!doctype>
!doctype>
อุปกิเลส
16
กิเลส
หรือเครื่องเศร้าหมองของจิต มีตัวหลักอยู่ 3 ตัว คือ
- โลภะ
คือ ความโลภ ความอยากได้ ความเพลิดเพลินยินดี ความยึดเหนี่ยวทางใจ
- โทสะ
คือ ความโกรธ ความขัดเคืองใจ ความเศร้า ความเสียใจ ความกลัว ความทุกข์ทางใจทั้งหลาย
- โมหะ
คือ ความหลง ความไม่รู้ธรรมชาติของสิ่งต่างๆ ตามความเป็นจริง อวิชชา
กิเลส
3 ตัวนี้ เป็นเหตุที่ทำให้เกิดอกุศลทั้งมวล เปรียบเสมือนมารดาให้กำเนิดบุตร (เรียกว่าเป็นอกุศลเหตุ
หรืออกุศลมูล) และได้แตกลูกแตกหลานออกมาอีก เรียกว่าเป็น อุปกิเลส 16 ดังนี้คือ
พระไตรปิฎก
: พระสุตตันตปิฎก เล่ม 4 มัชฌิมนิกาย
มูลปัณณาสก์ วัตถูปมสูตร
อุปกิเลส
๑๖
[๙๓] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมเหล่าไหนเป็นเครื่องเศร้าหมองของจิต [คือ]
- อภิชฌาวิสมโลภะ
[ละโมบไม่สม่ำเสมอ คือความเพ่งเล็ง] (คืออยากได้ของๆ ผู้อื่นมาเป็นของตน โดยไม่ถูกทำนองคลองธรรม
- ธัมมโชติ)
-
พยาบาท [ปองร้ายเขา]
-
โกธะ [โกรธ]
-
อุปนาหะ [ผูกโกรธไว้]
-
มักขะ [ลบหลู่คุณท่าน]
-
ปลาสะ [ยกตนเทียบเท่า] (คือการตีเสมอผู้อื่น คิดว่าเราก็แน่เหมือนกัน - ธัมมโชติ)
-
อิสสา [ริษยา]
-
มัจฉริยะ [ตระหนี่]
-
มายา [มารยา]
-
สาเฐยยะ [โอ้อวด] (คือการพูดยกตนด้วยสิ่งที่ไม่เป็นจริง - ธัมมโชติ)
-
ถัมภะ [หัวดื้อ]
-
สารัมภะ [แข่งดี]
-
มานะ [ถือตัว]
-
อติมานะ [ดูหมิ่นท่าน]
-
มทะ [มัวเมา]
-
ปมาทะ [เลินเล่อ] (ความประมาท ความเผลอ ความขาดสติ - ธัมมโชติ)
เหล่านี้เป็นธรรมเครื่องเศร้าหมองของจิต.
ผู้รวบรวม
ธัมมโชติ
22 กุมภาพันธ์ 2545
ขอเชิญทุกๆ ท่าน ร่วมลงนามเยี่ยม
และวิจารณ์เว็บไซต์ของเราใน สมุดเยี่ยม ด้วยนะครับ