Mihemed Elî, Efrîn

Mamik(tiştonek) cureyekî lîstik û pirsên devkî ne ku zîrekî û şarezayîya mirov pê tê pîvan. Ew bi piranî di nav zarokan û ciwanên negihîştî de tên bikaranîn. Hîma mamikan ji pirs û bersivan pêk tê, ango dihêlin hişê zarokan tevbigere û asoyên ramangeriya xwe fireh bikin. Di mamikan de lîstikvan dibin du bere, bereyek mamikan vedibêje û bereya din di jî bersiva wan dide. Delameta sereke a mamikan ew e ku zarok wek çek hem ji bo lîstikan û hem jî ji bo pevçûnên devkî(goftûgoyan) û bêhnvedanê bi kar bîne. Di nav zarokan de ew zîrekiya hev bi mamikan dipîvin, û van mamikan wek amûrên alîkar ji bo ku li dijî rikberên xwe bi ser bikevin bi kar tînin(ev jî dîmenên ku qora yekemîn di kesayetiya zarok de wek mirovê teqez ji pêşerojê re ava dikin) çimkî wek tê zanîn zarok di rêveçûna jiyana xwe de her tim zarokên hember xwe wek rikberan dibînin, lewma dema ew mamikan bi kar tînin û di dewsa pevçûnên xwe de wan wek alavên serkeftinê li dijî hev bi cih dikin, ew hîs dikin ku li dijî rikberên xwe serkeftî ne, nemaze dema ku mamikekê raberî hevrikê xwe dike û ew jî nizanibe, di vir de regezên jixwebaweriyê li nik zarok her ku diçin damarên xwe kûr berdidin. Di mamikan de cureyên cihêreng hene, ew dibe şênberî an jî razberî bin. Hin mamik wek pêşbirkan tên lîstin û ewê ku zanibe tê xelatkirin, lê heke nizanibe  ew dê bê sezakirin. Têgeyên mamikan li dorî her tiştekî ser rûyê zemîn digerin, ji diyardeyên xwezayî, xwarin, fêkî, dar, giya, laşê mirov, lawir û çivîkan bigire heya amanên ku di malê de tên bikaranîn…hwd.

 Tiştê herî balkêş di bikaranîna mamikan de ew e ku dihêlin zarok bi teşeyekî sirûştî bi zimanê zikmakî biponije û heyranok û hevokên xwe bi wî bihûne, zarok bi van mamikan gencîneya bêje û biwêjan di bîreweriya xwe de kom dike û terzên gerngeşî û danûstandinên xwe bi derdora xwe re cihêreng û xurt dike. Wek çawa ziman dihêle zarok ramangeriya xwe vebêje, mamik dihêlin ew vê ramangeriyê firehtir û bigirêktir bike û di encamê de tevhiya behreya xwe ya hişmendî pêş dixe. Ev mamik beşek ji heyberên folklorik bi giştî û ji folklora zarokan bi taybetî ne, lewre heke bê xwestin ku derûna zarok baş bê naskirin divê ev mamik wek hemû heyberên ku zarok di jiyana xwe a taybet de diafrîne bên vekolandin û dahûrandin.

Çend mînak ji mamikan

Pirs: tiştekî min heye li ser refikê dide defikê?

Bersiv: çire ye

Pirs: tiştek heye ser text e bin text e di nav de pîreke bêbext e?

Bersiv: kûsî ye

Pirs: tiştekî min heye bi rihên xwe ve lidarxistiye?

Bersiv: derî ye

Pirs: zerikek(tasek) tijî morike, çiqas tol bike narijin?

Bersiv: hinar e

Pirs: hilindir pilindir law ji bavê bilindtir?

Bersiv: dûman e

Pirs: tiştekî min heye diçe û li paş xwe nanihêre

Bersiv: av e…

Dema ev mamik ji zarok tên pirsîn ew ne tenê li bersiva wan digere, lê ew berî gewdeyê vî tiştî di sere xwe de nîgar dike û bêtirî egerekê di sere xwe de diafirîne. Li vir du mifayên bêqam ji kesayetiya zarok re peyda dibin: yek, ev tişt dihêle zarok ramangeriya xwe bigerîne û melevaniyê di pindara xwezayê de û bi dehan tiştan di solixekê de di ber hişê xwe re derbas bike, mebest jî teqez ev e, ku hişmendiyeke berdar û fireh di bîreweriya zarok de peyda bibe û asoyên aqilê xwe bêsînor bike. Du, wek ji mînakan jî dixuye ev mamik bi KURDÎ ne, ango tevahiya ramangeriya zarok dê bi kurdî be û baş tê zanîn ku lîstik yekemîn regezê ku zimanê zarok diçîne û tiştê ku zarok di temenê xwe yê zû de pê lîstiye heya mirinê ji serê wî naçe, ev jî hêmana tev girîng ji bo zarokê kurd e, çimkî wek ku diyar e dibistanên fermî ên Kurdî di bin nîrên dagirtinê de nîn in, lewma zarokên me hêj rûpeleke sipî ne dibin dîlên ramangeriya biyan û ji dema ku pêdivî pê heye ew bi Kurdî biponijin û xwezayê di hişê xwe bihûnin, ew berevajî dikin. Nexwe heyberên me ên folklorîk dibistaneke sirûştî ne, û em dikarin zarokên xwe bi teşeyekî serbest û dilxwaz fêrî ponijîna Kurdî bikin.

Li dawiyê, tiştê tev giring ew e ku ev heyberên navborî divê her tim li ber destên me bin, ango divê ew bên komkirin û parastin,  ev jî tew ne zehmet e, ez bawer im, her yekî ku vê nivîsarê dixwîne, qet nebe dehan ji van mamik, heyranok û tiştonekan dizane, lewre pêdivî ye tu wan niha kom bikî û li ser kaxizekê binivîsî, deh ji vir û deh ji wir hejmar dê bibe bêtirî hezaran û ez bawer im hejmara van mamik û tiştonekan di nav zargotina Kurdî de bêsînor hejmar in.