|
|
ปลิโพธ - ปวัตตินี
ปลิโพธ เครื่องผูกพันหรือหน่วงเหนี่ยวเหตุกังวล, ข้อติดข้อง;
ปลิโพธที่ผู้จะเจริญกรรมฐานพึงตัดเสียให้ได้ เพื่อให้เกิด
ความปลอดโปร่งพร้อมที่จะเจริญกรรมฐานให้ก้าวหน้าไปได้ดีมี ๑๐ อย่าง คือ ๑
อาวาสปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับวัด
หรือที่อยู่ ๒. กุลปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับตระกูลญาติหรืออุปัฎฐาก
๓. ลาภปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับลาภ ๔.
คณปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับคณะศิษย์หรือหมู่ชนที่ตนต้องรับผิดชอบ ๕.
กรรมปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับการงาน
เช่น การก่อสร้าง ๖. อัทธานปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับการเดินทางไกลเนื้อด้วยกิจธุระ
๗. ญาติปลิโพธ ความกังวล
เกี่ยวกับญาติหรือคนใกล้ชิดที่จะต้องเป็นห่วงซึ่งกำลังเจ็บป่วยเป็นต้น ๘.
อาพาธปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับความเจ้ฐ
ไข้ของตนเอง ๙. คันถปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับการศึกษาเล่าเรียน ๑๐.
อิทธิปลิโพธ ความกังวลเกี่ยวกับฤทธิ์ของ
ปุถุชนที่จะต้องคอยรักษาไม่ให้เสื้อม (ข้อท้ายนี้เป็นปลิโพธสำหรับผู้จะเจริญวิปัสสนา
เท่านั้น)
ในทางพระวินัยเกี่ยวกับการกรานกฐิน ปลิโพธ หมายถึงความกังวลที่เป็นเหตุให้กฐินยังไม่เดาะ
(คือยังรักษา
อนิสงส์กฐินและเขตแห่งจีวรกาลตามกำหนดไว้ได้) มี ๒ อย่าง คือ ๑. อาวาสปลิโพธ
ความกังวลในอาวาส (ยังอยู่ในวัด
นั้นหรือหลีกไปแต่ยังผูกใจว่าจะกลับมา) ๒. จีวรปลิโพธ ความกังวลในจีวร
(ยังไม่ได้ทำจีวรหรือคำค้างอยู่ หรือหาย
เสียในเวลาทำแต่ยังไม่สิ้นหวังว่าจะได้จีวรอีก) ถ้าสิ้นปลิโพธครบทั้งสองอย่าง
จึงเป็นอันเดาะกฐิน (หมดอานิสงส์และ
สิ้นเขตจีวรกาลก่อนกำหนด)
ปวัตตมังสะ เนื้อที่มีอยู่แล้ว
คือเนื้อสัตว์ที่เขาขายอยู่ตามปกติสำหรับคนทั่วๆ ไป ไม่ใช่ฆ่าเพื่อเอาเนื้อมาถวายพระ;
ตรง
ข้ามกับ อุทิสสมังสะ
ปวัตตินี คำเรียกผู้ทำหน้าที่อุปัชฌาย์ในผ่ายภิกษุณี