Ž
Profecitė
e dėshtuara dhe tė gabuara Biblike
Bibla
pėrmbanė shumė profeci tė cilat dėshmojnė se ajo ėshtė
Fjalė e Zotit?
Shpeshherė
kur nga njė kristian tentohet tė vėrtetohet njėmendėsia e
pohimit tė tij se Bibla ėshtė vėrtetė Fjalė e
padiskutueshme e Perėndisė, pėrmenden profeci tė shumta tė
supozuara tė cilat gjoja po dėshmokan se Jezusi pa dyshim ėshtė
Zot dhe Bibla Fjalė e Zotit. Sipas tyre ėshtė jashtė ēdo
probabiliteti qė aq shumė profeci tė Dhjatės sė Vjetėr tė
pėrmbushen nė Dhjatėn e Re nė personin e Jezusit, dhe pastaj
ėshtė gjithashtu jashtė ēdo mundėsie njerėzore qė tė bėheshin
edhe shumė profeci tė tjera nė Bibėl tė cilat ndodhėn nė
tė ardhmen. Kjo pastaj pėrdoret edhe si dėshmi sipas tyre, qė
jo Kurani por Bibla ėshtė njė libėr i frymėzuar Hyjnor,
sepse po sipas tyre Kurani nuk pėrmban asnjė profeci, pėrkundėr
Biblės qė ėshtė e mbushur me qindra sosh. (Pėr tė parė
disa nga profecitė e pėrmbushura tė Kuranit kliko kėtu).
Pas njė studimi tė mirėfilltė tė teksteve tė ndryshme
Biblike nė prizmin e fakteve historike dhe analizave tė
manuskripteve tė shumta Biblike mund tė nxjerrim disa
konkludime tė cilat mund tė jenė tė pakėndshme pėr shumė
nga ata qė janė mėsuar tė besojnė se profecitė Biblike dėshmojnė
origjinėn hyjnore tė saj.
Kur
bazohemi nė njė shtjellim tė tillė logjik, faktik dhe
historik ne shohim se:
-
Bibla
pėrmbanė shumė profeci tė cilat jo vetėm qė nuk u
realizuan ashtu siē ishin profetizuar por dėshtuan thellė
nė tė gjitha aspektet. Numri i profecive tė tilla tė dėshtuara
nuk ėshtė i vogėl.
-
Shumė
nga profecitė e supozuara Biblike janė shkrime tė bėra
pasi qė ngjarjet veēse kishin ndodhur kėshtu qė aplikimi
i termit profeci nė kėtė rast ėshtė i pasaktė, i
padrejtė dhe i paarsyeshėm.
-
Shumė
nga profecitė e supozuara gjoja tė pėrmbushura nė
Jezusin nga Dhjata e Vjetėr janė rikonstruim i ngjarjeve
pasi qė Jezusi veēse kaherė e kishte mbaruar misionin e
tij tek kopeja e humbur e Izraelit. Tė gjitha librat
e Dhjatės sė Re u shkruan shumė kohė pasi qė Jezusi
kishte lėnė Tokėn dhe ishte shumė lehtė tė bėhej ēfarėdo
supozimi se kjo apo ajo profeci ishte pėrmbushur nė dikė,
kur ajo ngjarje veēse kishte ndodhur mė herėt dhe tani
vetėm se po rishkruhej.
-
Pėr
mė tepėr, dhe pėr tė nxjerrė nė pah nė mėnyrėn mė
tė paskrupullt pohimin tonė nga pika 3, shumė profeci tė
supozuara pėr Jezusin nė Dhjatėn e Re jo vetėm qė ishin
rikonstruim i mėvonshėm i ngjarjeve, por edhe ishin tė
bazuara nė tekste-manuskripte tė korruptuara tė Dhjatės
sė Vjetėr, pėrkatėsisht nė pėrkthimet e Dhjatės sė
Vjetėr hebraike (nė greqisht para sė gjithash) , pėrkthime
kėto tė cilat pėrmbanin dhe pėrmbajnė gabime tė shumta
grandioze, gjė kjo gjėrėsisht e njohur dhe e pranuar sot
nga shkollarėt biblikė.
Kėsaj
radhe do tė pėrmendim vetėm disa nga profecitė e dėshtuara
tė Biblės dhe vetėm dy shembuj tė gabimeve nga pika 4, vetėm
sa pėr tė ilustruar pohimin se Bibla pėrmbanė shumė gabime
historike dhe profeci tė dėshtuara, ndėrsa nė njė tė
ardhme shpresojmė tė adresojmė kėtė temė mė detajisht.
Konkludimi
i nxjerrė kur kihen parasysh tė gjitha pikat e mėsipėrme ėshtė
njė sfidė e madhe pėr pohimin se Bibla ėshtė Fjalė e Zotit,
sepse si mundet Perėndia tė bėjė profeci tė cilat jo vetėm
qė nuk realizohen por dėshtojnė thellė nė vėrtetėsinė e
tyre, dhe gjithashtu si mund tė bėjė Zoti gabime tė tilla
grandioze duke bėrė profeci tė cilat janė tė bazuara nė
verzione me gabime gjatė pėrkthimit tė Dhjatės sė Vjetėr.
Muslimanėt
nuk e besojnė Biblėn pėr Fjalė tė Zotit prandaj nuk kanė tė
drejtė ta citojnė ose pėrdorin atė?
Muslimanėt
nė debate tė ndryshme apolegjetike apo edhe nė biseda tė
thjeshta me ndonjė kristian apo tjetėrkė, shpeshherė pėrdorin
fragmente Biblike si mbėshtjetje tė pohimeve tė tyre apo e
citojnė Biblėn pėr tė vėrtetuar ndonjė nga besimet e tyre.
Nė raste tė tilla pothuajse ėshtė bėrė rregull qė
muslimanėt tė ēortohen nga kristianėt ironikisht me
pretekstin se pėrderisa njė musliman nuk e mban Biblėn pėr
Fjalė tė Perėndisė ai edhe nuk ka tė drejtė tė citojė
nga ajo, apo ta pėrdorė atė pėr tė vėrtetetuar ose dėshmuar
diēka nga besimet e tij. Dhe njėmend, pėrse do tė citonin
muslimanėt nga Bibla nėse nuk janė nė pajtim me besimin
kristian se gjithēka e gjendur nė Bibėl ėshtė 100 % Fjalė
e Drejtė dhe e Padiskutueshme e e Pagabueshme e Zotit.
Ky
ėshtė njė keqkuptim i rėndomtė i cili vie nga mosnjohja e qėndrimit
tė cilin e kanė apo duhet ta kenė muslimanėt ndaj librave tė
Biblės.
E
kemi parė tė arsyeshme qė ta sēarojmė kėtė dilemė pasi qė
duke vėrtetuar se Bibla pėrmbanė profeci tė dėshtuara njė
kristian menjėherė do tė dėshironte ta pėrmbyllte bisedėn
me pohimin se pėrderisa njė musliman po dėshmoka se Bibla pėrmbanė
gabime tė shumta atėherė nuk ėshtė e logjikshme qė nė njė
rast tjetėr po ai musliman tė citojė pjesė nga po ajo Bibėl
pėr tė vėrtetuar se gjoja Jezusi nuk qenka Zot apo se gjoja
aty po u profetizoka ardhja e njė profeti tjetėr pas Jezusit (Muhamedit).
Zakonisht nė raste tė tilla ata do tė shtrojnė pyetje
oratorike arbitrare: A e beson Biblėn pėr Fjalė tė
Zotit? PO ose JO? Duke qenė se gjėrat nuk janė pėrherė
bardh e zi, ēfarėdo pėrgjegje me PO ose JO do tė ishte jo
vetėm e mangėt por edhe fodulle.
Muslimanėt
besojnė se Bibla gjatė kohėve jo vetėm qė ėshtė ndryshuar
por edhe ka pėrfshirė nė vetvete shumė gabime tė cilat pėrndryshe
nuk ishin pjesė e librave tė frymėzuar nga Zoti: Fletėve tė
Abrahamit, Tevratit, Zeburit, Inxhilit, dhe kėtė do ta dėshmojnė
nė kėtė rast pikėrisht me praninė e profecive tė gabuara
dhe dėshtuara nė Bibėl sepse sipas logjikės sė thjeshtė
dihet qartė se gabimet dhe dėshtimet e tilla nuk vijnė nga
Zoti. Mirėpo muslimanėt kurrė nuk e kanė mohuar e as qė e
mohojnė se nė Bibėl gjenden edhe shumė pjesė tė tjera tė
cilat kanė ruajtur origjinalitetin e mėsimeve tė Zotit. Pėr
shembull kur Jezusi thotė tek Ungjilli sipas Markut 12:29-31:
Dhe Jezusi u pėrgjigj: ''Urdhėrimi i parė i tė gjithėve
ėshtė: "Dėgjo, o Izrael: Zoti, Perėndia ynė, ėshtė i
vetmi Zot", dhe: "Duaje Zotin, Perėndinė tėnd, me
gjithė zemrėn tėnde, me gjithė shpirtin tėnd, me gjithė
mendjen tėnde e me gjithė forcėn tėnde!". Ky ėshtė i
pari urdhėrim. Dhe i dyti i ngjan kėtij: "Duaje tė afėrmin
tėnd porsi vetveten". Nuk ka urdhėrim tjetėr mė tė
madh se kėta''., muslimanėt nuk kanė asgjė kundėr kėsaj
dhe e dinė mjaft mirė se ky ka qenė pėrherė mėsimi qė Perėndia
i ka komunikuar njerėzimit nėpėrmjet Profetėrve tė Tij.
Faktikisht
pėrkundėr Kuranit i cili ėshtė Fjalė e pastėr e Zotit
dhe nė tė cilin nė ēdo faqe pothuajse pėrsėritet se
Kurani ėshtė Fjala e ardhur e Zotit e cila do tė ruhet si
e tillė, nė Bibėl kurrė nuk kemi ndonjė qėndrim eksplicit
tė qartė se librat e Biblės janė tė frymėzuara nga Zoti.
Fjala Bibėl edhe nuk pėrmendet nė Bibėl. Argumenti kristian
i pėrmendur nga 2 Timoteu 3:16 pėr gjoja frymėzimin hyjnor tė
Biblės ėshtė njė nxjerrje flagrante jashtė kontekstit dhe
nuk dėshmon faktikisht asgjė. Pastaj pėr mė tepėr, Luka bie
fjala, qė nė fillimin e Ungjillit tė tij dėshmon se ai jo vetėm
qė nuk ishte i frymėzuar nga Perėndia gjatė shkruarjes sė
Ungjillit tė tij, por se ai vetėm po shkruante njė narracion
historik apo njė letėr Teofilit ashtu siē kishin bėrė edhe
shumė tė tjerė para tij:
Mbasi
shumė vetė ndėrmorėn tė renditin tregimin e ngjarjeve qė
ndodhėn nė mesin tonė, ashtu si na i pėrcollėn ata qė
ishin bėrė nga fillimi dėshmitarė okularė dhe shėrbyes tė
fjalės, m'u duk e mirė edhe mua, pasi i hetova tė gjitha gjėrat
me kujdes qė nga fillimi, tė t'i shkruaj sipas radhės, fort i
nderuari Teofil, qė ti tė njohėsh vėrtetėsinė e gjėrave qė
tė kanė mėsuar. (Ungjilli sipas Lukės 1:1-4)
Siē
e shihni nė mėnyrėn mė tė pastėr qė mund tė bėhet ndonjė
pohim, nuk pėrmendet askund Perėndia apo ndonjė frymėzim nga
Ai gjatė shkruarjes sė kėtij Ungjilli nė rastin specifik.
Faktikisht
nė librat e Biblės ne hasim tri lloje tė narracioneve:
-
Fjalėn
e Zotit
-
Fjalėn
e Profetit tė Zotit
-
Fjalėn
e rrėfyesit apo historianit
Pėr
shembull Fjala e Zotit:
Unė,
unė jam Zoti dhe pėrveē meje nuk ka Shpėtimtar tjetėr. (Isaia
43:11)
Unė
kam shpallur, kam shpėtuar dhe kam njoftuar; dhe nuk kishte
asnjė perėndi tė huaj midis jush; prandaj ju jeni dėshmitarėt
e mi (Isaia 43:12)
Unė
do tė nxjerr pėr ta njė profet nga gjiri i vėllezėrve tė
tyre dhe do tė vė nė gojėn e tij fjalėt e mia, dhe ai do
t'u thotė atyre tė gjitha ato qė unė do t'i urdhėroj.
(Ligji i Pėrtėrirė 18:18)
Fjala
e Profetit:
Jezusi
briti me zė tė lartė duke thėnė: ''Eli, Eli, lama sabaktani?''.
Domethėnė: ''Perėndia im, Perėndia im, pėrse mė ke
braktisur?'' (Ungjilli sipas Mateut 27:46)
Atėherė
Jezusi,
..u tha dishepujve tė vet: ''Sa vėshtirė ėshtė pėr
ata qė kanė pasuri tė hyjnė nė mbretėrinė e Perėndisė!''
(Ungjilli sipas Markut 10 23)
Dhe
Jezusi i tha: ''Pėrse mė quan i mirė? Askush nuk ėshtė i
mirė, pėrveē njė tė vetmi, domethėnė Perėndisė. (Ungjilli
sipas Markut 10:18)
Ndėrkaq
pjesa mė e madhe e Biblės ėshtė
narracion i folur nga njė person i tretė, nga
historiani apo skribi. Pėr shembull:
Ata
ishin nė udhėtim pėr t'u ngjitur nė Jeruzalem, dhe Jezusi i
paraprinte. Dhe ata ishin tė tronditur dhe e ndiqnin me
ndrojtje. Dhe ai i mblodhi pėrsėri tė dymbėdhjetėt mėnjanė
dhe nisi t'u thotė ēfarė do t'i ndodhte (Marku 10:32)
Kur
Izraeli mbaroi sė vrari tėrė banorėt e Ait nė fushė dhe nė
shkretėtirė ku ata e kishin ndjekur, dhe u therėn tė gjithė
deri sa u shfarosėn tė tėrė, gjithė Izraeli u kthye nė
drejtim tė Ait dhe i ra me shpatė. (Jozuehu 8:24)
Nė
tė vėrtetė edhe shembujt e narracioneve nga grupi i parė dhe
i dytė janė tė shkruara nga skribi apo historiani dhe
paraqesin pikėpampjen e tij pėr ngjarjet. Njerėzimit i ėshtė
zbuluar nėpėrmjet Fjalės tė Fundit tė Zotit Kuranit se
ky i fundit duhet tė jetė test pėr tė dalluar tė vėrtetėn
nga ndryshimi dhe e pavėrteta nė librat e mėhershme tė
shpallura e tė cilat mė vonė u ndryshuan. Prandaj muslimanėt
besojnė shumė gjėra nė Bibėl por jo edhe tėrėsisht Biblėn
pėr arsyen e thjeshtė se ajo me kohė u ndryshua dhe nė tė u
ngėrthyen gjėra qė nuk ishin pjesė e komunikimit nga Perėndia.
Pikėrisht rastet e profecive tė rreme dhe tė dėshtuara qė
do ti pėrmendim mė poshtė janė njė argument thelbėsor pėr
kėtė qėndrim.
Profecitė
e dėshtuara Biblike
Bibla
edhe ashtu si ėshtė na e bėn tė qartė se profetėt e rremė
ekzistojnė dhe gjithashtu sēaron mėnyrėn e tė dalluarit tė
profecisė sė rreme nga ajo e vėrteta, pra dallimin e fjalės
tė cilėn e ka thėnė Perėndia nga tjetra.
Dhe
nė se ti thua nė zemrėn tėnde: "Si do tė bėjmė pėr
tė dalluar fjalėn qė Zoti nuk ka thėnė?". Kur profeti
flet nė emėr tė Zotit dhe kjo gjė nuk ndodh dhe nuk
realizohet, kemi tė bėjmė me njė gjė qė Zoti nuk e ka thėnė;
e ka thėnė profeti me mendjemadhėsi; mos ki frikė prej tij"
(Ligji i Pėrtėrirė 18:20-22)
Nė
Bibėl ekzistojnė njė mori profecishė tė cilat kurrė nuk u
realizuan dhe tash bazuar nė testin nga Ligji i Pėrtėrirė
del se fjalėt e tilla nuk mund tė konsiderohen pėr Fjalė tė
Zotit nė asnjė mėnyrė. Ja disa shembuj tė kėtyre profecive
tė rreme:
#
Profecia e dėshtuar rreth Tiros nga libri i Ezekielit
Nė
librin Biblik tė Ezekielit gjendet njė profeci rreth
Tiros dhe Egjiptit. Sipas kėtij parashikimi Tiro do tė shkatėrrohej,
pėrkatėsisht do tė mposhtej nga Nebukadnetsari, mbreti i
Babilonisė.
Sepse
kėshtu thotė Zoti, Zoti: "Ja, unė sjell nga veriu kundėr
Tiros Nebukadnetsarin, mbretin e Babilonisė, mbretin e mbretėrve,
me kuaj, me qerre, me kalorės dhe njė shumicė tė madhe njerėzish.
Ai do tė vrasė me shpatė bijat e tua qė janė nė fshat, do
tė ngrejė kundėr teje kulla, do tė ndėrtojė kundėr teje
njė ledh dhe do tė ngrejė kundėr teje njė ēati mburojash.
Do tė drejtojė kundėr mureve tė tua deshtė e tij dhe do tė
rrėzojė kullat e tua me kazmat e tij. Pėr shkak tė morisė sė
kuajve tė tij do tė mbulohesh nga pluhuri i tyre; muret e tua
do tė dridhen nga zhurma e kalorėsve, tė rrotave dhe tė
qerreve, kur tė hyjė nėpėr portat e tua, ashtu siē hyhet nė
njė qytet nėpėr tė cilin ėshtė hapur njė e ēarė. Me kėmbėt
e kuajve tė tij do tė shkelė tėrė rrugėt e tua, do tė
vrasė popullin tėnd me shpatė dhe shtyllat e tua tė fuqishme
do tė rrėzohen. Do tė grabitin pasuritė e tua, do tė plaēkitin
mallrat e tua, do tė rrėzojnė muret e tua, do tė shkatėrrojnė
shtėpitė e tua tė bukura, do tė hedhin nė mes tė ujit gurėt
e tua, drurin tėnd dhe tokėn tėnde. Do tė bėj tė pushojė
zhurma e kėngėve tė tua dhe zėri i harpave tė tua nuk do tė
dėgjohet mė. Do tė tė bėj si njė shkėmb tė zhveshur; do
tė jesh njė vend pėr tė nderur rrjetat; nuk do tė rindėrtohesh
mė, sepse unė, Zoti, fola, thotė Zoti, Zoti". (Ezekieli
26:7-14)
Kjo
profeci sipas shkollarėve Biblikė do tė jetė bėrė
rreth vitit 587 p.e.s. dhe nė atė kohė njėmend dukej tė
kishte gjasė tė realizohej duke pasur paraysh fuqinė e
mbretit Babilonas dhe rrethanat. Siē shihet nga fragmenti i mėsipėrm,
qartė profetizohet rėnia dhe shkatėrrimi total i Tiros nga
Nebukadnestari. Sidoqoftė pėrshkrimi plot afsh i plaqkitjes
dhe rėnies totale tė Tiros kurrė nuk ndodhi. Pėr ēudi po nė
Librin e Ezekielit vetėm disa kapituj mė pas pėrmendet dėshtimi
i profecisė nė kuptimin se Nebukadnetsari dhe ushtria e tij
nuk plaqkitėn gjė si shpėrblim dhe ashtu siē e parashihte
profecia.
"Bir
njeriu, Nebukadnetsari, mbreti i Babilonisė, e vuri ushtrinė e
tij nė njė shėrbim tė rėndė kundėr Tiros; ēdo kokė ėshtė
bėrė e shogėt dhe ēdo shpatull e rrjepur; por as ai, as
ushtria e tij nuk kanė nxjerrė nga Tiro ndonjė shpėrblim pėr
mundin qė kanė bėrė kundėr tij". (Ezekieli
29:18)
Pas
njė rrethimi qė zgjati pėr rreth 13 vite Nebukadnestari u
largua nga rrethimi i Tiros dhe u detyrua qė tė bėnte njė
marrėveshje kompromisi.
Kėshtuqė qartė Nebukadnestari nuk e shkatėrroi Tiron siē
parashihte profecia. Pėr mė tepėr Tiro u shkatėrrua jo nga
Nebukadnestari por nga Aleksandri i Madh 240 vite mė vonė dhe
gjithnjė nė kundėrshtim me profecinė, qyteti i Tiros
eventualisht u rindėrtua..
Pėr tė qenė absurdi mė i madh po ky qytet si i rindėrtuar pėrmendet
edhe nė vetė Dhjatėn e Re pas ardhjes sė Jezusit.
#
Profecia e dėshtuar rreth Egjiptit nga Libri i Ezekielit
Sikur
kjo tė mos ishte mjaft po nė librin e Ezekielit ipet njė
profeci tjetėr e dėshtuar rreth Egjiptit:
Prandaj
kėshtu thotė Zoti, Zoti: "Ja, unė do tė sjell mbi ty
shpatėn dhe do tė shkatėrroj mes teje njerėz dhe kafshė; kėshtu
vendi i Egjiptit do tė bėhet njė mjerim dhe njė shkreti, dhe
do tė pranojnė qė unė jam Zoti, sepse ai ka thėnė: "Lumi
ėshtė imi dhe e kam bėrė unė vetė". Prandaj ja, unė
jam kundėr teje dhe lumit tėnd; do ta katandis vendin e
Egjiptit nė njė mjerim tė plotė dhe nė shkreti nga Migdoli
deri nė Sienė, deri nė kufijtė me Etiopinė. Nuk do tė
kalojė asnjė kėmbė njeriu, as do tė kalojė ndonjė kėmbė
kafshe, dhe nuk do tė banohet pėr dyzet vjetė me radhė. Do tė
bėj vendin e Egjiptit njė shkreti midis vendeve tė shkretuara,
dhe qytetet e tij do tė jenė njė shkreti pėr dyzet vjet, nė
mes tė qyteteve tė shkatėrruara; do t'i shpėrndaj Egjiptasit
midis kombeve dhe do t'i hedh nėpėr vende tė ndryshme".
(Ezekieli 29:8-12)
Ky
parashikim sikur
ėshtė kampioni i profecive tė dėshtuara Biblike pėr arsye
se:
-
Egjipti
kurrė nuk ėshtė shkretuar dhe mjeruar
-
Njerėzit
kanė kaluar dhe hecur pėrherė nėpėr tė
-
Nuk
ka pasur as edhe njė moment tė vetėm, e lėre mė 40 vite
siē parasheh profecia kur Egjipti ka qenė i pabanuar
-
Qytetet
e tij kurrė nuk janė shkretuar pėr ndonjė periudhė
kohore
-
Dhe
sė fundi nuk ka pasur ndonjė diasporė Egjiptiane
Kėshtuqė
edhe profecia tjetėr nga Ezekieli 29:20,
Pėr
mundin qė ke bėrė kundėr tij unė i jap vendin e Egjiptit,
sepse kanė punuar pėr mua", thotė Zoti, Zoti.
ėshtė
njė dėshtim pasi qė Nebukadnatseri kurrė nuk e morri
Egjiptin.
#
Profecia e dėshtuar rreth viteve tė ekzilit nė Librin e
Jeremias
Nė
librin e Jeremisė gjendet njė profeci tjetėr e dėshtuar.
Gabimisht aty parashikohen 70 vite pėr ekzilin babilonik por ai
zgjati vetėm 59 vite.
"Kėshtu
thotė Zoti: Kur tė mbushen shtatėdhjetė vjet pėr Babiloninė,
unė do t'ju vizitoj dhe do ta realizoj fjalėn time tė mirė,
duke bėrė tė riktheheni nė kėtė vend. (Jeremia
29:10)
Ekzili
i parė filloi nė vitin 597 p.e.s. kur Nebukadnasteri sė pari
morri Jeruzalemin dhe caktoi Zedekian pėr mbret (mbreti i
fundit i Judesė). Nebukadnasteri mori gjėrat nga tempulli.
Fillimi i ekzilit tė dytė ishte nė vitin 586 p.e.s. kur
Nebukadnasteri mori Jeruzalemin pėr herė tė dytė duke
shtypur kryengritjen dhe shkatėrruar tempullin. Fundi vie nė
vitin 538 p.e.s. kur Kiri mer Babilonin dhe i jep fund mbertėrisė
sė Babilonit. Atėherė hebrenjtė u lejuan qė tė kthehen nė
Jude.
#
Profecia e fabrikuar pėr trupin e Jezusit bėrė nga Pali
Mė
herėt kemi pėrmendur se ndėr argumentet thelbėsore tė
kristianizmit janė gjoja qindra profecitė e Dhjatės sė Vjetėr
tė realizuara sipas tyre nė personin e Jezu Krishtit, pėrmbushja
e tė cilave gjoja ėshtė jashtė ēfarėdo mundėsie njerėzore,
kėshtuqė nga kjo duhej tė dilte supozimi se Jezusi njėmend
ėshtė Perėndi dhe Bibla ėshtė 100 % Fjalė e Pandryshueshme
e Zotit. Veēse kemi sqaruar se shumė profeci tė supozuara pėr
Jezusin nė Dhjatėn e Re jo vetėm qė ishin rikonstruim i mėvonshėm
i ngjarjeve por edhe ishin tė bazuara nė tekste-manuskripte tė
korruptuara tė Dhjatės sė Vjetėr, pėrkatėsisht nė pėrkthimet
e Dhjatės sė Vjetėr hebraike (nė greqisht para sė gjithash)
, pėrkthime kėto tė cilat pėrmbanin dhe pėrmbajnė gabime tė
shumta grandioze, gjė kjo gjėrėsisht e njohur dhe e pranuar
sot nga shkollarėt biblikė.
Njė
problem me tė cilin ballafaqohet vazhdimisht studiuesi i Biblės
ėshtė se cili version i Dhjatės sė Vjetėr duhet tė
konsiderohet si i frymėzuar nga Perėndia: Septuaginta,
versioni Mazoretik, Samaritan apo ndonjė tjetėr. Dihet se ka
shumė dallime midis kėtyre verzioneve dhe kur kihet parasysh
fakti se shumica e autorėve tė Dhjatės sė Re kur citojnė
Dhjatėn e Vjetėr pėrdorin verzionin e Septuagintės, njė
problem tjetėr del nė shesh. Pėr laikėt, Septuaginta ėshtė
pėrkthimi grek i Dhjatės sė Vjetėr hebraike. Kur bėhet
krahasimi i citateve tė Dhjatės sė Vjetėr nė Dhjatėn e Re
me verzionin Hebraik tė Dhjatės sė vjetėr shohim shumė
dallime. Kėto dallime janė qoftė si rezultat i gabimeve nė pėrkthimin
grek tė Septuagintės, qoftė si rezultat i pėrdorimit tė njė
verzioni tjetėr nga ai qė njihet sot si Dhajtė e Vjetėr
Hebraike (verzioni Mazoretik) si bazė pėr pėrkthim tek
Septuaginta. Nė qarqet studimore biblike ėshtė i njohur fakti
se Septuaginta Greke, pra pėrkthimi grek i Dhjatės sė Vjetėr
hebraike pėrmban gabime, shtesa dhe paqėndrueshmėri tė
shumta. E tash nėse autorėt e Dhjatės sė Re citojnė njė
varg me gabime tė tilla dhe bazojnė doktrina dhe profeci tė tėra
nė vargje me gabime tė tilla a kemi tė drejtė akoma Biblėn
tia atribuojmė ndonjė frymėzimi hyjnor?
Pėr
shembull tek Letra Hebrenjėve 10:5 ėshtė e qartė se Pali po
citon nga Psalmi 40:6-7 dhe ai aty tenton tė vėrtetojė
doktrinėn e trupit tė ofruar tė Krishtit gjoja me profeci nga
Dhjata e Vjetėr. Mirėpo kur e lexojmė Psalmin e cituar nė
origjinalin hebraik nuk shohim tė pėrmendet kurrfarė trupi.
Fjala e pėrdorur aty ėshtė vesh i cili tek
Septuaginta gabimisht ėshtė pėrkthyer si soma trup.
Tashti, a nuk e dinte Pali se origjinali hebraik nuk bėnte fjalė
pėr kurrfarė trupi por se ky
ishte vetėm njė gabim i pėrvjedhur nė verzionin grek
tė cilin ai e pėrdorte. Ky ėshtė njė shembull i mirė
pėr tė sfiduar teorinė e tėrėsisė autoriale tė
Biblės dhe aludimin e prejardhjes sė saj hyjnore. Nėse Perėndia
njėmend ishte autor i Letrės sė Hebrenjėve pėrse Ai do tė
citonte pėrkthimin e gabuar tė Dhjatės sė Vjetėr. A nuk e
dinte Ai se ēfarė kishte frymėzuar tek Psalmi 40:6-7 nė
origjinalin hebraik? Kjo ėshtė njė pyetje e cila duhet
shtruar nga secili nga ne, kur kihet parasysh fakti se ky nuk ėshtė
rasti i vetėm; tė tilla raste janė me bollėk nė Dhjatėn e
Re ku citohet verzioni i korruptuar i Septuagintės nė dėm tė
verzionit Mazoretik.
#
Profecia e fabrikuar pėr virgjėreshėn bėrė nga Ungjilli
sipas Mateut
Ėshtė
mirė e ditur se lindja e profetit Isa (Jezu) u bė nė mėnyrė
tė mrekullishme nga Mejremja e virgjėr dhe muslimanėt nuk kanė
asgjė kundėr kėsaj. Mirėpo mėnyra se si paraqitet kjo nė
Ungjillin sipas Mateut pėr tu dukur si pėrmbushje e gjoja
njė profecie nė Dhjatėn e Vjetėr ėshtė sėrish njė
shembull eklatant i fabrikimit tė profecive, respektivisht i
bazimit tė ngjarjeve nė burime tė gabuara.
Ungjilli
sipas Mateut 1:22-23 nė mėnyrė eksplicite pėrmend se lindja
e virgjėr e Jezuit po ndodhte si pėrmbushje e profecisė:
E
gjithė kjo ndodhi qė tė pėrmbushej fjala e Zotit, e thėnė
me anė tė profetit qė thotė:''Ja, virgjėresha do tė mbetet
shtatzėnė dhe do tė lindė njė djalė, tė cilit do t'i venė
emrin Emanuel, qė do tė thotė: "Zoti me ne"''.
Kėtu
ėshtė e qartė se po citohet nga Dhjata e Vjetėr, nga libri i
Isaisė 7:14. Fjala virgjėreshė nė Biblėn Greke
Verzionin Septuaginta ėshtė pėrdorur si parthenos qė
nė mėnyrė eksplicite do tė thotė e virgjėr. Mirėpo
nėse shikojmė nė origjinalin hebraik nė verzionin
Masoretik, fjala e pėrdorur aty ėshtė almah qė ka
kuptimin grua e re apo vajzė e re kėshtuqė nėse
Isaia do tė dėshironte tė bėnte njė profeci tė qartė pėr
lindjen e virgjėreshės ai do tė pėrdorte fjalėn ekzakte
hebraike pėr virgjėreshė bethulah.
Kėshtuqė
pohimi tek Ungjilli sipas Mateut 1:22-34 se lindja e virgjėr ėshtė
profetizuar nė shkrimet e shenjta (Dhjatėn e Vjetėr) ėshtė
i bazuar nė njė pėrkthim tė gabuar tė fjalės hebraike pėr
vajzė tė re. Lindja e virgjėr nuk ėshtė e
profetizuar askund nė Dhjatėn e Vjetėr Hebraike.
Pėrfundim
Ēka
mund tė nxjerrim si pėrfundim? Ėshtė aq shumė e qartė se nė
Bibėl ekzistojnė njė sėrė profecish tė dėshtura (dėshtimi
ėshtė fjala mė ledhatuese pėr rrenė), dhe njė mori tjetėr
parashikimesh tė fabrikuara ndėrtuar mbi gabime nė pėrkthim
dhe verzione tė gabuara.
Nga
Ligji i Pėrtėrirė 18:18 kemi parė se nėse parashikimi i
profetit nuk realizohet ėshtė e qartė se ėshtė fjala
pėr rrenė dhe jo pėr fjalė tė Zotit. Kjo e vė nė dilemė
seroize pohimin qė na ėshtė thėnė se Bibla ėshtė
padiskutueshėm dhe pandryshueshėm Fjalė e Perėndisė.
Muslimanėt
e kanė zgjedhur kėtė problem kaherė. Zoti para rreth 14
shekujsh dėrgoi Profetin e Tij tė Fundit me fjalėn finale tė
Tij dėrguar njerėzimit. Kushtet dhe rrethanat atėherė dhe
tash ishin pjekur qė Fjala e Zotit tė mund tė ruhej ashtu siē
ishte thėnė nga Zoti. Pėr mė tepėr njė premtim tė tillė
e bėri edhe vetė Allahu nė Kuran:
Ne
me madhėrinė Tonė e shpallėm Kuranin dhe Ne gjithsesi
jemi mbrojtės tė tij. (Kurani 15:9)
Gjithashtu
qėndrimi i muslimanėve ka qenė i qartė gjithandej historisė.
Librat e mėhershme nga Kurani kurrė nuk u ruajtėn ashtu siē
u shpallėn. Bibla e sotme ėshtė njė pėrzierje e gjurmėve tė
mbetura tė Fjalėve tė Zotit, me fjalėt e Profetėrve dhe
historianėve apo autorėve tjerė. Nga kjo edhe gabimet e
shumta nė Bibėl janė tė logjikshme dhe tė arsyetuara. Duke
qenė se Kurani ėshtė nė formėn e njėjtė sikur kur iu
prezantua Muhamedit shumė shekuj mė herėt, ai edhe ėshtė njė
mjet i cili e ndan shapin nga sheqeri dhe na tregon nė mėnyrė
perfekte ēka mund tė besohet e ēka nuk mund tė besohet nga
Bibla.
Shkruar nga Halil Ibrahimi.
Pėr ta kontaktuar kliko
kėtu
|