SORU: Neden "faşizm"
kelimesini Amerikan imparatorluğu hakkındaki tartışmada öne çıkarmaya
karar verdiniz?
CEVAP: İsimlendirilmesi gereken yeni
bir küresel siyasi gelişme olduğunu düşünüyorum, ve varolmuş geleneksel
faşizm biçimlerinden farklı olan "küresel faşizm" diyebileceğim bir bağlamda düşünmeye
başladım. Bunun etkisi,
bu yeni küresel gelişmeye karşı Birleşik Devletler'deki direnişin,
geleneksel
faşizm anlayışlarına uygun olarak ikinci çeşit bir tehlike
sergilediğini beyan etmektir.
S: Bize geleneksel faşizm
tanımınızı söyleyebilir misiniz?
C: Evet, düşmanlarını --hem içsel
hem de dışsal-- şeytan olarak gören, yok edilmesi veyahut ağır bir
şekilde cezalandırılması
gerekli olarak gören ultra-milliyetçi ideoloji adına askeri ve ekonomik
gücün birbirine yakınlaşması.
S: ABD tek oyuncu mudur?
C:
Hayır,
kesinlikle hakim oyuncu
olmasına karşın tek oyuncu değildir. Diğer oyuncular için kuralları
belirlemektedir.
Irak savaşına arka çıkanlara bir çeşit ödül verildiği son günlerde
dikkatinizi
çekmiştir --Doğu Avrupa'daki bu ülkelere, ve İspanya ile Avustralya'ya
şeref ve prestij kazandırıcı Beyaz Saray ziyaretleri; ve işbirliği
yapmayanlardan
göze batar bir şekilde uzak durulması. Bu, bir çeşit jeopolitik
disipline
etme, küresel nizam ve kanunun bu yolunu takip etmek için fayda ve
maliyetleri dayatma girişimi.
S: Faşizme doğru kayışın
ilk uyarıları olarak nelere bakmamız gerekir?
C:
Değişimin
yolu olarak temsili
demokrasi yanılsaması. Örneğin, Birleşik Devletler'de Demokrat Parti bu
politikalara meydan okuyacak bir adayı seçmezse, bu sanırım giredek
artan
sayıda insanın normal politikaya olan inancını yitirmesine ve yegane
değişiklik
yapma yolunun daha aşırı siyasal taktiklerle sağlanabileceğini
düşünmeye eğilimli
olmasına yol açacaktır. Bu da hükümetin bütün vatandaşlar üzerindeki
kontrol
güçlerini genişletmesinin meşru olduğunu hissetmesine yol açacaktır.
S: Geçmiş on yılın ekonomik
küreselleşmesiyle bu ortaya çıkan küresel faşizm ihtimali arasında ne
tür bir ilişki görüyorsunuz?
C:
Bu ikisi arasında bir bağlantı
olduğunu düşünüyorum. Bütünleşmiş küresel düzen duygusunu yaratan
ekonomik
küreselleşmeydi, ve bu düzeyde bir bütünleşme ancak ekonomik araçlarla
başarılabilirdi. Burada değişen şey --kısmen Birleşik Devletler'de
liderliğin
değişmesi yoluyla, ve 11 Eylül'e verilen tepkiyle hızlanan-- bütünleşme
ve kontrole yönelik eğilimin belirgin bir şekilde askerileşmesi ve
ideolojikleştirilmesidir.
S: Bazı açılardan, yeni askerileşme
küreselleşmeye karşı bir tepki olarak gözüküyor.
C:
Bu
daima tartışmanın bir parçası
olmuştur --çok taraflı küreselleşmenin nasıl olacağı. Tartışmanın bir
kısmı
da ulus-devletlerin --en güçlü ülkeler dahil-- manevra yapma
özgürlüklerini
bu piyasa güçleri karşısında kaybedip etmedikleridir; ve gücün
kaynağının
ulus-devletlerin başkentlerinden ziyade dünya ekonomi forumunda ve
finansal
piyasalarda yatıp yatmadığıdır. Şimdi güvenlik gündeminin yeni bir
üstünlüğü vardır,
bu da devletin siyaset üzerindeki kontrolünü tekrar canlandırdığı
anlamına
gelmektedir.
S: Mevcut Amerikan liderliğinin
kullandığı dil tarihsel faşizmle uyumlu mudur? Birçok açıdan, dil
oldukça
dikkatli. Bugün hiç kimse Hitler veya Mussolini'nin pervasızlığını
sergilememekte.
C:
Terörizm
söyleminin, fazlasıyla
aşırı şiddet biçimlerini ve savaş mentalitesini geçerli kılmayı
amaçlayan
bir dil olduğunu düşünüyorum; ve bu ultra-milliyetçi duyguyla daha da
güçlendiriliyor.
Dil Orwellci yönlerde kayma göstermiştir; barış arayışı aralıksız savaş
haline gelmiştir. Aynı zamanda, şunun fark edilmesi önemlidir: bu
faşist tehdit var olursa, bunun hem
Birleşik Devletler'de hem de dünyada diğerlerinden ayrı özel bir
biçimde
var olacağı, ve bunun Amerikan siyasi kültürüyle
hazırlanmış olduğu --ki bu faşizmin diline karşı dirençlidir. Hiç
şüphesiz ki bu politikaların
mimarı olan insanlar benim analizlerimi reddedecekler, ve bunu
muhtamelen
de samimi olarak yapacaklardır. Onlar başka bir şey yaptıklarını
düşünmektedirler:
her şey demokrasi adına yapılacaktır. Bu oldukça aldatıcı ve akıl
karıştırıcı
bir siyasi hakimiyet tarzıdır, çünkü olduğunun tam aksini yapıyor süsü
vermektedir.
Ortada bir belirsizlik var, çünkü bu anayasal demokrasi çerçevesi içerisinde gerçekleşen, gizli bir faşizmdir. Normal siyasi muhalefet biçimleri sayesinde değişim olması en azından biçimsel olarak hala mümkündür. Şu anda pek muhtemel gözükmüyor, ancak hala tamamen yadsınamaz. Benim bütün argümanım önleyici bir anlamdadır, çünkü şu anda bu türden bir faşizmin var olduğunu öne sürmüyorum, yalnızca onun var olmasını engellemenin önemini ifade eden eğilimler ve politikalardan bahsediyorum.
S: Bu gördüğünüzün şeyi,
geçmiş 100 yıl içerisinde tanık olduğumuz faşizm biçiminden daha az
korkutucu
olarak mı değerlendiriyorsunuz?
C:
Karşılaştırma
yapmak zor.
Örneğin, faşizmin İspanyol-Franco ve Portekiz-Salazar biçimleri
etkileri
itibariyle Nazizmden daha az dehşetliydiler. Bugün, özel kaygı kısmen
ihtimalin kitle imha silahlarıyla çok daha fazlalaşmış olmasıyla
ilgilidir.
Şiddet teknolojisi çok daha kötüleşmiştir, bu nedenle eğer bu
faşizm biçimi büyük bir çatışmaya yol açarsa, bu 20nci yüzyılda
yaşananlardan
daha kötü savaşma biçimlerine yol açabilir. Bir başka kaygı ise, bunun
daha önce asla olmadığı ölçüde küresel olması; ve bunun, Bush yönetimi
öncesinde ve 11 Eylül öncesinde var olan yapının
bir parçası olduğunun anlaşılması gerekiyor. ABD'nin tüm çabası uzayı
askerileştirmek
ve --hiçbir stratejik düşmanın kalmayacağı-- dünya genelinde bir askeri
üsler
sistemi kurmaktır, ve nükleer silahsızlanma konusunda oldukça
isteksizdir
--bu etkenlerin tümü küresel-hakimiyet projjesi türü bir şeyin varlığına
işaret etmektedir.
S: Eğer faşizmle karşı
karşıyaysak, buna karşı direnme konusunda tarihten neler biliyoruz?
C:
Bu
zor. (Gülüşmeler.) Bu çok
zor, çünkü bu türden bir hakimiyet politikasını kontrol eden ve
geliştirenlerin
yöntemleri ve zihniyetleri öyle bir şey ki, muhalifleriyle uyum
sağlamakta isteksizlik gösteriyorlar. Yani bir bakıma politika için yer
yoktur. Ve bu da onu
... neredeyse kesinlikle onu uçların çarpışmasına yol açacak bir
çatışmaya
sürüklüyor.
Richard Falk, Kaliforniya Üniversitesi'nde (Santa Barbara) ziyaretçi profesördür, ve Princeton Üniversitesi Uluslararası Hukuk emekli profesörüdür. Falk ile röportajı James MacKinnon gerçekleştirmiştir.
Çeviri: Anarşist
Bakış
Kaynak:
"Early Signs of Fascism", Adbuster Magazine,
Temmuz/Ağustos 2003 (sayı 48).
Anarşist
Yazın Ana Sayfa --->