ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำ เนินไปจังหวัดนครศรีธรรมราชในปี พ.ศ. 2513 นายกิมช่วง ก็ได้สานย่านลิเพาถวาย เมื่อมีคนไปติดต่อ ขอให้ทำให้ก็รับจ้างทำมาหาเลี้ยงชีพได้จนกระทั่งบัดนี้ ดังที่ได้กล่าวมาแล้วว่าย่านลิเพาเป็นเถาวัลย์ที่มีลักษณะเหนียวแน่นใช้ประโยชนในการผูกรัด เครื่องมือเครื่องใช้ได้ จึงมีบทเพลงช้าน้องของชาวพื้นบ้านภาคใต้ กล่าวถึงย่านลิเพา คือ
วิธีสานเครื่องมือเครื่องใช้และภาชนะด้วยย่านลิเพา
การที่จะนำเอาย่ายลิเพาไปสานเป็นภาชนะเครื่องใช้สอย ๆ ต่าง ๆ ในชั้นแรกนั้นจะต้องเลือกเอา ย่านลิเพาต้นที่มีความเจริญเติบโตและมีขนาดยาวพอสมควร วิธีเลือกย่านลิเพาว่าจะเป็นต้นแก่หรือไม่ นั้นจะต้องดูที่เปลือกของลำต้นข้างใน ถ้าหากเปลือกของลำต้น ข้างในเป็นสีน้ำตาลแก่หรือเหลืองทอง แล้วก็เป็นใช้ได้ เมื่อเลือกย่ายลิเพามาแล้วก็นำมาเด็ดใบทิ้ง แล้วลอกเปลือกเอาใส้ในที่มีลักษณะเป็น สีเขียวอมเหลืองและเปราะมากออกให้หมด เวลาปอกเปลือกต้องคอยระวังตรงข้อหรือตา เพราะถ้าหาก ไม่ระวังหรือไม่มีความชำนาญ ย่านลิเพาจะขาดออกจากกันได้ง่าย การลอกเปลือกนี้จะต้องทำในขณะที่ ย่านลิเพากำลังสด ๆ อยู่ เพราะถ้าแห้งแล้วจะลอกยาก เมื่อปอกเปลื่อเสร็จแล้วก็จะนำไปแขวนไว้ในที่ร่ม ตากลมในร่มไว้เท่านั้น ย่าลิเพาก่อนที่จะนำไปใช้งานจะต้องฉีกให้เป็นเส้นเท่ากันเสียก่อน ขนาดแล้แต่ ความต้องการว่าจะใช้เส้นเล็กใหญ่ขนาดไหน จากนั้นก็นำเส้นย่านลิเพาไปขูดเกลาให้สะอาดเรียบร้อยอีก ครั้งหนึ่ง เครื่องมือขูดเกลาเส้นย่านลิเพาจะใช้ฝากระป๋องนมหรือแป้นสังกะสีเจาะรูให้มีขนาดต่าง ๆ กัน ตามแต่จะต้องการ แล้วจึงนำเส้นย่านลิเพาสอดเข้าไปในรูขูดเอาผิวนอกออก (เรียกว่าชักเลียด เหมือชัก เลียดหวายทำเครื่องจักสาน) ให้ผิวเรียบเป็นเส้นตรงไม่มีขรุยไม่ขรุขระ ตรงข้อต่อตาต้องคอยระวังขูด ให้เบา ๆ ย่ายลิเพาถ้าชักเลียดได้เส้นบางและอ่อนนุ่มเท่าไร ภาชนะที่ออกมาจะสวยงามและปราณีตยิ่ง ขึ้น
ก่อนทีจะลงมือสานจะต้องนำย่ายลิเพาไปชุบน้ำให้เปียกชื้นเกิดความเหนียวเสียก่อน เวลาสานใช้ หวายพันเป็นเส้นตั้งโครงภายใน จะต้องตัดเหลี่ยมหวายออกกลมจึงจะใช้ได้ การสารภาชนะด้วยย่าน ลิเพาจะยากในตอนขึ้นต้นเพราะต้องใช้เวลานาน เมื่อขึ้นต้นได้แล้วก็สานถักต่อขึ้นไปเป็นชั้น ๆ ตามรูป ทรงของภาชนะที่ทำจนเสร็จ การผูกลายหรือวิธีทำลายในตัว การสานจะใช้เส้นย่านลิเพาซึ่งมีสองสีอยู่ในตัวของมันเองสลักัน คือ เปลือกนอกของย่านลิเพา หรือด้านหลังจะมีสีอ่อนกว่า ด้านท้องหรือด้านในที่มีสีน้ำตาลเข้ม เวลาสาน จะใช้สลับเอาตามต้องการก็จะเกิดลายเป็นสีแตกต่างกันมากทำให้สีกลมกลือนกันสวยงามมาก เมื่อสาน เสร็จสมบูรณ์แล้วก็จะนำภาชนะนั้นไปทำน้ำมัน เช่นน้ำมันยาง (ปัจจุบันใช้น้ำมันตราตะเพียน) เพื่อให้สี เข้าขึ้นและไม่ขึ้นรา ภาชนะที่สานด้วยย่านลิเพานี้จะเก่าสักแค่ไหนก็ตาม จะยังคงอยู่ในสถาพเดิมอยู่ เครื่องมือที่ใช้ในการสานย่านลิเพา มีมีดเล็ก ๆ (มีดนี้ใช้ใบเลื่อยเหล็กที่เสียแล้วมาทำมีด) มีด ตอก แป้นสังกะสีหรือฝากกระป๋องสำหรับชักเลียด และเขมเหล็กสำหรับเจาะรู |
|
