Mihemed Elî, Efrîn

efrin2612@hotmail.com

Mîna bext û çarenûsa reş ya kurdistanê, mîna jan û êşa her quncikekî ji quncikên jiyana kurdewarî, mîna bilbil û şalûrên ku hezar sal in, ji ber bêdadî û sitemkariya dijmin dinalin... Hunermendên Kurd jî ji roja ku hatine ser rûyê vê xaka pîroz ve êş, azar, bêdadî, mişextî û zindan bûne parên jiyana wan û bi qîrîna ku pê ji zikê dayîka xwe derketine ta roja mirinê ev qîrîn û hawar ji henase û herkîna xwîna wan tu caran veneqetiye.

Hunermendên kurd di hinava dayîka xwe de êşa nezanî û neheqiya ku li wê bêgunehê dibû hîs kirine, ew bi janeke awarte û di kêlîkine awarte de derbasî vê jiyana bêyom bûne, gelo çi li ber palê, çi li ber berbêrê, şûştina cilan li ser kaniyê û birajtina nanî li ber tandirê!!! Wek hemû zarokên din jiyana kulîlkên nûpişkuvî çêj nekirine, lîstikên xwe hembêz nekirine, cilên nû û paqij her tim ji laşê wan bi kîn bûne, xaka sar tew nepejirandiye ku bi pêlavine nû di ser wê re bimeşin... Dibistan tew li rojgareke dîtir bûn!!

Ev dilsozên bextreş jan û kesera gelê xwe ji zû ve naskirine, tu caran ji şevbêrk û civînên ku rêwîtiya êşbar vedigotin dereng nemane, salixên kuştinê, nûçeyên koçkirinê, firqata mafên daqurtandî û evîneke têkçûyî, bi guhdarîkirine jidil û hestine puxte li ser rewîşta xavî tomar kirine... Hunermendên kurd xwestine tola xwe ji jiyanê vedin û li hember neheqiya wê di têkoşîna xwe de dasepan bin. Ew ji dibistanên fermî bêpar mane, dibistanek taybet di dilê xwe de ava kirine, ji welatekî azad bêpar mane, serxwebûnek di deng û awazên xwe de afirandine, ji evîneke têkçûyî eşiyane... destanên evînê li ser kilaveyên dilê xwe afirandine û ji tîrika dil de vegotine.

Her ku hunermendên kurd mezin bûne, evîna welatê wan jî di dilê wan de mezin bûye, her ku dengê wan hatiye tepisandin, ewqas qîrîna wan deng vedaye... Her ku ji bo azadiyê lêdan dîtine, ewqas herikîna xwînê bi wan çêj daye. Destên wan pûç kirine, zimanê xwe kirine çek, kasêtên wan şikandine, dilê xwe kirine tomargeh, xistine bin zîndaneke tarî, bihûşteke nû di nav dîwarên zindanê de li paş qefesa hesinî rengîn kirine... Ji welatên xwe hatine koçkirin, dilê xwe kirine tûtî û di ser deşt û zozanên azad re firiyane, gul û sosinên welatê wan şewitandine, gulîstanek di têlên tembûra xwe de çandine( Ay lê gulê tu gula min î...).

Îro heke mirov li rêwîtiya hunermendên kurd- zindî û gorbihûştan- mêzeke, tu kesî ji wan bêyî ku wêneyên bindestî, zor, mişextî û hêviyên jiyaneke azad li ser bekereyên dilê xwe nîgar nekirine nîn in. Birîna welatê wan her tim maka mirinê di dilê wan de çandiye, û roj ji rojê lorîna mirinê damarên xwe di sînga wan de kûr berdane... Hunermendê kurd welatê xwe di nav lêv û pêsîra dengekî zîz de parastiye û pê jiyaye, tu caran dijmin nikariye vîna wî têk bibe. Kaxizên wî hatine şewitandin li ser kilayeyên dilê xwe nivîsiye, tembûra wî hatiye şikandin, awazên xwe li ser lûtkeyên Cûdî, Xelatê sîpanê, Zagroz û Hawarê hûnandine, xumexuma ava rûbaran bûne semfoniya ber dengên zîz û qebe. Bêjeyên resen, newayên nazenîn, dengê top û firokan ker û berbend kirine. Hunermendên Kurd folklora kurdî ji ber mirinê û wendabûnê parastine û di bêjeyên xwe de, jiyaneke rasteqîn û gencîneya peyv, fêr, dab û nêrîtên miletên xwe parastine... Hunermendê Kurd jiyanek e, lê jiyanek taybet û puxte ye, hunermendê Kurd dîrok û demeke nivar e, ku divê em lê xwedî derkevin, em hest û hizrên li ser rûpelên dilê xwe rêz kirine vekolin...