เครื่องถมเป็นงานศิลปหัตกรรมไทยประเภทหนึ่ง ซึ่งแต่เดิมกรรมวิธีในการทำทั้งหมดทำด้วยมือแทบ ทั้งสิ้น การเรียกชื่องานศิลปหัตกรรมปรเภทนี้ว่า เครื่องถม ก็เป็นการเรียกตามวิธีทำ คือ การถม "ถม" ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2493 ให้คำอธิบายไว้ว่า วิธีทำภาชนะโดย ลงยาตะกั่วทับหรือถมรอยเป็นลวดลายต่าง ๆ เรียกภาชนะชนิดนั้นว่า "เครื่องถม"
เครื่องถม ภาชนะเครื่องใช้ที่ทำด้วยเงินหรือทอง มีลวนลายแกเป็นสีเงินหรือสีทองตัดกับสีพื้นหรือสี ของน้ำยาสีดำสนิท ลวดลายที่เกิดขึ้นบนเครื่องถมเกิดจากการแกะสลักเป็นลวดลายเป็นร่องลึกลงไปบน ภาชนะแล้วใช้ตัวยาซึ่งเป็นโลหะผสมที่มีสีดำผสมกับน้ำประสานทองหลอมละลายแทรกลงไปในช่องว่าง ระหว่างลาย เพื่อช่วยให้เห็นลายเด่นชัดขึ้น การทำถมนี้จะทำได้เฉพาะภาชนะเครื่องใช้ที่เป็นเงินหรือทอง เท่านั้น ถ้าจะเอาโลหะอื่นมาทำจะต้องชุบหรือฉาบเงินเสียก่อน แต่ก็ไม่ดีนักมักชำรุดง่าย การทำเครื่อง ถม แต่โบราณมานั้นทำด้วยมือทั้งหมด เพิ่งจะมาใช้เครื่องมือและกรรมวิธีทางวิทยาศาสตร์ช่วยเมื่อภาย หลัง เช่น เครื่องถมชนิดหนึ่งที่เรียกว่า "ถมจุฑาธุช" ซึ่งใช้การพิมพ์ลายลงบนภาชนะโดยสกรีน แล้วใช้ กรดและน้ำยาเคมีกัดให้เกิดลวดลายแทนการแกะสลักด้วยมือแม้จะเป็นวิธีที่นิยมทำกันระยะหนึ่งแต่ความ ประณีตงดงามสู้เครื่องถมที่ทำด้วยมือล้วนเช่นสมัยโบราณไม่ได้ เครื่องถมมีกำเนิดขึ้นในเมืองไทยในสมัยใดไม่ประกฏหลักฐานแน่นอนหากแต่มีผู้สันนิฐานว่าอาจจะ เอาแบบอย่างมาจากประเทศอินเดีย เปอร์เซีย หรือมาจากกลุ่มประเทศทางตะวันตก เช่น ประเทศ โปรตุเกส เป็นต้น การทำเครื่องถมเป็นงานศิลปหัตกรรมประเภทหนึ่งของไทยที่มีการทำสืบทอดมาช้านาน แม้ใน ปัจจุบันก็มีการทำกันอยู่ นับเป็นงานศิลปหัตถกรรมที่มีเอกลักษณ์ไทยโดดเด่นประเภทหนึ่งที่มีทั้งคุณค่า ทางศิลปะและความงามอย่างยิ่ง
|
|
