Usenet'te Tıp ve Elektronik Yayıncılık.
Internet yüzyılımızın bilgi alışverişi alanının en büyük gelişmesidir. Hemen hemen herkes internet üzerinde mevcut olan bilgilere ulaşabilir. İnternet konusu hekimler arasında en az anlaşılmış ve en çok yanlış anlaşılmış konuların başında gelir. Bilgi alışverişi artık tek ve büyük bir bilgisyar sayılabilen bir süper sistem üzerinden, düşük bir maliyetle yapılabilmektedir. Bilgi aktarımı bu bilgisayarın değişik işlevleri sayılabilen e-posta, Dosya aktarma protokolu (FTP), Usenet, WWW, Telnet ve IRC aracılığı ile yapılabilmektedir. e-posta normal posta gibi çalışmakta, mesaj bir saat gibi bir sürede alıcısına ulaşmaktadır. FTP büyük bilgi paketlerini aktarmada kullanılan kurallar dizisine verilen addır. Bu yolla yazılımlar ve diğer büyük nesne paketleri alıcısına ulaştırılmaktadır. FTP'de hangi dosyanın nerede olduğunu archie adlı araçla öğrenmek mümkün. Usenet uluslarası beyaz tahtalar sistemidir. Buraya yazılan mesajlar kısa bir süre sonra sistemdeki diğer tahtalara yazılır. Bu yazılar herkes tarafından okunabilir, cevapları yine Usenet'e veya e-posta aracılığı ile yazılabilir. Süresi dolan yazılar bir kaç büyük arşiv dışında silinmektedir. Son zamanlarda Usenet'te küçük resimler ve nesneleri görebilen yazılamlar geliştirildi. En çok tanınan WWW sistemi önceden HTTP protokolu ile hazırlanmış sayfaları, ses ve görüntü dosyalarını istemci adını alan yazılımlar aracılığı ile başkaları tarafından görülmesini sağlayan bir ağdan oluşmaktadır. Sayfanın ve sayfanın bulunduğu bilgisayar sisteminin bakım maliyeti sayfa sahibi tarafından karşılanır. Telnet aracı uzaktaki bir bilgisayarda kendi bilgisayarınıza işlem yapar gibi çalışma olanağı sağlamaktadır. IRC denen internet aracılığı ile sohbet sisteminde belli konu başlıkları etrafında dünya üzerinde kullanıcılar bir araya gelirler. Aynı anda binlerce sohbet odasında onbinlerce kişinin bulunması olası. Yazılanlar sohbetteki sözler gibi anında yok olurlar.
Uzun yıllar boyunca çok sayıda kişi ile iletişim kurmak için bir yayıncıya gereksinim vardı. Yayıncı baskı makinesi ve bunu işleten elemanlara sahip kişiye verilen addır. Kuşkusuz bu yayıncılara büyük bir güç kazandırıyordu. Bugün bir bilgisayar, bir modem ve kendisini Internet'e bağlayan bir hat sahibi olan herkes bir tür yayıncı olabilir. Hepimiz bulunduğumuz yerden bakıp gelecekte gideceğimiz yolu iyi seçmeliyiz. Ayrıca hekimlik dışında dünya insanlarını birbirine yakınlaştıran bir gelişme ile karşı karşıyayız. Birbirine uzak ve tahammülsüzlükle ünlü grupların aynı ortamda bulunmaları internet'e ayrı bir renk katıyor.
Tıpta elektronik yayıncılığın mümkün olabileceğini gösteren ilk işaret yaklaşık 19 yıl önce fizik alanından geldi. Teorik fizikçiler o zamanlar birbiri ile elektronik yollardan iletişim kurup, makalelerini yayına gitmeden önce ön bilgi şeklinde paylaşma yoluna gidiyorlardı. Yaklaşık dört sene sonra Paul Ginsberg adında bir fizikçi bu ön makaleleri Los-Alamos araştırma laboratuarında toplamaya başladı. Bu bilgisayar günümüzde fizik literatürünün toplandığı büyük bir bilgi kaynağı haline gelmiştir. Her gün 60 ülkeden binlerce fizikçiye Los-Alamos'tan e-posta gönderilmektedir. Ayrıca bu fizikçiler Los-Alamos da oluşan veritabanından kendi bilgisayarlarına dosya aktarımı yapabilmektedirler. Günümüzde bu sistem Usenet adı altında binlerce bilgisayardan oluşan bir ağ ile devam etmekte.
İlk ortaya çıkışından sonra Usenet'te diğer ilgi alanlarını kapsayan sub gruplar oluşmaya başladı. Grupların sayısı Ekim 97 ayı itibari ile 150000 civarında olup her gün artmaktadır. Bir grup oluşturmak için beş aşamadan oluşan bir başvuru prosedürü vardır. Bunun için öncelikle başvurup news:news.groups adlı grupta ön tartışma başlatmak gerek. Tartışma sonunda yapılan oylamada grubun oluşturulması kabul edilirse yeni grup oluşturulduğu ilan edilir. Yeni başlayanlar için olan grupların adı news:news.announce.newusers, news:newusers.questions, news:news.answers olarak sıralanabilir. Bu sistemin kullanımı gelecekte tıp literatüründe yaygınlaşabilir, ancak tıp'ta durum fizikten biraz farklıdır. Çoğu zaman konu çoğunluğun oyuna bırakılmayacak kadar ciddidir. Yanlış bir fikre kapılıp benzer uygulamalara kalkışan bir kişi bile tolere edilemez. Ön baskılar ve sonuca varmamış deneylerin meslektaşlar ve hatta meslekten olmayan meraklı kişiler tarafından okunup değerlendirilmeye çalışılması, bazı özel riskleri yanında getirir. Araştırmacıların çoğu kendi yaptığı işe pembe gözlüklerle bakar. Çıkarımları kendi iddialarının doğruluğunu ispatlamak için yaparlar. Bu nedenle bir çok saygın tıp dergisi reviewer adını verdiği kılı kırk yarmada ustalaşmış kişilere araştırmanın özgünlüğünü, doğruluğunu, ve zamanlı olup olmadığını sorarak yayına girip girmemesine karar verir. Ancak Usenet'te yayınlanan bir yazının hiç bir denetimden geçmediğini düşünmekte yanlış olur. Usnet'te Klasik dergilerdekinin aksine çoğu yazıya çok daha fazla eleştiri yöneltilir. Ayrıca bu eleştiriler şahsa gönderilebileceği gibi çoğunlukla açıkça yapılır. Bu klasik dergilerde var olduğu uzun zamandan beri fısıldanan reviewer biastan bir anlamda kurtulmak anlamına gelmektedir. Bazı dergi editörlerinin orijinal makalenin geliş ülkesinden etkilendikleri çift kör deneylerle ispatlanmıştır. Reviewerlerin benzer konuda çalışan kimseler olmaları, ve üçüncü dünya ülkelerinden makale gönderen kişilerin hak arama yollarının pahalı ve zor olması fikir çalma söylentilerini yanında getirmektedir. Düşük bir signal to noise oranını kabul edenler için bir çok tıp dergisinde uzun zamandan beri örneklerini çokça gördüğümüz olan reviewer bias'tan kurtulmak var. Hekimler Usenet'i kullanma konusunda öncü olan kimseler değiller, ancak tıpta iletişimin olanaklarını daha iyi kullananlar bir adım önde olacaklar. Amacınız meslektaşlar ile paylaşmak ise deneyim ve düşüncelerinizi kimseye sormadan ağ üzerinde yayınlayabilirsiniz. Yazınız ilgi çekerse benzer ilgi alanlarını paylaştığınız meslektaşınızdan mektuplar alırsınız. Meslektaşlar arası iletişim dışında internetin hasta eğitimi ve hasta hekim arasında bir iletişim ortamı oluşturma açısından kısa sürede verimli olacağı düşünülmektedir. Yazılarınız Dejanews adlı rehberde indekslenecektir. Tepki doğuran yazılar yazdığınızda sizi ellerinden gelse kızgın yağda kızartmak isteyen meslektaşlarınız veya sivillerin e-cevap yığını ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Elektronik yayınlar ülkeler arasındaki yayın sayısı uçurumunu kapatmya yetecek mi? Görünen birinci nokta şu ki, gelişmiş ülkelerde internet bel kemiğine bağlı çok daha fazla sayıda haber sunucusu bilgisyar var. Bu gelişmiş ülkelerde çok daha fazla kişinin bu hizmetten yararlandığının bir göstergesi olduğu gibi elektronik yayıncılıkta klasik yayınlarda mevcut farkın devam edeceği şeklinde yorumlanabilir. İkinci önemli nokta yayın yapmanın kolaylaştığı bir dönemde doğru yayına ulaşma zorluğundan kaynaklanmaktadır. Bu dönemde elinde daha iyi arşiv ve tarama araçları bulunduranlar en iyi yayınlara ulaşır, verimsiz tarama araçları ve küçük arşivler ile çalışanların bilgilere ulaşması zorlaşır.
Tıp ve sağlık ile ilgili kurulan bir kaç mektup listesi:
Tıp ve sağlık ile ilgili mevcut olan bazı Usenet tartışma grupları:
Ato Haber Sunucusunews:alt.men.with.high.sperm.counts, news:alt.psychoactives, news:alt.psychology.(10 sub grup), news:alt.recovery.addiction, news:alt.student.exchange (Öğrenci değişimi ile ilgili grup), news:alt.suicide, news:altsupport.(115 sub group, burada kanser, astım, artrit, kolit, Crohn gibi değişik hastalıklara ait destek gruplarını bulabilirsiniz.) news:alt.support.arthritis, news:alt.support.asthma, news:alt.support.ataxia, news:alt.support.cancer, news:alt.support.chronic-pain, news:alt.support.crohns, news:alt.support.colitis, news:alt.support.depression, news:alt.support.diabetes, news:alt.support.kids, news:alt.support.hemophilia, vs..., news:alt.resumes, news:misc.jobs.resumes, (iş bulma ve CV yayınlama için iki grup) news:misc.education.medicine (Tıp eğitimi ile ilgili tartışma grubu) , news:misc.health.(Sağlık ile ilgili değişik 8 sub group), news:misc.kids.pregnancy, news:sci.medicine, news:sci.med, (Radyoloji, Ortopedi, kardiyoloji gibi tıbbın değişik disiplinler ile ilgili 31 farklı sub grup), news:sci.med.radiology, news:sci.med.radiology.interventional, news:sci.med.aid, news:sci.med.immunology, news:sci.med.orthopedics, news:sci.med.pathology, news:sci.med.pharmacy, news:sci.med.physics, news:sci.med.cardiology, news:sci.med.occuopational, news:sci.med.obgyn, news:sci.med.vision, news:sci.med.prostate; news:talk.euthanasia, news:talk.politics.medicine, news:talk.abortion.(tartışmalı üç konu ile ilgili gruplar),
Genellikle en sık sorulan soru. Internet benim işime yarar mı benzeri bir sorudur. Bu sorunun cevabı sizin yaklaşımınıza göre belki ve evet arasında biryerlerde değişir.