Η εκπαίδευση του λαγόσκυλου (4): Κοινωνικοποίηση

Κοινωνικοποίηση λέγεται η διαδικασία της έκθεσης του κουταβιού σε μια ποικιλία ανθρώπων, άλλων ζώων αλλά και καταστάσεων, με σκοπό να εξοικειωθεί με αυτές.

Η κοινωνικοποίηση είναι απαραίτητο να ξεκινήσει από την ηλικία των 8 εβδομάδων, επειδή τα κουτάβια από αυτή την περίοδο και μετά απορροφούν πολύ γρήγορα τις νέες πληροφορίες που μένουν στη συνέχεια χαραγμένες στην μνήμη τους. Τα κουτάβια που δεν θα κοινωνικοποιηθούν επαρκώς, είναι πολύ πιθανόν μεγαλώνοντας να γίνουν φοβισμένα και ανασφαλή ή επιθετικά από φόβο απέναντι σε ανθρώπους ζώα, αλλά και αντικείμενα. Αντίθετα τα κοινωνικοποιημένα σκυλιά που έχουν έρθει σε επαφή με διάφορες καταστάσεις και έχουν εξοικειωθεί με αυτές, θα προσαρμοστούν πιο καλά, και θα αποκτήσουν ένα σωστό και ήρεμο χαρακτήρα είτε βρίσκονται στο πεδίο του κυνηγιού, είτε μέσα στην πόλη, είτε στο περιβάλλον το οποίο ζουν.

Στην άγρια φύση η κοινωνικοποίηση περιορίζεται συνήθως μόνο σε ζώα του ίδιου είδους, (όπως για παράδειγμα στους λύκους). Όμως στα σκυλιά που ζουν κοντά στον άνθρωπο, περιλαμβάνει εκτός από την επαφή με άλλα σκυλιά, την επαφή με ανθρώπους και οικόσιτα ζώα, τους θορύβους από τη ζωή στην πόλη, κινητά ή ακίνητα αντικείμενα όπως αυτοκίνητα κ.α.

Ένα εύλογο ερώτημα που μπορεί να τεθεί σε σχέση με την κοινωνικοποίηση, είναι το γιατί δημιουργούνται συμπεριφορές φόβου ή επιθετικότητας σε κάποιο σκυλί που έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπο με ένα νέο ερέθισμα. Η απάντηση είναι ότι στο φυσικό τους περιβάλλον οι άγριοι σκύλοι αλλά και οι λύκοι (που έχουν άμεση συγγενική σχέση με τα κατοικίδια σκυλιά), πρέπει πάντα να είναι σε κατάσταση συναγερμού απέναντι στους πιθανούς κινδύνους, που σημαίνει ότι βλέπουν με επιφυλακτικότητα, ή εχθρικά οτιδήποτε με το οποίο δεν είναι εξοικειωμένοι και είναι πάντα έτοιμοι να του επιτεθούν. Στην περίπτωση που «κάτι» δεν θα μπορέσουν να το αντιμετωπίσουν επιθετικά, θα προσπαθήσουν να το αποφύγουν, τρέχοντας φοβισμένα μακριά του.

Γι’ αυτό τα κουτάβια των αγριόσκυλων και των λύκων έχουν μόνο λίγες εβδομάδες να αναπτύξουν τις σχέσεις του με το ίδιο τους το είδος και το άμεσο περιβάλλον, και από εκεί και πέρα γίνονται πολύ επιφυλακτικά και επιθετικά για πράγματα και καταστάσεις με τα οποία δεν έχουν έρθει σε επαφή προηγουμένως.

Αυτή η συμπεριφορά στην άγρια ζωή είναι δικαιολογημένη γιατί σώζει τα άγρια ζώα από διάφορους κινδύνους. Το πρόβλημα όμως με τον οικιακό σκύλο είναι ότι πρέπει να εξοικειωθεί με ένα τεράστιο αριθμό ερεθισμάτων, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να είναι ικανός να ζει και να συνδιαλλάσσεται με «ένα σωρό» πολύπλοκα πράγματα που υπάρχουν στην ανθρώπινη κοινωνία.

Το κοινωνικοποιημένο κουτάβι λοιπόν, μαθαίνει πώς να συνδιαλλάσσεται και να αλληλεπιδρά σε σχέση με τα άλλα είδη, και αναπτύσσει κώδικες επικοινωνίας οι οποίοι του επιτρέπουν να αναγνωρίζει αν απειλείται ή όχι και πώς να ανταποκρίνεται στις προθέσεις των άλλων.

Πριν αναφερθούμε στον τρόπο κοινωνικοποίησης των κουταβιών από την 8 εβδομάδα και μετά, να σημειώσουμε ότι από έρευνες που έγιναν απέδειξαν ότι πρώιμη κοινωνικοποίηση μπορεί να αρχίσει από την περίοδο που το σκυλί είναι ακόμα νεογνό. Οι μελέτες αυτές έδειξαν ότι το μέτριο πιάσιμο των νεογνών φαίνεται να έχει ωφέλιμα αποτελέσματα και στη συμπεριφορά, αλλά και στη φυσιολογία του σκυλιού. Νεογέννητα σκυλιά τα οποία έρχονται σε επαφή με τον άνθρωπο, δείχνουν μια πιο γρήγορη ανάπτυξη στα οργανικά τους συστήματα, καλύτερο προσανατολισμό κατά την κίνηση και ανοίγουν πιο γρήγορα τα μάτια τους. Επισημαίνουμε ότι πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική επαφή με τον εκτροφέα, και μόνο η μέτρια φυσιολογική επαφή μπορεί να είναι ωφέλιμη.

Στη συνέχεια και όταν τα κουτάβια θα αρχίσουν να κινούνται, ο εκτροφέας μπορεί να αρχίσει να εμπλουτίζει το περιβάλλον που ζουν με διάφορα αντικείμενα όπως κουτιά παιχνίδια κ.α., ή ακόμα να δημιουργήσει μικρά εμπόδια για σκαρφάλωμα, ώστε να ενεργοποιήσει στα κουτάβια την κίνηση και το ένστικτο της εξερεύνησης.

Επίσης όπως έχουμε τονίσει ξανά σε προηγούμενα άρθρα, τα κουτάβια μέχρι την ηλικία των 7 εβδομάδων πρέπει να μένουν όλα μαζί γιατί με την συνδιαλλαγή μεταξύ τους αλλά και τη μητέρα τους, θα μάθουν να συμπεριφέρονται σωστά αργότερα στη σκυλίσια ομάδα αλλά και να αποδέχονται ευκολότερα την ανθρώπινη κυριαρχία. Το παιχνίδι με τα αδέρφια του επιτρέπει σε ένα νεαρό κουτάβι να μάθει και να εξασκηθεί στη σωστή κίνηση και γενικά στις ικανότητες που πρέπει να έχει ως ενήλικο. Ακόμα το παιχνίδι με το δάγκωμα, μπορεί να βοηθήσει το κουτάβι να μάθει πώς να μετριάσει το δάγκωμα και την πίεσή του, μαθαίνοντας έτσι να συμπεριφέρεται σωστά ως ενήλικο απέναντι στα άλλα σκυλιά αλλά και τους ανθρώπους. Τα κουτάβια που απομακρύνονται από τη γέννα αρκετά νωρίτερα από τις 7 εβδομάδες, παρουσιάζουν συχνά ως ενήλικα πρόβλημα στη συμπεριφορά τους και στη σχέση τους με άλλα σκυλιά και ανθρώπους.

Κοινωνικοποίηση από την 8^η εβδομάδα και μετά:

Αυτή την περίοδο ότι συμβεί ή ότι δεν συμβεί θα έχει καθοριστική επίδραση στη συμπεριφορά του σκυλιού αργότερα. Τα κουτάβια πρέπει να μάθουν τρόπους συμπεριφοράς απέναντι στους ανθρώπους, τα ενήλικα σκυλιά, τα οικόσιτα ζώα, αλλά και να εξοικειωθούν με ένα πλήθος πραγμάτων και καταστάσεων.

Για να αντιμετωπίσετε αυτή την κατάσταση και να μάθετε το κουτάβι σας να μένει μόνο του χρειάζεται σταδιακά να το αφήνετε μόνο στο χώρο που κοιμάται για 1-1:30 ώρα στην αρχή. Διαδοχικά αυξήστε το χρόνο που θα λείπετε μέχρι να συνηθίσει το κουτάβι την απουσία σας για περισσότερο από 2 ώρες σε καθημερινή βάση. Σε καμία περίπτωση μη γυρίσετε πίσω αν ακούσετε το κουτάβι να κλαίει. Αν το κάνετε, το κουτάβι πιστεύοντας ότι μπορεί με το κλάμα να σας κάνει να γυρίσετε πίσω, θα κλαίει περισσότερο την επόμενη φορά και δεν θα αποδεχτεί εύκολα την απουσία σας.

Ακόμα πρέπει να είσαστε πολύ σταθεροί και σχετικά αδιάφοροι όταν φεύγετε ή γυρίζετε στο σπίτι, γιατί το να κάνετε πολύ φασαρία σε αυτή τη φάση, θα έχει σαν αποτέλεσμα να ανησυχήσει περισσότερο το κουτάβι, κάνοντάς το να θέλει να είναι μαζί σας ακόμα πιο πολύ. Οι υπερβολικές εκδηλώσεις συναισθημάτων κατά την αποχώρηση αλλά και κατά την επιστροφή θα κάνουν εντονότερη και πιο αισθητή την απουσία σας.

Επιβραβεύουμε  πάντα το σκυλί που ανταποκρίνεται σωστά σε κάθε είδους καινούρια εμπειρία και δεν το παρηγορούμε στην περίπτωση που θα δείξει σημάδια φόβου για οτιδήποτε. Αν παρηγορήσουμε ένα φοβισμένο κουτάβι είναι σαν να το επιβραβεύουμε που αντέδρασε φοβισμένα.

Παρακάτω αναφέρουμε επιγραμματικά διάφορα πράγματα, με τα οποία το κουτάβι πρέπει να έρθει σε επαφή και να εξοικειωθεί μαζί τους.

Με όσα περισσότερα πράγματα και καταστάσεις εξοικειωθεί το σκυλί μας όσο είναι νέο, τόσο πιο άφοβο και καλά προσαρμοσμένο θα είναι κατά την ενηλικίωσή του. Επειδή όμως εμείς δεν θέλουμε μόνο ένα αποβλημάτιστο κατοικίδιο αλλά και ένα σκυλί άφοβο και αποφασιστικό στον κυνηγότοπο θα πρέπει να κάνουμε και κάποια άλλα πράγματα που θα βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση.

Από την 8^η εβδομάδα μπορούμε να αρχίσουμε μικρές βόλτες στην εξοχή ή σε ένα πάρκο πάντα όμως σε κοντινή απόσταση από το σπίτι (για να μην ζαλιστεί το κουτάβι από τη διαδρομή με το αυτοκίνητο). Η περιοχή που θα βγάλουμε για πρώτη φορά το σκυλί πρέπει να έχει χαμηλό γρασίδι και μερικά εμπόδια όπως ένα μικρό λοφάκι από χώμα ή βραχάκια κ.τ.λ. Αφήνοντας το κουτάβι ελεύθερο και χωρίς λουρί, το ενθαρρύνουμε να περάσει αυτά τα μικρά εμπόδια, επιβραβεύοντας πάντα τις προσπάθειές του να κάνει κάτι το οποίο δεν έχει ξανακάνει ποτέ. Στη συνέχεια μπορείτε να περπατήσετε σχετικά γρήγορα κάνοντας το κουτάβι να σας ακολουθήσει με μια ελαφριά δυσκολία. Σε αυτή την ηλικία η επιθυμία του να μείνει κοντά σας είναι πολύ ισχυρή και βασιστείτε σε αυτήν. Η έξοδος αυτή δεν πρέπει να υπερβεί τα 15-20 λεπτά.

Στις 9 εβδομάδες μπορούμε να βγάλουμε το κουτάβι βόλτα σε περιοχή με ψηλότερα χόρτα και μερικούς θάμνους. Εδώ αν υπάρχει η δυνατότητα θα πρέπει να περάσουμε το σκυλί ανάμεσα από τους θάμνους, πάνω από ξερά φύλλα που κάνουν θόρυβο ή ένα μικρό ρυάκι ώστε να βραχούν τα πόδια του από το νερό. Αυτή η βόλτα να μη διαρκέσει πάνω από 20-30 λεπτά.

Σημείωση: Πάντα μετά από τη βόλτα ελέγχουμε τις πατούσες και τα αυτιά του κουταβιού για τυχόν μικροτραυματισμούς, αγκάθια ή άγανα, παράλληλα με ένα γενικό έλεγχο που γίνεται για εξωτερικά παράσιτα (ψύλλους και τσιμπούρια)

Στις 10 εβδομάδες κάνουμε παραλλαγές των προηγουμένων και φροντίζουμε να δυσκολεύουμε λίγο περισσότερο τις προσπάθειες του κουταβιού. Άλλο ένα τεστ που πρέπει να κάνουμε στο μικρό λαγόσκυλο είναι να κρυφτούμε τη στιγμή που αυτό είναι απασχολημένο με κάτι άλλο, για να δούμε αν έχει επαφή με τον κυναγωγό του ή είναι αδιάφορο. Αν συνειδητοποιήσει ότι σας έχασε και αρχίσει να ψάχνει ερχόμενο προς το μέρος σας, εμφανιστείτε ξαφνικά μπροστά του και επιβραβεύστε το με ενθουσιασμό. Αν όχι πετάξτε ένα πετραδάκι, κάνοντάς το να συνειδητοποιήσει ότι έχετε χαθεί. Στη συνέχεια φωνάξτε το από εκεί που είσαστε κρυμμένοι και μόλις έρθει επιβραβεύστε το. Αυτό θα του μάθει μετά από μερικές επαναλήψεις ότι πρέπει να έχει πάντα υπόψη του που βρίσκεται ο κυναγωγός του.

Καθώς το κουτάβι μεγαλώνει μπορούμε να το πάμε και σε άλλες περιοχές με μεγαλύτερη κίνηση και περισσότερο θόρυβο, μέχρι να μάθει να συμπεριφέρεται φυσιολογικά σε όλες τις καταστάσεις.

Να έχετε υπόψη σας, ότι τα θετικά αποτελέσματα της κοινωνικοποίησης «σβήνουν» με το χρόνο. Αν για παράδειγμα πάρουμε ένα πλήρως κοινωνικοποιημένο κουτάβι στην ηλικία των τεσσάρων μηνών και το απομονώσουμε σε ένα ήσυχο  κλουβί στο βουνό, μέχρι την ηλικία π.χ. του ενός έτους να είσαστε σίγουροι ότι σχεδόν όλα τα θετικά στοιχεία της κοινωνικοποίησης θα έχουν σχεδόν χαθεί.

Σας θυμίζω το ρητό που λέει ότι η επανάληψη είναι μητέρα της μαθήσεως. Αυτό σημαίνει ότι οτιδήποτε κάνουμε στα πλαίσια της κοινωνικοποίησης ή οποιασδήποτε άλλης εκπαίδευσης, θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κατά τακτά διαστήματα μέχρι να γίνει βίωμα, από το σκυλί.

Συνεπώς ένα σκυλί που δεν έχει καμία εμπειρία από ένα συγκεκριμένο ερέθισμα κατά την περίοδο που είναι κουτάβι θα το φοβάται για πάντα.

Ένα σκυλί το οποίο έχει κάποιου είδους έκθεση σε αυτό το ερέθισμα, αλλά όχι αρκετή, θα είναι καλύτερα προσαρμοσμένο αλλά όχι απόλυτα.

Και ένα σκυλί το οποίο έχει μεγάλη εμπειρία από το ερέθισμα αυτό κατά την ευαίσθητη περίοδο, θα μεγαλώσει και θα γίνει «αλεξίσφαιρο».

Άρα όσο μεγαλύτερο είναι το εύρος των εμπειριών που θα αποκτήσει ένα νεαρό σκυλί, τόσο πιο απροβλημάτιστο και άφοβο θα είναι ως ενήλικο, κάνοντας τη δική του ζωή, αλλά και τη δική μας, πολύ πιο εύκολη. Πάντα βέβαια υπάρχουν περιθώρια εκπαίδευσης και βελτίωσης κάποιων προβληματικών συμπεριφορών σε ενήλικα σκυλιά, αλλά να ξέρετε ότι τέτοιου είδους προβλήματα είναι πολύ δύσκολο να διορθωθούν πλήρως, γι΄ αυτό και η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία.

Επόμενο Άρθρο