Orhan
Seyfi
Arı
Kıbrıs Eğitim Tarihinde
(Kıbrıs Türk Eğitim Tarihinde)
Eğitimci Öğretmen idealist 12 Aralık 1918 - 17 Aralık 1992
mücadeleden yılmayan, kaçmayan öğretmenlerdendi Orhan Seyfi Arı"
(Başyazı ~ Akay Cemal -'Görüş' Halkın Sesi, 27 Aralık 1992)
Yıllar önce öğretmenlikten emekliliğine rağmen, idealist eğitimci Orhan Arı'nın cenazesinde okul talebeleri, genç öğrenciler de çelenk taşımıştı. Orhan Arı'nın Kıbrıs Türk eğitimi ve Kıbrıs eğitim tarihine etkisi oldu; öğretmenliği, eğitim öğretim ve kültürel soyal etkileri ile Kıbrıs Türk ve eğitim tarihi zenginleşti.
Hakkında ne güzel ve enteresan şeyler yazdılar, methederken Orhan Arı'yı! Türk'ce-Rum'ca-İngiliz'ce... Kitap-mecmua-gazetelerde... Yazı-şiir-şahsi.. İngilere-Kıbrıs-Türkiye-Avustralya'da... Eğitim yayan öğretmen!
Hakkında bir web-sitesini tavsiye eden İngiliz/Amerikan mecmuasına Orhan Arı alelüstü bir şair düşünür... Rum kitap yazarının kitabında bu öğretmen alelüstü bilgili, muhterem ve arif, müstesna biri idi... Türk yazarın makalesinde ilham veren eğitimciydi -kendi başına koskoca bir okuldu... şairin eğitimci Orhan Arı hakkında basındaki şiirinde kalbler sultanı halkı uyandıran alimdi.
Kuzey Kıbrıs Eğitim Bakanına 'öğretmenlerin öğretmeni' idi... Bir tenkid yazarı yıllar sonra öğretmen Orhan Arı'nın okul sözlerini hatırladı... Bir gazete yazarına, doğuştan öğretmendi -eğitim tarihinde öğretmen Orhan Seyfi Arı'nın damgası vardı...
Araştırmacı yazara, eğitimci öğretmen Orhan Arı halkın geleceğini tartışır, ürettiği yararlı fikirleri gazete sütunlarında geniş kitlelere aktaran bir yazar.. bir başyazara, halkın özgürce yaşayabilmesini yılmadan savunan bir öğretmendi Orhan Seyfi Arı...
Dahili ve harici, profesyonel ve külür cemiyetilerinden.. Kıbrıs'ta, öğretmenler Sendikasının başsağlığı eğitimcilere, öğretmenlere de idi.. Avusturalya'dan 'Bizlere her zaman yardım etti' idi.. Türkiye'den bir unüversite profösörünün başsağlığı bütün Kıbrıs Türk toplumuna da idi...
KKTC Meclis Başkanına, öğretmen Orhan Arı yetiştikleri ile gurur duyulan modern bir eğitimciydi... Bir, Kıbrıs Yüksek Komserliği emeklisi, sosyal faaliyetlerde İngiltere'de ödüllü Rum'un kitabında, gurur duyulacak biriydi... Türk, Amerikan yayın-enformasyon ödüllü kitap yazarının mesajında kendini tanımış olmaktan gurur duyulacak biriydi eğitimci öğretmen Orhan Arı.
Öğretmen Orhan Arı İngiliz müstemlekesi Kıbrıs'ın Baf kazasının küçük ve dağlık Lapityu (Bozalan) köyünde domuştu. Orta okul ve lise eğitimini Lefkoşa'da tamamlayıp Omorfo Öğretmen Kolejinden sonra tarım da okumuş, sonraki devamlı dahili ve harici profesyonel mesleki öğretim ve eğitim ilerleme kurs ve seminarları yanısıra yeni-ve-eski Türkce-Rumca-İngilizcesi ve yeterli Arabca ve Latincesiyle doğu ve batı eğitim ve öğretimi ve kültür ve edebiyatı, felsefe ve tasavvufu, etiği ve etikleri gibi kendinin çeşitli sahalardaki merakları üzerinde araştırma ve çalışmalarını geliştirirken, ta genç yaşlardan Kıbrıs'ın maarif, milli sosyal ve kültürel, genel gelişme ve ilerleme ve eğitim tarihine o zamandan dahili, harici, yerli, ecnebi metihli, eğitimciler ve öğretmenlere ilham verici, kocaman damgasını vurmaya başlamıştı.
Orhan Arı'nın babası eğitimde de liberal fikirli aydın millici Lapityu köy hocası (ve sonradan) öğretmeni Hüseyin Avni Ahmet efendi taa öğretmen Orhan Arı ilk okuldaykenden sadece Osmanlı tarihi öğretmenin öğrenci eğitimine yetersiz olduğunu ve eğitimin gereğini öğretmenin eğitimcinin ilave dersler de öğretmesi olduğuna uyarmaktaydı.
Kıbrıs eğitim tarihinde Oğretmen Kolejinin Köycülük Okulu'nun kurulmasında teri-emegi vardı, Baf'ta Okul'u büyüttü ve yeni biasının temelini kendisi attırdı, Lüricina (Akıncılar) Orta Okulu yeni bınasının ınşaını da öretmen Orhan Seyfi Arı başlattı. İdealist eğitimci öğretmen Orhan Arı'nın Türk ve İngiliz okul-kolej-enstitülerde Türk-Rum-Ermeni-İngiliz öğrencilere ve başka ecnebi talebelere müdürlük ve öğretmenliğine ve okul harici maddi ve manevi ve çeşitli yardımlarına ve Türk okulları yaptırma ve koruma ve yayma mücadelelerine ve benzer faaliyetlerine (müstemleke günlerinden beri toprak işletme ve milli kimlik aşılama ve koruma ve kültür ve eğitimde genel kalkındırma başarıları yanısıra ta 1940'ların İngiliz devrinde öksüz ve fakir talebe ve çocukların haklarını korumak merağından -ve karışık okutulan öğrencilerine, kız talebelerinden 'fahişeler' diye bahsetmiş oldukları orta eğitim kızlarının şereflerini müdafasından, 1950'lerde birçok halkın önemini takdir edemeyişli alakasızlıktan ve devamsızlıktan dolayı bazı ilk okulların bile kapatılmasını geciktirmek için eğitime meraklının müfettişlere 'dere taştı -geçilmez' demesi ihtiyacı duyulurken Luricina'da halkının çoğunun kendi dil ve lisanlarını konuşamadıkları ve cenazelerini az evveline kadar dinleri Müslüman usülü yerine elbiseli-taputlu defnettikleri yerde dahi ve toplayıp dini-milli konuşmalar da yaparak [eşi Suzan hanımın kendilerine kullanmaları için gönüllü mesela Türk bayrağı molaları çıkarır ve Kıbrıs'ın ikinci büyük şehrinde kültürünü tanınabilmesi için zeybek elbiseleri yapar Baf'lı öğrencilere de öğretirken] halkı meraklanıp İngiliz hükümetinin zamanın Orta Doğu'da 'en modern labratuarlı' diye bahsedilen orta eğitim bina inşaını sağlayıp kadrolaması derecesinde destekleyip bütcelendirilmesine sebebler yaratmasından -ve Kıbrıs'ın bağımsızlığı öncesi milletteki kavgalarda ucu sivriltilmiş demirden ibaret silahla birkaçı ile köy tepelerinde sabahlara kadar gizli nöbetlerinden, 1960'larda Kıbrıs'ın bağımsızlığı ve az sonraki sivil harbi devresinden yazılarıyla toplum hürriyeti savunmasından, 1970'lerde Müftülükten metihli gönüllü gençlik moralı işleri, KKTC'de askerliği ve öğretmenlik sonrası emeklilikte tarihi bina koruma kuruluş başkanlığı ve benzeri esnasında da) şahsi çevresinde arkadaşları ve tartışma ve şiir ve benzeri çeşitli meşgaleler ekliydi.
Öğretmen Orhan Seyfi Arı emekliliği esnasında bile başka memleketlerde, bir zaman ilkinin kuruluş faaliyetlerinde nasıl okuttuğu Kıbrıs Türk talebelerine İngiltere'deki Kıbrıs Türk'lerinden para-yardım fonu sağladığını unutmayıp, mesela "Gel yardım et Kanada'da da kuralım" dedikleri Türk cemiyetlerinden İngiltere'dekilerin tasarı genel tüzük tartışma toplantsında arkadaş tarafından yer alması istenip ve fikir ve görüşlerine yer verdikleri, Avusturalya'da Kıbrıs Türk cemiyetten kendilerine konuşmalar yapmak için özel davetle çeşitli şehirlerdeki okulları teftişine ve tartışmasına açtıkları ve başkanlarının 'bizlere yardımcı oldu' dediği bir eğitimci, bir öğretmendi.
Yazarın, hakkında '(falan) şaire ilk şiir bilgisini verendir' dediği '(falan) divanını hazırlamayı (filan) eseri yazmayı mümkün kıldı' dediği öğretmen Orhan Seyfi Arı, İngiltere'yi şahsi ziyareti duyulunca okullarında seneler evvelisi eğitim vermiş olduğuna rağmen insanların hep toplanıp ziyafet çektikleri, Kıbrıs'taki on yıllarca toplumların ayrılığı esnasında bile tekaüd olduğunda Rum tarfından da 'bizce de takdirine' diye resmi okul hatırası verdikleri, başka ülkede on yıllarca sonra karşılaşıan Kıbrıs'lı Rum'un da sorup selam yollayıp 'Söyle, öğrendiğim falan merağım daha devam eder' dediği, yabancı memlekette görüldüğünde Kıbrıs'lı Türk dondurmacının İngiltere'de en kalabalık trafikte durduğu kısacık anda bile, görünce çağırıp 'Bir zaman beni okuttuydun - al sana çabucak bir dondurma vereyim' dediği bir eğitimci, bir öğretmendi...
Öğretmen Orhan Arı adada halkın muhim saydığı makamlarla sohbet eden ve aynı zamanda esnafın-ırgatın mektubunu yazmayı da red etmeyen tavırlı, hem okul hem sosyal toplum, millet ve harici çaptaki samimi yılmaz gayretleri ve çeşitli konularda ve yerlerdeki sosyal kültürel ve eğitim liderliği övülen, sevilen vizyoner idealist bir öğretmendi.
Yazar ve düşünür idealist Orhan Arı alelüstü başarılı heveslendirme, motivazyon bilgi ve kabiliyetiyle ve yazarların bahsettiği güler yüzüyle esprilerini de üreten keskin zekası ve insan (hem öğrenci hem kitle) psikolojisi takdiri ve örnek dürüstlüğü ve idari ve organize bilgisi ve kabiliyeti ve başarılarıyla, milli sosyal eğitim ve kültürel kalkındırmada hem Kıbrıs'da halkın hem İngiliz'in takdirine şayan olmuş bir sosyal faaliyetli eğitimci ve okul öğretmeniydi.
Taa koloni zamanlarından, sadece Türk ve İngiliz okulları öğrencileri ve öğretmenleri arasında değil de, hem Türk hem de Rum toplumu arasında ve hem Kıbrıs'da hem de haricinde o zamanlardan birçokları tarafından hatırlanıp, ve hem müstemleke hem cumhuriyet hem ayrı idareli zamanlarda, hem harici hem dahili, sık-sık hem öğrenci hem birçok halk tarafından, hem şahsi hem sosyal konularda, danışılan, sayılan ve sevilen sosyal kültür ve eğitimde okul öğretmeni Orhan Arı'nın verdiği ilham hala anılır...
Adanın bağımsızlığıyla İngiliz maarifinin cemaat meclisine 1960'da devri hazırlıklarından sonra Orhan Seyfi Arı eğitimciliğini öğretmen olarak yapmaya devam etti -vefaatı üzerine millete hizmet ve katkılarının basında bahsi ve çeşitli övgü ve KKTC Cumhurbaşkanının kaybının acısını gönülden paylaştığı ifadesi oldu, KKTC Meclis Başkanı "Başarılı bir eğitimci ve yüreği sevgiyle dolu çağdaş bir insan olarak onu her zaman saygı ve sevgiyle anımsaycağız..." dedi.
Eğitimci öğretmen Orhan Seyfi Arı, bir araştırmacı yazarın mısralarla ifadesinde, kendisinden cihan üzre nişan aranan, mistik kalbli, kendisi cihan idi.
Öğretmen Orhan Arı, orta eğitim müdürlüklerini senelerle yaptığı okullardakı Kıbrıs'lı ve Türkiye'li ve hem Türkiye hem İngiltere ünüversitelerinden elemanlarının okullarında sınıf öğretmenlikleriden memnun, evveli ve sonrası meslektaşlarından ve öğrencilerinden ve halktan da hoşnut, ve en çok 1946'da evlendiği eşi rahmetlik Suzan hanımın yardım ve desteğinden gururlu, hakkında ecnebinin, Londra Universitesinin Komenvelt Enstitüsü İleri İlimler Okulunun, bilgi arşivlediği, dahili ve harici ve yerli ve ecnebinin yazılarında ve şiirlerinde kendinden alelüstü düşür, alim, diye bahsettiren ve saçtığı ışktan bahisle kendini tanımayı bile şeref saydıran, eğitim tarihinde ve milli sosyal kültürel katkılarını bir vizyoner idealist öğretmen olarak pek çok fazlasıyla ve aşağıdaki mısralardakı alçak-gönüllülükle yapmıştı...
"Mademki arkamızdan birkaç ağlaycak, birkaç anacak var
Vazifemizi yaptık sayılır, işte hepsi o kadar"
Ölümünden sonra O S Arı'nın adı, hatırasına, Lefkoşa'da Taşkınköy semtinde bir sokağa verildi
Orhan Seyfi Arı hatırasına Luricina/Lisi (Akıncılar/Akdoğan) bir sokak isimlendirdi
Orhan Arı'ya Metihler, hanımının rolu Suzan Arı, daha Orhan Seyfi Arı ve Şiirleri
