Πέντε Κρίσιμες Περίοδοι στη ζωή του κουταβιού

Όπως έχουμε αναφέρει και στα προηγούμενα άρθρα, η ηλικία που θα απομακρυνθεί ένα κουτάβι από τη μητέρα του και θα πάει σε ένα καινούριο περιβάλλον, θα παίξει αναμφισβήτητα σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα εξέλιξη του. Η μικρότερη ηλικία για αυτή την αλλαγή είναι το τέλος της 7ης εβδομάδας, αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό.

Αν κάποιος αποκτήσει ένα κουτάβι στη σωστή ηλικία, και στη συνέχεια του παρέχει τη σωστή ατμόσφαιρα, το ενδεδειγμένο περιβάλλον, και τον κατάλληλο χειρισμό κατά τη διάρκεια των κρίσιμων περιόδων της ζωής του, τότε έχει κάνει το καθοριστικό βήμα για τη σωστή διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του κουταβιού. Όταν ξέρουμε το πότε, το τι, και το πώς να χειριστούμε τα κουτάβια ανάλογα με τις κρίσιμες περιόδους της ζωής του, μπορούμε σίγουρα να επιρρεάσουμε, αν όχι να προκαθορίσουμε τη σχέση τους με εμάς και τους ανθρώπους γενικότερα, τη σχέση τους με άλλα ζώα, αλλά και την εκπαιδευσιμότητά του.

Επιστημονικές έρευνες που έγινα σε εργαστήρια ζωικής συμπεριφοράς, έχουν αποδείξει ότι υπάρχουν 5 κρίσιμες περίοδοι στη ζωή των κουταβιών, δηλαδή πέντε φάσεις στην διανοητική ανάπτυξη, κατά τη διάρκεια των οποίων, οι αρνητικές συνθήκες μπορεί να καταστήσουν ένα σκυλί ψυχικά «ανάπηρο» για όλη του τη ζωή. Αντίθετα οι θετικές συνθήκες κατά τη διάρκεια αυτών των πέντε φάσεων, θα δώσουν στα σκυλιά ποιότητα σε όλα τα επίπεδα, υψηλή εκπαιδευσιμότητα, και σωστή κοινωνικοποίηση. Αυτές οι επιστημονικές ανακαλύψεις, θεωρήθηκαν τόσο σημαντικές, που το ίδρυμα για τα σκυλιά οδηγούς τυφλών στην Αμερική, καθόρισε το ποιες είναι αυτές οι θετικές συνθήκες, και στη συνέχεια τις υιοθέτησε στο πρόγραμμα για κουτάβια που προορίζονται για οδηγοί τυφλών.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την αρνητική ή θετική επίδραση που έχει στα κουτάβια το περιβάλλον που ζουν και αναπτύσσονται, είναι ένα ομολογουμένως ακραίο πείραμα, που έγινε στα πλαίσια ενός προγράμματος για τον καθορισμό του ακριβή χρόνου που λαμβάνουν χώρα αυτές οι κρίσιμοι περίοδοι:

Ένα κουτάβι 21 ημερών απομακρύνθηκε από τη γέννα, και απομονώθηκε πλήρως. Παρότι η διατροφή του γινόταν πολύ προσεκτικά, είχαν δοθεί σαφείς οδηγίες στον άνθρωπο που το φρόντιζε, να μην παίξει καθόλου μαζί του, ούτε καν να του μιλήσει. Τα μόνα παιχνίδια που είχε ήταν το δοχείο του φαγητού και του νερού του. Μέχρι την ηλικία των 16 εβδομάδων δεν είχε επαφή με άλλα σκυλιά (εκτός από τις πρώτες 21 μέρες της ζωής του), και καμία επαφή με ανθρώπους, εκτός από το να ταίζεται και να ποτίζεται από το φροντιστή του ο οποίος σκόπιμα αγνοούσε τη ύπαρξη του κουταβιού.

Στην ηλικία των 4 μηνών το κουτάβι του πειράματος, τοποθετήθηκε ξανά μαζί με τα αδέρφια του. Το αποτέλεσμα ήταν να μην τα αναγνωρίσει ως αδέρφια του, ούτε καν ως σκυλιά. Η απομόνωσή του κατά τη διάρκεια των κρίσιμων περιόδων της ζωής του, και η πλήρης απομάκρυνση από τη συντροφιά σκυλιών και ανθρώπων, έκανα το χαρακτήρα του τόσο απόμακρο, που δεν μπόρεσε ποτέ να προσαρμοστεί σε καμία από τις δύο κοινωνίες (σκυλιών και ανθρώπων).

Το αποτέλεσμα πολλών χρόνων έρευνας έχει καθορίσει τις κρίσιμες περιόδους στη ζωή των κουταβιών ως εξής:

Από αυτή τη χρονική στιγμή ξεκινάει η 2^η και πιθανόν η σπουδαιότερη περίοδος για τα κουτάβια. Την 4^η εβδομάδα το νέο κουτάβι χρειάζεται τη μητέρα του περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή. Ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα αρχίζουν να αναπτύσσονται. Παράλληλα ξεκινάει να λειτουργεί και η αντίληψη του κουταβιού, που βρίσκει τον κόσμο ιδιαίτερα ξένο και τρομακτικό. Είναι σίγουρο ότι τα αρνητικά γεγονότα αυτής της περιόδου, μπορούν να του δημιουργήσουν μόνιμες φοβίες και ανασφάλειες.

Είναι κατά τη διάρκει της 2^ης περιόδου, που το χαρακτηριστικό της νευρικότητας, μπορεί να γενικεύσει τη δειλία, (η οποία πιθανότατα αργότερα θα εξελιχθεί σε κροτοφοβία), ή άλλα αρνητικά χαρακτηριστικά σε ένα κουτάβι. Από τη στιγμή που θα επιτραπεί να αναπτυχθούν αρνητικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της 2ης κρίσιμης περιόδου, καμία προσπάθεια αποκατάστασης ή εκπαίδευσης που θα γίνει αργότερα, όσο καλή και αν είναι, δεν θα μπορέσει να αλλάξει σημαντικά τα αρνητικά χαρακτηριστικά που θα προκύψουν.

Από την 5^η έως την 7^η εβδομάδα τα κουτάβια θα επιχειρήσουν να απομακρυνθούν λίγο από τη φωλιά και να κάνουν κάποιες εξερευνήσεις. Στο ξεκίνημα της 6^η εβδομάδας τα κουτάβια θα συνειδητοποιήσουν την κοινωνία των σκυλιών και των ανθρώπων. Το νευρικό τους σύστημα και η εκπαιδευσιμότητά τους αναπτύσσονται, και μέχρι το τέλος αυτής της περιόδου θα έχουν αναπτυχθεί πλήρως, δηλ. στα όρια των δυνατοτήτων τους.

Τα κουτάβια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, θα μάθουν να ανταποκρίνονται σε καλέσματα, και να αναγνωρίζουν ανθρώπους. Επίσης θα δημιουργηθεί μεταξύ των κουταβιών στη γέννα μια «κοινωνική σειρά». Κάποια από αυτά θα μάθουν να μαλώνουν για το φαγητό και θα γίνουν καβγατζήδες. Τα αδέρφια τους που θα φοβηθούν από τις επιθετικές τάσεις των άλλων ίσως να γίνου πιο υποτακτικά και δειλά.

Αν το κουτάβι δεν απομακρυνθεί αυτή την περίοδο από τη μητέρα του, η συναισθηματική του ανάπτυξη θα ακρωτηριαστεί. Θα παραμείνει εξαρτημένο από αυτήν και καθώς εκείνη θα αρχίσει να το αγνοεί εντελώς, δεν θα βρει σε αυτήν παρά ελάχιστη ασφάλεια. Επίσης αν το κουτάβι παραμείνει μετά την 7η εβδομάδα με τη γέννα χωρίς επαρκή ανθρώπινη επαφή, η προσαρμογή του στην ανθρώπινη κοινωνία θα είναι προβληματική, και ότι μάθει θα το μάθει από τα υπόλοιπα σκυλιά (αν υπάρχουν).

Όπως έχουμε προαναφέρει, ο καλύτερος χρόνος για να αποκτήσει κανείς ένα κουτάβι είναι στην αρχή της 4^ης περιόδου. Από το τέλος της 3ης περιόδου το κουτάβι θεωρείται ψυχικά ανεπτυγμένο και είναι έτοιμο να μάθει. Το σύστημα εκπαιδευσιμότητας των σκυλιών είναι τώρα ώριμο και λειτουργεί πλήρως. Αυτή την περίοδο το κουτάβι μαθαίνει με πολύ γρήγορο και ξέφρενο ρυθμό, και αυτό είναι πολύ καλύτερο να γίνεται με το νέο ιδιοκτήτη.

Ότι μάθει κατά τη διάρκεια της 4^ης περιόδου (8^η-12^η εβδομάδα), θα διατηρηθεί και θα γίνει μέρος της προσωπικότητάς του. Είναι πολύ σημαντικό τα πράγματα που μαθαίνει το κουτάβι αυτή την περίοδο να είναι εποικοδομητικά, γιατί ότι μάθει τώρα, θα το χαρακτηρίσει και θα το κάνει το σκυλί που θα είναι από εδώ και πέρα. Τα χαρακτηριστικά και η προσωπικότητα του κουταβιού θα αναπτυχθούν τόσο γρήγορα, που ότι μάθει θα εγκατασταθεί μόνιμα, και θα επιρρεάσει τη στάση του απέναντι στους ανθρώπους και τα άλλα ζώα για όλη του τη ζωή.

Κατά τις 3 πρώτες κρίσιμες περιόδους δεν έγινε δυνατό να καταγραφεί κανένα αξιοσημείωτο εγκεφαλικό σήμα από ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα σε κουτάβια, αλλά την 4η περίοδο ήταν διαφορετικά. Τα πρώτα πραγματικά και αξιοσημείωτα εγκεφαλικά κύματα μπορούν να καταγραφούν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, που σημαίνει ότι μπορούν να εγκατασταθούν οι πρώτοι δεσμοί μεταξύ σκύλου και ανθρώπου, και θα έχουν μόνιμη επίδραση στο μυαλό του κουταβιού. Σε καμιά άλλη φάση της ζωής του δεν θα έχει τη ικανότητα να πετύχει δυνατότερο δεσμό από ότι τώρα, και η σωστή επαφή με τον άνθρωπο θα είναι το κλειδί για την επιτυχία σε όλα τα επίπεδα.

Στα πολλαπλά τεστ που έγιναν, τα κουτάβια απομονώθηκαν σε διάφορα διαστήματα κατά τη διάρκεια των 5 κρίσιμων περιόδων, και προσδιορίστηκε ότι η απομόνωση από τους ανθρώπους είχε τη μεγαλύτερη επίδραση κατά τη διάρκεια της 4ης περιόδου. Το αποτέλεσμα ήταν κουτάβια τα οποία αποδείχθηκαν ανίκανα για εκπαίδευση και ανίκανα να γίνουν σύντροφοι του ανθρώπου.

Κατά τη διάρκεια της 4^ης περιόδου το κουτάβι πρέπει να κοινωνικοποιηθεί και να εξοικειωθεί όχι μόνο με τον κυναγωγό του, αλλά και τους άλλους ανθρώπους και τα ζώα. Το κουτάβι πρέπει να πηγαίνει βόλτες σε δημόσιους χώρους και να μάθει να ταξιδεύει με αυτοκίνητο. Επίσης πρέπει να του επιτραπεί να παίζει και να χαϊδεύεται από παιδιά και άλλους ανθρώπους, πάντα υπό την επίβλεψή μας.

Τα κουτάβια αυτής της ηλικίας πρέπει να διδαχτούν απλές εντολές και να έχουν μια ήπιας μορφής πειθαρχία. Βίαιες διορθώσεις μπορούν αυτόματα να ανατρέψουν την εμπιστοσύνη του κουταβιού προς τους ανθρώπους, και να οδηγήσουν το μυαλό του κουταβιού σε πλήρη σύγχυση. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι τα κουτάβια αυτής της ηλικίας δεν ξέρουν ότι κάνουν κάτι κακό, και ότι δεν κάνουν ποτέ αταξίες εσκεμμένα. ΑΡΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΡΗΤΑ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΑΙΗ ΤΙΜΩΡΙΑ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΗΛΙΚΙΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ (κατά την άποψή μου) Η πειθαρχία πρέπει να περιοριστεί σε ήπιες προφορικές επιπλήξεις όταν είναι απαραίτητο, χωρίς να υψώνουμε τον τόνο και την ένταση της φωνής.

Οι ήπιοι περιορισμοί που θέτουμε σε ένα κουτάβι, έχουν την επιπρόσθετη αξία ότι το βοηθάνε να αναπτύξει τα απαραίτητα επίπεδα ανοχής που είναι πολύ σημαντικά για την περαιτέρω εκπαίδευση.

Στην ανθρώπινη κοινωνία μας, έχουμε ιδρύσει νηπιαγωγεία τα οποία έχουν σκοπό, να προετοιμάσουν το παιδί συναισθηματικά για τη μάθηση (εκπαίδευση) που θα λάβει χώρα αργότερα. Ουσιαστικά οι τάξεις του νηπιαγωγείου είναι το πεδίο εκπαίδευση όπου τα παιδιά θα διδαχτούν πως θα μαθαίνουν στο μέλλον. Παρόμοια είναι η 4η κρίσιμη περίοδος στη ζωή του κουταβιού, από την 8η έως τη 12η εβδομάδα.

Αν εκπαιδευτεί τώρα για το πώς να μαθαίνει, η ουσιώδης εκπαίδευση (η οποία πρέπει να γίνει κατά τη διάρκεια της 5^ης και τελευταίας κρίσιμης περιόδου), θα είναι τόσο επιτυχής, που θα μάθει πολύ πιο εύκολα και γρήγορα. Επίσης θα μάθει πολύ περισσότερα από ένα σκυλί που δεν είχε προκαταρτική εκπαίδευση.

Παρότι οι εντολές «έλα», «κάτσε», «μείνε», «κάτω» και «μη», είναι ανεκτίμητες αν διδαχτούν κατά τη διάρκεια της 4^ης περιόδου, η πιο σημαντική αναμφισβήτητα είναι η εκπαίδευση στο «φέρ’το». Με την πρώτη ματιά, αυτό μπορεί να ακούγεται ανώφελο και ασήμαντο. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι κουτάβια που δεν μπορούν να μάθουν να φέρνουν, απορρίπτονται από πολλά προγράμματα εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου, όπως Οδηγών Τυφλών, Δίωξης Ναρκωτικών, Ανίχνευσης Εκρηκτικών και Διάσωσης. Όλα αυτά τα προγράμματα απορρίπτουν τα υποψήφια σκυλιά που δεν μαθαίνουν να «φέρνουν», καθότι το «φέρ’το» είναι η βασική εντολή που προβλέπει την μελλοντική ικανότητα εκπαίδευσης για όλα τα σκυλιά.

Η 5^η και τελευταία κρίσιμη περίοδος, είναι από τη 13^η έως την 16^η εβδομάδα τη ζωής του κουταβιού. Κάτι πολύ σημαντικό θα συμβεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, και ο ιδιοκτήτης πρέπει να είναι προετοιμασμένος να το χειριστεί ήρεμα και με αυτοπεποίθηση. Το κουτάβι θα κάνει την πρώτη του απόπειρα να εδραιώσει την κυριαρχία του απέναντι στον κυναγωγό του. Είναι τώρα – στην 5η κρίσιμη περίοδο – που το κουτάβι θα μάθει αν μπορεί να επιβληθεί στον ιδιοκτήτη του και να τη γλιτώσει. Θα ήταν καλό να σημειώσουμε εδώ ότι αν του επιτραπεί να ξεφύγει, θα χάσει την εμπιστοσύνη και το σεβασμό για τον ιδιοκτήτη του, και θα μάθει ότι σηκώνοντας ανταρσία θα περάσει το δικό του. Ο κυναγωγός πρέπει να του δείξει γρήγορα και σταθερά, ότι παρόλο που εννοείται ότι το αγαπάει, θα είναι εκείνος ο αρχηγός που αποφασίζει και δίνει τις εντολές, και ότι υπάρχει χώρος στην κορυφή μόνο για έναν. Για το πρόβλημα αυτό δεν υπάρχουν συγκεκριμένες μέθοδοι αντιμετώπισης και οι πρακτικές ποικίλουν ανάλογα με το χαρακτήρα του κάθε σκυλιού. Επειδή τα κουτάβια μπορεί να χρησιμοποιήσουν διαφορετικούς τρόπους αμφισβήτησης της εξουσίας σας, όπως π.χ. δάγκωμα των χεριών, ανυπακοή στις εντολές, ούρηση κ.τ.λ., πρέπει να δοθεί και η ανάλογη λύση που ταιριάζει στην κάθε περίπτωση.

Η βασική εκπαίδευση υπακοής πρέπει να γίνει κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αν θέλετε το κουτάβι σας να αποδώσει το πλήρες δυναμικό του σε εξυπνάδα και συντροφικότητα. Αν δεν εκπαιδεύσετε το κυνηγόσκυλό σας σε αυτή τη στιγμή της ζωής του, σίγουρα θα μετανιώσετε αυτή τη λανθασμένη απόφαση για το υπόλοιπο της ζωής του, το οποίο κυμαίνεται μεταξύ 12 και 17 χρόνων. Αν αποκτάτε για πρώτη φορά στη ζωή σας κουτάβι, και δεν έχετε εκπαιδευτική εμπειρία, μπορείτε να απευθυνθείτε και να πάρετε τη γνώμη κάποιου επαγγελματία εκπαιδευτή, να διαβάσετε σχετικά βιβλία και άρθρα, και γενικά να ενημερωθείτε σωστά πάνω στην βασική υπακοή και την εκπαίδευση των λαγόσκυλων.

Δώστε προσοχή στις 5 κρίσιμες περιόδους, και έχετε υπόψη σας ότι αν παρέχετε το σωστό περιβάλλον κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, σε συνδυασμό με τις κατάλληλες εκπαιδευτικές τεχνικές, το κουτάβι σας θα αναπτυχθεί ψυχολογικά και κοινωνικά, και θα αποκτήσει άριστη συμπεριφορά. Κάθε φορά που θαυμάζετε ένα καλοεκπαιδευμένο και υπάκουο σκυλί είτε στον κυνηγότοπο, είτε σε αγώνες και εκθέσεις, να είσαστε σίγουροι ότι και οι 5 κρίσιμες περίοδοι στη ζωή του κουταβιού χειρίσθηκαν με προσοχή.

Αν το κουτάβι που αγοράσατε δεν γίνει έτσι όπως θα θέλατε, και η συμπεριφορά του σας κάνει να ντρέπεστε για αυτό, πρέπει να ξέρετε ότι την ευθύνη την έχετε αποκλειστικά εσείς που το μεγαλώσατε.

Μπορεί να χρειαστεί να διαθέσετε περισσότερο χρόνο για όσο το κουτάβι είναι στην ηλικία που μαθαίνει, όμως αργότερα θα χαίρεστε για πολλά χρόνια αυτό το σκυλί και θα νιώθετε υπερήφανος που είστε ιδιοκτήτης του. Άλλωστε ποιος θέλει ένα σκυλί που βάζει την ουρά στα σκέλια μόλις δει κάποιον άγνωστο, ή κυνηγάει αιγοπρόβατα στο βουνό, ή δεν γυρίζει πίσω όσο και αν το φωνάζει ο ιδιοκτήτης του;

Τέλος, ποιος μπορεί να απολαύσει μια από τις ωραιότερες δραστηριότητες, όπως είναι το κυνήγι, με ένα τέτοιο σκυλί;

Επόμενο Άρθρο