs. In de rest van Friland konden zij op weinig begrip rekenen, maar in Gamanwik hadden zij de sympathie van het stadsbestuur en een groot deel der bevolking, waardoor ze er relatief ongestoord een nieuw bestaan konden opbouwen. Gokhoofdstad In de jaren 30 wilde het stadsbestuur een einde maken aan de wildgroei van casino's, die overal door de stad verspreid waren. Nieuwe casino's moesten voortaan worden gevestigd op de weiden ten westen van de Salmar. Deze wijk werd al snel Þa Wisan (De Weiden) genoemd. Naast casino's, vestigden zich er ook veel hotels of combinaties van beide. Het oudste deel van de stad, Ald-Gamanwik, kreeg steeds meer hoogbouw. De voorkeur werd hierbij gegeven aan moderne bouwstijlen, zoals internationale stijl, constructivisme, rationalisme en later brutalisme en neofuturisme. Hippiehoofdstad In de jaren 60 vonden veel hippies hun weg naar Gamanwik. Door het liberale klimaat was de stad een broedplaats van nieuwe ideeën, nieuwe kunst- en muziekstromingen, sociale experimenten, vrije liefde, spiritualiteit en (linkse) politieke bewegingen. Gamanwik werd daarom ook wel "Moskau an þa Salmar" (Moskou aan de Salmar) genoemd. Ook tegenwoordig hebben linkse partijen meestal een meerderheid in het stadsbestuur, waar zij een eigenzinnig beleid voeren dat regelmatig botst met dat van de landelijke regering in Riksgard. In 1970 werden de wijken West- en Aust-Salmarwik opgedeeld in vier nieuwe wijken: Spikarhuf, Blomanfriþ, Habana en Hargisalwik. Spikarhuf ontleent haar naam aan de spiekers (graanopslagen) die er ooit stonden. Het is de rosse buurt van Gamanwik en is in Friland net zo bekend als De Wallen in Nederland en de Reeperbahn in Duitsland. Blomanfriþ ("Bloemenvrede") en Habana ("Havana") werden vooral bewoond door hippies en telden talloze communes en andere bijzondere leefgemeenschappen. Homohoofdstad Hargisalwik werd genoemd naar minister en homorechtenactivist Hargisal Langassun. De LGBT+ gemeenschap had er toen al een lange geschiedenis; van begin af aan waren er voor deze doelgroep bars en andere ontmoetingsplaatsen gevestigd, al bleef dat toen nog wat onder de radar. Vanaf de jaren 70 werd de LGBT+ cultuur steeds openlijker zichtbaar in Hargisalwik en vanaf 1980 organiseert de stad ieder jaar op 28 juni de Reganbugbitug (Regenboogparade), die voor een groot deel door deze wijk loopt. Blomanfriþ In de jaren 70 stonden zowel Blomanfriþ als Habana bekend als "sociale experimenten", waar allerhande enthousiastelingen hun ideale samenleving probeerden te verwezenlijken. In Habana (Havana), vernoemd naar de hoofdstad van Cuba, streefde men een socialistische utopie na. Het idee kwam echter niet van de grond omdat het merendeel van de wijkbewoners die idealen niet deelde. Veel deelnemers vertrokken uiteindelijk naar Blomanfriþ, dat kleiner was en waar meer gelijkgestemden woonden. Blomanfriþ bestond in die tijd vooral uit vervallen huizenblokken en leegstaande fabriekshallen, die door idealisten werden opgeknapt en nieuwe bestemmingen kregen, doorgaans zonder toestemming van de gemeente. De wijk werd een semi-onafhankelijke enclave, waar men leefde volgens anarchistische principes. Er werd (soft)drugs verkocht, bezit was collectief en men probeerde zelfvoorzienend te worden door het gebruik van moestuinen. Het huidige Blomanfriþ bestaat vooral uit kraakpanden, waarin van alles is gevestigd: kunstateliers, exposities, weggeefwinkels, daklozenopvang, veganistische restaurants en ontmoetingsplaatsen. Belangrijke locaties zijn Kraakpand de Kikker (Takhus þa Frusk) en het illegale radiostation Radio Provocatie (Utwerp Tratung), dat in geheel Gamanwik en omgeving te ontvangen is. Door haar bijzondere karakter is Blomanfriþ een belangrijke toeristische trekpleister geworden. De inwoners van Blomanfriþ beschouwen hun wijk als een vrijstad en bepalen in onderling overleg de regels. Het stadsbestuur heeft zich hierbij neergelegd en handhaaft ook het kraakverbod niet. In de landelijke politiek wordt Gamanwik daarom regelmatig bekritiseerd. Uitbreiding en rellen Door aanhoudende bevolkingsgroei werd in de jaren 80 besloten tot aanleg van de wijken Marseg en Skaunluft. In de jaren 90 volgden de wijk Mandelagardil en industrieterrein Kennedigardil en in de jaren 00 de wijk Winhuf, waar vooral kleine huurwoningen werden gebouwd voor de aller-armsten van de stad. Hoewel geboren uit goede bedoelingen, was de nieuwe wijk Winhuf van begin af aan een zorgenkindje; het werd geteisterd door armoede en daaruit voortkomende problematiek zoals criminaliteit en drank- en drugsmisbruik. Het stadsbestuur koos voor een "terughoudende en respectvolle aanpak", die echter niet het gewenste resultaat had. Veel jongeren in de wijk namen het gezag niet meer serieus en begonnen steeds verder te ontsporen, vaak opgehitst door activisten met een agenda. In 2016 sloeg de vlam in de pan, nadat winkeldief Stain Berhtssun te hardhandig zou zijn gearresteerd door de politie. De daaropvolgende rellen duurden vier dagen; er werd een politiebureau platgebrand, tientallen winkels werden geplunderd en dertig mensen raakten gewond. Huidige situatie Gamanwik wordt door veel Frilanders gebruikt als voorbeeld van hoe het wel of juist niet moet. Voor de één is het een open, tolerante stad, waar iedereen zichzelf kan zijn, voor de ander een opstandig, extreem-links bolwerk of juist een broeinest van kapitalisme. Over één ding is iedereen het echter eens: Gamanwik is een unieke stad, die door haar vele tegenstellingen, internationale oriëntatie en haar dwarse, vooruitstrevende aard met recht "de meest on-Frilandse stad van Friland" wordt genoemd.  |