| 1918 | Başkan Woodrow Wilson'un On Dört Maddesi: On ikinci madde, Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşayan Türk olmayan ulusların "yaşama güvenliğinin tam olarak garanti altına alınmasını ve otonom gelişimleri için fırsat yaratılmalı" diyordu. |
| 1920 | Sevr Anlaşması: Anlaşma Kürtlerin çoğunlukta olduğu Anadolu topraklarında, Musul'u da içine alan bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını karar bağlıyordu. |
| 1923 | Lozan Anlaşması: Sevr Anlaşmasının yerine geçti. Kürtlere özerklik verilmedi ve yaşadıkları topraklar Türkiye, İran, Irak, Suriye ve Sovyetler Birliği arasında bölüştürüldü. Milletler Cemiyeti'nin 1923'de Musul'a giden delegasyonu, Kürtlerin bağımsız bir devlet istediğini rapor ediyordu. |
| 1924 | İngiliz Görüşü: İngiltere Yüksek Komisyonu'nu 24 Aralık 1924'de "Irak sınırları içinde yaşayan Kürtlerin bu sınırlar dahilinde Kürt hükümeti kurma hakkının tanındığını" belirten bir bildiri yayınlar. |
| 1932 | Irak'ın Bağımsızlığı: İngiltere Irak'ın tam bağımsızlığını tanıdı ve Kürt sorunu çözülmeden bırakıldı. |
| 1946 | Mahabad Cumhuriyeti: İran'da, Kürtler Ocak 1946'dan Aralık 1946'ya kadar varlığını sürdüren, kısa ömürlü Mahabad Cumhuriyeti'ni kurdular. |
| 1946 | Irak Kürt Demokratik Partisi'nin Kuruluşu: Bu parti, Irak Kürdistanı'ndaki Kürt olmayan toplulukları da içerdiğini vurgulamak üzere 1953'te adını Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) olarak değiştirdi. |
| 1958 | Abd el Kerim Kasım Yönetimindeki Irak: Monarşinin yıkılmasının ardından,askeri bir darbeyle iktidara gelen Abd el Kerim Kasım, iktidarını yerleştirene kadar Kürtlerin yeni hükümete katılımını destekledi. 1959'da, hükümet Kürtler de dahil olmak üzere tüm muhalif grupları ezmeye başladı. |
| 1959 | 22 yaşındaki Saddam Hüseyin, Kasım'a karşı yaptığı suikat girişiminin başarısız olmasının ardından Irak'tan kaçar. |
| 1961 | Kasım bağımsızlığını yeni kazanan Kuveyt'in Irak'ın bir parçası olduğunu öne sürer. Aralıklarla 14 yıl sürecek olan Kürt ayaklanması başlar. |
| 1963 | Etnik Temizlik ve Araplaştırma Kampanyasının I. Aşaması: Etnik temizlik ve Araplaştırma kampanyası Baas Partisi'nin iktidara geldiği 1963'de başladı, ve Baas liderliğinin geçici bir süreliğine uzaklaştırıldığı 1964 Şubat'ına kadar devam eder. Bu süre boyunca, Irak rejimi Kerkük şehri içindeki Şorga, Azadi ve Akhur Hüseyin semtlerinin büyük bir kısmını tahrip edilir. Kerkük idaresi içindeki 40 kadar köyün sakinleri zorla göç ettirilir ve Irak'ın güney ve orta kısımlarından Araplar getirilerek buralara yerleştirilir. |
| 1967 | Arap-İsrail savaşının başlamasıyla Irak ABD ile diplomatik ilişkilerini keser. |
| 1968 | Askeri darbeyle, Saddam Hüseyin Başkan yardımcısı ve Devrimci Komuta Konseyi'nin başkan yardımcısı olur. |
| 1970 | Kürdistan Demokratik Partisi ile Irak Hükümeti Arasında Özerklik Anlaşması: 11 Mart 1970'de Kürtlerin varlığını tanıyan ve onlara bazı haklar sağlayan özerklik anlaşması Kürdistan Demokratik Partisi ile Irak Hükümeti arasında imzalanır, ancak anlaşma Kürtlerin yoğun olduğu 5 bölgeden sadece 3'ünü kapsamaktadır. Kerkük gibi petrol içeren bölgeleri dışarda bırakılır. |
| 1972 | Irak Petrol Konsorsiyumu (Batılı şirketler konsorsiyumu) millileştirilir. |
| 1974 | Irak Hükümetine Karşı Kürt Ayaklanması: 1974'e gelindiğinde Kürtlerle Irak Hükümeti arasındaki anlaşmazlık silahlı çatışmaya varan bir boyuta sıçrar. Bu dönem boyunca, Irak ile İran arasında birçok sınır anlaşmazlığı yaşanır. Irak üstünde baskı yaratmak amacıyla, ABD İran'ı, İran da Iraklı Kürtleri desteklemektedir. 1975'de, sınır anlaşmazlıkları Cezayir anlaşması ile çözüme kavuşturulur; ABD ve İran Kürtlere sağladığı desteği geri çeker. Sonuçta, ayaklanma yenilgiye uğratılır. Yüzbinlerce Kürt, başta İran olmak üzere diğer ülkelere kaçar. |
| 1974 | Etnik Temizlik ve Araplaştırma Kampanyasının II. Aşaması: 1974'de Kürtlerle Irak rejimi arasındaki görüşmelerin kilitlenmesinin ardından, Irak açısından stratejik ekonomik ve politik öneme sahip, yoğunluğun Kürt olduğu bölgelerdeki nüfusa karşı etnik temizlik ve Araplaştırma politikası başlatılır. Özellikle zengin petrol yataklarının bulunduğu Kerkük'ü çevreleyen bölge ve İran-Türkiye sınırının 20 km'lik şeridi hedef alınır. Kürtler zorla göç ettirilir, öldürülür, göçmen kamplarına veya şehirlere yerleştirilir. Okullardaki kürtçe eğitim yasaklanır. Sınır bölgesindeki köyler ve su kaynakları tahrip edilir. Bu bölge bir çeşit insansız bölge haline getirilir. Bağdat'ta yaşıyan pekçok (Şii) Faily Kürdü İran'a sürülür. |
| 1975 | Kürdistan Yurtsever Birliği'nin (PUK) Kurulması: Kürt ayaklanmasının aynı yıl içinde yenilmesinin ardından Haziran 1975'de Suriye'nin başkenti Şam'da kurulur. |
| 1979 | Saddam Hüseyin Devlet Başkanı ve Devrimci Komuta Konseyi Başkanı olur; 400 kadar parti üyesi idam edilir. |
| 1980 | 17 Eylül 1980'de İran'da devrim olur ve Şah devrilir. ABD'nin desteğiyle Irak 1975 anlaşmasını geçersiz kabul ederek, Şattül Arap kanalında hak iddiasında bulunur. Sınırdaki karşılıklı bombalamaların ardından, Irak birlikleri 23 Eylül'de sınırı geçerek İran'a saldırır, böylece 8 yıl sürecek olan İran-Irak Savaşı başlar. Kürtlerin büyük bir kısmı İran'a karşı savaşırken, diğerleri ise genellikle İran'ın desteğiyle merkezi hükümete karşı ayaklanmayı devam ettirirler. Bu, Irak birliklerinin savaş cephesinden Kürt bölgelerine kaydırılmasına neden olur. [1987'ye gelindiğinde, Kürtler İran'ın desteğiyle Irak Kürdistan'ının büyük bir kısmını denetimleri altına almışlardır.] Saddam, kuzeni Ali Hasan el Mecid'i tam yetki ve kuvvetle Kürt ayaklanmasını sona erdirmekle görevlendirir. Kimyasal saldırılar, köylerin yıkılması, su kaynaklarının kirletilmesi ve kitlesel katliamlar ayaklanmayı bastırmakta kullanılan yöntemlerden bazılarıdır. Bu dönemde artan dış tehlikeler karşısında, Baas Partisi'nin Araplık-vurgulu söyleminin yerini giderek Irak Milliyetçiliğine vurgu yapılması alır. |
| 1981 | 8 Haziran'da İsrail Osirak nükleer reaktörüne hava saldırısı yapar. İran uzun süredir kuşatma olan liman şehri Abadan'ı kurtarır, karşı saldırıya geçer. |
| 1982 | İran karşı saldırısı sonucunda, Irak'ın ele geçirdiği toprakların büyük bir ksımını geri alınır. İran'ı destekleyen Suriye Irak'ın petrol hattını kapatır. 10 Haziran'da Irak tek taraflı ateşkes ilan eder. 150 milyar dolar savaş tazminatı talep eden İran ateşkesi kabul etmez ve 13 Temmuz'da ilk defa Irak topraklarına girer. |
|
|
Irak, İran topraklarına füze saldırılarını yoğunlaştırır. İran ise Kuzey Irak'a girer. |
| 1984 | Araplaştırma Kampanyasının III. Aşaması: Irak, ABD ile diplomatik ilişkilerini yeniden kurar. Uzlaşma görüşmelerinin 1984'de bir kere daha başarısız olmasının ardından, rejim köylerin, kiliselelerin ve camilerin sistematik yıkımına başlar. Operasyon, 1988 Anfal kampanyasıyla son aşamasına gelir. Bu bir yıl içinde 1200'e yakın köy tahrip edilir. Anfal kampanyası sonucunda 182.000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir. Etnik temizlik ve Araplaştırma Kampanyasının üç aşaması sırasında kaybolan veya ölen kişilerin sayısının 300.000'i bulduğu tahmin ediliyor. Tüm bu aşamalar boyunca yıkılan köylerin tahmini sayısı ise 4000'den fazladır. İran, petrole sahip Majnoon Adalarını ele geçirir. Irak ilk defa kimyasal silah kullanılması emrini verir. Mart'ta Irak'ın İran açıklarındaki tankerlere saldırmasıyla "Tankerler Savaşı" başlar. |
|
|
Her iki tarafın birbirlerinin büyük şehirlerini yoğun füze bombardımanına tuttuğu "Şehirler Savaşı" başlar. Irak, İran'ın petrol alanlarına hava saldırıları başlatır. İran'ın temel petrol ihraç limanı olan Kharg Adası yoğun Irak saldırısına maruz kalır. |
| 1986 | 20 Şubat'ta Irak, İran'a ait bir yolcu uçağını düşürür. Tahran rafinerisine yoğun hava saldırısı yapılır. İran, Irak'ı destekleyen Körfez ülkelerini füze saldırısıyla tehdit eder. BM Genel Sekreteri Irak'ın İran'lı askerlere karşı hardal gazı ve sinir gazı kullandığını açıklar. |
| 1987 | İran ile Irak arasında "Tanker Savaşı" yoğunlaşır. Irak, ABD gemisi Stark'ı vurur, ardından özür diler. ABD, bölgedeki Kuveyt tankerlerine ABD bayrağı çekerek askeri koruma sağlamaya başlar. Eylül'de, Irak ile Suudi Arabistan yeni bir petrol boru hattı anlaşması imzalarlar. ABD hava güçleri, körfezde mayın döşeyen bir Irak gemisine saldırır. Irak, İran'ın Rüstem petrol platformunu bombalanır. |
| 1988 | Halepçe: Mart 1988'de, Irak üç gün boyunca Halepçe şehrine kimyasal silahlar da kullanarak saldırır; 5.000 kişi saldırı sırasında ve çok daha fazlası ise birkaç yıl içinde ölür. 20 Ağustos'ta İran'la ateşkes imzalanır. Irak Kuveyt üstündeki iddialarını tekrarlar. |
| 1990 | Kuveyt İşgali: Irak 18 Temmuz'da düzenlenen Arap zirvesinde, Kuveyt'i Irak'ı zayıflatmak amacıyla ortak petrol yataklarında aşırı petrol çıkarmakla ve aşırı üretim yaparak petrol fiyatlarını düşürmekle suçlar. 1 Ağustos'ta karşılıklı görüşmelerden çekilen Irak, ertesi gün Kuveyt'i işgal eder. BM, Irak'ın derhal ve koşulsuz olarak geri çekilmesini talep eder, SCR-661 kararıyla tam ambargo başlatılır. 10 Ağustos'ta, ABD "Çöl Kalkanı Operasyonu" kapsamında Suudi Arabistan'a askeri yığınak yapmaya başlar. Kahire'deki Arap Zirvesinde, 12 ülke savunma amacıyla körfeze askeri güç gönderilmesien karar verir. BM, Bush başkanlığındaki ABD'nin baskısıyla 29 Kasım'da, Irak'ın 15 Ocak tarihine kadar çekilmemesi halinde, Kuveyt'in kurtarılması amacıyla "tüm gerekli araçların" kullanılması için yetki veren SCR-678'i kabul eder. Büyük bir politik karmaşa içinde olan Sovyetler Birliği, diğer Konsey üyeleri ile birlikte karara katılır. Çin ise ABD'nin güçlü baskısı karşısında oylamaya katılmaz. Bu döneme kadar büyük ölçüde laik olan rejimin söylemi, hem Irak'taki İslami muhalefeti sindirmek hem yurtdışında İslami dayanışmadan faydalanmak üzere giderek İslami olmaya başlar. Irak bayrağında ilk defa "Allah büyüktür" kelimeleri 13 Ocak 1991'de (ABD'nin Bağdat'ı bombalamaya başlamasından sadece üç gün önce) kullanılır. |
| 1991 | Körfez Savaşı: ABD Dışişleri Bakanı James Baker ile Irak Dışişleri Bakanı Tarık Aziz arasında Cenova'da yürütülen görüşmeler 9 Aralık'ta kesilir. 17 Ocak'ta "Çöl Rüzgarı Operasyonu" başlar. Havadan yapılan yoğun bombardıman Irak'ın sivil altyapısına büyük zarar verir. 22 Ocak'ta Irak ilk Scud füzesi saldırısını İsrail'e yapar, bunu Suudi Arabistan'a yapılan füze saldırıları izler. Yer çatışması 24 Şubat'ta başlar, ve Kuveyt 27 Şubat'ta kurtarılır. Irak tüm BM kararlarını kabul ettiğini açıklar. Geri çekilen Irak birlikleri Basra ve Nasriyye'ye kadar takip edilir; ardından kısmen Irak Şiilerinin özerklik kazanacağından çekinen Suudi yönetimini yatıştırmak için, kısmense İran'ın etkinliğini azaltmak ve zorlu çarpışmalardan kaçınmak için müttefik güçlerin daha fazla ilerlemesi durdurulur. Güney'deki Şiiler ayaklanırlar, ancak İran'ın etkinliğinin artacağından çekinen müttefik kuvvetler, Saddam'ın ayaklanmayı bastırmasına müdehale etmezler ve ayaklananların el konulan Irak Ordusu teçhizatını kullanmasını izin vermezler. |
|
|
3 Mart'ta Irak, BM'in ateşkes teklifini ve koşullarını kabul eder [SCR-687'e göre ateşkes koşulları: Irak'ın kimyasal, biyolojik ve nükleer silah geliştirme programlarının ortadan kaldırılması - Uzun-menzilli füzelerinin sökülmesi - Uygulamanın kontrol edilmesi için denetmenler sisteminin oluşturulması - BM tarafından saptanan Kuveyt-Irak sınırının kabulü - Savaş tazminatlarının ödenmesi - Kuveyt mülklerinin ve savaş esirlerinin iade edilmesi]. Kürtler, ABD tarafından Saddam'a karşı ayaklanmaya ve onu devirmeye teşvik edilirler. Ayaklanma Mart 1991'de başlar, ancak müttefik kuvvetler Kürtlere yardım etmez. Kürtler, ilk başta Irak kuvvetlerini kendi bölgelerinin dışına püskürtmekte başarılı olurlar, ancak Irak Ordusu yeniden toparlanır ve ayaklanmayı bastırır. Kuzey'de neredeyse 2 milyon kişi Saddam'ın kuvvetlerinden kaçar, Türkiye ve İran'a sığınır. İran sınırlarını göçmenlere açarken, Türkiye'nin geçişleri kısıtlaması insani bir kriz yaratır. Bu, koalisyon kuvvetlerin Irak'ın kuzeybatı ucunda güvenli bir bölge oluşturmak üzere kuvvet göndermesiyle sonuçlanır. Nisan'da 36. paralel'in kuzeyindeki bölge Uçuşa Yasak Bölge olarak ilan edilir, UNSCOM oluşturulur ve faaliyetlerine başlar. |
|
|
Yaşanan çatışmaların ardından, 9 Ekim'de merkezi hükümet ile Kürtler arasında ateşkes imzalanır. Merkezi hükümet, Kürt hakimiyeti altındaki bölgelerdeki tüm birliklerini ve idari kadrolarını geri çeker, tüm hükümet yardımlarını keser ve ekonomik ambargo uygulamaya başlar. Ambargo 1997 yılına kadar sürer. Bölgedeki kamu hizmetlerinin örgütlenmesi ve idare edilmesi için Kürdistan Ulusal Cephesi kurulur. Irak'daki insani gereksinimlerin yokluğunu bildiren BM kurumlarının baskısı sonucu, SCR-706 ve SCR-712 ile Irak'ın "insani mallar" almak üzere kısıtlı miktarda petrol ihraç etmesine izin verilir. Uzun süren görüşmelerin ardından Irak satışına izin verilen petrolün çok kısıtlı olduğunu belirterek öneriyi reddeder ve yaptırımların kaldırılmasını talep eder. |
| 1992 | Kürdistan'da Seçimler: Mayıs 1992'de, yeni oluşturan Kürt güvenli bölgesinde uluslararası gözlemcilerin katılımıyla seçimler yapılır. Ağustos'da 32. paralel'in güneyindeki bölgede de Uçuşa Yasak Bölge oluşturulur. Uçuşa yasak bölgelerin denetimini ABD, İngiltere ve Fransa üstlenir. Kürdistan Bölgesel Hükümeti (KRG) kurulur ve Kürdistan Ulusal Meclisi'nin (Parlamento'nun) 105 üyesi seçilir. |
|
|
ABD, George Bush'a karşı bir suikast planlandığı gerekçesiyle Irak'a hava saldırısı yapar. UNSCOM denetçileriyle ilgili anlaşmazlıklar yoğun bir şekilde devam eder. |
| 1994 | KDP-PUK Ayrışması: Bu iki parti arasında 50-50 paylaşılan hükümet dağılır ve silahlı çatışma başlar. Irak kuvvetleri uçuşa yasak kuzey bölgesine geçerek KDP'nin Ağustos 1996'da PUK'yi bozguna uğratmasına yardımcı olur. Saddam Hüseyin başbakan ve devlet başkanı olur. BM Güvenlik Konseyi'nde denetimlerin ilerlemesi konusunda anlaşmazlık baş gösterir. Fransa-Rusya ikilisi ambargonun hafifletilmesini talep ederken, ABD-İngiltere ikilisi buna şiddetle karşı çıkar. UNSCOM ve IAEA'nin denetimleri konusunda anlaşmazlık, karşılıklı olarak Kuveyt sınırına askeri yığınak yapılmasıyla sonuçlanır. Irak Ulusal Meclisi Kuveyt'in sınırlarını ve bağımsızlığını kabul eder. |
| 1995 | Nisan'da, SCR-986 gıda ve ilaç karşılığında Irak'ın petrol ihracatına kısmen izin verir. Karar Irak tarafından Aralık'a kadar kabul edilmez. Ağustos'da Saddam'ın iki damadı Irak'tan kaçarak Ürdün'e sığınır. Açıklamaları ABD tarafından sık sık Irak aleyhine delil olarak kullanılır. |
| 1996 | Ateşkes: KDP Erbil'in denetimini ele geçirir ve PUK Süleymaniye'ye geri çekilir. Bu tarihten itibaren iki grup ayrı yönetimler oluşturur. ABD destekli Irak Ulusal Kongresi'nin darbe girişimi başarısız olur. Fransa kuzeydeki uçuşa yasak bölgenin denetimi görevinden çekilir. Yıl sonuna doğru SCR-986 nihayet uygulamaya konulur. Ticaretin denetlenmesi için özel bir komisyon (611 Komitesi olarak bilinen) oluşturulur. Ancak sık sık "çift amaçlı mallar" (askeri amaçla da kullanılabilecekleri) gerekçesiyle ABD tarafından Irak'ın ithalatına kısıtlamalar getirilir. Çin Ulusal Petrol ve Gaz Arama ve Geliştirme Şirketi, Kasım'da el Ahdab petrol bölgesinin geliştirilmesi için Irak ile anlaşma imzalar. |
|
|
UNSCOM'un araştırmalarından ABD ve İsrail'in istihbarat bilgileri edindiği yönünde kuşkular ortaya çıkar. [1991-97 arasında UNSCOM'un başkanı olan Rolf Ekeus, Temmuz 2002'de yaptığı bir röportajda, ABD'li denetçilerin Saddam'ın hareketleri hakkındaki bilgiler gibi, BM'in yetkisi dışında bilgiler topladığını kabul eder.] 1997'deki IAEA'nin raporuna dayanarak, Rusya Irak'ın nükleer dosyasının kapatılmasını ve yaptırımların kaldırılmasını önerir. ABD ve İngiltere bunu reddeder. Irak ile Rusya'nın ortaklaşa bir petrol şirketi kurmaya karar verdiği, Batı Kurna petrol alanının geliştirilmesi için Rusya ile anlaşmaya varıldığı duyurulur. |
| 1998 | Washington Anlaşması: KDP ve PUK temsilcileri 1998 sonbaharında Washington'da toplanır. Her ne kadar iki parti de Anlaşmayı kabul etse de, anlaşma tam olarak uygulamaya geçirilemez. Tartışmalar ve görüşmeler yine de de sürer ve sorunların halledilmesi yönünde önemli gelişmeler sağlanır. Clinton, Irak Ulusal Komitesi'nin baskısıyla "rejim değişikliği talebini" resmi politika haline getiren Irak Kurtuluş Planı'nı onaylar, ancak uygulamaya geçirmez. |
| 1998 | Denetlemede Krizler: Şubat'ta, Irak denetçilerin "başkanlık binalarını" denetleme isteğini egemenlik haklarına aykırı olduğu gerekçesiyle kabul etmez. Kofi Annan'ın uluslararası diplomatlar eşliğinde denetim yapılması önerisi krizin çözülmesini sağlar. UNSCOM Irak'ın işbirliği yapmadığından şikayet ederek, Kasım'da ve ardındanda Aralık'ta Irak'tan çekilirler. ABD ve İngiltere, "Çöl Tilkisi Operasyonu" kapsamında 16-19 Aralık tarihleri arasında silah olduğundan şüphenilen bölgeleri yoğun bir şekilde bombalar. Bombalama Güvenlik Konseyi'nin onayı alınmadan gerçekleştirilir. Saldırıyı protesto eden Fransa, güneydeki uçuşa yasak bölgenin denetimi görevinden de ayrılır. Bu tarihten sonra, ABD ve İngiltere düzenli bir şekilde Irak hedeflerini bombalamaya başlar. |
| 1999 | BM SCR-1284, UNSCOM'un yerini almak üzere eski IAEA başkanı İsveçli Hans Blix başkanlığındaki UNMOVIC'i oluşturur. Irak ilk başta denetmenlerin geri dönmesi kararını kabul etmez. |
| 2000 | 1991'den sonra ilk yurtiçi uçuş seferleri başlar. Rusya, İrlanda ve Orta Doğu ile ticari hava yolları tekrar çalışmaya başlar. Suriye, 1982'den beri kapalı olan petrol boru hattını açar. Ağustos'ta Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez, 1990'dan beri Irak'a gelen ilk devlet başkanı olarak, Bağdat'ı ziyaret eder. Ekim sonunda, Irak "gıda için petrol" ticaretinin kazançlarını dolar yerine euro cinsinden tahsil etme talebinde bulunur, BM bunu onaylar. Kasım'da Suudi Arabistan sınır geçiş noktası açar. |
| 2001 | Şubat'ta, ABD ve İngiltere büyük bir hava saldırısı gerçekleştirir. Mayıs ayında, 1981'den beri kapalı olan Türkiye demiryolu hattı yeniden işlemeye başlatılır. Ağustos'da, ABD ve İngiltere Kofi Annan'ın Irak'ın petrol ihracatı gelirlerinden 1 milyar dolarlık kısmını altyapı ve petrol üretimi kapasitesini artırmak için kullanması önerisini reddederler. Irak'ın petrol ihracatı üzerindeki kısıtlamalar azaltılır. |
| 2002 | Bush, 29 Şubat'ta Kongre'de yaptığı konuşmada, Irak, İran ve Kuzey Kore'yi "şer üçgeni" olarak nitelendirir. Mart'ta, Arap zirvesi Irak'a karşı yapılacak bir askeri hareketi onaylamadığını bildirir ve Irak'a karşı uygulanan yaptırımların kaldırılması çağrısı yapar. BM yaptırımların gözden geçirilmesine karar verir, Mayıs'da SCR-1409 yaptırımların ana hatlarını belirler. Irak, Temmuz'da silah denetçilerini reddeder. 14 Ağustos'da, PUK lideri Celal Talabani resmen ABD'e davet edilir. BM, Irak'ın denetçilerinin yeniden gönderilmesi yönündeki talebini reddeder. ABD petrol şirketlerinin son beş ay içinde Irak'dan ithalatlarını önemli ölçüde azalttığı açıklanır (2001 yılında Irak petrol ihracatının % 69'unu ABD'ye yaparken, Mayıs sonundan itibaren bu oran % 16'ya inmiştir). |
| Eylül 2002 | Bush, 12 Eylül'de BM'de yaptığı konuşmada, BM'in daha katı önlemler alması gerektiğini, aksi takdirde ABD'nin tek taraflı olarak eyleme geçeceğini belirttiği konuşmasını yapar. ABD ve İngiltere'nin daha katı önlemler alınması ve uyulmaması halinde silahlı müdehale yapılması şartını içeren bir BM kararı alma girişimleri Fransa ve Rusya'nın vetosuyla karşılaşır. 16 Eylül'de, Irak BM silah denetçilerinin koşulsuz olarak geri dönmesini kabul eder. 24 Eylül'de, İngiltere Irak'ın nükleer silah üretmeye çalıştığı yolundaki bir istihbarat raporunu kamuoyuna açıklar [Sonradan raporun büyük bir kısmının akademik dergilerde yayınlanmış makalelerden ve sunulmuş bir doktora tezi çalışmasından alıntılandığı, kesin ve güncel olan hiçbir bilgiyi içermediği anlaşılır]. 1994'den beri ilk defa, Kürdistan Ulusal Meclisi bir bütün olarak 4 Ekim 2002'de Erbil'de biraraya gelir. Amerikan Kongresi Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesi amacıyla kuvvet kullanılması için George Bush'a yetki verir. 18 Kasım'da, BM denetçileri Irak'a gelir. 8 Aralık'ta Irak 12.000 sayfayı bulan silahlanma ile ilgili çalışmalarını BM'e sunar ve kitlesel imha silahlarına sahip olmadığını bildirir. 11 Aralık'da, ABD ile Katar askeri üstlerin geliştirilmesi için anlaşma imzalarlar. ABD Körfez'e 50.000 kişilik yığınak yapma kararı alır. |
|
|
7 Ocak'da, İngiltere, 6.500 kişilik bir askeri gücü Körfez bölgesine göndermeye karar verdiğini açıklar. 10 Ocak'da, Türkiye 150 kişilik ABD askeri personelinin askeri üstlerini incelemesine izin verir, ABD 80.000 kişilik bir askeri kuvvetin yerleştirilmesine Türkiye'nin izin vermesini talep eder. 20 Ocak'ta, ABD 37.000, İngiltere ise 26.000 askerin askerin daha Körfez bölgesine gönderilmesine karar verir [toplam ABD askeri varlığı 125.000'i bulur]. 23 Ocak'da, Avustralya 1.500 kişilik bir askeri kuvvet göndermeye karar verir. 27 Ocak'da, Colin Powell Irak'ın el Kaide ile ilişkisi olduğunu açıklar, Irak suçlamaları reddeder. 7 Şubat'ta, Türk Parlamentosu ABD'nin ülkenin üs ve limanlarını yenileme isteğini kabul eder. |
Kısaltmalar:
SCR - Security Council Resolution:
Güvenlik Konseyi Kararı.
UNSCOM - UN Special Commission:
BM Özel Komisyonu.
IAEA - International Atomic
Energy Agency: Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu.
MİLİTARİZM Ana Sayfa --->
