wielen

Autogekken kijken hun ogen uit: illustere namen als Studebaker, Desoto, Oldsmobile, Packard, Buick, Chevrolet Bel Air en Plymouth rijden aan alle kanten langs je heen. Ze zijn opgeschilderd in de vrolijkste kleurencombinaties: rose met geel, blauw met paars, felgroen met rood, je kunt het zo gek niet bedenken. Ze hebben vleugels, bolle neuzen, grilles met tanden of mascottes op de motorkap, ze zijn prachtig. De eigenaars zijn apetrots op hun automobielen en aan het poetsen van het chroom besteden ze dagelijks vele uren. Al was het alleen maar omdat de benzine te duur is om veel te rijden. Sommige van deze klassiekers werken als taxi�s voor multiklantgebruik op min of meer vaste routes. Het is onwaarschijnlijk hoeveel mensen er in zo�n bak gepropt kunnen worden. Jammer genoeg mogen deze taxi�s officieel geen toeristen meenemen�

Ook motorfietsen blijken in staat meerdere personen te vervoeren. De Oostduitse MZ�s kunnen met gemak drie Cubanen en met wat moeite vier kleintjes op de buddyseat hebben. De Russische Dnjeprs en Oerals, en de Tsjechische Jawa�s zijn meestal uitgerust met zijspan, dus daar kunnen toch wel vijf man in mee, plus nog wat kippen.

Een populair en goedkoop vervoermiddel voor ongemotoriseerde stadse Cubanen is de fietstaxi. De in eigen beheer omgebouwde fiets heeft een verbreed frame met een bankje voor twee mensen, met een afdakje. De taxista trapt zich een ongeluk zonder versnellingen. Hij slingert om en door het overige, al dan niet rijdende verkeer heen. Als hij een bocht neemt, lijkt het alsof het hele verhikel zal kantelen. Een ritje in een fietstaxi haalt het toch wel bijna bij bungeejumpen.

Toeristen kunnen in Havana een ritje maken met een concha, een felgele polyester schelp met een bromfietsmotortje. De bestuurder laat je in een razendsnel uur alle hoogtepunten van de stad zien, maar zal graag van zijn gewone route afwijken voor speciale verzoeken. Was de fietstaxi al spectaculair, dit is door de hogere snelheid toch ook behoorlijk enerverend. Al is het verkeer in Havana niet erg druk voor zo�n miljoenenstad, toch zijn er knooppunten waar de bestuurder met doodsverachting omheen laveert.

Het stadsvervoer wordt verzorgd door een veelheid aan transportmiddelen. Achter het Capitolio vonden we een oude, donkerrode Rotterdamse stadsbus met de bestemming Crooswijk er nog op. Ook zagen we een gele Nederlandse streekbus met het logo van Nationale Nederlanden op de achterkant! Braziliaanse Explobussen, Joegoslavische Icarussen, oude Amerikaanse schoolbussen, de Cubanen weten overal raad mee. Nieuw materieel is te duur, dus dat zie je eigenlijk alleen op de toeristenlijnen. Andere problemen zijn het tekort aan brandstof en onderdelen. Gedwongen door schaarste hebben de Cubanen echter inventieve oplossingen bedacht voor het vervoersprobleem.

Zo rijden er in Havana camelos (kamelen), grote trucks met als oplegger een gigantische personencabine, waarin ruim 300 mensen gestouwd kunnen worden. Kaartjes zijn te koop voor staanplaatsen en voor zitplaatsen. Dit is massatransport in optima forma, maar klantvriendelijk is het niet. Deze camelos denderen door de stad en vervoeren de mensen van en naar de buitenwijken (Havana heeft 2,2 miljoen inwoners).

Buiten de grote steden worden voor het openbaar vervoer wat pittoreskere vervoermiddelen ingezet, zoals paard en wagen en de ouwe getrouwe ossenkar. Heel gebruikelijk zijn tractoren met aanhangers erachter, soms met maar vaker zonder bankjes, en vrachtwagens waarin de Cubanen staand in de laadbak hun evenwicht moeten zien te bewaren.

Als je van Havana naar een andere bestemming reist, valt het op dat de snelwegen goed onderhouden zijn. Verkeer kom je er mondjesmaat tegen naast het hierboven genoemde �openbaar vervoer�. In de schaduw van de vele viaducten (die nergens naartoe gaan) staan tientallen lifters te wachten. Sommige wuiven met wat dollars naar voorbijkomende auto�s in de hoop hun wachttijd te bekorten. Op Cuba zijn overheidsfunctionarissen (herkenbaar aan hun nummerbord) verplicht lifters mee te nemen. De onderlinge solidariteit zou ervoor moeten zorgen dat ook andere autorijders de geduldig wachtende lifters meenemen. Helaas gebeurt dat niet altijd, we hebben nogal wat auto�s slechts halfgevuld voorbij de lifters zien rijden.

Op de campo, waar de wegen bestaan uit stof en stenen (droge tijd) of blubber (regentijd) zijn er vele plaatsen waar wielen je niet verder kunnen brengen. De boeren hebben er iets op gevonden. Ze laten hun span ossen een slede trekken: een paar stukken hout in een v-vorm met een laadvloertje erop. Modder of stof, de volhardende dommekracht van de ossen trekt de lading rijst of tabaksbladeren overal overheen.

Om het verhaal compleet te maken: de Cubanen lopen veel, ze fietsen op brikken die teruggebracht zijn tot de meest elementaire vorm. En dan is er natuurlijk het paard, als lastdier, als trekdier, maar vooral als rijdier. Op de campo het ideale vervoermiddel.