Site Navigation

- Riddles
- Maxims
- Luwa
- Poems
- Songs
- Legends
- Tales
- Short Stories
- Bueabod
- Aklanon Writers
- Books
- About the Author
- Guestbook

Back to mainpage

Image of the Month




Other links




Best Viewed

With IE 4.0 or higher
800x600 Resolution
JavaScript Enabled

 

 

Luwa

Luwa

Ni

Melchor F. Cichon

Pauna nga Bisaea


Sa Akean kato, kon may bilasyon may mga hampang paris it kunggit, bordon, baraha, truth or consequence, ag iba pa. Ro naga entra sa mga hampang ngara hay mga meron ag mga daeaga. Ro mga maperde hay ginapinahan, ag isaea sa mga pina nga ginapa obra kanda hay ginapa recite it luwa. Sa Akean, ro luwa hay ginatawag man nga ditso.

Pero makaron, owa eon it nagahampang it kunggit ag bordon sa minatyan. Ro makita eon lang hay gasugae it baraha, tumbo, ag mahjong.

Sa mga luwa nga nabasa ko, eabi na gid ro mga luwa sa Iloilo ag sa Antique, ro tema nga ginafocus hay hanungod sa paghigugma.

Hara ro matawag nga klasik nga luwa sa Western Visayas nga nahanugod sa paghigugma:
 

    Tan-awa ro pantalya
    Nagadueom, nagasiga;
    Paris it paghigugma
    Naga roundtrip sa karsada.

            

    Pito nga bukid rang gintukad,
    Leon ag tigre rang kaaway;
    Owa ko ginbaliha rang kalisdanan
    Makit-an eang kita Inday.

 

Pero may una man nga luwa nga naga-focus sa ibang bagay.

Hara ro matawag naton nga metaphysical nga luwa:

    Mabuhay eon rang pagpapamunit
    Sa kilid it bukid,
    Galibog rang ueo nga owa ako't habunit,
    Gali owa it tubi.  (Translated by MFC)

    Kon gusto mo gid man ako
    Nga mangin nobya mo,
    Ro mga baeas sa baybay
    Daehon mo tanan kay Nanay. (MFC)

    Kon gusto mo gid man ako
    Nga mangin nobya mo
    Ro adlaw tukuran mo
    Agod indi ra magsaeum. (MFC)
 

****

Ro mga masunod nga luwa hay ginsueat ni
Melchor F. Cichon, April 24, 2001
Updated: July 17, 2004

 

MGA LUWA ni Tay Itsong

Luwa 1

Si Eugene gatungtong sa bato.

Kon hapiton it bagyo

Nagahukas-hukas ra ueo.


 

Luwa 2


Pagtueok ko sa eawod

Ro El Nino nagakurog.

Paglingot ko sa Guicod,

Ro mga niyog nagatiyogtiyog.


 

Luwa 3


Nagtuea ako't eangka

Gin eamhayan ko't bae-a.

Ro habilin pagkaeaha

Sangkakutsarang duga.


 

Luwa 4


Kon magkiringkiring si Vanessa

Sa ibabaw it lamesa,

Ro ay Nonoy nga pangatlong mata

Nagarambol, nagakudeta.


 

Luwa 5


Hipos anay, hipos anay

Ay ro mga kandidata nagamartsa.

Andang besti nagasidlak, nagasiga

Bangud ro andang anwang ginpanumba.


 

Luwa 6


Kon sa baboy ag sa anwang

Ro pinakapresko nga paligusan

Bukot suok, bukot suba

Kundi eogan-eogan.

 

Luwa 7


Sa atop it eangit

May antulihaw nga nagsinggit:

May ayam nga gapang-it

It asawa nga natuslok it siit.


 

Luwa 8


Nagabueak, nagabueak

Ro mga jeepney sa highway.

Kon magtumbling eon ron ngani

Ro Milo ag ro kape nagalibre.

 

Luwa 9


Ro itlog sa Bataan

Gahabok ra dughan.

Kon rayang itlog bumuswang

Magaligid gid kita tanan.

 

Luwa 10


Sa tingoy-tingoy it santoe

May antiyamis nga nagapangihoe:

Pag-agi ni Lolo Empoy

Nagrap sa anang ingkoy.


 

Luwa 11


Damuea gid ring oling,

Baskuga gid ring tamboe

Agud mag-abo ro hilong

Nga paeas-anon ni Sr. Sto. Niño.


 

Luwa 12


Nagbunit ako sa bubon

Halin sa agahon hasta sa hapon.

Pag-abot ko sa amon

May mga bae-a nga gahueat kakon.


 

Luwa 13


Pagtapas ko't lawaan sa Ormoc

Tanan nga mga baboy naghueagok.

Pag-agi ko sa baybay

Nagtambak ro mga bangkay.

 

Luwa 14


Pagsunog ko't Madia-as

Tanan nga ilahas nagwaeas.

Pag-abot ko sa baeay

May mga PC kakon nga nagabantay.


 

Luwa 15


May niyog nga nagtubo

Sa tangkugo it alimango.

Paghimas ko sa anang daywang bunga

May nagsinggit: Putang Ina!


 

Luwa 16


Kon ako magboto,

Pilion ko ro gwapo.

Kon imaw ngani maperde

Ihueog ko imaw sa Campo Berde.


 

Luwa 17


Sa amon nga kusina

May kawit ako nga gin sab-it.

Pagtagay ko sa bol it tuba,

Ro mga manogmama naggueowa.


 

Luwa 18


Igto sa amon nga baeay

May daywang bayeng paeahikay.

Pag-abot ni Nanay,

Nagmaeaea ra andang eaway.

 

Luwa 19


Pagsakay ko sa tri-sikad

May huya-huya nga nagbalibad.

Nagbalibad ay ra dahon

Indi eon makabuskad.


 

Luwa 20


Sa bubungan it eangit

May nasab-it nga anglet.

Sa akon nga pagsinungkit

May nahueog nga laon nga pusit.


  

Luwa 21


Si Inday owa gid it kaeo-oy

Kay Nonoy sa Kuwait nagapainit.

Kon imaw ngani eamigon

Masuhot sa haboe ni Ambeth.


  

Luwa 22


Sa amon nga barangay

Kadasig magtubo ro paeay.

Nagasabud paeang si Tatay.

Nagapadaeawat eo't bugas si Nanay.


  

Luwa 23


Sa Barangay Guicod

May bomba't tubi nga gin ugdok.

Tanan ro nagasag-ob gapila kon mag-abot,

Owa't eabot kay Mama Iskog.


  

Luwa 24


Sa amon nga opisina

Daywang klase ro gapila:

Ro isaea, kada kinsina;

Ro pangaywa, kinse-trienta.


  

Luwa 25


Sa amon nga banwa

May sanglibu nga daeaga.

Ugaling abo gid rang kangawa

Ay kon gabii eang sanda kon mag-obra.


  

Luwa 26


Kon ako mangasawa,

Pilion ko gid ro gwapa

Para kon maubusan eon ngani ako't kwarta

Sa Japan ko imaw ipasalta.


  

Luwa 27


Sa sueod it Madia-as

Gatumpok ro tadyaw:

May sa lolo, may sa eabsag,

May baroto sa ibabaw.


  

Luwa 28


Sa amon nga banwa

May doktor nga paris kay Richard Gomez.

Kon imaw magbueong

Ro mga daeaga nagakalipong.


  

Luwa 29


Sa barangay Botong

Basket-basket ro uhong.

Pero kon ro mga daeaga ro papilion.

Ro mga sukoe gid ro andang gabuton.


  

Luwa 30


May hepe sa opisina namon

Sa overtime daeayawon.

Pero kon ra suweldo ro pagahambaeon

Mas mapuea pa ro uhong.


   

Luwa 31


Ro baeay ko sa Boracay

Ra poste ginhimo sa sigay.

Kon sumaka si Inday

Nagakapusa ra tuway.


   

Luwa 32


Sa tiyan it dragon

Ro mga Pinay mahipuson.

Owa gasinggit maskin kuroton

Ay ra andang tiyan gutom.

 

Luwa 33

 

Sa ibabaw it santoe

May sueat ako nga ginduhoe.

Ginbasa ni Dumpoe:

Lezo Elementary School.

 

Luwa 34

 

Igto sa Takas

May daeaga nga haras-haras.

Kon magkatoe ra anang eawas

Ginanusnos na sa baeas.

 

Luwa 35

 

Sa baryo it Silakat-Nunok,

May payag nga mabilog-bilog.

May daeaga nga bilambilog

May soltero nga andang ginapatiyog-tiyog.

  

Luwa 36

 

Inday, maski siin ka magtago.

Maski sa alibutod it nonok.

Tigban ko, barinahan ko.

Gugma ro nagasugo.

  

Luwa 37

 

SA ibabaw it niyog

May sueat nga nagaeabaw.

Binasa it antulihaw:

Ro anwang kuno hay owa't ngipon sa ibabaw.

  

Luwa 38

 

Sa amon nga ugsaran,

May bato nga ginbutang.

Kon sin-o nga soltero kara ro makasandad,

Sigurado gid nga magbisa kay Tatay.

  

Luwa 39

 

Igto sa Lezo

May pantat sanda nga gin-ihaw.

Pagguwa ni Tay Itsong

Tanan nga tawo nag-sing-along.

  

Luwa 40

 

Si Tatay sobra gid kahipos

Maski hilong mahipos man gihapon

Peru kon imaw maghueaguk

Gakaeabugtaw tanan ro mga nagakaeatueog.

  

Luwa 41

 

Tan-awa ro bombilya

Nagadueom, nagasiga.

Paris man it paghigugma,

May puno, may punta.

  

Luwa 42

 

Nagsueat ako't luwa.

Ginditso ra ni Lola.

Pagkabati kara ni Tay Itsong,

Nagpropos imaw kay Lola dayon.

  

 

Luwa 43

 

Sa pihak it liptong

May eaki nga nagakungkung

Ginhangeab imaw it anwang

Anang pageaum hay bawang.

  

Luwa 44

 

Paghalin ko sa baeay

Nagbilin kakun si Tatay,

Kon ako kuno mangasawa

Pilion ko gid kuno ro daeaga.

  

Luwa 45

 

Paghalin ko sa baeay

Nagbilin gid sa Nanay,

Bangod kuno ako maeaw-ay

Magpabinit-binit eang ako anay.

  

Luwa 46

 

Sa likod ku among baeay

May naeuto nga bayawas;

Kon may baye kara nga makasungkit,

Ipakasae ko gid kay Ambeth.

  

Luwa 47

 

Sa likod ku among baeay,

May nagtubo nga bayawas;

Kun sin-o kara ro magtapas

Ipakasae ko gid sa Takas.

  

Luwa 48

 

Ro gugma mo Nonoy

Akon nga batunon

Pagkatapos mo huyapon

Ro mga baeas sa baybayon.

  

Luwa 49

 

Pag-abot ko sa baeay

Nagarapike ro baba ni Tatay ag ni Nanay;

Nagsueod ako sa tadyaw,

Owa eon gid nanda ako mapukaw.

  

Luwa 50

 

Sa ibabaw it Manduyog,

May tumugpa nga banog;

Akon kunta imaw nga dakpon,

Ugaling gintuka rang uyahon.

  

Luwa 51

 

Inday kon batunon mo eang ako,

Indi mo gid pag-angkiton ring siko;

Kon mag-usoy ka't makabitan,

Mausoy man ako ku akong masab-itan.

  

Luwa 52

 

Sa amon nga baryo

May lola nga matambok;

Kon binukbok indi makakadlot,

Pero kon sinanlag nga mais, nagaeagumok.

  

Luwa 53

 

Sa amon nga ugsaran,

May nagtubo nga melon;

Bukon ma't imo, bukon ma't akon,

Peru hipos eang ay aton nga kan-on.

  

Luwa 54

 

Sa kilid ku among baeay

May nagtubo nga kutikot;

Kon imo ngani ra nga usapon,

Matueo-tueo gid ring sip-on.

  

Luwa 55

 

Sa amon nga dingding,

Nagbueak ro everlasting;

Kon sin-o kara ro makalingling,

Magaeoksu-eokso gid ra kasingkasing.

  

Luwa 56

 

Sa ibabaw it Bukid Manduyog,

May pesos nga nagarol;

Nagaligid, nagarol.

Dumiritso sa Daily Double.

  

Luwa 57

 

Sa amon nga ugsaran,

May ginbutang nga bato nga maeapad;

Kon sin-o kara ro makasandad,

Indi gid kay Inday makabalibad.

  

Luwa 58

 

Sa Bacolod ag sa Iloilo, ro kwarta ginapiko,

Sa  Antique ro kwarta sa kaeanasan gina-arado;

Sa Aklan, ro kwarta gauean

Sa karsada, sa kaeanasan.

  

Luwa 59

 

Paeayo, paeayo,

Baye nga paeasab-it;

Kon gusto mo mabaton it pumueoyo,

Magpasermon ka anay sa simbaha't Kalibo.

  

Luwa 60

 

Sa adlaw-adlaw ko nga pageaya

Sa tunga-tunga it Akean;

Indi gid ako makadakop it bae-a

Rang eaya gali owa it tengga.

  

Luwa 61

 

Pito nga bukid rang gin-eakbay.

Leon ag tigre rang kaaway.

Ro kagaoy akon ginsikway

Agod makahambae eang ako kimo it Inday.

  

Luwa 62

 

Kon ikaw mangasawa

Pilion mo ro bayeng maeaw-ay;

Indi ka gid mageaway-eaway

Ag ring dila mahimo gid nga gaway-gaway.

  

Luwa 63

 

Masadya tan-awon ro pantalya,

Nagadueom, nagasiga

Paris it paghigugma it hari at prinsisa

Sa Francia man o sa Alemanya.

  

Luwa 64

 

Sa amon nga opisina

May baeo nga senyora

Adlaw-adlaw imaw nagabongga

Peru kon kinsina, ro gasukot kana gapila.

  

Luwa 65

 

Sa amon opisina

May ulay nga daeaga;

Kon oras it trabaho

Sa bubungan gatapik ra painu-ino.

  

Luwa 66

 

Inday, magpaeapit ka riya,

Kon indi ka eani matumba

Sa ginasakyan mo nga bala,

Pakaslan gid dayon kita.

  

Luwa 67

 

Si Edad nagpanamgo

Sa boyfriend nana nga Amerikano;

Pero pagkasayod nga abo ra kuto

Nagbag-id eon lang imaw ka siko.

  

Luwa 68

 

Sa primero nga pagkakita ko kimo

Rang tagipusuon nag-euksoeukso;

Pagkakita ko kimo nga owa't make-up

Gulpi ako nga nadismayo.

  

Luwa 69

 

May pispis ako nga antiyamis

Pagbutang ko kana sa hawla nga saesaeon,

Nagsinggit imaw kakon:

Sumueod ka man riya kakon.

  

Luwa 70

 

Sa tanan namon nga magmaeanghod

Ako gid ro pinakamaisog;

Kon mag-abot ro kasisidmon

Sa saya ni Nanay gakupkop ako dayon.

Luwa 71

Ngisi ag ngisi
Si Eaon sa library;
Gali may habunit nga eaki
Sa paggamit it internet.

Luwa 72

Si Inday, Si Nanay
Permi eang sa anang nobyo naga-away;
Nanago ako sa tadyaw,
Ginhakwat ako kang bayaw.

Luwa 73

Nagtanum ako't katumbae
Sa binit ko amon nga tangkae;
Nagbunga it kutikot,
Ro makakaon kara nagabuktot.

Luwa 74

Kon gusto mo gid man ako
Nga mangin nobya mo;
Ro adlaw imo nga tukuran
Agud indi kita madueman.

Luwa 75

Sa baeay it eamang,
May tagasaw nga nagakabit-kabit;
Umagi si Ambeth,
May iti nga pumuswit.

Luwa 76

Kon gusto mo gid man ako
Nga mangin nobya mo;
Basyahan mo't yelo  ro adlaw,
Agod indi ra matunaw.

Luwa 77

Maskin matunaw sa North Pole ro yelo
O  maupod ro kaeayo sa impiyerno;
Owa ra it kaso, basta ikaw Inday
Iya eang kahulid ko.

Luwa 78

Balita! Balita!
May fetus nga hakita
Sa mahalimunon nga daean
Maeapit sa iskuylahan.

Luwa 79

Ro batchoyan sa Iloilo
Ginadagsaan it mga tawo;
Owa sanda't malay
Nga kutsara-kutsara nga betsin ro ginaeamhay.

Luwa 80

Patindugan mo man ako't palasyo
Ag marmol man ro ginaeugban ko:
Indi man ako gihapon kimo
Ay owa ka gid gasipilyo.

Luwa 81

Sa amon nga baryo
May baeay nga ingko palasyo;
Ugaling sa andang ugsaran,
Ro basura anda nga ginapabay-an.

Luwa 82

Ipilak, ipilak
Ro sigay sa baybay;
Ihaboy, ihaboy
Ro baye nga baboy.

Luwa 83

Saeamat, saeamat
Sa tawohan it DPWH;
Ro libre nanda nga polbos
Adlaw-adlaw ro pumoeoyo naga-antos.

Luwa 84

Sa binit it baybay
Si Joel nagpaugduk it baeay;
Kon sakaan ni Inday
Gaunat-butong it anay.

Luwa 85

Ro bilin ni Tatay
Paghalin ko sa baeay,
Kon ako ngani mangisog
Sundon ko ro kilat nga owa't daeogdog.

Luwa 86

Sa Aklan ro kwarta
Owa ginapala o kinapiko paris sa Negros;
Owa man ginakali pareho sa Iloilo
Kundi ginasilsig sa karsada't Kalibo.

Luwa 87

May pispis ako nga antulihaw,
Ginhigot ko sa tadyaw;
Pag-agi ni Tay Islaw,
Gintuslok ra kalimutaw.

Luwa 88

Matuod nga may email;
Matuod nga may cell phone;
Pero rang gusto nga sueat nga batunon
Ring hand written letter man gihapon.

Luwa 89

Sa likod it anwang
May ginbilin nga drawing;
Akon nga gintan-aw:
"Owa ka gali it ngipon sa ibabaw."

Luwa 90

Sa Kalibo,
Ro Smokey Mountain sa pangpang it Akean;
Kon umabot ro baha
May limpyong basurahan eon man.

Luwa 91

Saeamat. Saeamat.
Sa mga taga-DPWH.
Ro mga  karsada pagkatapos it uean
Ro mga saeakyan nagaduyan-duyan.

Luwa 92

Ro mga senador sa Manila
Nagahabuyanan it eutay;
Ro mga army sa patag-awayan,
Nagasuksok it gision nga saewae.

Luwa 93

Igto sa suba it Sitio Gemino, Altavas
May gineubong nga puti nga linganay.
Kon sin-o ro makabatak karon,
Sigurado gid nga magmanggaranon.
 

Luwa 94

Igto sa amon nga barangay
Ro mga eamang nga eaki
Nagakaeamatay sa tupad ku baye
Nga nakatao kanda it kalipay.

Luwa 95

Si Francisco del Castillo
Puno sa Aklan  it mga Katipunero
Namatay sa bala nga naghalin kay Moises Elecito
Nga ana man lang nga  kasimanwa.

Luwa 95

Kon may hangin ring ueo
Indi ka gid mag-agto sa Kalibo;
Basi sa pag-uli mo sa inyo
Owa ka eon it ueo.

Luwa 96

Pag-agto ko sa Batan
Nakadakop ako't daeupingan;
Sosyal nga daeupingan
May lipstick ra hasang.

Luwa 97

Ro mga eaki  sa Lezo
Very busy gid kon Domingo
Sa pagsininggit it lugro, lugro
Maski ro andang taeagbasan madaeum.

Luwa 98

Sa amon nga kwarto
Pagkatapos it uean
Ro eangit hahaaywan.

Luwa 99

Kon mag-agto ka sa Lezo
Owa ka gid igto hiagto
Kon sa pag-uli mo
Owa ka't baeon nga kueon ag puto.

Luwa 100

Si Angelo de la Cruz
Nag-agto sa Iraq;
Sa anang pag-uli
Ro kalinungan it Pilipinas natabyog.

Luwa 101

Pag-agto ko sa Batan
Hakita ko si Datu Kalantiao--
Nagalibog ra ueo.
Ginasuspitsuhan kuno ra Kodigo.

Luwa 102

Pag-agto ko sa Batan
Ra ueo ni Datu Kalantiao nagabukae.
Ro ana kuno nga Kodigo
Owa't kamatuoran.

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

Back to Top


Updated last January 27, 2005
Hosted by www.Geocities.ws

1