|
อนุตตริยะ - อนุปาทิเสสนิพพาน
อนุตตริยะ
ภาวะที่ยอดเยี่ยม, สิ่งที่ยอดเยี่ยม มี ๓ คือ ๑. ทัสสนานุตตรริยะ การเห็นอันเยี่ยม
คือ เห็นธรรม ๒. ปฏิปทา
นุตตริยะ การปฏิบัติอันเยี่ยม คือ มรรคมีองค์ ๘ ๓. วิมุตตานุตตริยะ
การพ้นอันเยี่ยม คือ พ้นกิเลสและกองทุกข์; อนุต
ตริยะอีกหมวดหนึ่งมี ๖ คือ ๑. ทัสสนานุตตรริยะ การเห็นอันเยี่ยม
๒. สวนานุตตริยะ การฟังอันเยี่ยม ๓. ลาภานุตตริ-
ยะ ลาภหรือการได้อันเยี่ยม ๔. สิกขานุตตริยะ การศึกษาอันเยี่ยม
๕. ปาริจริยานุตตริยะ การบำรุงอันเยี่ยม ๖. อนุสส-
ตานุตตริยะ การระลึกอันเยี่ยม ดู คำอธิบายที่คำนั้นๆ
อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ
ทรงเป็นสารถี ฝึกคนที่ควรฝึกได้เป็นเยี่ยม ทรงรู้จักใช้อุบายให้เหมาะแก่บุคคล
สอนเขาได้
โดยไม่ต้องใช้อาชญา และทำให้เขาบรรลุผลที่พึงได้ เต็มตามกำลังความสามารถของเขา
(ข้อ ๖ ในพุทธคุณ ๙)
อนุทูต ทูตติดตาม,
ในพระวินัย หมายถึง ภิกษุที่สงฆ์สมมติให้เป็นตัวแทนของสงฆ์ เดินทางร่วมไปกับภิกษุผู้ถูกสงฆ์
ลงโทษด้วย ปฏิสารณียกรรม ให้ไปขอขมาคฤหัสถ์ ในกรณีที่เธอไม่อาจไปตามลำพัง
อนุทูตทำหน้าที่ช่วยพูดกับ
คฤหัสถ์นั้นเป็นส่วนตนหรือในนามของสงฆ์ เพื่อให้ตกลงรับขมา เมื่อตกลงกันแล้ว
รับอาบัติที่ภิกษุนั้นแสดงต่อหน้า
เขาแล้วจึงให้ขมา
อนุบัญญัติ บัญญัติเพิ่มเติม,
บทแก้ไขเพิ่มเติมที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติเสริมหรือผ่อนพระบัญญัติที่วางไว้เดิม
คู่กับ
บัญญัติ หรือ มูลบัญญัติ
อนุบุพพิกถา ดู
อนุปุพพิกถา
อนุบุรุษ คนรุ่นหลัง,
คนที่เกิดทีหลัง
อนุปสัมบัน ผู้ยังมิได้อุปสมบท
ได้แก่คฤหัสถ์และสามเณร (รวมทั้งสิกขมานาและสามเณรี), ผู้มิใช่ภิกษุหรือภิกษุณี
เทียบ อุปสัมบัน
อุนุปาทินนกสังขา
สังขารที่กรรมไม่ยึดครอง แปลกันง่ายๆ ว่า สังขารที่ไม่มีใจครอง เช่น ต้นไม้
ภูเขา เป็นต้น (ข้อ
๒ ในสังขาร ๒)
อนุปาทิเสสนิพพาน
นิพพานไม่มีอุปาทิเหลือ, ดับกิเลสไม่มีเบญจขันธ์เหลือ คือ สิ้นทั้งกิเลสและชีวิต
หมายถึง พระ
อรหันต์สิ้นชีวิต, นิพพานในแง่ที่เป็นภาวะดับภพ; เทียบ สอุปาทิเสสนิพพาน