เมื่อเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์
นกจะต้องผสมพันธุ์เพื่อให้มีลูกหลานสืบต่อไป ในแต่ละปีนกนานาชนิดจะทำการผสมพันธุ์กันอย่างน้อย
1 ครั้ง ซึ่งฤดูกาลจะใกล้เคียงกันหมด สำหรับนกชนิดนั้น ๆ และส่วนมากจะจับคู่ผสมพันธุ์กันในถิ่นเดิมทุกปี
แม้นกที่ย้ายถิ่นยังต้องอพยพกลับไปถิ่นเดิม เพราะสภาพแวดล้อมที่นั่นเหมาะสำหรับการผสมพันธุ์และเลี้ยงลูก
นกบางชนิดอาจจะจับคู่เดิมไปจนตาย
แต่ส่วนใหญ่จะเลือกคู่ใหม่ โดยนกตัวผู้จะสร้างความสนใจเพื่อดึงดูดให้ตัวเมียมาผสมพันธุ์
ซึ่งเป็นการเกี้ยวพาราสีตัวเมีย การเกี้ยวพาราสีนอกเหนือจากเป็นการเลือกคู่แล้ว
ยังช่วยกระตุ้นให้ช่วงเวลาการผสมพันธุ์ดำเนินไปอย่างสอดคล้อง และให้ตัวเมียสร้างไข่ออกมา
สำหรับฤดูผสมพันธุ์ของ นกปรอดหัวโขนจะอยู่ในราวเดือนเมษายนจนถึงเดือนกรกฎาคม
ถึงช่วงนี้นกปรอดหัวโขนจะจับคู่และพากันแยกออกจากฝูงเพื่อไปสร้างรังและวาง ไข่
นกชนิดนี้ไม่ว่าจะเป็นตัวผู้หรือตัวเมียจะช่วยกันสร้างรังบนต้นไม้และตามพุ่มไม้โดยนำกิ่งไม้เล็ก
ๆ ใบไม้และใบไม้ไผ่มาสานเป็นรังรูปคล้ายถ้วย นกที่อาศัยอยู่ใกล้บ้านคนบางตัวยังรู้จักนำเศษวัสดุในบริเวณใกล้เคียงมาสานเป็นรัง
หลังจากสร้างรังเสร็จจึงจะวางไข่ครั้งละ 2-3 ฟอง เปลือกไข่มีสีน้ำตาลอ่อน และมีจุดสีน้ำตาลอมม่วงกระจายอยู่ทั่ว
ทั้งพ่อและแม่นกจะช่วยกันกกไข่อยู่ประมาณ 15วัน ไข่จึงฟักออกมาเป็นตัว แล้วใช้เวลาอีกประมาณ
15-20 วันที่พ่อแม่ฟูมฟักเลี้ยงจนโตพอจะเริ่มหัดบินได้
พ่อแม่นกจะคอยให้การเลี้ยงดูปกป้องและคุ้มครองจนกว่าลูกนกจะเติบใหญ่
สามารถใช้ชีวิตในธรรมชาติได้ด้วยตัวเอง
ลูกนกในระยะแรกเกิดจะมีการพัฒนาแตกต่างกันออกไป ซึ่งจะมีผลต่อการใช้ชีวิตของลูกนกในช่วงที่อยู่กับพ่อแม่ด้วย
