Mihemed Elî, Efrîn

[email protected]

Kevirkanî amûreke ku hem ji bo nêçîrê û hem jî ji bo lîstik û berxwedanê tê bikaranîn e. Delameta wê dişibe neçik, lê şêwazê wê cuda ye. Ew ji du benikan û çermikekî pêk tê, lê tu darik mîna darikê neçik ne ji naveroka wê ne. Her du benik dora pêcî santîman dirêj in û ji jêr ve di qulên çermik re tên derbaskirin û çespandin û ji jor ve çend girêk tên girêdan, ku di nav lepên bikarhêner de pat bimîne û neşimite. Ji ber ku ev her du ta benik in, ew nîma neçik girêdanan naxwazin, lê bi xwe dibin girêdan. Dirêjiya benikan ku me gotiye pêcî santîm in, ne pîvane ye, lê bêtir girêdayî vîn û hêza bikarhênerê kevirkaniyê ye, çimkî her benik dirêj bin ewqas hêzê dixwazin ku rast bên bikaranîn. Ango zarokekî deh salî, nikare mîna ciwanekî pazdeh an jî şazdeh salî kevirkaniyê bi kar bîne. Çermik jî mîna tayên benikan girêdayî vîn û hêza bikarhêner e, ew çiqas mezin bû, ewqas kevirên mezin dikarin têkevin nav wê, û çiqas benik û çermik mezin bin, ewqas kevir bihêz û dûr diçe.

Kevirkanî çawa tê bikaranîn?

Kevirkanî berevajî neçik bi destekî ne bi diduyan tê bikaranîn. Bikarhêner kevirekî li gorî vîna xwe û meziniya çermik dixe nav çermik û bi her du aliyên benik bi şêweyekî stûnî digre. Divê kevirkanî ne li pêşberî bikarhêner lê li aliyekî bê girtin, hingê kevirkanî bi hêminî du-sê caran tê libakirin ku dabîn bibe kêvir cihê xwe baş girtiye û dê ji nav çermik nekeve. Çawa bikarhêner dabîn dibe, ew armanca xwe raçav dike û bi tevgereke girover kervirkaniyê dora pêc-şeş caran li kêlek xwe badide û bi cara heftemîn re benikê rastê ji nav lepên xwe rizgar dike, dema benikek rizgar dibe hêza duwane a ku kevir di nav xwe de digirt têk diçe û kevir serbest dibe û xwe pêşve çedike, xwepêşveçekirina kêvir girêdayî hêz û tevgera girover e, ango ew çiqas bihêz û lez be, kevir ewqas dûr diçe. Tê bîra  min wexta em zarok bûn, kevirên me bêtirî dused metreyan bi kevirkaniyan dûr diketin, lê ên bikarhênerên mezin teqez pir dûrtir diçûn. Belê miqatî û baldan jî pir girîng bû, çimkî biv û talûkeya şaş-bikaranîna kevirkaniyê ne ji ya hemû çek û amûrên din ên nêçîrê kêmtir e.

Wek me di destpêkê de jî gotiye, kevirkanî amûreke -a rast çekik e- ku hem ji bo nêçîrê û hem jî ji bo lîstik û berxwedanê tê bikaranîn û cihekî girîng di nav amûrên folklora kurdî de digre.