Phỏng vấn nhà văn Dương Thu Hương

Quốc Phương
 

"Từ khi tôi rời khỏi đất nước, tôi chẳng có xuân với Tết gì hết," nhà văn Dương Thu Hương, tác giả cuốn tiểu thuyết "Đỉnh cao chói lọi" đang gây nhiều dư luận trong và ngoài nước, cho BBC hay về việc đón Tết nguyên đán mới đây trong một phỏng vấn dài đầu năm.

"Tôi ở đây có một mình và tôi cũng ít tiếp xúc với mọi người. Tôi hay khép kín mình ở trong phòng làm việc suốt trừ những khi phải đi các tỉnh gặp gỡ độc giả, hoặc tham gia những hội chợ, các conference quốc tế," nhà văn nói về cuộc sống riêng của mình.

"Cảm ơn những lời chúc mừng của mọi người, sách cũng mới phát hành thôi nên tôi hiện chưa biết được kết quả ra sao. Chỉ biết là dù sao cũng trả được một món nợ với những người đã mất," bà Hương nói.

Trung tuần tháng này, chương trình văn hoá bằng tiếng Anh thuộc Thế giới vụ Đài BBC sẽ phát sóng một phần cuộc trao đổi giữa nhà văn nữ bất đồng chính kiến với BBC Việt ngữ, mà nội dung chính mời quý vị theo dõi sau đây.

Con chuột trong hang

Tôi vẫn sống cuộc sống của một người như con chuột trong hang thôi, chỉ có một mình, mà Xuân phải đông đủ gia đình thì mới gọi là xuân được. Tết này tôi cũng được nhiều bạn bè mời đến nhà ăn tết nhưng tôi cũng ngại. Thành ra đối với tôi, xuân với hè cũng như nhau.

Tôi vẫn nhận được nhiều thư từ, điện thoại từ bạn bè. Tuy được nhà nước Việt Nam coi là kẻ thù, nhưng tôi lại có nhiều bạn, kể cả các bạn quốc tế.

Con cái tôi cũng có gọi điện. Đặc biệt những nhân vật quan trọng nhất của tôi là các cháu cũng gọi điện "chúc bà thêm một tuổi". Nhưng làm bà thì cũng "đau đớn" lắm vì thêm một tuổi thì lưng thêm còng, gánh thêm nặng. Nhưng như thế thì cũng vui.

Tôi có đủ cả một cỗ hai cháu nội, hai cháu ngoại, nhưng các cháu đại xá cho vì bà ở xa quá không gửi mừng tuổi về được. Năm vừa rồi, vào tháng Chín, con gái tôi có qua chơi, nhưng việc xin visa bây giờ hình như là càng ngày càng khó lên.

Về lại Việt Nam ư, từ lâu nay, tôi sống ngày nào biết ngày ấy. Tôi không có kế hoạch lâu dài. Vả chăng tôi còn một chương trình làm việc dự định ở một nước khác, tôi cũng đã 60 tuổi rồi.

Internet, tiếng Pháp và cơm Việt

Tôi không có Internet và kiên quyết không có Internet vì vào Internet chắc chắn là nhiều thông tin, rồi lại đến thư từ, thành ra tôi không có thì giờ mà phải tập trung làm việc.

Tin tức ở Việt Nam thì tôi cũng có mấy nhóm thân cận bên này. Thỉnh thoảng có tin tức gì quan trọng, các cháu hay bạn bè lại in ra cho tôi đọc. Thành ra tôi vẫn cập nhật được tình hình chung bên nhà.

Với các báo đài, truyền thông, tôi cũng ít có thời gian theo dõi. Tôi cũng lớn tuổi rồi và không hề có ảo vọng về sức khoẻ của mình. Một điều nữa là phải hình dung được một người ở tuổi 50, 60 nay đi học một thứ ngoại ngữ vất vả như thế nào.

Tôi từ khi sang đây, ngoài lúc làm việc ra, phải tập trung vào học ngoại ngữ để có thể tiếp xúc, giao tiếp với mọi người. Vì chẳng lẽ lúc nào cũng phải thông qua phiên dịch. Những người trẻ sán lạn không thể nào hiểu được những người già 'tăm tối' khi họ phải học một món ngoại ngữ ở tuổi 50.

Về Tết thì thực ra tôi quanh năm đều có đồ châu Á. Ở Paris đặc biệt không thiếu đồ châu Á , lại có nhiều nhà hàng Á nữa. Chỉ có thiếu thời gian để nấu thôi vì tôi ở một mình, không thể nấu cơm Việt được.

Nói vậy nhưng nấu cơm Việt Nam vô cùng phức tạp. Phải từ 2-3 người trở lên mới bõ. Không bao giờ làm cơm Việt Nam một mình, vì nó phải đủ món.

Tôi là người "răng đen mắt toét" nên những món tôi ưa thích như canh cua, bánh đúc không có được. Thành ra để thay thế, thỉnh thoảng tôi đi ăn phở hoặc đành vuốt bụng thôi. Không làm thế nào được.

"Đỉnh cao chói lọi"

Để tìm hiểu lịch sử và nhìn lại chân lý là một việc nan giải và không dễ dàng gì để tiếp nhận. Bởi vì con người ta luôn luôn là nô lệ cho một hệ thống giả định. Những hệ thống ý tưởng giả định đó khi đã cắm sâu vào đầu con người thì rất khó bứt ra.

Thật ra con người nói chung là một con vật rất lười suy nghĩ. Thành ra không phải dễ dàng gì tìm ra chân lý. Hồ Chí Minh từ lâu đã biến thành một hình nộm bị dùng bởi hai thế lực lịch sử.

Đối với những người cầm quyền trong nước, ông ta biến thành một ông Thánh, một con người toàn bích. Không có một nhược điểm nào, xin lỗi, chắc là không có cả đi vệ sinh và không làm tình. Để trở thành một thành luỹ che chắn cho chế độ.

Còn đối với những người vượt biên, hay những người là nạn nhân của chế độ cộng sản, buộc phải rời Tổ quốc ra đi trong một nỗi đau khổ khôn cùng, trong một lòng thù hận khôn nguôi, thì chỉ có Hồ Chí Minh là cái đích, cái biểu tượng dễ nhất để mà khạc nhổ, để mà đánh đấm.

Hồ Chí Minh đối với những người căm thù cộng sản trở thành hố rác để người ta trút tất cả những sự phẫn nộ, thù hận và sự khinh bỉ vân vân và vân vân.

Và khi đã có một mục đích như vậy thì không thể nào mà tiếp cận được chân lý. Bởi vì tất cả những người đã bị điều khiển bởi một mục đích thì không thể nào có được một cái nhìn khách quan.

"Có chủ thuyết riêng"

Vì vậy từ lâu nay, dù là người tranh đấu cho dân chủ, nhưng tôi kiên quyết không bao giờ vào một đảng phái nào. Mặc dù cách đây mấy năm, tôi có ghi tên vào khối "8406", nói thẳng là tôi ghi tên để cùng đấu tranh với anh em, nhưng tôi là tôi.

Tôi luôn luôn là người đơn độc và tôi luôn có chủ thuyết của riêng tôi, tôi không bao giờ phụ thuộc vào bất kỳ hệ thống ý tưởng của ai khác. Thời anh Chính (Hoàng Minh Chính) còn sống, tôi rất kính trọng anh Chính, nhưng tôi cũng nói với anh là chúng ta liên đới để đấu tranh. Tôi không phải là đệ tử của anh ấy.

Thực ra từ lâu tôi đã nhìn thấy rằng sự đồng lòng nhất trí trong một tập đoàn đưa đến một cái nhìn mù quáng và nhiều khi xuyên tạc lịch sử. Khi đã có một mục tiêu, người ta phải giả mạo lịch sử, người ta phải biến báo tất cả các sự kiện đi để đạt được mục tiêu ấy.

Ví dụ như trong khối "8406" bây giờ có mục tiêu cương quyết đạp đổ thần tượng Hồ Chí Minh, phá bỏ huyền thoại, và vì thế tìm đủ mọi cách để có thể hạ bệ thần tượng Hồ Chí Minh bằng mọi giá.

Còn những người bảo vệ Hồ Chí Minh thì cũng không phải vì Hồ Chí Minh mà vì họ bảo vệ quyền lợi của họ. Bởi vì dù sao ông Hồ trong lịch sử vẫn còn để lại một hình ảnh tốt đẹp trong dân chúng.

"Hình ảnh sáng giá"

Sau 100 năm sống dưới chế độ đô hộ của thực dân Pháp, muốn hay không, thì Hồ Chí Minh cũng là người lãnh đạo thành công Cách mạng Tháng 8 và đã xoá bỏ chuỗi ngày dài nô lệ.

Người ta không quên được những cuộc khởi nghĩa bị đàn áp. Bản thân tôi cũng không quên được những hình đã từng xem như là Đề Thám và nghĩa quân các cuộc khởi nghĩa thất bại bị chặt đầu, rồi đầu họ bị cho vào những chiếc rọ.

Tất cả những hình ảnh đó cắm sâu vào tiềm thức của dân tộc và vì vậy mà Hồ Chí Minh vẫn là sáng giá để bảo vệ cho một chế độ mà người ta đã ngán đến tận tai và người ta đã thấy đầy rẫy những tội lỗi.

Những người làm chính trị là những người có mục đích. Vì vậy, tôi nói tôi chỉ làm giặc chứ không làm chính trị gia. Vì làm chính trị gia khó tránh khỏi phải thoả hiệp, trong đó bao gồm sự gian dối và đạo đức giả...

Tôi không bao giờ lệ thuộc vào bất cứ hệ thống chính trị nào và do đó trong chuyện này, nhà văn tự do hơn chính trị gia nhiều.

Tiểu thuyết hay chính trị

Trong đoạn tự thoại của nhân vật Chủ tịch ở cuốn tiểu thuyết của tôi, nhân vật mặc bộ complê trắng ngà chính là lương tâm của ông ta tự vấn. Ông không phải chỉ là nạn nhân đâu, bản thân ông cũng tham dự một phần của kẻ đao phủ.

Trong con người ông có một góc hình thành con người tên đao thủ, vì ánh sáng của quyền lực, ảo vọng của vinh quang v.v... và vai trò của Cha già dân tộc đã khiến cho ông rơi vào một tình trạng tê liệt và hèn nhát.

Và cái đó chính ông cũng nghiệm thấy là bản thân ông tham dự vào cái chết của vợ ông ấy.

Không một cuốn sách nào chỉ có một thông điệp không thôi cả, nếu không thì người ta không nên mất công viết làm gì, nhất là lại tra tấn người đọc đến gần 800 trang với chỉ một thông điệp không. Đấy là điều thứ nhất, quy luật chung của văn chương.

Điều thứ hai, người ta hỏi tôi đây là cuốn sách văn học hay chính trị? Tôi bảo tôi không biết, vì cái này tuỳ người đọc người ta lựa chọn và định giá. Tôi chỉ cho đây là một cuốn tiểu thuyết.

Nhưng vì nhân vật là một chính trị gia, nên nó nhuốm mầu sắc chính trị. Trên con đường tìm kiếm nguyên nhân cái chết của vợ chồng Lưu Quang Vũ và tìm hiểu lịch sử, tôi đã bắt gặp câu chuyện này.

Tôi bắt gặp nhân vật vốn là một chính trị gia vĩ đại này, nhưng đồng thời cũng là một con người khốn khổ. Và tôi mô tả ông ta đúng như điều tôi nhìn thấy dưới ánh sáng của văn chương, chứ không phải dưới chủ đích của chính trị.

Bởi tôi đã nhắc lại cả nghìn lần rằng tôi không bao giờ tham dự vào bữa tiệc của những người dân chủ khi họ mừng ngày thắng lợi. Tôi là người tự do và đừng hòng ai có thể điều khiến tôi trong bất cứ mục tiêu nào cả.

"Bằng đôi chân của mình"

Đừng bao giờ kết tội tôi gây khó khăn cho những người viết sau, khi họ muốn sử dụng những cứ liệu, huyền thoại về nhân vật lịch sử mà tôi đã sử dụng này. Mỗi người tự đi bằng đôi chân của mình.

Mỗi người phải tự tìm con đường của mình, phải can đảm đối diện với lịch sử. Và như vậy phải đổ mồ hôi, sôi nước mắt. Về bằng chứng ư, bản thân tôi, 20 năm ấy, nếu không có người em trai tôi, làm sao tôi tiếp cận được nhân vật ấy.

Họ phải thủ tiêu tôi tức khắc ấy chứ. Bởi vì họ đã bố trí hai lần để kẹp chết tôi nhưng vì người em tôi cứu tôi, và vì tôi đã viết những bài như "Thế nào là Chủ nghĩa Xã hội", hay "Đảng phải biết ơn nhân dân" thay vì đảng dạy nhân dân biết ơn đảng.

Tôi đã phân tích những cái đạo đức giả cũng như những cái corruption - tham nhũng rất lớn của nhà nước. Những cái đó nhẹ hơn nhiều nếu như họ biết tôi tìm để viết đích thực về chuyện ông Hồ và hai nhân vật là Lê Duẩn và Lê Đức Thọ.

Nếu họ biết thì không phải là lần thứ ba hay thứ tư mà cả lần thứ ba mươi, họ cũng tìm cách để thịt chết tôi. Những thế hệ sau có con đường của họ. Họ phải đổ mồ hôi để tìm hiểu lịch sử và phải lao động.

"Xúc động thực sự"

Ông Hồ là một người đàn ông khoẻ mạnh, khá đẹp trai. Tôi nghĩ điều Xuân Quỳnh trước đây nói với tôi là nếu Quỳnh gặp ông ấy ngày trước, có thể Quỳnh cũng phải lòng, cũng có thể là thật.

Vì thế trong cuộc đời của ông ta không thể nào chỉ có một người phụ nữ được. Cái huyền thoại một mối tình từ 16 tuổi tới 79 tuổi là ngớ ngẩn, chẳng ai tin vào thời buổi này.

Ông ta có nhiều người đàn bà trên con đường phiêu dạt của ông ấy. Nhưng vì ông ấy là người cách mạng, ông ấy không thể sống một cuộc đời bình thường được.

Nhưng qua tìm hiểu của tôi, đặc biệt khi tìm hiểu cô Xuân, tôi hiểu rằng đây là mối tình lớn nhất của ông. Đây cũng là mối tình đau khổ mà người ta gọi là mối tình định mệnh đối với người đàn ông này.

Và tôi nghĩ rằng người phụ nữ này cũng là người phụ nữ xấu số. Bà là một người có đầy đủ các khả năng để trở thành một người đàn bà sung sướng. Vừa có nhan sắc, vừa có từ tâm, vừa hồn nhiên.

Tóm lại đó là một con người không hề có một mục đích tăm tối nào trong cuộc đời của mình, thế mà lại phải chịu một số phận oan nghiệt.

Nói chung, khi gặp lịch sử về người phụ nữ miền núi này, chính bản thân tôi cũng xúc động.

Vũ Kỳ và Trần Độ

Có thể là có lý khi cho rằng giữa ông Vũ Kỳ và ông Trần Độ có một điểm nào đó giống nhau. Đó là khi cuối đời họ nhận ra rằng trong con đường mà họ cho là lý tưởng, có một cái gì đó là một sai lầm lớn.

Nhưng riêng với ông Trần Độ, những năm cuối đời của ông, ông đã thay đổi hẳn. Cùng với anh Kiên Giang, tôi đã có nhiều dịp tiếp xúc với anh Trần Độ.

Anh Trần Độ đã đứng hẳn về phe chúng tôi, tôi biết chắc rằng cuối đời sự chuyển hướng của anh là mạnh mẽ và dứt khoát.

Với ông Vũ Kỳ thì tôi không thể gặp được vì tôi mà xán vào ông ấy, thì người ta sẽ giết tôi luôn. Nên thay vì tôi, người khác phải tìm cách gặp và phỏng vấn ông ấy, dĩ nhiên với những hình thức khác nhau chứ không phải như cách nhà báo BBC phỏng vấn tôi bây giờ.

Vì chuyện ấy sẽ có thể trở thành một thứ chướng tai gai mắt trong xã hội lúc bấy giờ và người ta sẽ cho anh đi chơi với hà bá luôn.

Thế nhưng, như tôi đã nói, nếu không có người em trai tôi thì tôi không thể làm được việc gì. Vì những sự thật cốt lõi, phải là người em tôi làm. Anh ta đã phỏng vấn và tìm hiểu các vấn đề vì nếu tôi chường cái mặt tôi ra thì tôi không còn được sống tới bây giờ.

Với độc giả trẻ

Đừng hỏi tôi về việc những độc giả trẻ trong tương lai suy nghĩ gì khi đọc cuốn chuyện của tôi. Cái đó phải hỏi họ. Nhưng tôi có một phương châm là trong cuộc sống của mình tôi làm hết mình những gì tôi thấy cần phải làm.

Để góp phần gì đó cho sự nghiệp phát triển của dân tộc, hoặc là để cho họ nhìn thấy một chân lý, hoặc là để cho họ tiếp cận được với nền dân chủ, hoặc là làm được một điều dù bé nhỏ nhưng giúp dân mình thay đổi được số phận, tôi làm hết mình.

Nhưng mà để rình mò xem cuốn này người ta có thích không, bao nhiêu người thích, bao nhiêu người ghét, rồi phải gia giảm chi tiết này, bớt chi tiết kia, thi xin lỗi, ngay với độc giả Tây vốn là độc giả chính của tôi bây giờ, tôi không tính đến chuyện ấy đâu.

Bởi vì tôi không phải là người làm hàng, bán hàng mà tôi phải tính tới nhu cầu thương mại.

Sau gần 800 trang sách, tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc liệu còn điều gì lấn cấn và chưa hài lòng. Đó là một câu hỏi phức tạp. Nói thực là tôi viết xong cuốn nào là thôi, là tôi quên luôn, tôi nghĩ sang chuyện khác.

Tôi không phải là nhà văn chuyên nghiệp như các nhà văn Pháp ở đây. Họ rất kỹ lưỡng về nghề nghiệp. Họ dò la độc giả, rồi dò la các nhà xuất sách và họ rất quan tâm tới chủ các nhà xuất bản.

Tôi không làm chuyện đó và không quan tâm tới chuyện đó. Tôi làm đến đâu hay đến đấy. Tính tôi từ xưa tới nay là như vậy, tôi tự gọi mình là "sans foutisme" - bất cần - là thế.
 

www.bbcvietnamese.com
10 Tháng 2 2009 - Cập nhật 11h54 GMT
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/culture/story/2009/02/090209_duongthuhuong_inv.shtml
_______________________________________________

Hà Văn
Một chế độ độc đảng luôn luôn che dấu những góc khuất của lịch sử để phục vụ cho ý đồ chính trị của nó. Ông Hồ đã đẻ ra đảng Cộng sản Việt Nam thì dĩ nhiên đảng phải tôn ông ấy thành thánh thần. Chỉ có người kém hiểu biết và bị bưng bít sự thật mới bị lừa phỉnh mà thôi. Hãy nhìn vào thực trạng xã hội việt nam hiện nay để mà đánh giá những đảng viên cộng sản VN trong đó có ông Hồ là người thế nào và để phán xét Dương Thu Hương viết đúng hay sai. Cảm ơn DTH đã cung cấp những thông tin bổ ích. Chúc chị sống lâu.

C, Hà Nội
Không riêng bà Hương, bất cứ người tự do nào cũng có chủ thuyết riêng của mình, nên không cuốn sách nào chỉ mang một thông điệp, giá trị thật sự của cuốn sách phụ thuộc nhiều ở trình độ tự do tư tưởng của mỗi người đọc. Vậy khác với Bà, tôi sẽ "tham dự vào bữa tiệc của những người Dân chủ khi họ mừng ngày thắng lợi", để quan sát, để góp phần kịp thời vạch mặt chỉ kẻ độc tài, để chúng họ không tước đoạt thành quả xương máu của Nhân dân, để những người như bà Hương bỏ hẳn đi tâm trạng "chim sợ cành cong" mà mở rộng hơn nữa sự tự do của mình trong một xã hội Dân sự và Nhà nước pháp quyền.

Ẩn Danh
Quả thật bà Dương Thu Hương nói đúng về tiểu thuyết của bà" Khởi sự không có tính văn chương" Tôi đã đọc một số cuốn tác phẩm của bà. Tôi đã gặp rất nhiều hình ảnh những người phụ nữ có tính cách mạnh mẽ nhưng số phận lại cô độc.Và đến giờ tôi có cảm giác những nhân vật đó chính là hiện thân của bà. Tôi đã tin bà là một người có tài và dũng cảm qua những tác phẩm của bà.

Nhưng với tác phẩm Đỉnh cao chói lọi tôi nghĩ bã đã sai lầm khi viết nó. Một tác phảm được viết bởi một người cầm bút với động cơ trả thù thì liệu tác phẩm ấy có thật sự là một tác phẩm văn học hay không có mang tính nhân văn hay không. Điều nữa khi bà viết về Hồ Chủ Tịch nghĩa là bà đang viết về dân tộc Việt Nam vì người đã gắn số phận của người với số phận của dân tộc này.

Đó là một điều vĩ đại vì vậy một người đã quen viết về số phận của những con người bình dị khó mà đủ tài năng và tâm huyết để viết về một con người vĩ đại. Lời cuối cừng tôi muốn nói với Dương Thu Hương: Bà đã sai lầm khi viết cuốn tiểu thuyết chỉ có giá trị khơi dâỵ tính tò mò của con người.

Quoc Viet, Hà Nội
Độc giả cần bà Hương nói rõ hơn về căn cứ để bà viết nên "đỉnh cao chói lọi". Nếu coi những chứng cứ đó là sự thật thì việc bà dùng ngôn ngữ xấc xược trong bài phỏng vấn để nói về Hồ Chủ Tịch, cộng với cách trả lời không dứt khoát nó là tiểu thuyết hay lịch sử, tất cả chứng tỏ một dã tâm rõ ràng của một tâm hồn bệnh hoạn!

Lịch sử luôn tôn vinh những con người "vì dân, vì nuớc", không phân biệt họ ở đảng phái, tôn giáo nào. Dẫu biết "không ai là toàn vẹn" nhưng việc vì mục đích nào đó mà bôi nhọ lãnh tụ của đảng phái đối lập không phải là một việc làm thông minh, điều đó cho thấy một tầm nhìn hạn chế. Những người yêu nuớc thực thụ người ta sẽ hiểu ngay bà là một kẻ tư lợi, một tay sai không hơn không kém!

Quang, Hà Nội Có hai điều tôi muốn chia sẻ với mọi người: Thứ nhất lịch sử phải là sự thật, đừng bóp méo sự thật lịch sử vì lợi ích bản thân cũng như sự thù hằn vị kỉ. Về điểm này, tôi rất tôn trọng Phùng Quán khi ông viết hồi ký rất trung thực và chính xác. Thứ hai, có bao giờ ai đó tự hỏi, nếu ngày 7-5-54 ko có chiến thắng Điện Biên, người VN sẽ đi tới đâu? Nếu các bạn đọc các phóng sự của Vũ Trọng Phụng, phần nào các bạn cũng tìm được câu trả lời.

Có một điều không thể phủ nhận, độc lập dân tộc là thành quả của Đảng cs và HCM. Và nếu không có độc lập dân tộc đó, chẳng có nổi bà DTH ngồi viết cuốn chuyện này. Và giờ này, trên thế giờ chẳng còn cái tên Vietnam mà chỉ còn cái tên Indochina.

Sự thật
Đảng và Nhà nước hiện đang ca ngợi chủ tịch Hồ Chí Minh hơi quá mức, tuy nhiên Chủ tịch Hồ Chí Minh đúng là một nhân vật vĩ đại, có công lớn trong công cuộc dành độc lập và xây dựng đất nước. Cũng là một con người nên không thể không có sai lầm. Là một người có chí khí, có trí tuệ lớn thì nhiều người, trong đó có chị em phụ nữ, ngưỡng mộ là điều đương nhiên.

Khi phán xét con người lịch sử thì cần phải có chứng cớ khoa học, có nhân chứng và vật chứng. Tiểu thuyết này không thể coi là một câu chuyện có thực, vì người viết không phải là người nghiên cứu lịch sử, viết sách trong tâm trạng thù oán cá nhân. Những sự kiện có thật mà được xen kẽ với những chi tiết hư cấu của nhà văn chỉ khiến người ta hiểu nhầm về lịch sử thôi.

Thăng, Hà Nội
Chắc chị cũng chẳng còn nhớ tới tôi là ai nhưng tôi đã từng được tiếp chuyện chị cùng Nhà thơ Thu bồn tại quán nhỏ ở LNĐ với bia và nem chua. Tại thời điểm đó rất buồn là tôi chưa biết nhiều về chị nên không thể tặng chị rất rất nhiều những tư liệu mà trên đó có dấu tuyệt mật để ngày nay chị có thể dùng nó để chứng minh cho những gì chị viết. Rất tiếc những tài liệu đó hiện nay đã không còn và đọc tiểu thuyết của chị tôi cũng chỉ thấy được một phần sự thật chứ chưa phải tất cả.

Nghiêm túc mà nói tác phẩm của chị chỉ là tiểu thuyết không hợn không kém không thể đưa ra làm tài liệu lịch sử được. Đúng như chị nói đã là tiểu thuyết thì có phóng tác nên nhiều sự kiện không phản ánh đúng sự thật, nhiều sự thật chưa đi được tới đích của sự thật. Một lần nữa cám ơn chị.

VNN
Ý kiến của Bà Hương cũng chỉ là ý kiến của 1 cá nhân thôi, bởi Ông Hồ đối với người dân VN là một người ch vĩ đại, lịch sử đất nước cũng không có được nhiều người như vậy. Nếu Ông Hồ có những khuyết điểm nhỏ thì đó cũng là điều bình thường của con người. Là người dân bình thường tôi vô cùng kính trọng Ông Hồ đã đem văn mình và sự bình đẳng bác ái đến cho người dân VN. Tuy nhiên Ông Hồ cũng phải chịu nhiều thế lực khác trong cuộc đời chính trị của ông nên không thể thực hiện được ý tưởng của mình.

Kim
Là người chống chế độ chuyên chế này nhưng khi những người dân chủ ăn mừng có lẽ tôi sẽ quay sang bảo vệ những người cộng sản. Trong bài phỏng vấn này có nhắc tới ông Vũ Kỳ, nhân vật có thể được xem là nhân chứng của lịch sử. Lâu nay tôi vẫn thắc mắc về nhân vật này, ông hầu như không viết hồi ký hay để lại bút tích có liên quan đến ông HCM, không thấy người ta mời ông Vũ Kỳ tham gia các phong trào về tấm gương hay hoc tập theo HCM...

Có cảm giác như người ta đang giam lỏng ông cho tới khi ông mang hết chuyện "thâm cung bí sử" xuống mồ mới thôi. Lịch sử và văn học nước nhà mấy chục năm nay tối lù mù thì trách sao được điểm văn, sử của học sinh bây giờ rất kém.

Thuy NT, Đà Nẵng
Đọc và nghe bà Dương Thu Hương mà buồn cho vận nước. Nhìn rộng ra tôi thấy nước Việt Nam mình lạc hậu kém phát triển nguyên nhân chủ yếu là do chính bản thân chúng ta: hẹp hòi, ích kỷ, tầm nhìn thiển cận.

Không nêu tên
Sự thật quả là cần thiết cho nhiều người, nhất là số nhiều sống trong một xã hội mà thông tin chỉ mang tính một phía thôi. Rất vui khi được biết thêm về một vấn đề mà tôi chưa hề nghe ai nói. Nhưng độ tin cậy của thông tin này là điều mà tôi vẫn còn hơi gợn gợn, hoài nghi.

N.D.Vang
Tôi nghĩ bà Dương Thu Hương chưa đủ trình độ để phán xét một nhân cách lớn như Cụ Hồ. Tôi không phủ nhận tài năng của bà cũng như không nghĩ rằng Bác Hồ là người toàn vẹn hết sức như sách báo và lịch sử trong nước ghi lại. Nhưng theo tôi, ông như vậy đã là quá tuyệt vời và có thể sống mãi trong lòng dân tộc.

PPT, Việt Nam
Nhà Văn chỉ nói "với độc giả trẻ" mà quên mấy ông già này rồi. Thực ra tôi rất lấn cấn về những suy tư, những biểu đạt của Dương Thu Hương. Trong con người của chị còn những tâm tư tình cảm. Đó là lẽ sống của chị, một Nhà Văn, và không ai nên trách móc về việc đó, mặc dầu có đồng cảm hay không với những nhân vật của tác phẩm.

Cái khắc khoải của Nhà Văn có lẽ là con đường chính trị. Vâng, con đường này không được định nghĩa "dân chủ" hay "độc tài", mà là "Đất nước và Con người Việt Nam". Tôi nghĩ chúng ta đề cao những người vì dân vì nước cho dù họ thuộc thành phần hay đảng phái nào. Và chúng ta chống lại bất kỳ ai, kể cả với những "lãnh tụ tôn kính" nhất, nếu họ phản dân phản nước.

Cái khác nhau của các nhóm dân chủ đã được hình thành riêng lẻ trước đây với phong trào chấn hưng đất nước hiện nay là chỗ đó, mặc dầu có những khác biệt lịch sử, nhưng tương hỗ thể hiện trong cách gọi chung của dân chúng là một "công cuộc" hay phong trào công chúng (public movement). Chúng ta không làm được gì cho đất nước nếu không có mục đích chung, tiếng nói chung.

Và mục đích của "công cuộc" từ nam chí bắc, trong nước và hải ngoại, theo tôi phải là đoàn kết mọi người trong cùng một mục tiêu phục hồi niềm tự hào ông cha ngày trước vốn đã bị chiến tranh tàn phá, ngoại bang xâm lấn và bị đảng cộng sản hiện nay cản trở.

Lang Tu, Melbourne
Hình như sự mù quáng , sùng bái, thiếu logic làm con người nhìn vấn đề cực đoan. Cực đoan, sùng bái là nguyên nhân chính làm xã hội, nền chính trị và con người Việt Nam thụt lùi so với các quốc gia khác.

Conan, Sài Gòn
Tôi rất thích nhà văn DTH ở tính thẳng thắng của bà bởi vì ở xã hội Việt Nam bây giờ tìm được một người dám nói thẳng, nói thật thì quá khó. Tôi cũng đồng ý với bà Dương Thu Hương là Đảng Cộng sản VN ca ngợi ông Hồ là nhằm mục đích củng cố sự cai trị của họ chứ không phải vì họ biết ơn ông Hồ.
 

www.geocities.ws/xoathantuong