KİMLİK, K�LT�R VE K�LT�REL �ZG�RL�K
Auteur - yazari: Mehmet YILDIZ
Tarih, g�n ve saat : 27. Mayis 2005 11:35:36:
KİMLİK, K�LT�R VE K�LT�REL �ZG�RL�K
Katliamcı, asimlasyoncu, ve inkarcı (T�rk�� ve K�rt��) politikalara
karşı Dersim�in �ok ağır bir tahribata uğramış etnik-k�lt�rel kimliğini
korumak �zere �aba sarfeden insanlarımıza destek vermek her Dersimlinin
en başta gelen g�revi olmalıdır. Dersimlilerin bu �l�m-kalım savaşını
kazanabilmeleri i�in bir manifestonun ilan edilmesinin gereğine
inanıyorum. Manifesto prensiplerimizi, hedeflerimizi ve o hedeflere
ulaşmak i�in hangi ara�ları kullanmamız gerektiğini a�ıklar.
Dersimlilerin Diriliş Manifestosu�nda neler olmalı? Bu soruya
rasyonel bir tartışma aracılığıyla genel kabul g�ren bir cevap
verebiliriz. Benim bu konudaki �nerilerim şunlardır:
1) Manifestonun amacı Dersimlilerin politik d�şï¿½ncelerine bir
homojenlik kazandırmak veya bir nevi etnik-k�lt�rel bir ideoloji
oluşturmak değildir. Dersimliler politik homojenlik yanlısı değildirler.
Politik pluralizm politik tek seslilikten daha iyidir. �rneğin
Dersimlilerin bir kısmının pazar ekonomisinden, bir kısmının sosyal
demokrasiden bir kısmının da sosyalizmdan yana olması gayet doğaldır.
Keza ideolojiler rasyonel tartışmaya a�ık olmayan kapalı sistemlerdir.
İdeolojiler hemen her soruya verilmiş hazır ve yekpare cevapları
i�erirler. Bunun dogmatizm ve otoritarizmle sonu�lanması ka�ınılmazdır.
Dersimlilerin ne politik tek sesliliğe ne de ideolojilere ihtiyacı
vardır.
2) Dersimliler etnik-k�lt�rel, sosyal, ekonomik ve politik
sorunlarının ��z�m�nde �ağdaş sosyal bilimlerden azami derecede
yararlanmalıdırlar. Bilim, rasyonel tartışmaya, akla, mantığa, deneye ve
kanıta dayanır. Bilimsel sınavdan başarıyla �ıkmış hazır bir teori
yoktur. �zellikle Marksizmin bilimsel bir teori olmadığının
vurgulanmasında �zel bir yarar vardır. ��nk� Marksizmin bilimsellik
iddiası h�l� Dersimli gen�lik arasında şu veya bu �l��de etkili
olabilmektedir.
3) Dersimlilerin politik tercihlerini her zaman radikal projelerden
veya devrimden yana yapmaları şart değildir. B�y�k �aplı radikal
projeler yararsız, �topik ve tehlikelidirler. Dersimliler k���k ama
somut yahut ger�ekleştirilebilir olan projelerden yana olmalıdırlar.
Dersimlilerin �ulusal� veya �proleter devrim� gibi radikal ve tehlikeli
projeleri ger�ekleştirme g�c� ve niyeti yoktur. Dersimlilerin omuzuna
h�l� bu tip projeleri y�klemek isteyen insanları aklın ve mantığın
yoluna �ağırmak gerekir. Bu gibi bir �ağrıyı dikkatte almamaları
durumunda bu insanları bu y�n�yle hi� mi hi� ciddiye almamak gerekir.
Dahası, bu insanlara sağduyusunu yitirmiş, realiteyle bağını koparmış,
idrak mekanizması dumura uğramış, cahil olduğu halde b�y�k sırlara
vakıfmış gibi �alım satan zeka-�z�rl�s� muamalesi yapmak gerekir.
4) Dersimliler Kızılbaştırlar. �oğunluğu Kirmancki/Zazaki konuşur.
Dersim�de Kırdaşki de konuşulur. Dersimlilerin S�nni Zazalarla dil
birliği vardır. Dersimliler Kırmancki ve Kırdaşki konuşan kesimleri
arasında her hangi bir ayrım yapmazlar. Dersimliler �biz� yahut
Kırmanciye derken Kırmancki ve Kırdaşki konuşan Kızılbaşları kastederler.
Dersimlilerin ayrıca Alevi T�rkmenlerle de tarihsel-k�lt�rel bir bağı
vardır. Dersimlilerin k�lt�rel kimliği �ok y�nl�d�r. Dersimliler
k�lt�rel �zg�rl�klerini hi� bir zaman başka gruplara veya halklara yeni
bir kimlik dayatma şeklinde ifade etmemişlerdir. S�nni Zazaların yine
s�nni Zaza, K�rtlerin yine K�rt ve T�rklerin yine T�rk kalmasında hi�
bir sorun yoktur. Kimse bizim tarifimize g�re pozisyonunu yeniden g�zden
ge�irmek veya yeni �zellikler kazanmak zorunda değildir. Bizim kimlik
tarifimizin hasımhane bir yanı yoktur. Dersimliler herkesi olduğu gibi
kabul ederler. Dersimliler aynı bi�imde kendilerine dışardan veya
i�erden yeni kimlik �nerenleri şiddetle reddetmelidirler. Dersimliler bu
�er�evede yapılan tartışmaların b�y�k �ogunluğunu, inkarcı-ırk�ı (T�rk��
veya K�rt��) ve terbiyesiz bulurlar. Dersimliler her normal halk gibi
atalarının k�lt�rel kimliklerini �ocuklarının k�lt�rel kimliği olmasını
isterler. Kırmancki ve kızılbaşlık en temel iki unsurdur. Dersimlilerin
kimliğini en iyi aşağıda adı ge�en (katledilen 60 bin insanimizi
temsilen) tarihi şahsiyetlerin kimlikleri sembolize etmektedir:
...UŞï¿½N� YIVRAİMİ, RAYVER UŞï¿½, ALİY� MİRZALİY� SILEMANİ, CIVRAİL
AĞA, LAZ� CIVRAİL AĞAY HESEN AĞA, LAZ� QEMER AĞAY FINDIQ AĞA, WUŞï¿½N�
SEYDİ, HESEN� YİVRAİM� QIJİ, SEY RIZA, YIVİS� SEY KHALİ, MIRZ� SIL� HEMİ,
CIV� KH�Jİ, HES� G�WE, SILO PHIT, ALİYO QIZ, HES� KHAL� GONCİ, QEMER
AĞA� MUREXANU, �� XIDIR� PHEDIJİ, ALI S�R EFENDİ, HERMETA ALİ S�R EFENDİ
ZERİFE XANIME, BESA ŞİAE, SENGAL XANIME, MELEK XANIME, LAZ� SEY RIZAY.
SAAN AĞA, QOPO AĞA, MUZUR AĞA, ALİY� GAXİ, ALİ EFENDİY� QILA�İ, XID� AL�
İSME, XELİL BEG, SO� WUSEN BEG, WELİY� WUŞï¿½N� YIMAMİ, �� RAYVER� QIJİ,
SEY QAJİ, ALAWERDİ, SILO QIZ, SEY WUŞï¿½...
5) H�manizm, demokrasi ve insan hakları Dersim k�lt�r�n�n temel yapı
taşlarıdırlar. Dersimliler her t�rl� ırk�ılığı, dinsel fanatizmi,
şovenizmi ve kabileciliği reddederler. Dersimliler k�lt�rleri, dilleri
ve dinleri ne olursa olsun b�t�n insanlar arasında rasyonel bir
iletişimin ve tartışmanın m�mk�n olduğuna inanırlar. Herkes aklıyla
d�şï¿½n�r. Kimse diniyle veya kanıyla d�şï¿½nmez. Bir iddianın realiteyi
yansıtıp yansıtmadığı evrensel olarak, yani b�t�n insanlar i�in objektif
ve ge�erli sayılabilecek bir tarzda ��z�me kavuşturulabilir. K�lt�rler
veya dinler savaşı ka�ınılmaz değildir.
6) Dersimlilerin h�manizmi rasyonel bir h�manizmdir. Duyguya değil
akla dayanır. Baskı altında ve acı �eken b�t�n insanların duygularını
her zaman paylaşamayız. Bu bizim i�in �ok yıpratıcı olur. Her acıyı bu
kadar yakından hissedersek akli yeteneklerimizi kullanamayız ve
dolayısıyla kimseye yardım edemeyiz. Ama herkesle, �zellikle
komşularımızla ilgiliyiz. �rneğin T�rklerin son derece anti-demokratik,
şovenist, mafyacı ve militarist olan politik k�lt�r�yle yakından
ilgilenmek zorundayız. T�rkler cinayete, katliama, işkenceye, tecav�ze,
yakıp yıkmaya ve s�rg�ne dayanan devlet anlayışlarını değiştirseler bu
�ok iyi olur. Keza K�rtlerin k�lt�rleri i�inde bir dizi insanlıkdışı
unsuru taşıyor. �rneğin K�rtler tecav�ze uğramış 11-12 yaşlarındaki
kızlarını namus temizleme adına �ld�rmeseler iyi olur. Keza K�rtler K�rt
canilerle T�rk caniler arasında herhangi bir ayrım yapmadan t�m işkence
ve cinayetleri mahkum etseler bu �ok iyi olur. Mağduru kendi başına
maruz kaldığı zul�m h�manizm �nc�s� yapmaz. Her kosul altında demokratik
bir vicdan sahibi olmak ve zalime zalimleşmeden cevap vermek gerekir.
7) K�rtler ve T�rkler İslamın daha az saldırgan bir yorumunu yapsalar
bundan memnun kalırız. Anadolu�da İslam ve T�rkl�k (Osmanlılık) adına
ortaklaşa işlenen insanlıkdışı su�ların bir muhasebesini yapmanın zamanı
gelmiştir. Bug�nk� K�rdistan�ın b�y�k kısmı daha 1915�e kadar
Ermenistan�dı. Ermeni katliamında birinci dereceden sorumlu T�rkler,
ikinci dereceden sorumlu K�rtlerdir. K�rtlerin Ermeni konaklarına
yerleştirilmesi yalnızca T�rklerin alicenaplığını değil, fakat aynı
zamanda K�rtlerin ortaya koydukları �yararlı olma� durumunu g�sterir.
Katledilen Ermeni kadınlarının ve �o�uklarının fotoğraflarına bakınca
bunu g�r�yoruz. Onun i�indir ki dili olsaydı bu kadınlarının ve
�o�ukların �sen kesinlikle dogruyu s�yl�yorsun� derlerdi.
8) T�rklerin ve K�rtlerin sorunları bizi yakından ilgilendirir, ama
biz T�rk veya K�rt rol�n� �stlenmemeliyiz. T�rk��l�k veya K�rt��l�k
bizim işimiz değildir. T�rk�� ve K�rt�� politik partilerde ve �rg�tlerde
bizim yerimiz yoktur ve olmamalıdır da. T�rk�� ve K�rt�� parti ve
kuruluşlar bizim nasıl bir kimliğe sahip olmamıza karar veremezler.
T�rk��ler ve K�rt��ler bize karşı artık saygılı olmak zorundadırlar. Biz
işgalci askerlerle yerli kızların birleşmesinden t�remiş ne id�ğ�
belirsiz ve bize dayı ve amca olmak isteyenler tarafından �ekiştirilen
bir grup değiliz. Bizim bir tarihimiz, k�lt�r�m�z, şahsiyetimiz ve
�lkemiz var.
9) Batı Avrupa medeniyeti ile bizim k�lt�rel kimliğimiz arasında �ok
sayıda b�y�k parallelikler vardır. AB bize yardım edebilecek bir
kuruluştur. Avrupa halkları k�lt�rel olarak bize �ok yakındırlar.
Kapitalizmin adaletsizliklerine y�nelik eleştirilerimiz Avrupa
devletlerinin bizim i�in bir hayli �nemli oldukları ger�eğini
karartmamalı. Bu gibi �tavizsiz� bir anti-kapitalizm yanlısı olmak
akılsızca bir harekettir ve bu tutum sonu�ta yalnızca bizi imha etmek
isteyenlerin işine yarayabilir. Derdimizi ifade edebileceğimiz her
Avrupa kuruluşunun kapısını �almakta terredd�t etmemeliyiz. Bizim
m�cadele metodlarımız Avrupa hukuk sistemi i�inde meşru g�r�lenleri
aşmamalıdır.
10) T�rk devletiyle veya diğerleriyle sorunlarımızı Avrupa nezdinde
tartışmamızın �ok b�y�k bir �nemi vardır. Bu uzun vadede muhataplarımızı
rasyonel bir tartışmanın kurallarına uygun davranmaya zorlar. Her şeyin
pr�zs�z bir bi�imde ��z�me kavuşturulabileceği beklenemez, ancak
Avrupalıların doğrudan tartışmaya girmesi muhataplarımızın keyfi
olmalarını ciddi bir bi�imde engeller. �rneğin T�rk devleti, T�rk
�niversiteleri, T�rk politik partileri, T�rk medyası, yani kısacası
hemen herkes Ermeni katliamını inkar ediyor. Pek �ok Avrupa devleti s�z
konusu inkarcılığı insanlıkdışı ve kriminal bir tutum olarak tanımlıyor.
T�rkler bu tutumlarıyla bu �lkelerde tutuklanırlar. Tıpkı Holocaust�u
inkar eden Nazizm yanlıları gibi. B�ylece T�rklerin azınlıklara reva
g�rd�kleri ve son derece normal saydıkları politikaların aslında hi� de
normal olmadığını �ğrenmelerinin imkanı doğuyor. Oysa d�ne kadar
T�rklerin yaptığı katliamları dile getirenler desteksiz, caresiz ve
yalnızdılar. T�rkler bu insanları ya �ld�r�yorlardı ya da işkencelerden
ge�irerek hapis cezasına mahkum ediyorlardı.
11) T�rklerin tartışmalarda ordu, polis veya MİT�i kullanması
gittik�e artan bir bir bi�imde zorlaşıyor. T�rkler Avrupa kamuoyunu,
Avrupalı hukuk�uları, politikacıları, gazetecileri, tarihcileri ve bilim
adamlarını ter�rle korkutamazlar. T�rkler karşı tarafı ikna etmek i�in
yalnızca arg�man �ne s�rebilirler. Keza Avrupa�da ne M. Kemal, ne de
T�rk ulusu y�ce varlıklar olarak kabul edilmektedir. T�rklerin kendi
kendilerine atfettikleri y�celik sıfatı herhal�karda bir arg�man
değildir ve bu nedenle rasyonel bir tartışmada kullanılamaz. Herkes
T�rklerin k�lesi değildir. Efendinin k�leleriyle tartışma s�recinde
yaptığı keyfilikleri tekrarlaması onun yalnızca irrasyonelligini ve
tartışma ahlakına uygun davranmadığı g�sterir. T�rkler
medenileşebilirler ama barbarlıkların savunulması suretiyle bu işin
başarılması imkansızdır.
12) Dersimlilerin maruz kaldıkları z�lm�n ve katliamların dosyasını
hazırlamanın ve barbarı medeniyete şikayet etmenin zamanı gelmiştir.
Mehmet YILDIZ
Cevaplar:
