MỘT SỰ BẤT TÍN 

ÐÔI CHÂN 

Riêng bài " Tài năng " dùng toàn vần trắc " ực " nên còn gọi là " tử vận " .                

TÀI NĂNG 

Chúng ta có thể tìm thấy những bài thơ độc vận trong tập thơ Hoa địa ngục 2 như sau : Ta muốn hôn ( trang 361), Có những con trang 363), Một nơi giữa ( 260), Thần Hổ ( trang 349), Không về ( 257), Ða phần dân ( 262), Vì ta là ( 263), Ðảng thì ( 272), Lông lá ( 271), Chúng là ( 276), Trừ số nhỏ ( 279), Ðón xuân ( 282), Anh sững sờ ( 284), Cuộc sống nơi ( 301), Chỉ tin ( 302).. tử vận, toàn vần trắc , Chân trong cùm ( 303), Vì máu người ( 303), Cuộc chiến đấu ( 305), Tù ngục ( 311), Mắt kèm nhèm ( 313), Hành hạ ( 318), Tổ quốc ( 319) 64 câu , Như đêm dài ( 332), Không óc ( 333), Có tiếng còi tàu ( 334), Ta mơ ngày ( 337) 117 câu, Cách mạng gì ( 342), Ðảng hèn hạ ( 344), Mặt trời ( 355), Giả thừ ( 357), Lịch sử ( 357), Gió vi vu ( 370), Trời bao giờ ( 371), Thầy mẹ ( 374), Sao gần đây ( 395), Tù ăn chay ( 375), Bát ngát ( 375), Tù ăn ( 376), Ðảng bất nhân ( 381), Vô phúc ( 382), Kẻ muốn đi xa ( 383), tử vận, Cuộc đời ( 385), Mây trắng ( 389), Quan Vũ ( 394) 
     
Tổng cộng tập 2 có tất cả 47 bài thơ độc vận, không tính các bài 4 câu trong " Những ghi chép vụn vặt ". 
    
Hoa địa ngục 1 có những bài tử vận và độc vận giống như Hoa địa ngục 2 vậy. Xin trích dẫn vài bài để người đọc thấy rõ; 

LÃNH TỤ 

TRÊN MẢNH ÐẤT 

NẾU CÓ TRỜI 

Ngoài ra còn có những bài độc vận trong Hoa địa ngục 1 như sau " Ðêm ngày nghe ( trang 123) , Sao có thể sống ( trang 159), Ðêm rừng , một tiếng chim ( 161), Tôi nhớ căn phòng ( 168), Như mũi tên ( 187), Anh là một ( 189), Bước theo nỗi buồn ( 193), Thơ của tôi ( 195), Sương xám ( 202), Mùa đông ập ( 203), Ðau đớn lắm ( 205), Từ tư tưởng ( 206), Cuộc đời tôi ( 213), Ðất nước tôi ( 213), Dù trời đêm ( 214), Biển đã ( 215), Khi Tồ Quốc ( 220), Từ trẻ tới già ( 229), Mỉa mai thay ( 235), Miếng thịt lợn ( 235), Cuộc cờ ( 237), Khi Mỹ chạy ( 238), Con người không thể ( 243), Con tầu cuộc sống ( 244). 
    
Nói chung Hoa địa ngục 1 có tất cả 27 bài độc vận, đó là không tính đến " những ghi chép vụn vặt ". Những bài thơ độc vận rải rác trong hoa địa ngục 1 và Hoa địa ngục 2 cho thấy có khuynh hướng sử dụng nhiều đến  thơ độc vận để bày tỏ cảm xúc và tư tưởng của mình. Sự liên hệ mật thiết và gắn bó này là một khẳng định cho thấy 2 tập thơ Hoa địa ngục 1 và 2 có cùng chung một người viết và nhà thơ đã tạo ra được những bài thơ độc vận độc đáo thành công, ghi dấu ấn sâu đậm trong tim óc người đọc. 
     
Nhà thơ Nguyễn chí Thiện làm thơ độc vận để chứng minh sự phong phú của tiếng Việt. Tuy độc vận nhưng câu thơ nghe tự nhiên, không hề thấy gò bó, khiên cưỡng. Nếu không để ý , nhiều khi người đọc không biết là độc vận. 
   
Hoa địa ngục 1 có 27 bài độc vận, Hoa địa ngục 2 có 47 bài độc vận. Ðó là không tính đến những bài thơ 4 câu trong  " những ghi chép vụn vặt ". Ðó là một đặc điểm của thơ Nguyễn chí Thiện. Trong văn học Việt Nam cũng như Trung Quốc, Pháp, Anh , chưa từng có một nhà thơ nào làm như vậy. 
    
Ngoài chuyện thơ độc vận, trong Hoa địa ngục 2 có tới 6 bài liên hệ về sự kiện đến Hoa địa ngục 1. 
 
Sau khi giao tập thơ Hoa địa ngục 1 cho Sứ quán Anh vào năm 1979 và bị đưa đến giam ngay vào xà – lim Hỏa lò, Nguyễn chí Thiện đã làm ngay 4 câu : 

Thêm mấy chục năm sống nữa tích sự gì 
Khi uổng phí cả đời thơ tận tụy 
Nay bước lao tù nếu ta ngã quỵ 
Thơ đã tung trời, băng lưới thép bay đi ! 
(Hoa địa ngục 2  bài trang  469) 
  
Khi biết thơ mình đã được in ra ở thế giới bên ngoài, thi sĩ Nguyễn chí Thiện vẫn tiếp tục làm thơ. Trận thứ nhất đã thắng rồi, nhưng trận thứ hai sẽ ra sao? Có thoát khỏi tù ngục, sống sót không? Không quyết chắc được, nhà thơ chỉ còn biết trông vào vận số. 

Ta đã thắng hung tàn một trận 
Trận thứ hai thắng bại khôn lường 
Hơi đã tàn, râu tóc đã pha sương 
Ta lặng lẽ giao đời cho số phận 
(Bài 213 trang 468 Hoa địa nguc 2) 

Nhà thơ vẫn lao tâm, khổ trí, tiếp tục sáng tác , quyết sống, hy vọng Hoa địa ngục 2 sẽ chào đời. Nhưng phải trông vào Thượng Ðế vì tù lao khắc nghiệt quá , khó sống sót ! 

Hoa địa ngục tập hai mà xuất bản 
Trận thứ hai ta lại thắng hung tàn 
Một niềm vui an ủi một đời tan 
Niềm vui này ta quyết sống đợi trời ban ! 
(Bài 212 trang 468 Hoa địa ngục 2) 

Ðảng chỉ nghi ngờ là làm thơ, Nguyễn chí Thiện đã bị giam mười mấy năm, không xét xử. Nay Hoa địa ngục 1 đã xuất bản , công khai và ngang nhiên kết tội Ðảng, Bác, số phận nhà thơ sẽ ra sao ? Bài thơ " Cộng sản "  cho thấy tác giả đã lường trước những hậu quả khi tập thơ Hoa địa ngục 1 xuất bản ở thế giới tự do, chắc chắn nhà thơ sẽ bị trù dập , đày đọa, tù ngục. Ở trong hoàn cảnh ấy , nhà thơ chỉ còn biết trông mong vào trời để mong có ngày sống sót trở về .                   

CỘNG SẢN 

Bài thơ "Nhìn xuất cơm " , nhà thơ đã cực tả hình thức trả thù của Cộng sản dành cho ông là cho ăn ít ỏi để sức lực ông suy tàn , cạn kiệt và nhu thế là có thễ đi đến cái chết dễ dàng. Chúng hứa Hoa địa ngục 2 sẽ được Diêm vương xuất bản và giun đất đọc ngâm !            

NHÌN XUẤT CƠM 

THOÁT KHỎI NƠI 

Cả Hoa địa ngục 1 và 2 đều lên án, luận tội chế độ Cộng sản, phi nhân, man rợ, dù trong nhà tù nhỏ cũng như nhà tù lớn, đều toát lên một niềm tin vào chính nghĩa sẽ thắng gian tà, nhân bản sẽ thắng tàn bạo. Hoa địa ngục 1 và 2 là một giòng sông thơ cùng phát nguyên từ đáy địa ngục Cộng sản. 
   
Nếu có sự khác nhau thì đó là về nghệ thuật .
   
Hoa địa ngục 1 có những bài làm khi còn quá trẻ, còn mang nặng ảnh hưởng của thơ mới, chưa có gì đặc sắc. Nhưng càng về sau, càng làm chủ được ngòi bút, rũ bỏ được mọi ảnh hưởng, có được bản sắc đặc biệt . 
  
Ðỉnh cao của Hoa địa ngục 1 là bài trường thi Ðồng lấy dài hơn 500 câu, và những bài như Cây, Núi, Anh gặp em, Sẽ có một ngày, Mẹ tôi, Tôi chưa sống, Tôi khổ gấp trăm lần, Trái tim tôi. Mưa , Con tàu rêu, Tôi là bạn của cô gái đĩ. Những bài trên đều thuộc loại trữ tình. Hai bài " Thơ của tôi "  và bài " Nàng thơ " ( 1985ë- trang 343) là những tuyên ngôn về thơ ( 1970 , 1975 và 1985) khác hẳn những tuyên ngôn về thơ từ xưa đến nay, ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Xin trích đăng ba bài thơ trên để thấy tuyên ngôn về thơ của Nguyễn chí Thiện .                         

THƠ CỦA TÔI 

THƠ CỦA TÔI 

NÀNG THƠ 

TRÁI TIM HỒNG 

CÓ NHỮNG CON THUYỀN 

NHÀ THƠ ƠI 

Cả hai tập thơ Hoa địa ngục 1 và Hoa địa ngục 2 đều có chung ba đặc tính : Bi, Hùng, Hài. Ba đặc tính này đều có trong cuộc sống muôn màu , muôn vẻ của cuộc sống con người, đặc biệt là cuộc sống và đời tù trong chế độ Cộng sản Việt Nam . Thử đọc vài câu trong tập Hoa địa ngục 1 để thầy cái Bi pha lẫn với Hài trong bốn câu thơ sau: 

Mưởi mấy năm sống giữa lao tù 
Sống giữa buồng tim chế độ 
Tôi đã hiểu đến tận cùng bể khổ 
Mà trước kia Phật tổ hiều lơ mơ 

Bốn câu sau trong Hoa địa ngục 2 nói lên cái Bi pha lẫn với cái Hùng: 

Căm giận, đau buồn, bất lực, xót xa 
Ta không có niềm vui nào hết cả ! 
Thù nước, thù nhà, thù bản thân chưa thể trả 
Chiếc đinh bà đâm suốt cuộc đời ta không thể rút ra! 
(Số 228 trang 472) 

Những câu sau cho thấy cái Hài kết hợp với cái Hùng: 

Hờn căm năm tháng nấu nung sôi 
Sôi mãi, cũng bốc hơi rồi cạn 
Phải sử dụng hờn căm, ôi các bạn 
Ðúng vào lúc nó sục sôi ! 
(số 338 trang 497 – Hoa địa ngục 2) 

Còn có dư luận cho rằng thơ trong Hoa địa ngục 1 quyết liệt, dũng mãnh  khi đối đầu với Cộng sản hơn thơ trong Hoa địa ngục 2. Nhận xét này không đúng lắm. Ta thử đọc 4 câu trong Hoa địa ngục 2 để thấy sự bức xúc, quyết liệt của nhà thơ đối với chế độ Cộng sản: 

Ta ước được ôm bom nổ giữa hội trường 
Ðảng gian ác đang tưng bừng đại hội 
Cho đời tả tơi, thành hơi, thành khói 
Cho khối hận thù muôn vạn mảnh tan tung ! 
(Hoa địa ngục 2 trang 478) 
  
Bài " Cuộc chiến đấu " trong Hoa địa ngục 2 nói lên quyết tâm tranh đấu đến cùng với bọn Cộng sản độc ác, nguy hiểm: 

CUỘC CHIẾN ÐẤU 

Ngoài những vần thơ rực lửa đấu tranh nằm rải rác ở trong hai tập Hoa địa ngục 1 và Hoa địa ngục 2, Thi sĩ Nguyễn chí Thiện còn dâng hiến cho đời hai bài thơ tuyệt diệu về Trăng. Ðề tài Trăng trong thi ca Việt Nam cũng đã có nhiều người làm nhưng làm những vần thơ hay về Trăng quả thật lá vẫn hiếm hoi. Hai bài thơ về Trăng trích dẫn dưới dây của Nguyễn chí Thiện cho thấy ngôn ngữ thơ ông mượt mà, trong sáng, khêu gợi lại được những kỷ niệm êm đềm của thời thanh xuân, trẻ trung : 

LÂU LẮM RỒI 

TA VẪN TIN 

Nói về trăng, ca dao việt nam có hai câu thơ bất hủ, tuyệt vời nói về ánh trăng vàng giữa đồng ruộng thôn quê Việt Nam : 

Hỡi cô tát nước bên đàng 
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi 

Thi hào Nguyễn Du cũng có hai câu thơ tuyệt hay nói về một vầng trăng diễm ảo chứng kiến tâm trạng bâng khuâng của kiều khi chia tay với người yêu Thúc Sinh 

Vầng trăng ai xẻ làm đôi ? 
Nửa in gối chiếc nửa soi dặm trường              
(Kiều) 

Thi sĩ Tản Ðà đã viết những vần thơ ý nhị,hay ho về trăng như sau: 

ÐÊM THU 

Nhà thơ Hàn mặc Tử cũng có nhiều câu thơ nổi tiếng nói về trăng rất độc đáo , thể hiện sự khao khát xác thịt bị dồn nén 

BẼN LẼN 

( Muốn đọc tất cả những bài viết của Trần viết Ðại Hưng xin vào www.nsvietnam.com rồi bấm tên Trần viết Ðại Hưng nằm bên trái).

* Hai cuốn thơ Hoa địa ngục 1 và 2 được in thành một cuốn có tên là Hoa địa ngục do Tổ Hợp Miền Dông xuất bản ( 2607 Military Rd, Arlington, Va 22207 ..phone : 703—525- 4538)