Stały korespondent tygodnika Moskowskije Nowosti w Warszawie Walerij Mastierow zamieścił w swej gazecie korespondencję w sprawie mordu na Żydach w Jedwabnem.Okładkowy tytuł: "Holocaust bez faszystów", oddaje intencje autora, który nie przemęcza się czytaniem polskich gazet, ograniczając się do lektury Gazety Wyborczej.

Dlatego też domniemany przebieg mordu na jedwabieńskich Żydach prezentuje on według wersji Jana Tomasza Grossa, którego przedstawia jako profesora politologii z Nowego Jorku i autora książki pt. "Sąsiedzi". Mastierow nie tłumaczy swym rosyjskim czytelnikom, dlaczego profesor politologii z dalekich Stanów Zjednoczonych zajmuje się sprawami Żydów z nieznanego do niedawna miasteczka. Musiałby wówczas powiedzieć, że w styczniu 1968 władze partyjne w Warszawie, z obawy o reakcje sowieckiej ambasady, zdjęły ze sceny Teatru Narodowego dramat wieszcza narodowego Adama Mickiewicza "Dziady", opowiadający o prześladowaniu przez władze carskie w Wilnie grona patriotycznych studentów polskich z miejscowego uniwersytetu. Nieco wcześniej władze partyjne zdjęły ze sceny w Leningradzie współczesny "Dziadom" dramat Aleksandra Gribojedowa "Mądremu biada", gdyż wywoływał niepotrzebne - zdaniem władz - skojarzenia z rzeczywistością sowiecką. W Rosji to cenzurujące posunięcie władz nie spowodowało przykrych reperkusji, natomiast w Polsce omal nie wybuchła rewolucja. W wielu miastach uniwersyteckich - od Warszawy poczynając - odbyły się masowe strajki protestacyjne studentów, ZOMO rozpędzało burzliwe demonstracje młodzieży. Zaniepokojony takim biegiem wydarzeń Leonid Breżniew zaproponował Władysławowi Gomułce zwalenie winy za rozruchy na Żydów albo - jak to się wtedy określało - na syjonistów. Wówczas aresztowany przez SB młody Jan Tomasz Gross został uwięziony w więzieniu mokotowskim, tam złamał się w śledztwie i obciążył swych kolegów, a zwolniony z więzienia skorzystał z szansy i na żydowskich papierach uciekł z PRL. W USA wraz ze swą młodą żoną o tych samych życiowych doświadczeniach badał wspomnienia polskich dzieci wywiezionych przez NKWD z Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej, przyłączonych w ramach paktu Stalina z Hitlerem do ZSRR. To zaowocowało grubą książką "W czterdziestym nas matko na Sybir wywieźli".
Jak widzimy, sama relacja o autorze książki "Sąsiedzi" dałaby sposobność opowiedzenia rosyjskim czytelnikom o sprawach bliskich ich zainteresowaniom. Ale red. Mastierow omija je - zgodnie z sowieckimi regułami propagandowymi - szerokim łukiem. Nie wyjaśnia więc czytelnikom, iż Żydzi znaleźli schronienie w Polsce Piastów we wczesnym średniowieczu i że broniła ich moc Rzeczypospolitej m.in. przed zakusami Moskwy. Gdy Iwan Groźny wtargnął do Połocka, to miejscowych Żydów potopił w rzece, a było ich tam znacznie więcej niż w Jedwabnem. Również w czasie rzezi Pragi feldmarszałek Suworow mordował na równi katolików i starozakonnych, podobnie jak w Jedwabnem nie oszczędzając kobiet, starców i dzieci. Mógłby też red. Mastierow wyjaśnić swym czytelnikom, że władze carskie w czasie zaborów napuszczały na Polaków wszystkie mniejszości narodowe w myśl zasady divide et impera (dziel i rządź), ale mimo to Żydom [nie - wtr. WK] było w Królestwie Kongresowym najgorzej. Znany poeta rosyjski Jewgienij Jewtuszenko w swym wierszu o wymordowanych przez Niemców w Babim Jarze Żydach z Kijowa opisuje pogrom antyżydowski dokonany przez rosyjską czarną sotnię w polskim Białymstoku, i to może być symbolem polityki rosyjskiej w tym zakresie.
Czytelnik rosyjski mógłby mieć po lekturze tej korespondencji wiele wątpliwości, których mu Walerij Mastierow bynajmniej nie wyjaśnia. Zgłasza on pretensje do księży, historyków i pisarzy o to, że (mimo zeznań Szmula Wassersztajna i procesu w Łomży w 1949 roku domniemanych współuczestników pogromu w Jedwabnem) milczeli o tym wydarzeniu. Rosyjski dziennikarz udaje Greka i nie przypomina swym czytelnikom o istnieniu w PRL cenzury, sterowanej z Moskwy. Nawet jego żarty o antypolskiej prowokacji i kolejnym spisku syjonistów przeciwko Polsce, pozbawione opisu praktyk partyjnej propagandy, są dla rosyjskiego czytelnika zupełnie nieczytelne.
Na każdym też kroku kłamie, opisując dzisiejszą Polskę. Poseł Antoni Macierewicz jest dla niego jedynie byłym ministrem spraw wewnętrznych z rządu premiera Jana Olszewskiego, który zupełnie bezpodstawnie skarży prezydenta Kwaśniewskiego o obrazę narodu polskiego. Mastierow mówi o nim "skompromitowany minister", nawet nie wyjaśniając, iż kompromitacja polegała na pierwszej nieudanej próbie wprowadzenia obowiązującej u nas procedury lustracji byłych "seksotów" (jak nazywano popularnie w Rosji ubeckich TW). I że Macierewicz był więźniem marcowym, któremu nota bene ubole wpierali swym zwyczajem żydowskie pochodzenie (synowi i wnukowi działaczy Stronnictwa Narodowego!), następnie pomysłodawcą i członkiem Komitetu Obrony Robotników, jednym z bohaterów podziemnej Solidarności internowanym w czasie stanu wojennego.
Gdy opisuje film Agnieszki Arnoldówny "Sąsiedzi" jako dowód koronny prawdziwości relacji prof. Grossa, to pomija zarzuty prof. Strzembosza odnośnie manipulowania przez autorkę filmu faktami pod z góry założoną tezę. Wpiera on dziś swym czytelnikom, iż hitlerowska koncepcja, wedle której "ostateczne rozwiązanie" miało być dokonywane przy pomocy polskich rąk, padła na odpowiednią glebę" - przemilczając istnienie "Żegoty" jako jedynej w Europie pod Hitlerem specjalnej komórki konspiracyjnej nastawionej właśnie na ratowanie Żydów rękoma Polaków.
Wywody Mastierowa wspiera redakcja "MN" notką historyczną pełną pokrętnie wyłożonych "faktów". Kwestionują oni współpracę żywiołów żydowskich z NKWD na terenach przyłączonych w ramach paktu Stalina z Hitlerem do ZSRR w Polsce i krajach nadbałtyckich. Odrzucają m.in. relacje na ten temat żołnierzy II korpusu gen. Andersa przechowywane w archiwach instytutu Hoovera w USA na komicznej podstawie, iż owi żołnierze nie mają rozeznania spraw w sowieckiej strefie okupacji ziem polskich. (Redakcja "MN" zapomniała w swym zacietrzewieniu o tym, że ci ludzie trafili do armii Andersa z łagrów i posiołków syberyjskich, deportowani tam z Kresów przez NKWD, więc relacjonowali dokładnie to, co wiedzieli). Redakcja przytacza dane o składzie etnicznym ludzi wysuwanych na stanowiska kierownicze na Podlasiu za sowieckich czasów, przemilczając znowu, że podaje te dane zamiast nieujawnionych do dziś danych personalnych tajnych współpracowników NKWD. Pomijając też okoliczność podnoszoną w "TS" przez prof. Strzembosza, iż sami NKWD-ziści rozpowiadali o współpracy z nimi miejscowych Żydów, oddziałując w ten sposób na postawy miejscowej ludności.
Przy okazji redakcja chce upiec własną pieczeń na tym ogniu i porównuje stosunek do niedawnej przeszłości okupacyjnej w Polsce i na Łotwie. Na Łotwie istnieje bowiem konflikt między Łotyszami a liczną napływową ludnością rosyjską, która miejscowych Łotyszów traktuje jako faszystów. Porównanie nie trzyma się kupy, gdyż w Polsce nie było formacji zbrojnych współpracujących z Niemcami - nie było ani ROA gen. Własowa, ani łotewskiego legionu, ani dywizji SS "Hałyczyna". "My, kraj bez Quislingów, Petainów" - śpiewali nasi AK-owcy w lesie.
Internacjonalizacja przez redakcję "MN" przypadku Jedwabnego ma istotny sens, gdyż Agnieszka Arnoldówna, a w ślad za nią prof. Jan Tomasz Gross zapomnieli, iż Jedwabne - to tylko pars pro toto, część i symbol większej całości. Takich Jedwabnych w czasie letniej ofensywy Wehrmachtu w 1941 na terenach postsowieckich było bardzo dużo. W Kownie odbyło się wielkie powstanie Litwinów przeciwko Sowietom, zakończone strasznym pogromem miejscowych Żydów. Takie same zajścia miały miejsce na Białorusi i na Ukrainie. Najgłośniejszym z nich był pogrom Żydów we Lwowie, dokonany na tle antysowieckiej ruchawki OUN w trakcie wycofywania się Sowietów z Zachodniej Ukrainy. W Besarabii wojska rumuńskie marszałka Antonescu również wymordowały tysiące miejscowych Żydów w Kiszyniowie, Jassach i innych miejscowościach. Stawianie samotnej Polski pod międzynarodowym pręgierzem jest więc ewidentnym nadużyciem jej oskarżycieli, zaś prezydent Kwaśniewski gra w tym samym, co oni zespole. Wszędzie tam widoczna była ta sama historia - Armia Czerwona wycofywała się, pozostawiając po sobie widmo krwawego antysemityzmu.
Dziś to widmo krąży po samej Rosji: antysemickie mowy wygłaszają w Rosji gubernatorzy i deputowani w Dumie Państwowej. W kwietniu br. Duma była sceną kompromitującej demonstracji: część deputowanych z kompartii oraz od narodowych liberałów Żyrinowskiego nie chciała uczcić chwilą milczenia ofiary hitlerowskiego holocaustu. Gdy korespondent z takiego kraju pisze o polskim antysemityzmie, to nasuwa się mimo woli rosyjskie porzekadło - droga kumo, czyja by krowa nie ryczała, twoja mogłaby siedzieć cicho.

ANTONI ZAMBROWSKI

Powrot