สารบัญ กลับด้านบน

เพื่อความสะดวก และสวยงาม
(เฉพาะหน้าจอใหญ่ เช่น คอมพิวเตอร์)
กรุณาคลิก จัดรูปหน้าใหม่
เพื่อให้กรอบ ค้นข้อความ ปรากฎที่ด้านซ้ายของหน้า

พระไตรปิฎกภาษาไทย
ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ๔๕ เล่ม (ปกสีฟ้า)
ทั้งออนไลน์และออฟไลน์
ที่มาของข้อมูล : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับ มจร.
MCUTRAI Version 1.0

พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๘-๔ อภิธรรมปิฎกที่ ๐๕ ยมก ภาค ๑

พระอภิธรรมปิฎก
ยมก ภาค ๑
_____________
ขอนอบน้อมพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๑. ปัจจุปปันนวาร
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดไม่ใช่กำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
กำลังดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่
ใช่กำลังเกิด แต่จิตตสังขารมิใช่ไม่กำลังดับ ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้นจากลม
อัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่กำลังดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดไม่ใช่กำลังดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะ จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้น
ไม่ใช่กำลังดับ แต่กายสังขารมิใช่ไม่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้นจาก
ลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังดับและกายสังขารก็ไม่ใช่กำลังเกิด
[๑๓๓] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดไม่ใช่กำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่กำลังดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่
ใช่กำลังเกิด แต่จิตตสังขารมิใช่ไม่กำลังดับ ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้นวิตกและ
วิจาร บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ วจีสังขาร
ของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่กำลังดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดไม่ใช่กำลังดับ วจีสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งวิตกและวิจาร จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่
กำลังดับ แต่วจีสังขารมิใช่ไม่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้นจากวิตกและ
วิจาร บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ จิตตสังขาร
ของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังดับและวจีสังขารก็ไม่ใช่กำลังเกิด

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๑๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๓. อนาคตวาร
ปัจจนีกโอกาส
[๑๓๔] อนุ. กายสังขารในภูมิใดไม่ใช่กำลังเกิด ฯลฯ
ปัจจนีกปุคคโลกาส
[๑๓๕] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่กำลังเกิด ฯลฯ
(คำที่ท่านกำหนดว่า ของบุคคลใด ก็ดี ของบุคคลใดในภูมิใด ก็ดี เหมือนกัน
ในคำที่ท่านกำหนดว่าของบุคคลใดในภูมิใด ไม่มีคำว่า บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติ)

๒. อตีตวาร
ว่าด้วยสภาวธรรมที่เป็นอดีต
อนุโลมบุคคล
[๑๓๖] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดเคยเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้นก็เคย
ดับใช่ไหม
วิ. ใช่
(พึงขยายอตีตปุจฉาให้พิสดาร เหมือนกันทั้งในอุปปาทวาร นิโรธวาร และ
อุปปาทนิโรธวาร)

๓. อนาคตวาร
ว่าด้วยสภาวธรรมที่เป็นอนาคต
อนุโลมบุคคล
[๑๓๗] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดจักเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้นก็จักดับ
ใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๑๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๓. อนาคตวาร
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็จักเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
ปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับ
แห่งจิตนั้น) ปัจฉิมภวิกบุคคลในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิ บุคคลเหล่าใดจัก
อุบัติในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิแล้วปรินิพพานกำลังจุติ วจีสังขารของบุคคล
เหล่านั้นจักดับ แต่กายสังขารไม่ใช่จักเกิด บุคคลนอกนี้ วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้น
จักดับและกายสังขารก็จักเกิด
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดจักเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็จักดับใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็จักเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
ปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด ในลำดับ
แห่งจิตนั้น ปัจฉิมภวิกบุคคลในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิ บุคคลเหล่าใดจัก
อุบัติในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิแล้วปรินิพพานกำลังจุติ จิตตสังขารของบุคคล
เหล่านั้นจักดับ แต่กายสังขารไม่ใช่จักเกิด บุคคลนอกนี้ จิตตสังขารของบุคคล
เหล่านั้นจักดับและกายสังขารก็จักเกิด
[๑๓๘] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดจักเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็จักดับ
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดจักดับ วจีสังขารของบุคคลนั้นก็จักเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิต ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิด
ในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น) จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับ แต่
วจีสังขารไม่ใช่จักเกิด บุคคลนอกนี้ จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับและ
วจีสังขารก็จักเกิด

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๑๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๓. อนาคตวาร
อนุโลมโอกาส
[๑๓๙] อนุ. กายสังขารในภูมิใดจักเกิด ฯลฯ
อนุโลมปุคคโลกาส
[๑๔๐] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้น
ในภูมินั้นก็จักดับใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เข้าทุติยฌานและตติยฌาน กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นใน
ฌานนั้นจักเกิด แต่วจีสังขารไม่ใช่จักดับ บุคคลผู้เข้าปฐมฌานและบุคคลผู้อุบัติอยู่ใน
กามาวจรภูมิ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักเกิดและวจีสังขารก็จักดับ
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นในภูมิ
นั้นก็จักเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
ปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่ง
จิตนั้น) บุคคลผู้อุบัติอยู่ในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิ วจีสังขารของบุคคลเหล่า
นั้นในภูมินั้นจักดับ แต่กายสังขารไม่ใช่จักเกิด บุคคลผู้เข้าปฐมฌานและบุคคล
นอกนี้ผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับและ
กายสังขารก็จักเกิด
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นใน
ภูมินั้นก็จักดับใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นในภูมิ
นั้นก็จักเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
ปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับ
แห่งจิตนั้น) บุคคลผู้เข้าจตุตถฌาน และบุคคลผู้อุบัติอยู่ในรูปาวจรภูมิ
อรูปาวจรภูมิ จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับ แต่กายสังขารไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๑๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๓. อนาคตวาร
จักเกิด บุคคลผู้เข้าปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน และบุคคลนอกนี้ผู้อุบัติอยู่ใน
กามาวจรภูมิ จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับและกายสังขารก็จักเกิด
[๑๔๑] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักเกิด จิตตสังขารของบุคคล
นั้นในภูมินั้นก็จักดับใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักดับ วจีสังขารของบุคคลนั้นในภูมิ
นั้นก็จักเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิต ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิด
ในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น) บุคคลผู้เข้าทุติยฌาน ตติยฌาน
และจตุตถฌาน จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นในฌานนั้นจักดับ แต่วจีสังขารไม่ใช่
จักเกิด บุคคลผู้เข้าปฐมฌาน บุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ และบุคคลนอกนี้ผู้
อุบัติอยู่ในรูปาวจรภูมิ อรูปาวจรภูมิ จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับ
และวจีสังขารก็จักเกิด
ปัจจนีกบุคคล
[๑๔๒] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้นก็
ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
ปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่ง
จิตนั้น) ปัจฉิมภวิกบุคคลในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิ และบุคคลเหล่าใดจัก
อุบัติในรูปาวจรภูมิ อรูปาวจรภูมิแล้วปรินิพพานกำลังจุติ กายสังขารของบุคคล
เหล่านั้นไม่ใช่จักเกิด แต่วจีสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิตที่มีทั้ง
วิตกและวิจาร บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร ปัจฉิมจิต
ที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น) กายสังขาร
ของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่จักเกิดและวจีสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักดับ ฯลฯ
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๑๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๓. อนาคตวาร
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
จักดับใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
ปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่ง
จิตนั้น) ปัจฉิมภวิกบุคคลในรูปาวจรภูมิ อรูปาวจรภูมิ และบุคคลผู้จักอุบัติใน
รูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิแล้วปรินิพพานกำลังจุติ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้น
ไม่ใช่จักเกิด แต่จิตตสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต กายสังขาร
ของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่จักเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักดับ ฯลฯ
วิ. ใช่
[๑๔๓] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็
ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิต ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิด
ในลำดับแห่งจิตใด ในลำดับแห่งจิตนั้น วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่จักเกิด
แต่จิตตสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้น
ไม่ใช่จักเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักดับ ฯลฯ
วิ. ใช่
ปัจจนีกโอกาส
[๑๔๔] อนุ. กายสังขารในภูมิใดไม่ใช่จักเกิด ฯลฯ
ปัจจนีกปุคคโลกาส
[๑๔๕] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักเกิด วจีสังขารของ
บุคคลนั้นในภูมินั้นก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
ปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่ง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๑๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๓. อนาคตวาร
จิตนั้น) บุคคลผู้อุบัติอยู่ในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิ กายสังขารของบุคคล
เหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่จักเกิด แต่วจีสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต
ที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร
ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น)
บุคคลผู้เข้าจตุตถฌานและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ กายสังขารของบุคคล
เหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่จักเกิดและวจีสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นใน
ภูมินั้นก็ไม่ใช่จักเกิดใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เข้าทุติยฌานและตติยฌาน วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นใน
ฌานนั้นไม่ใช่จักดับ แต่กายสังขารมิใช่จักไม่เกิด ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิตที่มีทั้ง
วิตกและวิจาร บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร ปัจฉิมจิต
ที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น) บุคคลผู้เข้า
จตุตถฌานและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นใน
ภูมินั้นไม่ใช่จักดับและกายสังขารก็ไม่ใช่จักเกิด
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้น
ในภูมินั้นก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ ปัจฉิม-
จิตของบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น)
บุคคลผู้เข้าจตุตถฌานและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในรูปาวจรภูมิ อรูปาวจรภูมิ กายสังขาร
ของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่จักเกิด แต่จิตตสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะ
แห่งปัจฉิมจิต บุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้น
ในภูมินั้นไม่ใช่จักเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลในภูมิใดไม่ใช่จักดับ ฯลฯ
วิ. ใช่
[๑๔๖] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักเกิด จิตตสังขารของ
บุคคลนั้นในภูมินั้นก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๑๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๔. ปัจจุปปันนาตีตวาร
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้ง
วิตกและวิจารจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น) บุคคลผู้เข้าทุติยฌาน
ตติยฌาน และจตุตถฌาน วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นในฌานนั้นไม่ใช่จักเกิด แต่
จิตตสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต บุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่จักเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักดับ ฯลฯ
วิ. ใช่

๔. ปัจจุปปันนาตีตวาร
ว่าด้วยสภาวธรรมที่เป็นปัจจุบันและที่เป็นอดีต
อนุโลมบุคคล
[๑๔๗] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดกำลังเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้นก็เคย
ดับใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดเคยดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็กำลังเกิด
ใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้นจาก
ลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นเคยดับ แต่กายสังขารไม่ใช่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะ
แห่งลมอัสสาสปัสสาสะ วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นเคยดับและกายสังขารก็
กำลังเกิด
(แม้ในอุปปาทนิโรธวาร ก็พึงขยายคำถามปัจจุปปันนาตีตวารทั้งฝ่ายอนุโลมและ
ปัจจนีกะให้พิสดารเหมือนในอุปปาทวาร)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๕. ปัจจุปปันนานาคตวาร
๕. ปัจจุปปันนานาคตวาร
ว่าด้วยสภาวธรรมที่เป็นปัจจุบันและที่เป็นอนาคต
อนุโลมบุคคล
[๑๔๘] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดกำลังเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้นก็จัก
ดับใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็กำลังเกิด
ใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้นจาก
ลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับ แต่กายสังขารไม่ใช่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะ
แห่งลมอัสสาสปัสสาสะ วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับและกายสังขารก็
กำลังเกิด
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดกำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็จักดับ
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็กำลังเกิด
ใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้นจาก
ลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับ แต่กายสังขารไม่ใช่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะ
แห่งลมอัสสาสปัสสาสะ จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับและกายสังขารก็
กำลังเกิด
[๑๔๙] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดกำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็จัก
ดับใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๕. ปัจจุปปันนานาคตวาร
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดจักดับ วจีสังขารของบุคคลนั้นก็กำลังเกิด
ใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากวิตกและวิจาร บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ จิตต-
สังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับ แต่วจีสังขารไม่ใช่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะแห่ง
วิตกและวิจาร จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นจักดับและวจีสังขารก็กำลังเกิด
อนุโลมโอกาส
[๑๕๐] อนุ. กายสังขารในภูมิใดกำลังเกิด ฯลฯ
อนุโลมปุคคโลกาส
[๑๕๑] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดกำลังเกิด วจีสังขารของบุคคล
นั้นในภูมินั้นก็จักดับใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้าทุติยฌานและ
ตติยฌาน กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นกำลังเกิด แต่วจีสังขารไม่ใช่จักดับ
ในอุปปปาทขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้าปฐมฌานและบุคคลผู้อุบัติ
อยู่ในกามาวจรภูมิ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นกำลังเกิดและวจีสังขารก็
จักดับ
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นในภูมิ
นั้นก็กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้าปฐมฌานและ
บุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลเหล่านั้นซึ่งเว้น
จากลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้อุบัติอยู่ในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิ วจีสังขาร
ของบุคคล เหล่านั้นในภูมินั้นจักดับ แต่กายสังขารไม่ใช่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะ
แห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้าปฐมฌานและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ
วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับและกายสังขารก็กำลังเกิด

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๕. ปัจจุปปันนานาคตวาร
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดกำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นใน
ภูมินั้นก็จักดับใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นในภูมิ
นั้นก็กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดและในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากลมอัสสาสปัสสาสะ จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับ แต่กาย-
สังขารไม่ใช่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะ จิตตสังขารของ
บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับและกายสังขารก็กำลังเกิด
[๑๕๒] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดกำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคล
นั้นในภูมินั้นก็จักดับใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดในภูมิใดจักดับ วจีสังขารของบุคคลนั้นในภูมิ
นั้นก็กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดและในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากวิตกและวิจาร จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นจักดับ แต่วจีสังขารไม่
ใช่กำลังเกิด ในอุปปาทขณะแห่งวิตกและวิจาร จิตตสังขารของบุคคลเหล่านั้นใน
ภูมินั้นจักดับและวจีสังขารก็กำลังเกิด
ปัจจนีกบุคคล
[๑๕๓] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดไม่ใช่กำลังเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิด แต่วจีสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังค-
ขณะแห่งปัจฉิมจิตที่มีทั้งวิตกและวิจาร บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้ง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๕. ปัจจุปปันนานาคตวาร
วิตกและวิจาร ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับ
แห่งจิตนั้น) กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิดและวจีสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่กำลัง
เกิดใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดไม่ใช่กำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
จักดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญ-
สัตตภูมิ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิด แต่จิตตสังขารมิใช่จักไม่ดับ
ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิดและจิตต-
สังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๕๔] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดไม่ใช่กำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมด ในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากวิตกและวิจาร บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิด แต่จิตตสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะ
แห่งปัจฉิมจิต วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่
จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดไม่ใช่จักดับ วจีสังขารของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่กำลัง
เกิดใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๕. ปัจจุปปันนานาคตวาร
ปัจจนีกโอกาส
[๑๕๕] อนุ. กายสังขารในภูมิใดไม่ใช่กำลังเกิด ฯลฯ
ปัจจนีกปุคคโลกาส
[๑๕๖] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่กำลังเกิด วจีสังขารของ
บุคคลนั้นในภูมินั้นก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้าปฐมฌานและ
บุคคลผู้อุบัติอยู่ในกามาวจรภูมิ ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ซึ่งเว้นจากลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้อุบัติอยู่ในรูปาวจรภูมิและอรูปาวจรภูมิ
กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นไม่ใช่กำลังเกิด แต่วจีสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะ
แห่งปัจฉิมจิตที่มีทั้งวิตกและวิจาร บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตก
และวิจาร ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิดในลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่ง
จิตนั้น) ในภังคขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้าทุติยฌานและตติยฌาน
ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลเหล่านั้นนั่นแหละซึ่งเว้นจากลมอัสสาสปัสสาสะ
บุคคลผู้เข้าจตุตถฌานและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ กายสังขารของบุคคล
เหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่กำลังเกิดและวจีสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นใน
ภูมินั้นก็ไม่ใช่กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ในอุปปาทขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้าทุติยฌานและ
ตติยฌาน วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่จักดับ แต่กายสังขารมิใช่ไม่
กำลังเกิด ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิตที่มีทั้งวิตกและวิจาร บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วย
ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิดในลำดับแห่ง
จิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น) ในภังคขณะแห่งลมอัสสาสปัสสาสะของบุคคลผู้เข้า
ทุติยฌานและตติยฌาน ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลเหล่านั้นนั่นแหละซึ่งเว้น
จากลมอัสสาสปัสสาสะ บุคคลผู้เข้าจตุตถฌานและบุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่จักดับและกายสังขารก็ไม่ใช่กำลังเกิด

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๖. อตีตานาคตวาร
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่กำลังเกิด จิตตสังขารของบุคคล
นั้นในภูมินั้นก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดและในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากลมอัสสาสปัสสาสะ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่กำลังเกิด แต่
จิตตสังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต บุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่กำลังเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักดับ กายสังขารของบุคคลนั้น
ในภูมินั้นก็ไม่ใช่กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๕๗] อนุ. วจีสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่กำลังเกิด จิตตสังขารของ
บุคคลนั้นในภูมินั้นก็ไม่ใช่จักดับใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดและในอุปปาทขณะแห่งจิตซึ่งเว้น
จากวิตกและวิจาร วจีสังขารของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่กำลังเกิด แต่จิตต-
สังขารมิใช่จักไม่ดับ ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต บุคคลผู้อุบัติอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ
วจีสังขาร ของบุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นไม่ใช่กำลังเกิดและจิตตสังขารก็ไม่ใช่จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดในภูมิใดไม่ใช่จักดับ วจีสังขารของบุคคลนั้นใน
ภูมินั้นก็ไม่ใช่กำลังเกิดใช่ไหม
วิ. ใช่

๖. อตีตานาคตวาร
ว่าด้วยสภาวธรรมที่เป็นอดีตและที่เป็นอนาคต
อนุโลมบุคคล
[๑๕๘] อนุ. กายสังขารของบุคคลใดเคยเกิด วจีสังขารของบุคคลนั้นก็จักดับ
ใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๒. ปวัตติวาร ๓. อุปปาทนิโรธวาร ๖. อตีตานาคตวาร
วิ. ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิตที่มีทั้งวิตกและวิจาร บุคคลผู้พร้อมเพรียง
ด้วยปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร ปัจฉิมจิตที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารจักเกิดใน
ลำดับแห่งจิตใด (ในลำดับแห่งจิตนั้น) กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นเคยเกิด แต่
วจีสังขารไม่ใช่จักดับ บุคคลนอกนี้ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นเคยเกิดและ
วจีสังขารก็จักดับ
ปฏิ. วจีสังขารของบุคคลใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็เคยเกิด
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กายสังขารของบุคคลใดเคยเกิด จิตตสังขารของบุคคลนั้นก็จักดับ
ใช่ไหม
วิ. ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นเคยเกิด แต่
จิตตสังขารไม่ใช่จักดับ บุคคลนอกนี้ กายสังขารของบุคคลเหล่านั้นเคยเกิดและ
จิตตสังขารก็จักดับ
ปฏิ. จิตตสังขารของบุคคลใดจักดับ กายสังขารของบุคคลนั้นก็เคยเกิด
ใช่ไหม
วิ. ใช่
(ปุจฉาที่เป็นอดีตกับอนาคตทั้งอนุโลมและปัจจนีกะในนิโรธวารท่านจำแนกไว้
โดยประการใด ผู้มีปัญญาก็พึงขยายปุจฉาที่เป็นอดีตกับอนาคต ทั้งอนุโลมและ
ปัจจนีกะแม้ในอุปปาทนิโรธวารให้พิสดารโดยประการนั้น ในนิโรธวารก็เช่นเดียว
กัน ไม่มีขัอแตกต่างกัน)
อุปปาทนิโรธวาร จบ
ปวัตติวาร จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๖. สังขารยมก] ๓. ปริญญาวาร
๓. ปริญญาวาร
[๑๕๙] อนุ. บุคคลใดกำลังกำหนดรู้กายสังขาร บุคคลนั้นก็กำลังกำหนด
รู้วจีสังขารใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดกำลังกำหนดรู้วจีสังขาร บุคคลนั้นก็กำลังกำหนดรู้กายสังขาร
ใช่ไหม
วิ. ใช่
(พึงจำแนกปริญญาวารแม้ในสังขารยมกให้พิสดารเหมือนในขันธยมก)
ปริญญาวาร จบ
สังขารยมก จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๑. อุปปัตติฏฐานวาร
อนุสยยมก
[๑] อนุสัย ๗ คือ

๑. กามราคานุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องในสันดานคือกามราคะ)
๒. ปฏิฆานุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องในสันดานคือปฏิฆะ)
๓. มานานุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องในสันดานคือมานะ)
๔. ทิฏฐานุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องในสันดานคือทิฏฐิ)
๕. วิจิกิจฉานุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องในสันดานคือวิจิกิจฉา)
๖. ภวราคานุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องในสันดานคือภวราคะ)
๗. อวิชชานุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องในสันดานคืออวิชชา)

๑. อุปปัตติฏฐานวาร
[๒] ปุ. กามราคานุสัยนอนเนื่องในที่ไหน
วิ. กามราคานุสัยในที่นี้ คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ๑นอนเนื่อง
ปุ. ปฏิฆานุสัยนอนเนื่องในที่ไหน
วิ. ปฏิฆานุสัยในที่นี้ คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง
ปุ. มานานุสัยนอนเนื่องในที่ไหน
วิ. มานานุสัยในที่นี้ คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
นอนเนื่อง
ปุ. ทิฏฐานุสัยนอนเนื่องในที่ไหน
วิ. ทิฏฐานุสัยในที่นี้ คือ ในสภาวธรรมที่นับเนื่องในกายของตนทั้งหมด๒
นอนเนื่อง

เชิงอรรถ :
๑ คำว่า กามธาตุ อรรถกถาขยายเป็นกามาวจรภูมิ (อภิ.ปญฺจ.อ. ๒/๓๖๖)
๒ หมายถึงยังอิงอาศัยสังสารวัฏ (อภิ.ปญฺจ.อ. ๒/๓๗๐)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๒๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปุ. วิจิกิจฉานุสัยนอนเนื่องในที่ไหน
วิ. วิจิกิจฉาในที่นี้ คือ ในสภาวธรรมที่นับเนื่องในกายของตนทั้งหมด
นอนเนื่อง
ปุ. ภวราคานุสัยนอนเนื่องในที่ไหน
วิ. ภวราคานุสัยในที่นี้ คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
ปุ. อวิชชานุสัยนอนเนื่องในที่ไหน
วิ. อวิชชานุสัยในที่นี้ คือ ในสภาวธรรมที่นับเนื่องในกายของตนทั้งหมด
นอนเนื่อง
อุปปัตติฏฐานวาร จบ

๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุโลมบุคคล
เอกมูลกนัย
[๓] อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. มานานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง มานานุสัยของบุคคล ๓ จำพวก๑ นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยของบุคคล ๒ จำพวก๒นอนเนื่อง แต่ทิฏฐานุสัยไม่ใช่
นอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่องและทิฏฐานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. ทิฏฐานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

เชิงอรรถ :
๑ บุคคล ๓ จำพวก คือ บุคคลผู้เป็นปุถุชน โสดาบันบุคคล และสกทาคามีบุคคล (อภิ.ปญฺจ.อ. ๓/๓๗๓)
๒ บุคคล ๒ จำพวก คือ โสดาบันบุคคลและสกทาคามีบุคคล (อภิ.ปญฺจ.อ. ๓/๓๗๓)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่องและกามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่องและกามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
[๔] อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. มานานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
มานานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของ
บุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ปฏิฆานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัย
ของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
[๕] อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
ของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. มานานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง มานานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัย
ของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
[๖] อนุ. ทิฏฐานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. ทิฏฐานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัย
ของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่อง แต่ทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่องและทิฏฐานุสัยก็นอนเนื่อง
[๗] อนุ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่
นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
[๘] อนุ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ทุกมูลกนัย
[๙] อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง มานานุสัย
ของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของ
บุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. มานานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่อง กามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกนอนเนื่อง แต่
วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชน
นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของ
บุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของ
บุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่อง กามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
ทุกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ติกมูลกนัย
[๑๐] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกนอน
เนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
ของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง
ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัยและ
มานานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยและมานานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกนอนเนื่อง
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยก็นอนเนื่อง
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๑๑] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของ
บุคคลใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลใด
นอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานา-
นุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยและมานานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกนอนเนื่อง แต่ทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยก็นอนเนื่อง
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๑๒] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยของบุคคล
นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยและมานานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง แต่กามราคา-
นุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัย
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกนอนเนื่อง แต่
ทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอน
เนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยก็
นอนเนื่อง
ปัญจกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ฉักกมูลกนัย
[๑๓] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
และภวราคานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานา-
นุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคลนั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัย มานานุสัย และภวราคานุสัยของอนาคามีบุคคลนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคล
๒ จำพวกนอนเนื่อง แต่ทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัย
ของบุคคลผู้เป็นปุถุชนนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยก็นอนเนื่อง
ฉักกมูลกนัย จบ

อนุโลมโอกาส
เอกมูลกนัย
[๑๔] อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. มานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. มานานุสัยในที่นี้ คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
ไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่องและ
กามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยในที่
นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
[๑๕] อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๓๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. มานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ
อรูปธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ใน
ทุกขเวทนานอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอน
เนื่องและปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
[๑๖] มานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่มานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุนอน
เนื่องและมานานุสัยก็นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. มานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. มานานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่
ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
และภวราคานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. มานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่มานานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
นอนเนื่องและมานานุสัยก็นอนเนื่อง
[๑๗] อนุ. ทิฏฐานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. ทิฏฐานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่
ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
และภวราคานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. ทิฏฐานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
[๑๘] อนุ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่
ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอน
เนื่องและภวราคานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๙] อนุ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่
ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
และภวราคานุสัยก็นอนเนื่อง
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๒๐] อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยในที่
นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. มานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. มานานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยและกามราคานุสัยในที่นี้คือ ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นี้
คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง แต่
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยและกามราคานุสัยในที่นี้
คือ ใน เวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอน
เนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. อวิชชานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยและกามราคานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา
๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัย
ในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๒๑] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยและมานานุสัยในที่นี้ คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
วิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
และมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย
ในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยและมานานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอน
เนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและมานานุสัย
ในที่นี้ คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัย
กามราคานุสัย และมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชา-
นุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
ในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัยและมานานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
และมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๒๒] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่ใด
นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและ
อรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัย
กามราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัย
ในที่นี้ คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง
ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุ และ
อรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่
ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยและทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ใน
ทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง
อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและ
อรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัย
กามราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัยและทิฏฐานุสัยใน
ที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๒๓] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. ภวราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ใน
รูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒
ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัย
ทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัย
กามราคานุสัย และมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
ในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อวิชชานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ใน
รูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัย
ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนานอนเนื่อง แต่
กามราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๒๔] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
และภวราคานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. อวิชชานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยในที่นี้
คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย ในที่นี้คือ ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยและภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนา
นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย มานานุสัย และภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
ฉักกมูลกนัย จบ

อนุโลมปุคคโลกาส
เอกมูลกนัย
[๒๕] อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่องและกามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉา-
นุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ กามราคานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ กามราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและวิจิกิจฉา-
นุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและกาม-
ราคานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๔๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล
๓ จำพวก ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัยของบุคคลเหล่านั้น
ในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุ อวิชชานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่องและ
กามราคานุสัยก็นอนเนื่อง
[๒๖] อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่
นั้นนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล
นั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและ
ปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล ๓
จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ อวิชชานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่องและ
ปฏิฆานุสัยก็นอนเนื่อง
[๒๗] อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ มานานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้น
นอนเนื่อง แต่มานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
และในรูปธาตุ อรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและมานานุสัย
ก็นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก๑ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ มานานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในรูปธาตุและอรูปธาตุ มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่องและภว-
ราคานุสัยก็นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่
นั้นนอนเนื่อง แต่มานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ อวิชชานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง
และมานานุสัยก็นอนเนื่อง
[๒๘] อนุ. ทิฏฐานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

เชิงอรรถ :
๑ คือ บุคคลผู้เป็นปุถุชน โสดาบันบุคคล สกทาคามีบุคคล และอนาคามีบุคคล (อภิ.ปญฺจ.อ. ๒๗/๓๗๓)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคา-
นุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุ
และอรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและภวราคานุสัยก็
นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ ภวราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและ
อรูปธาตุ ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
[๒๙] อนุ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
อวิชชานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ อวิชชานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็นอนเนื่อง
[๓๐] อนุ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ อวิชชานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่องและ
ภวราคานุสัยก็นอนเนื่อง
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๓๑] อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง
มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่
นอนเนื่อง บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้น
ในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ มานานุสัยและกามราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้น
ในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย
ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่น

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
แหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัยและกามราคานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา
วิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่
นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆา-
นุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่
นอนเนื่อง บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ อวิชชานุสัยและกามราคานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอน
เนื่อง แต่กามราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
ทุกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ติกมูลกนัย
[๓๒] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดในที่ใด
นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัยและมานานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง
ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง
อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอน
เนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่น

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
แหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ อวิชชานุสัยและมานานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัยและมานานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ อวิชชานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๓๓] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคล
ใดในที่ใดนอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัย
กามราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่
ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัย ปฏิฆานุสัย
และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัย
ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลใดใน
ที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ ภวราคานุสัยและมานานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยไม่
ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ ภวราคานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลใดใน
ที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอน
เนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ อวิชชานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
ทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล ๒ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
อวิชชานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง
แต่ปฏิฆานุสัยและทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา
อวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูป-
ธาตุ อวิชชานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ อวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้น

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา
อวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กาม-
ราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๓๔] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็
นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ ภวราคานุสัยและมานานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ
ภวราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้น
นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
ของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอน
เนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๕๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
อวิชชานุสัยและมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
ทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล ๒ จำพวก ในรูปธาตุและ
อรูปธาตุ อวิชชานุสัยและมานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ อวิชชานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัย
และปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและ
อรูปธาตุ อวิชชานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ อวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๓๕] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
และภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็
นอนเนื่องมีไหม
วิ. ไม่มี

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดนอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัยและ
ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ อวิชชา-
นุสัยและมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ
ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัย มานานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่
นอนเนื่อง บุคคล ๒ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัย มานานุสัย
และภวราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
ทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ อวิชชานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้น
นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่า
นั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และ
ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ อวิชชานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอน
เนื่อง แต่กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา
๒ ในกามธาตุ อวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉา-
นุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยและภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา อวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นนอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย มานานุสัย และ
ภวราคานุสัยไม่ใช่นอนเนื่อง
ฉักกมูลกนัย จบ
อนุโลมในอนุสยวาร จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
๑. อนุสยวาร
ปฏิโลมบุคคล
เอกมูลกนัย
[๓๖] อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคล
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็
ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นก็
ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่
นอนเนื่อง กามราคานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้นก็
ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉา-
นุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
มิใช่ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลอีก ๒ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่องและกาม-
ราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่
นอนเนื่อง กามราคานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๓๗] อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ปฏิฆานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอน
เนื่อง ปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
ของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่
ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่
ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัย
ก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัย
ของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. ปฏิฆานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอน
เนื่อง ปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้น
ก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๓๘] อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉา-
นุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่
ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่
ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัย
ของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๓๙] อนุ. ทิฏฐานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่
ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๓ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่
ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่
ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๔๐] อนุ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่
ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๔๑] อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานา-
นุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่
นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย
ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย และปฏิฆา-
นุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลอีก ๒ จำพวกไม่ใช่นอน
เนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่
นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๔๒] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอน
เนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และ
ปฏิฆานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง
ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๔๓] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคล
ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. วิจิกิจฉานุสัยและทิฏฐานุสัยของบุคคล ๒ จำพวก ไม่ใช่นอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัย
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยของอนาคามีบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลไม่ใช่นอนเนื่อง
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ฯลฯ
จตุกกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปัญจกมูลกนัย
[๔๔] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยของ
บุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๔๕] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
และภวราคานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคลนั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ฉักกมูลกนัย จบ

ปฏิโลมโอกาส
เอกมูลกนัย
[๔๖] อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่
นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัย
มิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่
ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยในที่นี้ คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นี้ คือ ในทุกขเวทนาและในสภาว-
ธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
ในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุไม่ใช่
นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๖๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาและใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาและใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนา และในรูปธาตุ อรูปธาตุไม่ใช่
นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๔๗] อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ
ไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. มานานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่
ไม่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอน
เนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
ไม่ใช่นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในสภาว-
ธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัย
มิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุและใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
ไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
[๔๘] อนุ. มานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
ในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. มานานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาไม่ใช่นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัย
มิใช่ไม่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่
นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. มานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง
แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาและใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. มานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. มานานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัย
มิใช่ไม่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่
นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
[๔๙] อนุ. ทิฏฐานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยใน
ที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ ไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่อง
ในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
[๕๐] อนุ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่
นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอน
เนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๕๑] อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัย
ในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุไม่ใช่
นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ
ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นั้น
ก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. มานานุสัยและกามราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง มานานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุไม่ใช่
นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้
คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่อง และวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุไม่ใช่
นอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้
คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่อง และภวราคานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัยและกามราคานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนาไม่ใช่นอนเนื่อง
แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา
๒ ในกามธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นี้
คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในรูปธาตุและอรูปธาตุไม่ใช่
นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ
ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ติกมูลกนัย
[๕๒] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภว-
ราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัย กามราคานุสัยและมานานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนา
ไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้
คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยมิใช่ไม่
นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นี้ คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่
นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง
อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ติกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
จตุกกมูลกนัย
[๕๓] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่ใดไม่
ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๕๔] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉา-
นุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ภวราคานุสัย กามราคานุสัยและมานานุสัยในที่นี้คือ ในทุกขเวทนา
ไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยในที่นี้คือ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุไม่ใช่นอนเนื่อง
แต่กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
ภวราคานุสัยในที่นี้คือ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ไม่ใช่นอนเนื่อง
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
ในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัยและภวราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๕๕] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
และภวราคานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. อวิชชานุสัยในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัยและภวราคานุสัยในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ฉักกมูลกนัย จบ

ปฏิโลมปุคคโลกาส
เอกมูลกนัย
[๕๖] อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา กามราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้น
ไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในรูปธาตุ อรูปธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคา-
นุสัยของบุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ปฏิฆานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง และกามราคานุสัยก็ไม่ใช่นอน
เนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและกามราคา-
นุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่น
แหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
ทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นไม่ใช่ นอนเนื่องและมานานุสัยก็ใช่ไม่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของอรหันต-
บุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคา-
นุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคล

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๗๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
นั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของบุคคล
๒ จำพวก ในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับ
เนื่องในวัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและ
กามราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมด
ไม่ใช่นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่น
แหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามี-
บุคคล ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง
และภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ
และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่
นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิ
ทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ ภวราคานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคล

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของ
อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและกามราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคล
เหล่านั้น นั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล
ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ กามราคานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ
ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่
นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิ
ทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๕๗] อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ปฏิฆานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา
และในสภาวธรรม ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่
นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิ
ทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่อง และมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นใน
ที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอน
เนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่
ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ปฏิฆานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคล
๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นใน
ที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง และปฏิฆานุสัยก็
ไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่อง
และปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้น
ในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ปฏิฆานุสัยของ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล
ในรูปธาตุและอรูปธาตุ ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ภว-
ราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุและใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง
และภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่
นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา ภวราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้นใน
ที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคา-
นุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. ปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ปฏิฆานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามี-
บุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ ปฏิฆานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอน
เนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมด
ไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้น
ในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
[๕๘] อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่
นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัย
ก็ไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและ
วิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอน
เนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัย
ก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ภวราคานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคา-
นุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในทุกขเวทนา มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่
นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่
นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิ
ทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๕๙] อนุ. ทิฏฐานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง
ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ ภวราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอน
เนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิ
ทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนุ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอน
เนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉา-
นุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
[๖๐] อนุ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของ
บุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ ภวราคานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้น
ในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของอรหันต-
บุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคล
นั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ทุกมูลกนัย
[๖๑] อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง
มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ กามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอน
เนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่
ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่
นอนเนื่องและมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. มานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา มานานุสัยและกามราคานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นใน
ที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง มานานุสัยของ
อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐา-
นุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้น
นั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ... ของบุคคล
๒ จำพวกในภูมิทั้งหมด ฯลฯ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัยและกามราคานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้น
แหละ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอน
เนื่อง ... ของบุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมด ฯลฯ
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภว-
ราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอน
เนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและภวราคานุสัยก็ไม่
ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ภวราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและ
ภวราคานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ... ของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมด ฯลฯ
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา ภวราคานุสัยและกามราคานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคล

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
เหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคล
เหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ...
ของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมด ฯลฯ
อนุ. กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชา-
นุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ กามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ...
ของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมด ฯลฯ
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๖๒] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่
ใช่นอนเนื่อง ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๘๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยมิใช่ไม่
นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัย กาม-
ราคานุสัย และปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัย
มิใช่ ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และใน
รูปธาตุ อรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และปฏิฆานุสัยของบุคคลเหล่า
นั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
ทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ...
ของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมด ฯลฯ
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง
ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา ภวราคานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยมิใช่
ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
ภวราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
ภวราคานุสัย กามราคานุสัย และปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กาม-
ราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ... ของอรหันตบุคคลในภูมิ
ทั้งหมด ฯลฯ
อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่
นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานา-
นุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคล
นั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอน
เนื่อง... ของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมด ฯลฯ
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆา-
นุสัยและมานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๖๓] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคล
ใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย มานา-
นุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัยมิใช่
ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ วิจิกิจฉานุสัย
ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุ-
สัยและมานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉานุสัยของ
บุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และ
ทิฏฐานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ
อรูปธาตุ วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยของบุคคลนั้นใน
ที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา
และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่
นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
วิจิกิจฉานุสัยของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่ใช่กำลังนอนเนื่อง กามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง ฯลฯ
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๖๔] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้น
ก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. ภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา ภวราคานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ภว-
ราคานุสัยและปฏิฆานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอน
เนื่องและกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยก็
ไม่ใช่นอนเนื่อง บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา ภวราคานุสัย กามราคานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
ปฏิฆานุสัยมิใช่ ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ภว-
ราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๑. อนุสยวาร
นอนเนื่อง แต่กามราคานุสัยและมานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่
ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่
นอนเนื่อง อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ภวราคานุสัย กามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง
แต่มานานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลเหล่านั้นนั่นเแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาว-
ธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ ภวราคานุสัยของบุคคลเหล่านั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
... ของอรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมด ฯลฯ
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๖๕] อนุ. กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
และภวราคานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง อวิชชานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่อง แต่
อวิชชานุสัยมิใช่ไม่นอนเนื่อง บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย
ของบุคคลนั้นในที่นั้นไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยของอรหันตบุคคล
ในภูมิทั้งหมดไม่ใช่นอนเนื่องและอวิชชานุสัยก็ไม่ใช่นอนเนื่อง
ปฏิ. อวิชชานุสัยของบุคคลใดในที่ใดไม่ใช่นอนเนื่อง กามราคานุสัย ปฏิฆา-
นุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยของบุคคลนั้นในที่
นั้นก็ไม่ใช่นอนเนื่องใช่ไหม
วิ. ใช่
ฉักกมูลกนัย จบ
ปฏิโลมในอนุสยวาร จบ
อนุสยวาร จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
๒. สานุสยวาร
อนุโลมบุคคล
เอกมูลกนัย
[๖๖] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัย บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคือมานานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือทิฏฐา-
นุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย
[๖๗] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือ
มานานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
ใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคือมานานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย
ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
[๖๘] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคือมานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนยังมีอนุสัยคือมานานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
[๖๙] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
[๗๐] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย
[๗๑] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๗๒] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็
ยังมีอนุสัยคือมานานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคือมานานุสัยและก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย แต่
ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัยและปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและก็ยัง
มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๗๓] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคล ๓ จำพวกยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
และก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๗๔] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๗๕] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคา
นุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคล ๒ จำพวก

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๕๙๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมี
อนุสัยคือทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
และก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัย
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๗๖] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย มานานุสัย และภวราคานุสัย
แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
บุคคล ๒ จำพวกยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และภวราคานุสัย แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็น
ปุถุชนยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย
ฉักกมูลกนัย จบ

อนุโลมโอกาส
เอกมูลกนัย
[๗๗] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุ
ุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลยังมี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ในเวทนา ๒ ใน
กามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
[๗๘] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา
บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัย
คืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา
บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
[๗๙] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่
ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
[๘๐] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๘๑] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัย
คือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยัง
มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
[๘๒] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัย
คืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัย
คืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๘๓] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
ก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลยังมีอนุสัยคือมานานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็
ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ใน
กามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
และปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็
ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็
ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๘๔] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอัน
เกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและมานา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุส้ย ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา
บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลยังมีอนุสัย
คืออวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและมานานุสัย
ติกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
จตุกกมูลกนัย
[๘๕] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัยและ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆา-
นุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
ในทุกขเวทนา บุคคลยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยและทิฏฐานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา
บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๘๖] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
มีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัยและวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กาม-
ราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๐๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและมานานุสัย
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๘๗] อนุ. บุคคลยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัย
คือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและภวราคานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคล
ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย มานานุสัย และภวราคานุสัย
ฉักกมูลกนัย จบ

อนุโลมปุคคโลกาส
เอกมูลกนัย
[๘๘] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคล
นั้นก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยัง
มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัย บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัย
คือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลเหล่า
นั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยัง
มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้น
ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยัง
มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยัง
มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคล
เหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นยัง
มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
[๘๙] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็
ยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็น
ปุถุชน ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็
ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆา-
นุสัย บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
[๙๐] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็
ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น และก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา
๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัย
คือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลเหล่า
นั้นนั่นแหละในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยัง
มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
[๙๑] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็
ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๙๒] บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่น
แหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นและก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัย
คือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้
เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
[๙๓] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้น
ก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๙๔] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคล
เหล่านั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่
ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
และกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้น
ยังมีอนุสัย คืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้น
ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัย
คืออวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๙๕] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นยัง
มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่
ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมี
อนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและมานานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอัน
เกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอัน
เกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคล
นั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัย
คือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่
ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ใน
กามธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
ทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย
ติกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๑๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
จตุกกมูลกนัย
[๙๖] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
ใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัย
คือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
ทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย ฯลฯ
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจกมูลกนัย
[๙๗] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคือภวราคา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและ
อรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือภวราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และใน
รูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัย บุคคล ๒ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย
และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นยังมี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชนใน
รูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย และ
ปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัย
คืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา
บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๙๘] อนุ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ยังมี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัยและภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ใน
กามธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่
ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภว-
ราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย มานานุสัยและภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคล ๒ จำพวก
ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย มานานุสัย และ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภว-
ราคานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นยังมีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย บุคคลผู้เป็นปุถุชน ใน
รูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นยัง
มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและภวราคานุสัย บุคคลนั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นยังมีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐา-
นุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ยังมีอนุสัยคือกามราคานุสัย
มานานุสัย และภวราคานุสัย
ฉักกมูลกนัย จบ
อนุโลมในสานุสยวาร จบ

๒. สานุสยวาร
ปฏิโลมบุคคล
เอกมูลกนัย
[๙๙] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือมานา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชา-
นุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๐๐] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัยใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย
ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัย บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชา-
นุสัย อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๐๑] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. บุคคล ๓ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัย อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๐๒] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๑๐๓] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๐๔] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๑๐๕] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้น
ก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัย อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัยและก็
ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็
ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่มี
อนุสัยคืออวิชชานุสัย อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัยและก็
ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๑๐๖] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉา-
นุสัย กามราคานุสัย และปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย อรหันตบุคคล
ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และ
มานานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ติกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
จตุกกมูลกนัย
[๑๐๗] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวกไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและทิฏฐานุสัย แต่มิใช่
ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัยและมานานุสัย อนาคามีบุคคลไม่มีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัย แต่มิใช่ไม่มีอนุสัย
คือมานานุสัย อรหันตบุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย และก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัย ฯลฯ
จตุกกมูลกนัย จบ

ปัญจมูลกนัย
[๑๐๘] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๑๐๙] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๒๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ฉักกมูลกนัย จบ

ปฏิโลมโอกาส
เอกมูลกนัย
[๑๑๐] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับ
เนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่
มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับ
เนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับ
เนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับ
เนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๑๑] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัย
คือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย ในสภาวธรรมที่
ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิ
ใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัย
คือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่
มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุและในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่
มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ในสภาวธรรม
ที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่
มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๑๒] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัย
คือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่
มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิ
ใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัย
คือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๑๓] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
[๑๑๔] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๑๕] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ทุกมูลกนัย
[๑๑๖] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
ก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็
ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับ
เนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็
ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย ในสภาวธรรมที่
ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและกามราคานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัย
คือกามราคานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็
ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๑๑๗] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ใน
กามธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิ
ใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๑๑๘] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๑๑๙] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย กามราคานุสัย และ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลไม่มี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย ฯลฯ
[๑๒๐] อนุ. บุคคลไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ฉักกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๓๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิโลมปุคคโลกาส
เอกมูลกนัย
[๑๒๑] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคล
นั้นก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคล ๒
จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคล
เหล่านั้น ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
บุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกาม-
ราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่
มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย อนาคามี-
บุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัย
คือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นนั่น
แหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัย
คือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย อรหันตบุคคล
ในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่
มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคล ๒ จำพวก
ในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มี
อนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่
ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่
มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้น
ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
อนาคามีบุคคล ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๓

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย อรหันตบุคคลใน
ภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัย
คือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคล
เหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่
มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้น
ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย อนาคามี-
บุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัย
คือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้น
นั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๒๒] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้น
ก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย อรหันตบุคคล
ในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัย
คือมานานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉา-
นุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคล ๒
จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
และก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่น
แหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคล
เหล่านั้น ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
อนาคามีบุคคล ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๓
ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิ
ทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือภว-
ราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
ปฏิฆานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคล
นั้นไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย อรหันตบุคคลใน
ภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๒๓] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้น
ก็ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่อง
ในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็
ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัย
คือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลเหล่านั้น
นั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้น
ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย อรหันต-
บุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ใน
สภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัย
คือมานานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๒๔] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้น
ก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
[๑๒๕] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคล
นั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัย
คือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นนั่น
แหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่
มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัย
คืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
[๑๒๖] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคล
นั้นก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๔ จำพวก ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มี
อนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคล
เหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัย
คือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย อรหันตบุคคลใน
ภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๑๒๗] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัย อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคล
นั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัย
คือมานานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
และก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นไม่มีอนุสัย
คือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
มานานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือมานานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
บุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยและก็ไม่
มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุ อรูปธาตุ และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย บุคคล ๒ จำพวกในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย และปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๔๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย อนาคามีบุคคล ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องใน
วัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
และก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยและกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยปฏิฆานุสัย
อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่
มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัย
คืออวิชชานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๑๒๘] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้น
ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและมานานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
และก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย อนาคามีบุคคล
ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉา-
นุสัย กามราคานุสัย และปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
มานานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น และก็ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอัน
เกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคล ๓ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัย
คือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้น
ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัยและมานานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่อง
ในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย กามราคานุสัย และปฏิฆานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา
และในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น และก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอัน
เกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๑๒๙] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุส้ย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
ใช่ไหม
วิ. บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
วิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิ
ใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ
ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น และก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคลนั้นนั่น
แหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัย
คือวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น และก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือวิจิกิจฉานุสัย
และก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย ฯลฯ
[๑๓๐] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคือภวราคา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้เป็นปุถุชน ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย
กามราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคล
นั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัย
คือกามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ
ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น และก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัย บุคคล ๒ จำพวก ในทุกขเวทนา บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือ
ภวราคานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือปฏิฆานุสัย บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ บุคคลเหล่านั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๒. สานุสยวาร
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัยและมานานุสัย
บุคคลเหล่านั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลเหล่านั้นไม่
มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น และก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย อนาคามีบุคคล ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัย กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐา-
นุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคือมานานุสัย บุคคล
นั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนาและในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้น
ไม่มีอนุสัยคือภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่
มีอนุสัยคือภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่มิใช่
ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์
บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย อรหันตบุคคลใน
ภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปัญจกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ฉักกมูลกนัย
[๑๓๑] อนุ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มีอนุสัย
คืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. อนาคามีบุคคล ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่มิใช่ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในสภาวธรรมที่ไม่
นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ บุคคลนั้นไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น และก็ไม่มีอนุสัยคือ
อวิชชานุสัย อรหันตบุคคลในภูมิทั้งหมดไม่มีอนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยและก็ไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่มีอนุสัยคืออวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ไม่มี
อนุสัยคือกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ฉักกมูลกนัย จบ
ปฏิโลมในสานุสยวาร จบ
สานุสยวาร จบ

๓. ปชหนวาร
อนุโลมบุคคล
เอกมูลกนัย
[๑๓๒] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับวิจิกิจฉานุสัยนั้น
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชา-
นุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
[๑๓๓] อนุ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับปฏิฆานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับวิจิกิจฉานุสัยนั้น

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัย
ใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับปฏิฆานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
[๑๓๔] อนุ. บุคคลใดละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับวิจิกิจฉานุสัยนั้น
อนุ. บุคคลใดละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๓๕] อนุ. บุคคลใดละทิฏฐานุสัย บุคคลนั้นก็ละวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๑๓๖] อนุ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับวิจิกิจฉานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
[๑๓๗] อนุ. บุคคลใดละภวราคานุสัย บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๑๓๘] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ละ
มานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย
ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับวิจิกิจฉานุสัยนั้น
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับภวราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๕๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ติกมูลกนัย
[๑๓๙] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย บุคคลนั้น
ก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับวิจิกิจฉานุสัยนั้น
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย บุคคลนั้นก็ละ
ภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะมานานุสัย
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๑๔๐] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัย
บุคคลนั้นก็ละวิจิกิจฉานุสัยมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละทิฏฐานุสัย ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
และละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับทิฏฐานุสัยเป็นต้นนั้น ฯลฯ
จตุกกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปัญจกมูลกนัย
[๑๔๑] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย ฯลฯ อวิชชานุสัยมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะมานานุสัย
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๑๔๒] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัยมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะมานานุสัยและภวราคานุสัย
ฉักกมูลกนัย จบ

อนุโลมโอกาส
เอกมูลกนัย
[๑๔๓] อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละปฏิฆานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่
ใช่ละกามราคานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นและก็ละกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุจากนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ละกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละภวราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
วิ. ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ละกามราคานุสัย
[๑๔๔] อนุ. บุคคลละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ละปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละปฏิฆานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลละอวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นและก็ละปฏิฆานุสัย
[๑๔๕] อนุ. บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละ
มานานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ละมานานุสัย
อนุ. บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่
ไม่ใช่ละภวราคานุสัย ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นและก็ละภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นใช่ไหม
วิ. ในทุกขเวทนา บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละ
มานานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นและก็ละมานานุสัย
[๑๔๖] อนุ. บุคคลละทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละทิฏฐานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๑๔๗] อนุ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละภวราคานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่
ไม่ใช่ละภวราคานุสัย ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นและก็ละภวราคานุสัย
ปฏิ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
[๑๔๘] อนุ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
แต่ไม่ใช่ละภวราคานุสัย ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นและก็ละภวราคานุสัย
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๑๔๙] อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละ
มานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่
ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละมานานุสัย
และกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละทิฏฐา-
นุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่
ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย
และกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา
บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละภว-
ราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่
ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย
และกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคล
ละอวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย
ทุกมูลกนัย จบ

ติกมูลกนัย
[๑๕๐] อนุ. บุคคลละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุใด ก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยและมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่
ละปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและมานานุสัย
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
ก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะมานานุสัย
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคล
ละอวิชชานุสัย กามราคานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
ในทุกขเวทนา บุคคลละอวิชชานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละ
กามราคานุสัยและมานานุสัย
ติกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
จตุกกมูลกนัย
[๑๕๑] อนุ. บุคคลละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย มานานุสัย และ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ในเวทนา
๒ ในกามธาตุ บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลละวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิฆานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและมานา-
นุสัย ฯลฯ
[๑๕๒] อนุ. บุคคลละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะมานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
อนุ. บุคคลละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย กามราคานุสัย มานานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๖๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย ในทุกข-
เวทนา บุคคลละอวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและมานานุสัย
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๑๕๓] อนุ. บุคคลละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด ก็ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัย ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลละอวิชชานุสัย กามราคานุสัย
มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
และภวราคานุสัย ในทุกขเวทนา บุคคลละอวิชชานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย มานานุสัย และ
ภวราคานุสัย
ฉักกมูลกนัย จบ

อนุโลมปุคคโลกาส
เอกมูลกนัย
[๑๕๔] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละ
ปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย
ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘๑ ในทุกขเวทนา ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒
ในกามธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น ละกามราคานุสัยและละ
เฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยนั้น
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละภวราคา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

เชิงอรรถ :
๑ บุคคล ๘ คือ ท่านผู้ดำรงอยู่ในโสดาปัตติมรรค ๑ โสดาปัตติผล ๑ สกทาคามิมรรค ๑ สกทาคามิผล ๑
อนาคามิมรรค ๑ อนาคามิผล ๑ อรหัตตมรรค ๑ อรหัตตผล ๑ บุคคลที่ ๘ ในที่นี้หมายถึง โสดาปัตติมรรคบุคคล
ซึ่งนับตั้งแต่อรหัตตผลเป็นที่ ๑ ลงมาถึงท่านผู้ตั้งอยู่ในโสดาปัตติมรรคเป็นลำดับที่ ๘ (อภิ.ปญฺจ.อ. ๑๓๒-๑๙๗/
๓๗๕)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
[๑๕๕] อนุ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละมานา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย
ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ
บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่น
แหละ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น ละปฏิฆานุสัย
และก็ละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับปฏิฆานุสัยนั้น

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับปฏิฆานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละปฏิฆานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
[๑๕๖] อนุ. บุคคลใดละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละ
ทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้น แต่ไม่ใช่ละมานานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และใน
รูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น ละมานานุสัยและ
ก็ละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับมานานุสัยนั้น
อนุ. บุคคลใดละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรค ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
บุคคลนั้นละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่น
แหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ละ
ภวราคานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๓ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละมานานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละมานานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรค ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละมานานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา
๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลนั้นละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุ
นั้นและก็ละมานานุสัย
[๑๕๗] อนุ. บุคคลใดละทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๑๕๘] อนุ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ
บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น ละภวราคานุสัยและละเฉพาะอนุสัยที่
ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับภวราคานุสัยนั้น

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๔ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละวิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับวิจิกิจฉานุสัยนั้น
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละวิจิกิจฉานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
[๑๕๙] อนุ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัย
อันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรค ในเวทนา ๓ ในกามธาตุ บุคคล
นั้นละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
รูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นและก็ละภวราคานุสัย
เอกมูลกนัย จบ

ทุกมูลกนัย
[๑๖๐] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๕ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้น
ก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา
๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น ละกามราคานุสัย
และละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
ละปฏิฆานุสัยและละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับปฏิฆานุสัยนั้น แต่ไม่ใช่ละ
กามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้น
ก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคา-
นุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้น
ก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
และปฏิฆานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. ไม่ใช่
ทุกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๖ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ติกมูลกนัย
[๑๖๑] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิด
จากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิด
จากธาตุนั้น ละมานานุสัยและละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับมานานุสัยนั้น
แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ใน
กามธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัย ละกามราคานุสัย มานานุสัย และละเฉพาะ
อนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคานุสัยเป็นต้นนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
ละปฏิฆานุสัยและละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับปฏิฆานุสัยนั้น แต่ไม่ใช่ละ
กามราคานุสัยและมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุใด
บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย และมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๗ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรค ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละอวิชชา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย และมานานุสัย
บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคล
นั้นละอวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและ
ปฏิฆานุสัย
ติกมูลกนัย จบ

จตุกกมูลกนัย
[๑๖๒] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐา-
นุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย และทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยและ
ทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น ละมานานุสัยและละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกัน
กับมานานุสัยนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ใน
เวทนา ๒ ในกามธาตุ บุคคลนั้นละวิจิกิจฉานุสัยและทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
ละกามราคานุสัย มานานุสัย และละเฉพาะอนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับกามราคา-
นุสัยเป็นต้นนั้น แต่ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในทุกขเวทนา บุคคล
นั้นละวิจิกิจฉานุสัยและทิฏฐานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น ละปฏิฆานุสัยและละเฉพาะ
อนุสัยที่ตั้งอยู่ในที่เดียวกันกับปฏิฆานุสัยเป็นต้นนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและ
มานานุสัย ฯลฯ
[๑๖๓] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
มีไหม
วิ ไม่มี

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๘ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
ปฏิ. บุคคลใดละภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลนั้นละเฉพาะมานานุสัย
อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และ
วิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรค ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ในกามธาตุ
และในรูปธาตุ อรูปธาตุ บุคคลนั้นละอวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น
แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย และวิจิกิจฉานุสัย
ปัญจกมูลกนัย จบ

ฉักกมูลกนัย
[๑๖๔] อนุ. บุคคลใดละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย
วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละอวิชชานุสัยอัน
เกิดจากธาตุนั้นมีไหม
วิ. ไม่มี
ปฏิ. บุคคลใดละอวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุใด บุคคลนั้นก็ละกามราคานุสัย
ปฏิฆานุสัย มานานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัยอันเกิดจาก
ธาตุนั้นใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรค ในทุกขเวทนา บุคคลนั้นละ
อวิชชานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย มานานุสัย
ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย บุคคลนั้นนั่นแหละ ในเวทนา ๒ ใน

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๗๙ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
กามธาตุ บุคคลนั้นละอวิชชานุสัยและมานานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และภวราคานุสัย บุคคล
นั้นนั่นแหละ ในรูปธาตุและอรูปธาตุ บุคคลนั้นละอวิชชานุสัย มานานุสัย และ
ภวราคานุสัยอันเกิดจากธาตุนั้น แต่ไม่ใช่ละกามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย ทิฏฐานุสัย
และวิจิกิจฉานุสัย
ฉักกมูลกนัย จบ
อนุโลมในปชหนวาร จบ

๓. ปชหนวาร
ปฏิโลมบุคคล
เอกมูลกนัย
[๑๖๕] อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคไม่ใช่ละกามราคานุสัย แต่มิใช่ไม่
่ละมานานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือ
ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและก็ไม่ใช่ละมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคไม่ใช่ละมานานุสัย แต่มิใช่ไม่ละ
กามราคานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือ
ไม่ใช่ละมานานุสัยและก็ไม่ใช่ละกามราคานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๘๐ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ไม่ใช่ละกามราคานุสัย แต่มิใช่ไม่ละวิจิกิจฉานุสัย เว้น
บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว บุคคลที่เหลือไม่ใช่
ละกามราคานุสัยและก็ไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่
ไม่ละกามราคานุสัย เว้นบุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว
บุคคลที่เหลือไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่ใช่ละกามราคานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละกามราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคไม่ใช่ละกามราคานุสัย แต่มิใช่
ไม่ละอวิชชานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือ
ไม่ใช่ละกามราคานุสัยและก็ไม่ใช่ละอวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละกามราคานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคไม่ใช่ละอวิชชานุสัย แต่มิใช่ไม่ละ
กามราคานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือ ไม่
ใช่ละอวิชชานุสัยและก็ไม่ใช่ละกามราคานุสัย
[๑๖๖] อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่ละ
มานานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือไม่
ใช่ละปฏิฆานุสัยและก็ไม่ใช่ละมานานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคไม่ใช่ละมานานุสัย แต่มิใช่ไม่
ละปฏิฆานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือ
ไม่ใช่ละมานานุสัยและก็ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๘๑ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่ละวิจิกิจฉานุสัย เว้นบุคคล
ผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว บุคคลที่เหลือไม่ใช่ละ
ปฏิฆานุสัยและก็ไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่
ไม่ละปฏิฆานุสัย เว้นบุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว
บุคคลที่เหลือไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย แต่มิใช่ไม่ละ
อวิชชานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือไม่
ใช่ละปฏิฆานุสัยและก็ไม่ใช่ละอวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอนาคามิมรรคไม่ใช่ละอวิชชานุสัย แต่มิใช่ไม่
ละปฏิฆานุสัย เว้นบุคคล ๒ จำพวกผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรคแล้ว บุคคลที่เหลือ
ไม่ใช่ละอวิชชานุสัยและก็ไม่ใช่ละปฏิฆานุสัย
[๑๖๗] อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละทิฏฐานุสัย ฯลฯ
วิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ไม่ใช่ละมานานุสัย แต่มิใช่ไม่ละวิจิกิจฉานุสัย เว้นบุคคล
ผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว บุคคลที่เหลือไม่ใช่ละมานา-
นุสัยและก็ไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่
ละมานานุสัย เว้นบุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว บุคคล
ที่เหลือไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่ใช่ละมานานุสัย

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๘๒ }

พระอภิธรรมปิฎก ยมก [๗. อนุสยยมก] ๒. มหาวาร ๓. ปชหนวาร
อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละมานานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละภวราคานุสัย ฯลฯ
อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละมานานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
[๑๖๘] อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละทิฏฐานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละทิฏฐานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่ ฯลฯ
[๑๖๙] อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละภวราคานุสัย
ฯลฯ อวิชชานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย แต่มิใช่ไม่
ละอวิชชานุสัย เว้นบุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว
บุคคลที่เหลือไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัยและก็ไม่ใช่ละอวิชชานุสัย
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัยใช่ไหม
วิ. บุคคลที่ ๘ ไม่ใช่ละอวิชชานุสัย แต่มิใช่ไม่ละวิจิกิจฉานุสัย เว้น
บุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยอรหัตตมรรคและบุคคลที่ ๘ แล้ว บุคคลที่เหลือไม่ใช่ละ
อวิชชานุสัยและก็ไม่ใช่ละวิจิกิจฉานุสัย
[๑๗๐] อนุ. บุคคลใดไม่ใช่ละภวราคานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละอวิชชานุสัย
ใช่ไหม
วิ. ใช่
ปฏิ. บุคคลใดไม่ใช่ละอวิชชานุสัย บุคคลนั้นก็ไม่ใช่ละภวราคานุสัยใช่ไหม
วิ. ใช่
เอกมูลกนัย จบ

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๘ หน้า :๖๘๓ }

>>>>> หน้าต่อไป >>>>>