Cymdeithas Carnhuanawc
Nod ein Cymdeithas yw hybu diddordeb yng ngwaith a bywyd
Carnhuanawc - Thomas Price (1787-1848).
Roedd Carnhuanawc yn offeiriad yn Llanfihangel Cwm-du, Brycheiniog ac yn
ffigwr amlwg ym mywyd diwyllianol Cymru y cyfnod.
Ei orchest fwyaf
oedd ei lyfr “Hanes Cymru”, yr ymgais gyntaf i olrhain gwreiddiau a
datblygiad y genedl Gymreig mewn modd systematig wyddonol.
Cyhoeddwyd y llyfr mewn rhannau rhwng 1836 a 1842.
Dangosodd i bobl Cymru eu lle unigryw yn hanes Ewrop fel etifeddwyr a
dehonglwyr llenyddol, cerddorol ac artistig y traddodiad Celtaidd.
Roedd hefyd yn
draethodydd, areithiwr, addysgwr, hynafieithydd, ieithydd arlunydd a cherddor.
Roedd yn ffigwr o bwys yn atgyfodi’r eisteddfod ac yn amlwg iawn yn
eisteddfodau’r Fenni a defnyddiodd ei llwyfan i hyrwyddo parch
tuag at iaith llenyddiaeth a cherddoriaeth Cymru.
Dadleuodd dros
gael addysg ar bob lefel, o ysgol y pentref i’r brifysgol drwy gyfrwng y
Gymraeg. Helpodd, drwy’r
Gymdeithas Alawon Cymreig i ddiogelu cerddoriaeth werin Cymru a sicrhaodd drwy’
r Gymdeithas Lawysgrifau Gymreig, y bu’n gyfrifol am ei
sefydlu, bod llawysgrifau amhrisiadwy o’r canol oesoedd yn cael eu
diogelu, ac ar gael i’w hastudio.
O’i gartref yn
Llanfihangel Cwm-du, Brycheiniog ble roedd yn offeiriad y plwyf, ysgrifennai at
ddeallusion led led Ewrop a theithiodd yn eang
drwy Brydain ac Ewrop yn chwilio am wreiddiau Celtaidd ei bobl.
Dysgodd Lydaweg a chydweithiodd
gyda Le Gonidec i gyfieithu’r Beibl i’r Lydaweg.
Parha ei fywyd i
ysbrydoli pobl Cymru i ymladd am ymwybyddiaeth ehangach o’u hunaniaeth ac am
barch teilwng i’w hiaith a’u diwylliant.