|
Η τελευταία –ψυχιατρική– συνεδρία μας…
Ο Φιλ Οξ [Phil Ochs]
δεν ήταν ούτε πολύ καλός κιθαρίστας, ούτε εξαιρετικός τραγουδιστής. Γεννημένος
το 1940 στο Τέξας μπλα-μπλα-μπλα δύο χρόνια σπουδών σε κάποια στρατιωτική
ακαδημία μπλα-μπλα-μπλα τρία χρόνια σπουδές σε κολλέγιο του Οχάιο μπλα-μπλα-μπλα
βρέθηκε το 1962 στη Νέα Υόρκη να γράφει τραγούδια με έναν πυρετώδη ρυθμό.
Όταν τον ρώτησαν κάποτε πού έβρισκε τις ιδέες για τα τραγούδια του απάντησε: «Στο Newsweek, φυσικά» και σήκωσε ψηλά το τελευταίο τεύχος του περιοδικού.
Το 1964 ήταν ήδη ιδιαίτερα γνωστός στη φολκ
σκηνή της Νέας Υόρκης και την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το πρώτο του προσωπικό
άλμπουμ… Τα περισσότερα τραγούδια του άκρως πολιτικοποιημένα και στο στυλ
του τέλους της δεκαετίας του 1960…
Από τις αρχές της δεκαετίας του
1970 πήρε την κάτω βόλτα – αλκοολισμός, κατάθλιψη, παράνοια… Τα κύκνεια άσματά
του υπήρξαν μια συναυλία στη Νέα Υόρκη, τον Νοέμβριο του 1973, για τον ανατραπέντα
και δολοφονηθέντα –από τους καραβανάδες της CIA και του Πινοτσέτ– πρόεδρο
της Χιλής Σαλβαδόρ Αλλιέντε [στην οποία συμμετείχε και ο φίλος του Μπομπ Ντύλαν] και μια συναυλία στο Central Park το 1975 για το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ.
Το
καλοκαίρι του 1975, ο Φιλ Οξ «αντικαταστάθηκε» από μια καινούργια προσωπικότητα
τον Τζων Μπάτλερ Τρέιν, που ισχυριζόταν ότι είχε δολοφονήσει τον Φιλ: «Ο
λόγος για τον οποίο τον δολοφόνησα», δήλωσε σε μια συνέντευξή του, «ήταν
το γεγονός ότι ήταν κάποιου είδους ιδιοφυΐα, αλλά έπινε πολύ και είχε γίνει
ένας βαρετός κωλόγερος. Για το καλό των διαφόρων κοινοτήτων, των δημόσιων και των μυστικών, έπρεπε να τον ξεφορτωθούμε».
Ο
Φιλ Οξ στα τελευταία χρόνια της ζωής του επέμενε ότι βρισκόταν υπό τη στενή
παρακολούθηση διαφόρων μυστικών υπηρεσιών καθώς και της Μαφίας, χωρίς ωστόσο
να γίνει ποτέ πιστευτός από τους φίλους και τους γνωστούς του.
Αυτοκτόνησε στις 9 Απριλίου 1976.
Χρόνια αργότερα αποκαλύφθηκε ότι η CIA και το FBI τον παρακολουθούσαν στενά για χρόνια. Τότε, κάποιος φίλος του δήλωσε:
«Το ότι ήταν παρανοϊκός δεν σήμαινε ότι δεν είχε δίκιο…»
Πάνε
πάνω από είκοσι χρόνια από τότε που πρωτοδιάβασα αυτή τη φρασούλα. Και τη
θυμάμαι αραιά και πού. Αν και τελευταία με όλο και μεγαλύτερη –αλλά όχι ανησυχητική–
συχνότητα.
Τις τελευταίες εβδομάδες είμαι βουτηγμένος –για μια ακόμη
φορά– στους σκουπιδοτενεκέδες της ιστορίας. Δεν έχει σημασία ούτε ποια περίοδο
ερευνώ, ούτε ποιο ακριβώς θέμα.
Ούτως ή άλλως, μετά από μια τέτοια «βουτιά» έχω πάντα την αίσθηση ότι,
των ανθρώπων τα δικτυώματα φτιάχνουν κι άλλες θεαμαπάτες…
Θεαμαπάτες & Δικτυώματα
Άργησα
δύο σχεδόν χρόνια. Στην πρώτη εμφάνιση της στήλης τον Οκτώβριο του 2001,
σας είχα υποσχεθεί ότι την «επόμενη εβδομάδα» θα επεξηγούσα τις δύο αυτές
λεξούλες που συναποτελούν τον τίτλο της στήλης. Mejor tarde que nunca, που
θα ’λεγαν κι οι ισπανόφωνοι. Κάλλιο αργά…
Δικτύωμα, το:
Η λέξη «δικτύωμα»
δεν υπάρχει στα λεξικά. Προφανώς [προφανώς!] μ’ αυτήν παραπέμπω στα δίκτυα
[υπολογιστών], στο Διαδίκτυο, στα ρήματα «δικτυώνω» και «δικτυώνομαι» [εντάσσω
κάποιον σε δίκτυο, σε οργανωμένη ομάδα ατόμων με κοινά συμφέροντα και επιδιώξεις,
κατάφερε να δικτυωθεί, να αποκτήσει τις κατάλληλες γνωριμίες και να προωθηθεί ως την κορυφή]. Στα λεξικά, ωστόσο, υπάρχει η λέξη «χωροδικτύωμα» [μεγάλο σκέπαστρο από μεταλλικό πλέγμα: τα διόδια στις εθνικές οδούς καλύπτονται με χωροδικτυώματα].
Ένα καλύτερο παράδειγμα χωροδικτυωμάτων αποτελούν όλες εκείνες οι ελαφρές
κατασκευές με τις οποίες μπορούμε να στεγάσουμε μεγάλους κλειστούς χώρους,
αθλητικά γήπεδα για παράδειγμα, χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε κολόνες.
Η λέξη «δικτυώματα» παραπέμπει, τελικά, σε όλα εκείνα τα οργανωμένα
κυκλώματα [δίκτυα] ανθρώπων που προωθούν τα συμφέροντά τους τόσο σε έναν
συγκεκριμένο –ιστορικά– χώρο [χωροδικτυώματα] όσο και σε συγκεκριμένους ιστορικά
χρόνους [χρονοδικτυώματα]. Θα μπορούσε κάποιος να γράψει σελίδες επί σελίδων
για τις διάφορες σημασίες και συνδέσεις αυτών των λέξεων, αλλά δεν είναι
του παρόντος…
Θεαμαπάτη, η:
Για να κατανοήσετε καλύτερα το νόημα της λέξης «θεαμαπάτη», θα χρειαστεί να σας διηγηθώ μια μικρή –προσωπική– ιστορία.
Ιούλιος 1999. Καύσωνας – ή σχεδόν. Πρωί – κατά τις δέκα.
Κατηφορίζω
το δεξί πεζοδρόμιο της Πανεπιστημίου κατευθυνόμενος προς την Ομόνοια. Στα
φανάρια με την Αιόλου περνώ απέναντι και βαδίζοντας στο αριστερό πεζοδρόμιο
κατευθύνομαι προς την πλατεία Κοτζιά ή Δημαρχείου ή Εθνικής Αντιστάσεως,
όπως ονομάζεται σήμερα.
Εκεί, λίγο πριν από τα κεντρικά γραφεία των Ελληνικών Ταχυδρομείων, την βλέπω.
Νεαρά
καλλίπυγος ύπαρξις, ενδεδυμένη με λευκό στενό και αραχνοΰφαντο παντελόνι
και αντίστοιχη μπλούζα, καθώς και με αρκούντως αποκαλυπτικά έγχρωμα εσώρουχα.
[Ερυθρά ή μελανά, δεν ενθυμούμαι.]
Κάτι δεν πάει καλά, στις πληροφορίες που δέχεται ο εγκέφαλός μου.
Επιταχύνω τα βήματά μου, την προσπερνώ, και ρίχνω μια ματιά στο πρόσωπό της.
Flash-ιά!
Ο όρος «θεαμαπάτη» είχε μόλις γεννηθεί…
Οι
εικόνες που εξέπεμπε η καλλίπυγος νεαρά ήταν πραγματικές. Το βλέμμα της,
ωστόσο, δήλωνε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι αυτές οι πληροφορίες δεν
είχαν την παραμικρή αξία. Μπορούσες να τις αγνοήσεις και να προχωρήσεις χωρίς
να χάσεις απολύτως τίποτα. Η χρησιμοποίηση αυτών των εικόνων για την εξαγωγή
κάποιων συμπερασμάτων περί του ποιού του ατόμου που τις εξέπεμπε θα ήταν
σκέτη ματαιοπονία. Ήταν παντελώς άχρηστες.
Πρώτος –πρόχειρος και εμπειρικός– ορισμός:
Θεαμαπάτη, η: ένα σύνολο πραγματικών εικόνων που δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα.
Προφανώς [προφανώς!] πρόκειται για μία υπερ-σύνθετη λέξη, αποτελούμενη από τις λέξεις «θέαμα» [με την γιδεμπορική
(Guy Debord) έννοια του όρου: «Το θέαμα δεν είναι ένα σύνολο εικόνων αλλά
μια κοινωνική σχέση μεταξύ προσώπων δια μέσου των εικόνων»] και «οφθαλμαπάτη»
[«1. η κατάσταση κατά την οποία νομίζει κανείς ότι βλέπει πράγματα ανύπαρκτα
ΣΥΝ. ψευδαίσθηση 2. (συνεκδ.) οτιδήποτε νομίζει κανείς ότι βλέπει, χωρίς
να υπάρχει πραγματικά»].
Δεύτερος –λεξικολογικός– ορισμός:
Θεαμαπάτη, η: κατάσταση κατά την οποία νομίζει κάποιος ότι βλέπει πράγματα υπαρκτά ΣΥΝ. πραγμαίσθηση
Τρίτος –κοινωνιολογικός– ορισμός:
Θεαμαπάτη, η: η θεαμαπάτη δεν είναι απλώς ένα σύνολο πραγματικών
εικόνων που δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα, αλλά μια κοινωνική σχέση μεταξύ
προσώπων δια μέσου πραγματικών εικόνων που δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα.
Τέταρτος –επίσης κοινωνιολογικός– ορισμός:
Θεαμαπάτη,
η: η έλλειψη επικοινωνίας συσσωρευμένη σε τέτοιο βαθμό ώστε να μετατρέπεται
σε εμπόρευμα, το οποίο πολλοί πασχίζουν να αγοράσουν. Αγοράζοντάς το, ανακαλύπτουν
[;] ότι δεν έχουν αγοράσει κάποιο εμπόρευμα αλλά ψήγματα ψευδούς συνείδησης
[αλλοτρίωσης] τα οποία συσσωρεύουν μαζί με τα ήδη υπάρχοντα, επιτείνοντας
έτσι την έλλειψη επικοινωνίας που τους χαρακτηρίζει.
Πέμπτος –επίσης κοινωνιολογικός– ορισμός:
Θεαμαπάτη, η: η αλλοτρίωση συσσωρευμένη σε τέτοιο βαθμό ώστε να μετατρέπεται σε πραγματικές εικόνες που, στην πραγματικότητα, δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα.
Ελλείψει χρόνου, και επειδή δεν θέλω να σας κουράσω περαιτέρω με το θέμα του –δεύτερου– διδακτορικού
μου πάνω στην κοινωνιολογία, σας παραπέμπω σε ένα οποιοδήποτε life-style
–και όχι μόνον– περιοδικό. Τώρα, αν το διαβάζετε και σε καμιά παραλία θα
καταλάβετε πολύ καλύτερα τους ορισμούς που παρέθεσα.
Πλήξη…
…και
κάπως έτσι οι κοινωνικές σχέσεις αφού πέρασαν από τα στάδια του «είναι»,
του «έχειν» και του «φαίνεσθαι» βρίσκονται σήμερα στο «θεαμαπατάσθαι»…
… εν ολίγοις «πιασ’ τ’ αυγό και κούρεφ’ το»…
Άντε, δυο ακόμα επίκαιρα παραδειγματάκια:
Παράδειγμα Ι: Τι συμπεράσματα μπορεί να βγάλει κάποιος από τις δηλώσεις κάποιας σταρλετίτσας
που συνοδεύουν σε κάποιο έντυπο τις γυμνές –ή σχεδόν– φωτογραφίες της: «Κατά
βάθος είναι συντηρητικό άτομο. Όταν έρθει η ώρα, θέλω να κάνω μια καλή οικογένεια
με τον κατάλληλο άνθρωπο και πολλά παιδιά».
Παράδειγμα ΙΙ: Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας βρέθηκε νεκρός στη Μεγάλη Βρετανία ο δρ. Ντέιβιντ Κέλι,
κορυφαίος σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης σε θέματα βακτηριολογικών όπλων.
Τις τελευταίες ημέρες έχει ξεσπάσει ένας «άγριος πόλεμος ενημέρωσης», όπου
οι μεν ζητούν την παραίτηση του Βρετανού πρωθυπουργού Τόνυ Μπλαιρ,
θεωρώντας τον ηθικό αυτουργό της «αυτοκτονίας» ή της αυτοκτονίας του Ντ.
Κέλι, και οι υπόλοιποι επιτίθενται στο BBC, για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε
τις πληροφορίες ή τις «πληροφορίες» που είχε δώσει σε δημοσιογράφο του ο
Ντ. Κέλι.
Μια γιγαντιαία επιχείρηση «θεαμεξαπάτησης» σε όλο της το μεγαλείο. Ο πλανήτης βομβαρδίζεται καθημερινά από πραγματικές πληροφορίες, σχετικά με πραγματικά γεγονότα και πραγματικές
διαφωνίες, που –ωστόσο– δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα… Αφού το πραγματικό
ζήτημα όσον αφορά τη μη ύπαρξη όπλων μαζικής καταστροφής στο Ιράκ έχει περάσει
σε δευτερεύουσα ή τριτεύουσα μοίρα…
Ποιος το είχε πει; «Όποιος ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει το παρόν. Κι όποιος ελέγχει το παρόν, ελέγχει το μέλλον».
Κι έτσι ξαναγυρίσαμε στους σκουπιδοτενεκέδες της ιστορίας.
Κάποιος
αυτοκράτορας, λοιπόν, όχι μόνον ήθελε να ζήσει στο 1000 μ.Χ., αλλά τα κατάφερε
κιόλας… Με τη βοήθεια ενός στενού του φίλου, που –τελείως τυχαία– ήταν επικεφαλής
μιας εκ των χριστιανικών εκκλησιών. Το μαύρο χιούμορ στις καλύτερες στιγμές του.
Μία ακόμη –χτεσινή– προσωπική ιστορία
Κάποιες
ψιλο-επαγγελματικές υποχρεώσεις, κάποια οικιακής φύσεως ψιλο-ώνια, κάποιες
ψιλο-ψυχαγωγικές ασχολίες και κάποια ψιλο-ενημερωτικά ενδιαφέροντα, με υποχρέωσαν
χτες το μεσημέρι να περιφέρομαι σκόπιμα και άσκοπα στο κέντρο της Αθήνας.
Συνήθως, όταν το θυμάμαι, εφαρμόζω την καστανεδική αρχή και «μπουκώνω τα μάτια μου με τον κόσμο».
Χτες,
λοιπόν, άρχισα να παρατηρώ τα χρώματα των ενδυμάτων των ανθρώπων που κυκλοφορούσαν
στην πόλη. Περίμενα ότι θα έβλεπα μια πανσπερμία χρωμάτων. Φευ! Οι ίδιοι
και οι ίδιοι τόνοι του λευκού, του γαλάζιου, του μπεζ, του μαύρου… Πού και
πού κάποιες έγχρωμες πινελιές σκούρου κόκκινου…
Γκρίζοι άνθρωποι σε μια γκρίζα πόλη, σε μια γκρίζα κοινωνία;
Α, μπα!
Βγαίνοντας
από κάποιον σταθμό του μετρό, πρόσεξα για πρώτη φορά μετά από ώρες κάποιον
συγκεκριμένο άνθρωπο. Σαρανταπεντάρης, αδύνατος, σχετικά κοντός, ντυμένος
γκρίζα, κουβαλούσε έναν παραγεμισμένο χαρτοφύλακα. Ένας απλός άνθρωπος, μέσα
σε μια μαύρη κοινωνία. Σιγά-σιγά κόντευε να πάρει το χρώμα της…
Το χιούμορ κάποιων είναι μαύρο. Πολύ μαύρο…
Ψυχαναλυτική συνεδρία
«Το ότι ήταν παρανοϊκός δεν σήμαινε ότι δεν είχε δίκιο…»
Ο καλύτερος τρόπος για να βγαίνω σώος και αβλαβής από όλες αυτές τις καταδύσεις
μου στους σκουπιδοτενεκέδες της ιστορίας είναι εξαιρετικά απλός: παίρνω μια
παρανοϊκή ιδέα που μου έχει καρφωθεί στο νου και τη συνδέω με άλλη μία παρανοϊκή
ιδέα που μου είχε καρφωθεί στο νου σε μια άλλη –παλιότερη– κατάδυσή
μου, και αυτή με τη σειρά της τη συνδέω με μια άλλη και ούτω καθεξής.
Στο τέλος, μέσα από όλη αυτή τη συσσωρευμένη παράνοια, προβάλει ξεκάθαρα η θέση μου μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο.
Και πάντα –μα πάντα!– με πιάνουν τα γέλια…
Μόνιμες [;] διακοπές [;]
Ο δεύτερος θεαμαπατικός & δικτυωματικός κύκλος έφτασε στο τέλος του.
Δεν
ξέρω αν θα υπάρξει τρίτος. Κι αν υπάρξει δεν γνωρίζω αν και πάλι θα είναι
Θ&Δ. Ούτε, φυσικά, γνωρίζω αν θα έχει το ίδιο περιεχόμενο.
Θα ήθελα να σας γράφω κάθε εβδομάδα ένα παραμύθι…
Ή ίσως να σας εξιστορώ –σε συνέχειες– περιπέτειες στις Νότιες Θάλασσες και στις Νότιες Στεριές…
Ή ακόμα-ακόμα περιπέτειες στα βάθη του Γαλαξία…
Δεν ξέρω… Στα μέσα Σεπτεμβρίου θα δείξει…
Εύχομαι, σε όσους δεν έχετε φύγει ακόμα για διακοπές, καλή ξεκούραση.
Σε όσους επιστρέφετε, σας θυμίζω ότι οι πόλεις είναι μια σκέτη γλύκα τον Αύγουστο.
Σε
όσους –για όποιους λόγους– δεν φύγετε καθόλου, μια μικρή συμβουλή: αφήστε
το βροντερό γέλιο σας να πλανάται τις νύχτες στους έρημους δρόμους των έρημων
πόλεων. Εκείνοι θα το ακούσουν. Στο κάτω-κάτω ένα γέλιο μας θα τους θάψει…
Όσον με αφορά, δεν ξέρω ούτε πότε ούτε πού…
Αλλά χτες το βράδυ είχα μια εξαιρετική ιδέα.
Να πάω σε κάποιο τουριστικό μέρος και να μετατρέψω ένα παλιό πέτρινο σπίτι σε…
Internet Tavern
Μια Internet Tavern, ωστόσο, με mind control [έτσι για να τη σπάσουμε στο face control
του life –ο ά-θεος να την κάνει– style]. Στα άδυτα της internet tavern θα
εισέρχονται μόνον όσοι απαντούν σωστά σε ερωτησούλες του στυλ: ποιος είναι
ο αγαπημένος σου ποιητής, πες μας τον αγαπημένο σου στίχο, τον αγαπημένο
σου Θεό, πιστεύεις στη μετά θάνατον ζωή, ποιος είναι ο αγαπημένος σου πλανήτης
κ.ο.κ.
Λίγοι και καλοί θα είναι οι πελάτες. Και φτηνό το μαγαζί.
Και
καθώς θα συζητάμε για το τελευταίο online άρθρο του Τζωρτζ Σόρος για την
παγκόσμια οικονομία ή τα κενά ασφαλείας των υπερ-τελευταίων Windows Fuck,
εγώ θα ετοιμάζω τη μεσημεριανή πίτα, ανοίγοντας φύλλα με τα χεράκια μου…
Και
το σούρουπο, αραχτοί στην μπροστινή αυλή, θα πηγαινοερχόμαστε εναλλάξ στο
κελάρι γεμίζοντας ξανά και ξανά τα «κιλά» και τα «μισόκιλα»…
… Και
κάποια στιγμή, καταμεσής της νύχτας, θα γέρνουμε πίσω τις καρέκλες μας –ακουμπώντας
τες στους πέτρινους τοίχους– και θα αγναντεύουμε τους γαλαξίες.
Και τα γέλια μας θα σκίζουν για ώρες τα σκοτάδια της νύχτας σαν απάντηση στον μαύρο τους κόσμο και στο μαύρο χιούμορ τους…
… αφού όποιος γελάει τελευταίος…
Και θα τραγουδάμε παραφρασμένο το τραγούδι του Phil Ochs, «Outside of a Small Circle of Friends»:
Αλλά το παιχνίδι έχει τόση πλάκα,
Δεν γουστάρω να σταματήσω τα γέλια.
«Κι είμαι σίγουρος ότι δεν ενδιαφέρει κανέναν.
Εκτός από έναν μικρό κύκλο φίλων…»
Η αθωότητά μας έθαψε για πάντα την ιστορία του κόσμου…
|
